1-2. (a) Omolwashike shihe na oku tu kumwifa ngeenge oilonga yetu oya shilikwa? (b) Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

MO 2018, ovaudifi vonghundana iwa ve dulife 223 000 ova li moilongo omo oilonga yetu ya li ya shilikwa. Osho itashi tu kumwifa. Ngaashi twe lihonga moshitukulwa sha tetekela, Ovakriste vashili ova teelela okuhepekwa. (2 Tim. 3:12) Kashi na nee mbudi kutya ohatu di peni, omapangelo otashi dulika a shilike oilonga yetu yokulongela Kalunga ketu omunahole, Jehova, inatu shi teelela.

² Ngeenge epangelo lomoshilongo sheni ola tokola okushilika oilonga yetu otashi dulika u lipule omapulo taa shikula: ‘Mbela eshi hatu hepekwa osha hala okutya Kalunga ine tu hokwa vali? Mbela osho otashi ke tu efifa po okulongela Jehova? Mbela nandi tembukile konhele oko oilonga yetu inai shilikwa?’ Omapulo oo otaa ka kundafanwa moshitukulwa eshi. Ohatu ka konakona yo nghee hatu dulu okutwikila okulongela Jehova ngeenge oilonga yetu oya shilikwa nosho yo eemwiyo odo twa pumbwa okuhenuka.

3. She likolelela ko 2 Ovakorinto 11:23-27, omahepeko elipi omuyapostoli Paulus a li a shakeneka? noshike hatu lihongo moshihopaenenwa shaye?

³ Ngeenge epangelo ola shilike oilonga yetu, otashi dulika tu diladile kutya Kalunga ine tu hokwa. Ashike dimbulukwa kutya ngeenge hatu hepekwa inashi hala okutya Jehova ine tu hokwa. Diladila koshihopaenenwa shaPaulus. Kalunga okwa li e mu hokwa filufilu. Okwa li e na oufembanghenda wokushanga eenhumwafo 14 dOmishangwa dopaKriste dOshigreka nokwa li omuyapostoli woiwana. Ndele nande ongaho okwa li a  shakeneka omahepeko a kwata moiti. (Lesha 2 Ovakorinto 11:23-27.) Oshihopaenenwa shomuyapostoli Paulus otashi tu hongo kutya Jehova oha pitike ovapiya vaye ovadiinini va hepekwe.

4. Omolwashike tu tondike kounyuni?

⁴ Jesus okwa yelifa kutya omolwashike tu na okupatanekwa. Okwa ti kutya otu na okutondika molwaashi katu fi oshitukulwa shounyuni. (Joh. 15:18, 19) Eshi hatu hepekwa inashi hala kutya Jehova ine tu hokwa vali. Ponhele yaasho, otashi ulike kutya ohatu longo osho sha yuka.

5. Mbela ovanhu otava dulu ngoo oku tu efifa po okulongela Jehova? Shi yelifa.

⁵ Ovapataneki itava dulu oku tu imba tu longele Jehova filufilu. Vahapu ova kendabala oku shi ninga ndele inava pondola. Diladila kwaasho sha li sha ningwa po pefimbo lOita Itivali yOunyuni. Pefimbo opo, omapangelo omoilongo ihapu okwa li taa hepeke neenghono oshiwana shaKalunga. Oilonga yEendombwedi daJehova kaya li ashike ya shilikwa kongudu yopapolotika yaNazi moGermany, ndele oya li yo ya shilikwa komapangelo moAustralia nomoCanada nosho yo koitukulwa vali imwe. Ashike didilika osho sha li sha ningwa po. Eshi oita ya hovela mo 1939, opa li ashike ovaudifi 72 475 mounyuni aushe. Olaporta oya ulika kutya eshi oita ya xula mo 1945, opa li ovaudifi 156 299, molwaashi Jehova okwa li a nangeka noupuna oshiwana shaye. Omuvalu wovaudifi owa li wa hapupala neenghono.

6. Oinima ya denga mbada ilipi tai dulu okuholoka po ngeenge hatu hepekwa? Yandja oshihopaenenwa.

⁶ Ponhele omahepeko e tu mbadapaleke, ohae tu tu omukumo tu twikile okulongela Jehova noudiinini. Pashihopaenenwa, ovalihomboli vamwe ovo ve na okaana kashona ova li koshilongo oko oilonga yetu ya shilikwa. Ponhele yokushuna omutwe moipeta, ova li va hovela okukokola ondjila. Omukulukadi okwa li nokuli a efa po oilonga yaye oyo hai futu nawa. Omushamane okwa ti kutya okushilikwa okwa li kwa ningifa ovanhu vahapu va kale va hala okushiiva shihapu kombinga yEendombwedi daJehova. Oshidjemo, okwa li a hovela noupu omakonakonombiibeli. Natango okushilikwa okwa li kwa eta oidjemo imwe vali iwa. Omukulunhuongalo umwe womoshilongo omo okwa ti kutya vahapu ovo va li va  efa po okulongela Jehova ova li va hovela okwoongala nokuudifa.

7. (a) Oshike hatu lihongo muLevitikus 26:36, 37? (b) Oshike to ka ninga ngeenge oilonga yetu oya shilikwa?

⁷ Ngeenge ovatondi vetu tava shilike oilonga yetu, ohava kala va hala oku tu tilifa tuha longele Jehova. Kakele koku shilika oilonga yetu, otashi dulika va andjakaneke ouyelele uhe li paushili kombinga yetu, va tume ovapolifi va hade omaumbo etu, ve tu twale komhangu, ile nokuli va idilile vamwe vomufye modolongo. Ohava kala ve na elineekelo kutya otave ke tu mbadapaleka molwaashi va dula oku idilila vamwe vomufye modolongo. Ngeenge otwe va pitike ve tu mbadapaleke, otashi dulika tuha kale vali twe lipyakidila, ile nokuli tu efe po filufilu okulongela Jehova. Inatu hala okukala ngaashi ovo va popiwa muLevitikus 26:36, 37. (Lesha.) Itatu ka efa okulongela Jehova omolwoumbada. Otwe lineekela filufilu muJehova noitatu ka tyololoka. (Jes. 28:16) Ohatu kongo ewiliko kuJehova okupitila meilikano. Kekwafo laye, otu shii kutya kape na osho tashi ke tu imba okulongela Kalunga ketu nokuli nomapangelo opanhu omanaenghono. — Heb. 13:6.

8-9. (a) Etokolo lilipi omutwe woukwaneumbo wopaKriste keshe wa pumbwa okuninga? (b) Oshike tashi dulu okukwafela omunhu a ninge etokolo lopandunge?

⁸ Ngeenge epangelo lomoshilongo sheni ola shilike oilonga yetu, otashi dulika u kale wa hala okutembukila koshilongo oko to dulu okulongela Jehova wa manguluka. Olo etokolo lopaumwene olo keshe umwe e na okuninga. Vamwe otashi dulika hava mono tashi pondola ngeenge ova konakona osho Ovakriste vomefelemudo lotete va li va ninga eshi va li va taalela omahepeko. Konima eshi ovatondi va li va dipaa Stefanus nomamanya, ovahongwa ovo va li muJerusalem ova li ve lihanena muJudea nomuSamaria nosho yo muFoinikia, Kipro naAntiokia. (Mat. 10:23; Oil. 8:1; 11:19) Ashike vamwe otashi dulika va didilika kutya konima eshi Ovakriste vomefelemudo lotete va li va taalela natango eshongo, omuyapostoli Paulus okwa li a tokola a ha dje mo moshitukulwa omo oilonga yokuudifa ya li ya shilikwa. Ponhele yaasho, okwa li a tula omwenyo waye moshiponga nokupameka ovamwaxe vomoshilando omo mwa li mu na omahepeko a kwata moiti. — Oil. 14:19-23.

⁹ Oshike hatu lihongo moihopaenenwa oyo? Omutwe keshe woukwaneumbo oo u na okuninga etokolo li na sha nokutembuka. Ofimbo inau ninga etokolo, ou na okwiilikana nokudiladila noukeka kombinga youkwaneumbo wao nosho yo kutya ouwa nowii ulipi tava ka mona ngeenge ova tembuka. Moshinima sha tya ngaho, Omukriste keshe “oku na okuhumbata omutengi waye mwene.” (Gal. 6:5) Inatu tokola vamwe omolwetokolo olo va ninga.

10. Omayele elipi oshitaimbelewa nosho yo ovakulunhuongalo tava ka yandja?

¹⁰ Ongahelipi to dulu okutwikila okulongela Jehova nonande oilonga yetu oya shilikwa? Oshitaimbelewa otashi ka pa ovakulunhuongalo vomoshitukulwa omalombwelo nosho yo omaetepo taa longo e na sha nanghee tava dulu okumona eendja odo tadi va kwafele va kale ve na ekwatafano liwa naJehova, nanghee tava dulu okukala hava ongala nosho yo nghee tava dulu okuudifa onghundana iwa. Ngeenge oshitaimbelewa itashi dulu okukwatafana novakulunhuongalo, ovakulunhuongalo otava ka kwafela eongalo li twikile okulongela Jehova. Otava ka yandja elombwelo li li metwokumwe newiliko olo tali hangwa mOmbiibeli  nosho yo moishangomwa yetu yopaKriste. — Mat. 28:19, 20; Oil. 5:29; Heb. 10:24, 25.

11. Omolwashike to dulu okukala noushili kutya oto ka kala u na keshe shimwe osho wa pumbwa opo u kale neitavelo la pama, noshike to dulu okuninga opo u amene Ombiibeli nosho yo oishangomwa yoye?

¹¹ Jehova okwa udaneka kutya ovapiya vaye otava ka kala ve na keshe osho va pumbwa opo va kale ve na eitavelo la pama. (Jes. 65:13, 14; Luk. 12:42-44) Onghee oto dulu okukala noushili kutya ehangano otali ka ninga keshe osho tali dulu, opo li mu pe keshe osho tashi dulu oku mu kwafela mu kale mu na eitavelo la pama. Mbela oshike to dulu okuninga? Ngeenge oilonga yetu oya shilikwa, konga onhele tai wapalele opo to dulu okuholeka Ombiibeli nosho yo oishangomwa yoye. Lungama uha fiye oinima ya tya ngaho ina ondilo ponhele opo tai dulu okumonika diva, kutya nee oya pilindwa ile oyopaelektronika. Keshe umwe womufye na ninge eenghendabala opo a kaleke eitavelo laye la pama.

12. Ongahelipi ovakulunhuongalo tava dulu okuunganeka okwoongala nopehe na okumonika?

¹² Oshike tashi ka ningilwa okwoongala kwetu? Ovakulunhuongalo otava ka unganeka okwoongala monghedi omo ovo have tu pataneke itave ke shi mona. Otashi dulika ve ke mu wilike mu ongale moungudu vanini, notava ka lundulula efimbo lokwoongala nosho yo onhele lwoikando. Oto dulu okukwafela ovamwaxo mokukala to popi pauxupi eshi to uya pokwoongala ile eshi to i. Otashi dulika yo wa pumbwa okudjala wa fa ito i kokwoongala.

13. Oshike hatu dulu okulihonga kovamwatate ovo va li nale moSoviet Union?

¹³ Shi na sha noilonga yokuudifa, eenghalo otadi ka lunduluka she likolelela konhele. Otu na okukonga onghedi omo hatu dulu okuudifa, molwaashi otu hole Jehova nohatu hafele okulombwela vamwe kombinga yOuhamba waye. (Luk. 8:1; Oil. 4:29) Omunandjokonona umwe, Emily B. Baran, okwa popya shi na sha noilonga yokuudifa yEendombwedi daJehova moSoviet Union a ti: “Eshi epangelo la lombwela Eendombwedi daJehova kutya itadi ka udifa vali, Eendombwedi oda li da hovela okuudifila ovashiinda, ovanailonga pamwe nado nosho yo ookaume. Eshi da twalwa keekamba, oda li da udifila ovanadolongo vakwao.” Nonande oilonga yavo oya li ya shilikwa moSoviet Union kava li va efa po okuudifa. Oto dulu oku va hopaenena ngeenge oilonga yokuudifa oya shilikwa moshilongo sheni.

14. Epsalme 39:1 otali tu kwafele tu henuke omwiyo ulipi?

¹⁴ Lungamena osho to lombwele vamwe. Pefimbo opo oilonga yetu ya shilikwa natu kale tu shii kutya ope na “efimbo lokumwena.” (Omuud. 3:7) Inatu yandja nande ouyelele wovamwatate novamwameme ngaashi omadina avo, eenhele opo hatu ongalele, nghee hatu udifa nosho yo nghee hatu kwafelwa  tu pameke eitavelo letu. Itatu ke u lombwela ovakwanepangelo, ookaume ketu nosho yo ovapambele ovo ve li moshilongo shetu ile koilongo imwe. Ngeenge otwa yandje ouyelele wovamwatate ohatu ke va tula moshiponga. — Lesha Epsalme 39:1.

15. Satana ota kendabala oku tu ningila shike, nongahelipi hatu dulu okuhenuka omwiyo waye?

¹⁵ Inatu efa omaupyakadi manini e tu tukaule. Satana oku shii kutya eumbo ngeenge tali litwile ondubo itali kala po vali. (Mark. 3:24, 25) Ota ka kendabala okutwikila oku tu tukaula. Kungaho ota ka diladila kutya ohatu lwifafana ponhele yo ku mu lwifa.

16. Omumwameme Gertrud Poetzinger okwe tu tulila po oshihopaenenwa shilipi?

¹⁶ Nokuli nOvakriste ovo va pyokoka ova pumbwa okulungama vaha wile momwiyo oo. Diladila koshihopaenenwa shovamwameme vavali ovavaekwa, Gertrud Poetzinger naElfriede Löhr. Ova li pamwe novamwameme vakwao Ovakriste mokamba yeenghwate yaNazi. Gertrud okwa li a twila Elfriede ondubo eshi a li a pa ovamwameme vakwao oipopiwa yetwomukumo mokamba. Lwanima Gertrud okwa ka uda nai ndele ta pula Jehova e mu kwafele. Okwa ti: “Otwa pumbwa okulihonga okukala tu na etaleko liwa li na sha navamwe ngeenge ve na owino ve tu dule.” Okwa li a dula okufinda ngahelipi ondubo? Gertrud okwa li a yandja elitulemo komaukwatya mawa aElfriede. Kungaho, ova li va dula vali okupanga oukaume. Aveshe ova li va xupa mokamba, nova twikila okulongela Jehova noudiinini fiyo osheshi va mana oweenda wavo wokombada yedu. Ngeenge otwa longo noudiinini tu pongolole po omaupyakadi pokati ketu novamwatate, itatu ka efa nande osha shi tu tukaule. — Kol. 3:13, 14.

17. Omolwashike twa pumba okuhenuka oikala yokulinenepeka?

¹⁷ Henuka oikala yokulinenepeka. Ngeenge otwa shikula ewiliko olo hatu pewa kovamwatate ovo tava kwatele komesho, ohatu ka henuka omaupyakadi. (1 Pet. 5:5) Pashihopaenenwa, moilongo omo oilonga yetu ya li ya shilikwa, ovamwatate ovo ve na oinakuwanifwa ova li va lombwela ovaudifi vaha yandje oishangomwa moukalele. Ashike omumwatate umwe omukokolindjila ka li a shikula elombwelo olo. Oshidjemo osha li shike? Diva ashike eshi va mana okuyandja oundombwedi wohangelela, ova li va pulwapulwa kopolifi. Osha fa shi li ngaha kutya ovapolifi ova kala tave va shikula nova li va kufa ko oishangomwa oyo va yandja momaumbo. Oshike hatu lihongo moshimoniwa osho? Otwa pumbwa okushikula omalombwelo, nokuli nonande itatu tu kumwe nao. Jehova oha kala alushe a hafa ngeenge hatu longele kumwe novamwatate  ovo a nangeka po ve tu kwatele komesho. — Heb. 13:7, 17.

18. Omolwashike inatu pumbwa okutula po eemhango inadi pumbiwa?

¹⁸ Henuka okutula po eemhango inadi pumbiwa. Ngeenge ovakulunhuongalo ova tula po eemhango inadi pumbiwa, otava ka twika vamwe omutengi. Omumwatate Juraj Kaminský ota dimbuluka eshi oilonga yetu ya li ya shilikwa moCzechoslovakia, okwa ti: “Konima eshi ovamwatate ovo ve na oinakuwanifwa nosho yo ovakulunhuongalo vahapu va kwatwa po, ovamwatate ovo va li inava kwatwa po ova li va tulila po ovaudifi eemhango daasho ve na okuninga naasho vehe na okuninga.” Jehova ine tu pa oufemba wokutulila po ovamwatate eemhango. Omunhu oo ha tulile po ovamwatate eemhango inadi pumbiwa ihe va amene, ndele oha kendabala okupangela eitavelo lavo. — 2 Kor. 1:24.

19. She likolelela ko 2 Omafimbo 32:7, 8, omolwashike twa pumbwa okukala ovaladi, kashi na nee mbudi kutya Satana ote tu ningile shike?

¹⁹ Omutondi wetu, Satana Ondiaboli, ita ka efa okuhepeka ovapiya vaJehova ovadiinini. (1 Pet. 5:8; Eh. 2:10) Satana naavo have mu yambidida otava ka kendabala okushilika oilonga yetu. Ashike nande otu kale twa tila, itatu ka efa po okulongela Jehova. (Deut. 7:21) Jehova oku li pamwe nafye nota twikile oku tu yambidida nokuli nonande oilonga yetu oya shilikwa. — Lesha 2 Omafimbo 32:7, 8.

20. Owa tokola toko okuninga shike?

²⁰ Natu kale twa tokola toko ngaashi ovamwatate vomefelemudo lotete ovo va li va lombwela ovapangeli vopefimbo lavo va ti: “Tokoleni nye vene ngeenge osha yuka koshipala shaKalunga oku mu uda komesho yaKalunga, fye itatu dulu okukala tuha hepaulule ei twe i mona notwe i uda.” — Oil. 4:19, 20.