1-2. Otu na okutwikila okuninga shike konima eshi twa ninginifwa? Shi yelifa.

 OLUNGAPI ho wapaleke eumbo loye? Otashi dulika wa li we li wapaleka nawanawa ofimbo ino li nangala. Ndele ongahelipi ngeenge owa kala iho li wapaleke vali? Moule wefimbo li xupi, otali ka kala la kaka natango. Opo u kaleke eumbo loye li yela, owa pumbwa okukala ho li wapaleke pandjikilile.

² Otu na okutwikila okuninga eenghendabala, opo tu lundulule omadiladilo nosho yo omaukwatya etu. Oshoshili kutya ofimbo inatu ninginifwa, otwa li twa longa noudiinini tu ninge omalunduluko, oo a pumbiwa monghalamwenyo, opo tu ‘likoshe kedilo keshe lombelela naali lomhepo.’ (2 Kor. 7:1) Ashike paife otu na okushikula omayele omuyapostoli Paulus tu ‘twikile okulundulula.’ (Ef. 4:23) Omolwashike twa pumbwa okuninga eenghendabala tadi twikile? Omolwaashi enwefemo lounyuni ou otali dulu oku tu ningifa diva tu kale inatu koshoka koshipala shaJehova. Opo tu henuke oilanduliko oyo, nokukala twa hokiwa kuJehova, otu na okukala hatu konakona pandjikilile omadiladilo, omaukwatya nosho yo omahalo etu.

3. Osha hala okutya shike ‘okulundulula onghedi yetu yokudiladila’? (Ovaroma 12:2)

³ Oshike twa pumbwa okuninga, opo tu twikile okulundulula onghedi yetu yokudiladila? (Lesha Ovaroma 12:2.) Outumbulilo wOshigreka, oo wa tolokwa ‘lundululeni onghedi yeni yokudiladila,’ otau dulu okutolokwa “wapekulula omadiladilo oye.” Onghee hano, inashi hala kutya otu na ashike okuninga oinima  inini. Ponhele yaasho, otu na okukonakona ounhu wetu womeni nokuninga omalunduluko mahapu oo a pumbiwa, opo tu dulike komifikamhango daJehova ngaashi hatu dulu. Katu na ashike okuninga ngaho lumwe, ndele otu na okutwikila oku shi ninga.

4. Ongahelipi hatu dulu okukelela omadiladilo etu aha nwefwe mo kounyuni?

⁴ Ngeenge otwa hange ewaneneno, ohatu ka dula okuhafifa Jehova mukeshe osho hatu ningi. Ashike paife otwa pumbwa okutwikila okulonga noudiinini, opo tu dule okuninga ngaho. Didilika kutya mOvaroma 12:2, Paulus okwa popya kutya otwa pumbwa okulundulula onghedi yetu yokudiladila, opo tu shiive ehalo laKalunga. Ponhele yokweefa tu nwefwe mo kounyuni ou, otwa pumbwa tete okulikonakona, opo tu mone kutya ohatu efa shi fike peni omadiladilo etu a nwefwe mo komadiladilo aKalunga, ndele hakweefa ounyuni u nwefe mo omalalakano nomatokolo etu.

5. Ongahelipi hatu dulu okukaleka momadiladilo efiku laJehova olo tali ende tali ehene popepi? (Tala efano.)

⁵ Natu ka taleni koshihopaenenwa. Jehova okwa hala tu ‘kaleke momadiladilo efiku laye.’ (2 Pet. 3:12) Lipula kutya: ‘Mbela onghedi yange yokukalamwenyo otai ulike ngoo kutya ounyuni ou wa kolokosha ou li pokuxula po? Mbela omatokolo ange e na sha nehongo, ile noilonga otaa ulike ngoo kutya okulongela Jehova osho oshinima sha fimanenena monghalamwenyo yange? Mbela ondi na ngoo eitavelo kutya Jehova ota ka fila nge oshisho pamwe noukwaneumbo wetu, ile ohandi kala ashike handi lipula alushe noinima yopamaliko?’ Jehova oha kala a hafa neenghono, ngeenge te tu tale hatu kendabala okulonga ehalo laye mukeshe osho hatu ningi. — Mat. 6:25-27, 33; Fil. 4:12, 13.

6. Otwa pumbwa okutwikila okuninga shike?

⁶ Otwa pumbwa okukala hatu konakona pandjikilile onghedi yetu yokudiladila, opo nee  hatu ningi elunduluko keshe olo la pumbiwa. Paulus okwa lombwela Ovakorinto, a ti: “Kaleni nokulikonakona mu tale ngeenge omu na ngoo eitavelo. Kaleni nokulikonakona mu tale kutya nye ovanhu va tya ngahelipi.” (2 Kor. 13:5) Okukala ‘neitavelo’ osha kwatela mo shihapu shihe fi ashike okukala pokwoongala kwopaKriste nosho yo okuya moukalele efimbo nefimbo. Osha kwatela mo yo osho hatu diladila, omahalo etu nosho yo omalinyengotomheno etu. Onghee otwa pumbwa okutwikila okulundulula onghedi yetu yokudiladila mokulesha Eendjovo daKalunga, okulihonga okudiladila ngaashi Jehova ha diladila nokuninga keshe osho sha pumbiwa tu mu hafife. — 1 Kor. 2:14-16.

7. Metwokumwe nOvaefeso 4:31, 32, oshike vali twa pumbwa okuninga, nomolwashike tashi dulu okukala eshongo?

⁷ Lesha Ovaefeso 4:31, 32. Kakele kokulundulula onghedi yetu yokudiladila, otwa pumbwa yo ‘okudjala omunhu mupe.’ (Ef. 4:24) Otwa pumbwa okulonga noudiinini, opo tu ninge ngaho. Kakele kaasho, otwa pumbwa okulonga twa tula ombuda moshixwa, opo tu finde omaukwatya mai ngaashi onya, ehandu nosho yo efulakato. Omolwashike osho tashi dulu okukala eshongo? Omolwaashi omaukwatya amwe mai okwa mena omidi mufye. Pashihopaenenwa, Ombiibeli oya popya kutya ovanhu vamwe ‘ovahandunhu nove na onya.’ (Omayel. 29:22) Ngaashi tashi ulikwa moshimoniwa tashi shikula, okupangela omaukwatya mai a tya ngaho, otashi pula eenghendabala tadi twikile nokuli nokonima eshi twa ninginifwa.

8-9. Ongahelipi oshimoniwa shaStephen tashi ulike kutya otwa pumbwa okutwikila okulidula omunhu mukulu?

⁸ Omumwatate wedina Stephen okwa li e na oupyakadi wokupangela ehandu laye. Okwa ti: “Konima eshi nda ninginifwa, natango onda li ndi na okukala handi pangele ehandu lange. Pashihopaenenwa, pomhito imwe ofimbo hatu udifa eumbo neumbo navakwetu, onda li nda taataa ombudi oyo ya vaka oradio motuwa yange. Eshi ndi li poku i hanga, oradio oye i kupulashi, ndele tai faduka po. Eshi nda hokololela vakwetu nghee nda mona vali oradio yange, omukulunhuongalo umwe okwa pula nge, ta ti, ‘Stephen, ngeno owe i kwatele, mbela ngeno oshike wa ninga po?’ Epulo olo ola li la diladilifa nge nokulinyengifa nge ndi kale omunambili.” b

⁹ Ngaashi oshimoniwa shaStephen she shi ulika, ohatu dulu okuulika oukwatya mwii inatu shi teelela, nokuli nokonima eshi twa li hatu diladila kutya otwe u efa po. Ngeenge osho oshe ku ningilwa, ino teka omukumo nokufika pexulifodiladilo kutya ove omunhu mwii. Nokuli nomuyapostoli Paulus okwa popya, a ti: “Ngeenge nda hala okulonga ouwa, ope na sha tashi kondjifa nge ndi longe owii.” (Rom. 7:21-23) Ovakriste aveshe inava wanenena ohava kondjo nomaukwatya mai, oo hae va alukile ngaashi ondwi nongaashi omakako, oo hae uya meumbo. Otwa pumbwa okutwikila okuninga eenghendabala, opo tu kale twa koshoka. Ongahelipi hatu dulu okuninga ngaho?

10. Ongahelipi hatu dulu okukondjifa omaukwatya mai? (1 Johannes 5:14, 15)

¹⁰ Ilikana kuJehova shi na sha noukwatya mwii oo to kondjo nao, u na elineekelo kutya ote ke ku uda note ku kwafele. (Lesha 1 Johannes 5:14, 15.) Nonande Jehova ita ka kufa po oukwatya wa tya ngaho pashikumwifilonga, ota dulu oku ku pameka, opo uhe liyandje. (1 Pet. 5:10) Pefimbo opo tuu opo, kala metwokumwe nomailikano oye mokuhenuka okuninga oinima oyo tashi dulika i pendule omunhu mukulu. Pashihopaenenwa, kala wa lungama  shi na sha nokutala eemuvi, eeprograma doko-TV, ile okulesha omahokololo oo taa popile mouwa omaukwatya a tya ngaho mai, oo to kendabala okweefa po. Ino efa yo omadiladilo oye a nwefwe mo komahalo mai. — Fil. 4:8; Kol. 3:2.

11. Eenghatu dilipi hatu dulu okukatuka, opo tu djale omunhu mupe?

¹¹ Nonande otwe lidula omunhu mukulu, osha fimana okudjala oo mupe. Ongahelipi to dulu okuninga ngaho? Shi ninga elalakano okuhopaenena Jehova, eshi to lihongo omaukwatya aye. (Ef. 5:1, 2) Pashihopaenenwa, ngeenge owa lesha ehokololo lopaMbiibeli, olo la divilika ediminepo laJehova, lipula kutya: ‘Mbela ohandi dimine po ngoo vakwetu?’ Ngeenge wa lesha kombinga yanghee Jehova a li a kenukila ovo va hepa, lipula kutya, ‘Mbela naame ohandi kenukile ngoo ovaitaveli vakwetu, ovo ve li momhumbwe, nohandi shi ulike ngoo meenghatu dange?’ Twikila okulundulula onghedi yoye yokudiladila mokudjala omunhu mupe nokukala we liteelela, eshi to ningi ngaho.

12. Oshimoniwa shaStephen osha ulika ngahelipi kutya Ombiibeli oi na eenghono dokulundulula ovanhu?

¹² Stephen, oo a popiwa metetekelo, okwa li a mona kutya mokweendela ko kwefimbo okwa li a dula okudjala omunhu mupe. Okwa popya, a ti: “Okudja peninginifo, onda kala nokushakeneka eenghalo dihapu, odo hadi hale okuningifa nge ndi longife eenghono. Onde lihonga okukala handi henuka ovanhu ovo hava kendabala okuhandukifa nge, ile ndi kale nda ngungumana. Ovanhu vahapu, mwa kwatelwa omukulukadi wange, ova li va pandula nge, eshi nda ungaunga nawa neenghalo odo. Omafimbo amwe, naame mwene onda li handi lipandula. Inandi lipa nande oushima omolwomalunduluko oo nda ninga e na sha nomaukwatya ange. Ponhele yaasho, onda mona filufilu kutya Ombiibeli oi na eenghono dokulundulula ovanhu.”

13. Oshike tashi tu kwafele tu kulike omahalo a yuka? (Ovagalati 5:16)

¹³ Lesha Ovagalati 5:16. Jehova ohe tu pe nehalo liwa omhepo yaye iyapuki, opo e tu kwafele tu dule okulonga osho sha yuka. Ngeenge hatu konakona Eendjovo daKalunga, kungaho ohatu efa tu nwefwe mo komhepo iyapuki. Ohatu mono yo omhepo iyapuki, ngeenge tu li pokwoongala. Pokwoongala kwa tya ngaho, ohatu kala novamwatate novamwameme, ovo tava kendabala ngaashi fye va ninge osho shi li mondjila, naasho ohashi tu tu omukumo. (Heb. 10:24, 25; 13:7) Ngeenge hatu popi naJehova twa mana mo okupitila meilikano, noku mu pula e tu kwafele shi na sha nomaunghundi amwe, ote ke tu pa omhepo yaye iyapuki i tu pameke, opo tu twikile okukondja. Nonande oinima oyo itai ka kufa po omahalo a puka, otai tu kwafele tuha wanife po omahalo a tya ngaho. Ngaashi Ovagalati 5:16 va popya, ovo tava wilikwa komhepo iyapuki itava ‘wanifa po vali nandenande omahalo opambelela.’

14. Omolwashike sha fimana okutwikila okukulika omahalo a yuka?

¹⁴ Ngeenge otwa hovele okuninga oinima oyo tai tu kwafele tu kale tu na ekwatafano liwa naJehova, oshiwa okutwikila okukala hatu i ningi pandjikilile nokutwikila okukulika omahalo a yuka. Omolwashike mbela? Omolwaashi umwe womovatondi vetu iha fuwa. Omutondi oo eyeleko loku tu yeleka tu ninge osho sha puka. Nokuli nokonima eshi twa ninginifwa, otashi dulika tu kale hatu nanwa koinima oyo tu na okuhenuka, ngaashi okundobola, okunwa sha pitilila, ile okutala omafano oipala. (Ef. 5:3, 4) Omumwatate umwe omunyasha okwa popya, a ti: “Oshinima shimwe osho  handi kondjifa okweefa po unene, okukala nda nanenwa kovanhu voukashike kookanhu wa faafana nau wange. Potete, onda li ndi shii ngeenge omahalo oo otaa ka dja po.” Ashike fiyo opaife ondi na omahalo a tya ngaho.” Oshike tashi dulu oku ku kwafela, ngeenge ou na omahalo mai a tya ngaho e na eenghono?

15. Omolwashike tashi tu omukumo okushiiva kutya omahalo a puka ohaa hange “ovanhu aveshe”? (Tala efano.)

¹⁵ Ngeenge oto kondjifa omahalo a puka, oo e na eenghono, dimbuluka kutya haave auke. Ombiibeli oya ti: “Eyeleko keshe tali mu hange oha li hange yo ovanhu aveshe.” (1 Kor. 10:13a) Etoloko limwe ola toloka ovelishe oyo, la ti: “Kape na eyeleko limwe tali mu hange lihe fi lopanhu.” Ouyelele oo owa li wa shangelwa ovalumenhu novakainhu Ovakriste vomuKorinto. Vamwe ova li nale ovanyoni vohombo, omashenge nosho yo eengholwe. (1 Kor. 6:9-11) Mbela oto diladila kutya konima eshi va ninginifwa, kava li hava hangwa vali komahalo a puka a tya ngaho? Otashi dulika hasho sha li ngaho. Oshoshili kutya aveshe ova li Ovakriste ovavaekwa, ashike ova li natango ovanhu inava wanenena. Nopehe na omalimbililo, ova li hava kondjifa omahalo a puka efimbo nefimbo. Osho otashi tu tu omukumo. Omolwashike mbela? Omolwaashi osho otashi ulike kutya ehalo keshe la puka hatu kondjifa, ola findwa kuumwe. Natango, oto dulu okukala wa ‘pama meitavelo nokukala u shi shii kutya ovamwaxo aveshe mounyuni navo otave lididimikile omaudjuu a faafana.’ — 1 Pet. 5:9.

16. Oshiponga shilipi twa pumbwa okuhenuka, nomolwashike?

¹⁶ Henuka oshiponga shokudiladila kutya kape na oo ta dulu okuuda ko eyeleko olo wa taalela. Okudiladila kwa tya ngaho, otaku dulu oku ku ningifa u fike pexulifodiladilo kutya ou li monghalo itai nuwa omeva nonokutya ku na eenghono dokukondjifa omahalo a puka. Mepingafano naasho, Ombiibeli oya popya ya ti: “Kalunga omudiinini, noita efa mu yelekwe neyeleko  olo itamu dulu okulididimikila, ndele ote mu kwafele mu dule okulididimika ngeenge mu li momayeleko.” (1 Kor. 10:13b) Onghee hano, nokuli nongeenge omahalo oku na eenghono, ohatu dulu oku e lididimikila nomupondo. Kekwafo laJehova, ohatu dulu oku a finda.

17. Nonande itatu dulu okukelela omahalo a puka e tu hange, oshike hatu dulu okupangela?

¹⁷ Dimbuluka alushe kutya, u li omunhu ina wanenena, otashi dulika ito dulu okukelela omahalo a puka. Ashike ngeenge okwe ku hange, oto dulu oku a henuka meendelelo, ngaashi Josef a li a henuka diva omukulukadi waPotifar. (Gen. 39:12) Ino pumbwa okuliyandja komahalo a puka!

18-19. Omapulo elipi tu na okulipula, eshi hatu ningi eenghendabala tu lundulule onghedi yetu yokudiladila?

¹⁸ Okulundulula onghedi yetu yokudiladila osha kwatela mo okuninga eenghendabala tadi twikile, opo tu kale hatu diladila nokukatuka metwokumwe nehalo laJehova. Onghee otwa pumbwa okukala hatu likonakona pandjikilile nokulipula kutya: ‘Mbela ohandi katuka ngoo monghedi oyo tai ulike kutya efimbo olo tu li mulo ola endelela? Ohandi ningi ngoo exumokomesho mokudjala omunhu mupe? Mbela ohandi pitike ngoo omhepo yaJehova i wilike nge monghalamwenyo, opo ndi henuke eamo lokuliyandja komahalo opambelela?’

¹⁹ Eshi to likonakona, ino teelela u kale wa wanenena, ndele kala wa hafa omolwexumokomesho olo wa ninga. Ngeenge owa mono kutya ou na opo wa pumbwa okuninga omalunduluko, ino tula omutwe kepepe. Ponhele yaasho, tula moilonga omayele Ovafilippi 3:16, oo taa ti: “Ngaashi twa kala nokuninga exumokomesho, natango natu twikileni okweenda mondjila imwe.” Ngeenge owa ningi ngaho, shilipalekwa kutya Jehova ota ka nangeka noupuna eenghendabala doye, eshi to twikile okulundulula onghedi yoye yokudiladila.