1. Osha hala okutya ngahelipi okukala omunaendunge? (2 Timoteus 4:5)

 NGEENGE twa taalela omaudjuu, oudiinini wetu kuJehova nokehangano laye otau dulu okuyelekwa. Ongahelipi hatu dulu okufinda omashongo a tya ngaho? Otwa pumbwa okukala ovanaendunge nokukala oupafi, twa pama meitavelo. (Lesha 2 Timoteus 4:5.) Ohatu kala ovanaendunge mokukala twa ngungumana, hatu diladila pandunge nokukendabala okutala ko oinima ngaashi Jehova he i tale ko. Ngeenge otwa ningi ngaho, omadiladilo etu itaa ka nwefwa mo komaliudo etu.

2. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

² Moshitukulwa sha dja ko, otwa kundafana omashongo opatatu, oo tashi dulika tu shakeneke okudilila kondje yeongalo. Moshitukulwa eshi, ohatu ka kundafana omashongo atatu okudilila meongalo, oo taa dulu okuyeleka oudiinini wetu kuJehova. Ongaashi (1) ngeenge twa ungaungiwa nafye nai kOmukriste mukwetu, (2) ngeenge twa pewa outekuduliko nosho yo (3) ngeenge hatu kondjo nokutambula ko omalunduluko ehangano. Ongahelipi hatu dulu okukala ovanaendunge nokukala ovadiinini filufilu kuJehova nosho yo kehangano laye, ngeenge twa taalela omashongo a tya ngaho?

3. Otashi dulika tu linyenge ngahelipi, ngeenge otu udite twa ungaungiwa nafye nai kOmukriste mukwetu?

³ Mbela ope na efimbo limwe wa li u udite wa ungaungiwa nai naave kOmukriste mukweni, tashi dulika kuumwe oo e na oshinakuwanifwa? Otashi dulika omumwatate ine shi ninga nelalakano e ku udife nai. (Rom. 3:23; Jak. 3:2) Ashike otashi dulika eenghatu daye de ku udifa nai. Otashi dulika iho kofa, to diladila kombinga yoshinima osho. Otashi dulika nokuli we lipula kutya, ‘Ngeenge  omumwatate ota katuka monghedi ya tya ngaha, mbela eli ehangano ngoo laKalunga shili?’ Osho osho naanaa Satana a hala tu diladile. (2 Kor. 2:11) Omadiladilo a tya ngaho a puka, otaa dulu oku tu amuna ko kuJehova nokehangano laye. Ndele ngeenge otu udite kutya omumwatate, ile omumwameme okwa ungaunga nafye nai, ongahelipi hatu dulu okukala ovanaendunge nokuhenuka omadiladilo a puka?

4. Ongahelipi Josef a kala omunaendunge, eshi a li a ungaungiwa naye nai, nohatu dulu okulihonga oilihongomwa ilipi moshihopaenenwa shaye? (Genesis 50:19-21)

⁴ Ino kwata onghone. Eshi Josef a li omunyasha, ovamwainamati, ovo va kula kuye, ova li va ungaunga naye nai. Ova li ve mu tonda, navamwe vomuvo ova li va hala nokuli oku mu dipaa. (Gen. 37:4, 18-22) Mokweendela ko kwefimbo, ova li ve mu landifa po moupika. Oshidjemo, Josef okwa kala a taalela omashongo a kwata moiti oule womido 13 lwaapo. Josef okwa li ta dulu okudiladila kutya Jehova ke mu hole shili. Okwa li yo ta dulu okulipula ngeenge Jehova okwe mu ekelashi pefimbo opo a li a pumbwa ekwafo. Ashike Josef ka li a kwata onghone. Ponhele yaasho, okwa kala omunaendunge mokukala a ngungumana. Eshi pa li pa holoka omhito opo a li ta dulu okushunifila ovamwaxe owii, okwa li a henuka okuninga ngaho, nokwa li e va ulikila ohole noku va dimina po. (Gen. 45:4, 5) Josef okwe lihumbata monghedi ya tya ngaho, molwaashi okwa li a diladila pandunge. Ponhele yokuyandja elitulemo komaupyakadi aye, okwa kala ta diladila kelalakano laJehova. (Lesha Genesis 50:19-21.) Oshilihongomwa oshilipi? Ngeenge otwa ungaungiwa nafye nai, inatu kwatela Jehova onghone, ile tu diladile kutya okwe tu ekelashi. Ponhele yaasho, natu dilonge kunghee te tu kwafele tu lididimikile eyeleko. Shikwao vali, ngeenge vamwe va ungaunga nafye nai, natu va dimine po nokudimbuluka kutya “ohole ohai fufile onduba yomatimba.” — 1 Pet. 4:8.

5. Ongahelipi Miqueas a kala omunaendunge, eshi a li e udite a ungaungiwa naye nai?

⁵ Natu ka taleni koshimoniwa shokunena shomukulunhuongalo wokoSouth America wedina Miqueas. b Ota dimbuluka efimbo limwe, eshi a li e udite a ungaungiwa naye nai kovamwatate vamwe, ovo ve na oinakuwanifwa mehangano laJehova. Okwa ti: “Inandi shakeneka nale oshimoniwa sha tya ngaho monghalamwenyo yange. Onda li nda wililwa po. Kanda li handi kofa oufiku, nonda kala handi lili ndi udite ndihe na ekwafo.” Ashike nande ongaho, Miqueas okwa kala omunaendunge nokulonga noudiinini a pangele omaliudo aye. Okwa kala ha ilikana luhapu ta pula Jehova e mu pe omhepo yaye iyapuki nosho yo eenghono, opo a dule okulididimika. Okwa kala yo ha kongo ouyelele moishangomwa yetu, oo wa li tau dulu oku mu kwafela. Oshilihongomwa oshilipi? Ngeenge otu udite twa ungaungiwa nafye nai komumwatate, ile komumwameme, natu kale twa ngungumana nokukendabala okupangela omaliudo mai, oo tashi dulika tu na. Otashi dulika tuhe shii eenghalo odo de linyengifa omunhu a popye, ile a katuke monghedi oyo. Onghee popya naJehova meilikano noku mu pula e ku kwafele u tale ko oinima ngaashi omunhu oo e i tala ko. Kungaho, otashi dulika shi ke ku kwafele u diladile kutya omumwatate, ile omumwameme ka li e na elalakano loku ku udifa nai, noto ke mu dimina po. (Omayel. 19:11) Dimbuluka kutya Jehova oku shii onghalo yoye note ke ku pa eenghono, odo wa pumbwa, opo u lididimike. — 2 Omaf. 16:9; Omuud. 5:8.

6. Omolwashike sha fimana okuuda ko kutya outekuduliko waJehova otau ulike kutya oku tu hole? (Ovaheberi 12:5, 6, 11)

⁶ Outekuduliko otau dulu okukala u yahameka. Ndele ngeenge otwa kala ashike hatu yandje elitulemo kouyahame, otashi dulika tuha ka  tambule ko outekuduliko. Otashi dulika tu ka diladile kutya kau li pauyuki noinau tu pamba. Oshidjemo, otashi dulika shi tu imbe tu ude ko oshinima sha fimanenena, osho kutya Jehova ote tu pe outekuduliko, molwaashi oku tu hole. (Lesha Ovaheberi 12:5, 6, 11.) Ngeenge otwa efa omaliudo etu e tu pangele, ohatu ka pa Satana omhito e tu ponokele. Okwa hala tuha tambule ko outekuduliko, naasho shi nyikifa oluhodi unene oshosho kutya okwa hala tu efe po okulongela Jehova nokufiya po eongalo. Ongahelipi hatu dulu okukala ovanaendunge, ngeenge otwa pewa outekuduliko?

7. (a) Ngaashi sha ulikwa mefano, ongahelipi Petrus a li a longifwa kuJehova, konima eshi a tambula ko outekuduliko? (b) Oshike hatu lihongo moshihopaenenwa shaPetrus?

⁷ Tambula ko outekuduliko nokuninga omalunduluko, oo a pumbiwa. Jesus okwa li ha pukulula Petrus lwoikando ihapu moipafi yovayapostoli vakwao. (Mark. 8:33; Luk. 22:31-34) Osho otashi dulika sha li she mu fifa ohoni neenghono. Ashike nande ongaho, Petrus okwa kala omudiinini kuJesus. Okwa li a tambula ko outekuduliko nokulihonga komapuko aye. Onghee Jehova okwa li a pa Petrus ondjabi omolwoudiinini waye, nokwa li e mu pa oinakuwanifwa ya kwata moiti meongalo. (Joh. 21:15-17; Oil. 10:24-33; 1 Pet. 1:1) Oshike hatu lihongo moshihopaenenwa shaPetrus? Ohatu mono ouwa nosho yo vamwe, ngeenge otwa tambula ko epukululo, twa ninga omalunduluko oo a pumbiwa nokuhenuka okuyandja elitulemo komaliudo okukala twa fya ohoni. Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka longifwa kuJehova pauyadi nosho yo kovamwatate.

8-9. Bernardo okwa li e udite ngahelipi potete konima eshi a pewa outekuduliko, noshike she mu kwafela, opo a yukife omadiladilo aye?

⁸ Diladila kwaasho sha li sha ningilwa Bernardo, omumwatate wokoMozambique. Okwa li a kufwa oshinakuwanifwa shokukala e li omukulunhuongalo. Bernardo okwa li e linyenga ngahelipi potete? Okwa ti: “Onda li nda fula onya neenghono, molwaashi kanda li nda hokwa outekuduliko oo nda li nda pewa.” Okwa li te lipula unene shi na sha nanghee vamwe va li tave ke mu tala ko meongalo. Okwa ti: “Osha pula nge eemwedi dinini, opo ndi kale netaleko la yuka li na sha nonghalo nokukala vali nde lineekela muJehova nomehangano laye.” Oshike sha li sha kwafela Bernardo a kale vali netaleko liwa?

⁹ Bernardo okwa li a yukifa okudiladila kwaye. Okwa ti: “Eshi nda li omukulunhuongalo, onda li handi longifa Ovaheberi 12:7, opo ndi kwafele vamwe va kale ve na etaleko liwa li na sha noutekuduliko  waJehova. Onde lipula nda ti: ‘Olyelye a pumbwa okutula moilonga omushangwa ou?’ Ovapiya aveshe vaJehova, naame nda kwatelwa mo.” Opo nee Bernardo okwa li a katuka eenghatu da wedwa po, opo a kale natango e lineekela muJehova nomehangano laYe. Okwa kala ha lesha Ombiibeli luhapu nokudilonga moule kwaasho a lesha. Nonande okwa kala te lipula shi na sha nanghee ovamwatate novamwameme ve mu tala ko, okwa li ha longo pamwe navo moukalele nokukufa ombinga pokwoongala. Mokweendela ko kwefimbo, Bernardo okwa li a nangekwa po vali e li omukulunhuongalo. Ngeenge naave owa pewa outekuduliko ngaashi Bernardo, kendabala okuhayandja unene elitulemo kunghee wa fya ohoni. Tambula ko outekuduliko nokuninga omalunduluko, oo a pumbiwa. (Omayel. 8:33; 22:4) Ngeenge owa ningi ngaho, oto ka kala noushili kutya Jehova ote ke ku pa ondjabi, eshi u li omudiinini kuye nokehangano laye.

10. Elunduluko lehangano lilipi tashi dulika la li la yeleka oudiinini wovalumenhu vamwe Ovaisrael?

¹⁰ Omalunduluko ehangano otaa dulu okuyeleka oudiinini wetu. Ngeenge inatu lungama, otashi dulika nokuli e tu imbe tu longele Jehova. Pashihopaenenwa, diladila kunghee elunduluko lehangano, olo la li la yandjwa koshi yOmhango yaMoses, tashi dulika la li la kuma Ovaisrael vamwe. Fimbo Jehova a li ina yandja Omhango, omitwe domaukwaneumbo oda li hadi longo oilonga oyo ya li hai longwa kovapristeri. Oda li da tunga eealtari nokuyandja omayambo kuJehova, ponhele yomaukwaneumbo ado. (Gen. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5) Ashike eshi Omhango ya totwa po, omitwe domaukwaneumbo oda li di na okweefa po oshinakuwanifwa osho. Jehova okwa li a nangeka po ovapristeri vomepata laAron ovo va yandje omayambo. Konima eshi elunduluko olo lehangano la li la tulwa moilonga, ngeenge omutwe woukwaneumbo, oo uhe fi womepata laAron, owa longo oilonga yovapristeri, owa li u na okudipawa. c (Lev. 17:3-6, 8, 9) Mbela elunduluko olo olo la li la ningifa Kora, Datan, Abiram nosho yo ovakulunhu vomapata 250 va tukululile Moses naAron ounashibofa? (Num. 16:1-3) Katu na naanaa oushili mwaasho. Kashi na nee mbudi kutya oshike, Kora navakwao ova li va dopa okukala ovadiinini kuJehova. Oto ka ninga po shike, ngeenge oudiinini woye owa yelekwa komalunduluko ehangano?

11. Oshike hatu lihongo moshihopaenenwa shOvalevi vamwe Ovakohat?

¹¹ Yambidida pauyadi omalunduluko ehangano. Eshi Ovakohat va li tava ende mombuwa, ova li ve na oshinakuwanifwa she likalekelwa. Efimbo keshe Ovaisrael va li tava tembula onhanda, Ovakohat vamwe ova li hava humbata oshikefa shehangano moipafi yoshiwana ashishe. (Num. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4) Osho kasha li tuu oufembanghenda munene! Ashike oinima oya li ya lunduluka, eshi Ovaisrael va ya mEdu lEudaneko. Oshikefa kasha li vali sha pumbwa okutembulwa efimbo nefimbo. Onghee pefimbo lokupangela kwaSalomo, Ovakohat vamwe ova li va pewa oshilonga shokwiimba, shokukelela poivelo, navamwe ova li hava pashukile omamona. (1 Omaf. 6:31-33; 26:1, 24) Kape na opo pa shangwa kutya Ovakohat ova li va ngongota. Ile va pula va pewe oshinakuwanifwa shimwe sha fimana, molwaashi va li ve na oshinakuwanifwa she likalekelwa. Oshilihongomwa oshilipi kufye? Otwa pumbwa okuyambidida nomutima aushe omalunduluko, oo taa ningwa kehangano laJehova, mwa kwatelwa naao a kuma oinakuwanifwa yetu. Hafela oshinakuwanifwa keshe wa pewa. Dimbuluka kutya oshinakuwanifwa hasho  hashi ulike kutya ou na ondilo momesho aJehova. Jehova okwa lenga okudulika kwoye shi dulife oshinakuwanifwa keshe. — 1 Sam. 15:22.

12. Zaina okwa li e udite ngahelipi, eshi a li a kufwa oshinakuwanifwa shokulonga moBetel?

¹² Diladila koshihopaenenwa shaZaina, omumwameme wokoMiddle East, oo oshinakuwanifwa shaye sha li sha lunduluka nokwa li a kanifa oufembanghenda, oo a li a lenga neenghono. Okwa li a tuminwa momapya, konima eshi a kala ta longele moBetel oule womido di dulife 23. Okwa ti: “Eshi oshinakuwanifwa shange sha li sha lunduluka, osha li sha kumwifa nge neenghono. Onda li ndi udite ndihe na oshilonga nonda kala handi lipula kutya, ‘Onda ninga shike sha puka?’” Shinyikifa oluhodi, ovamwatate novamwameme vamwe meongalo ova li va weda ko kouyahame waye, eshi ve mu lombwela kutya: “Ngeno owa li u li nawa, ngeno ehangano ole ku kaleka moBetel.” Omafimbo amwe, Zaina okwa li ha kala a wililwa po noha lili oufiku. Ashike okwa ti: “Kanda li nda efa ndi limbililwe ehangano, ile ohole yaJehova.” Ongahelipi Zaina a li a dula okukala omunaendunge?

13. Zaina okwa li a ninga po shike, opo a finde omadiladilo mai?

¹³ Zaina okwa li a dula okufinda omadiladilo mai. Ngahelipi mbela? Okwa li a lesha oitukulwa moishangomwa yetu, oyo ya kundafana shi na sha nonghalo oyo a li muyo. Okwa li a kwafelwa neenghono koshitukulwa shOshungonangelo yOshiingilisha ye 1 Februali 2001, shi na oshipalanyole “You Can Cope With Discouragement!” Oshitukulwa osho osha yelifa nghee omushangi wOmbiibeli Markus tashi dulika naye a li ta ungaunga nomaliudo a faafana, eshi oshinakuwanifwa shaye sha li sha lunduluka. Zaina okwa ti: “Oshihopaenenwa shaMarkus osho lela nda li nda pumbwa, opo ndi efe po etekomukumo.” Zaina okwa kala yo popepi nookaume kaye. Ka li e litongola ko, noka li e lietela onghenda. Okwa li a mona kutya ehangano laJehova otali wilikwa komhepo yaye iyapuki nosho yo kutya ovamwatate ovo tava kwatele komesho ova li ve mu fila oshisho neenghono. Okwa li yo a mona kutya ehangano laKalunga oli na okuninga osho sha denga mbada, opo oilonga yaJehova i manifwe.

14. Vlado okwa li ta ongaonga okutambula ko elunduluko lehangano lilipi, noshike sha li she mu kwafela?

¹⁴ Vlado, omukulunhuongalo omunamido womido 73 wokoSlovenia, okwa li e wete shidjuu, eshi eongalo lavo la li la mbwangwa mumwe nalikwao, naashi Olupale lOuhamba omo va li hava ongalele la patwa. Okwa ti: “Kanda li ndi udite  ko kutya omolwashike Olupale lOuhamba olo la denga mbada tali patwa. Osha li sha udifa nge nai, molwaashi otwa hangwa opo twa wapekulula olupale olo. Ondi li omuhongi woipilangi nonda hangwa ashike opo nda tula mo oinima ipe. Natango, okumbwangwa mumwe kwa tya ngaho, okwa etifa po omalunduluko mahapu, oo a li madjuu kovaudifi ovanamido.” Oshike sha kwafela Vlado a yambidide ewiliko olo? Okwa ti: “Okutambula ko omalunduluko, oo taa ningwa kehangano laJehova, ohashi eta alushe omanangeko noupuna. Otashi tu kwafele tu ka tambule ko nokuli nomalunduluko manene monakwiiwa.” Mbela oto kondjo nomalunduluko, oo haa holoka po ngeenge omaongalo a mbwangwa mumwe, ile e na sha noshinakuwanifwa sha lunduluka? Kala u na oushili kutya Jehova oku udite ko omaliudo oye. Ngeenge owa kala to yambidida omalunduluko a tya ngaho nokukala omudiinini filufilu kuJehova nokehangano olo ta longifa, ote ke ku nangeka noupuna shili. — Eps. 18:25.

15. Ongahelipi hatu dulu okukala ovanaendunge, ngeenge twa taalela omashongo okudilila meongalo?

¹⁵ Eshi exulilo tali ende tali ehene popi, otwa teelela okutaalela omashongo okudilila meongalo. Omashongo a tya ngaho, otaa dulu okuyeleka oudiinini wetu kuJehova. Onghee natu kaleni ovanaendunge. Ngeenge owa ungaungiwa naave nai kOmukriste mukweni, ino efa shi ku handukife. Ngeenge owa pewa outekuduliko, inashi ku fifa ohoni, tambula ko omayele nokuninga omalunduluko oo a pumbiwa. Ngeenge ehangano laJehova ola ningi omalunduluko oo e ku kuma pauhandimwe, a tambula ko nomutima aushe nokudulika kewiliko.

16. Ongahelipi to dulu okukala we lineekela Jehova nosho yo ehangano laye?

¹⁶ Oto dulu okukala we lineekela Jehova nosho yo ehangano laye, ngeenge oudiinini woye tau yelekwa. Ashike opo u ninge ngaho, owa pumbwa okukala omunaendunge, sha hala kutya okukala wa ngungumana, to diladila pandunge nokutala ko oinima ngaashi Jehova. Kala wa tokola toko okukonakona kombinga yovanhu ovo va popiwa mOmbiibeli, ovo va ungaunga nomupondo nomaupyakadi a faafana naao oye, nokudilonga koihopaenenwa yavo. Ilikana kuJehova e ku kwafele. Ino litongola ko nandenande keongalo. Ngeenge owa ningi ngaho, kashi na nee mbudi kutya oshike tashi ka ningwa po, Satana ita ka dula oku ku amuna ko kuJehova, ile kehangano laYe. — Jak. 4:7.