“Kondjifeni Satana”
“Kondjifeni Satana”
“Kondjifeni Satana, ndele ye te mu i onhapo.”—JAKOB 4:7.
“KALUNGA ke po vali, ndelenee Ondiaboli opo i li.” Eendjovo odo domushangi Omufransa André Malraux otadi wapala okuyukifwa kounyuni oo tu li muo. Oilonga yovanhu otai monika shili tai ulike oinheya yOndiaboli shi dulife ehalo laKalunga. Satana ota pukifa ovanhu ‘noilonga yeenghono nomadidiliko noikumifi yoipupulu, nomakonda aeshe ouhenouyuki okunyona po ava tava ka kana.’ (2 Ovatessaloniki 2:9, 10) Ndelenee ‘momafiku aa axuuninwa,’ Satana ota yukifa elitulemo laye kovapiya vaKalunga ve liyandja, ta lwifa Ovakriste ovavaekwa, “ava hava diinine oipango yaKalunga ndee ve na ehepaululo laJesus.” (2 Timoteus 3:1; Ehololo 12:9, 17) Ovapiya vaKalunga ovavaekwa ovo nosho yo oovakwao ovo ve na eteelelo lokukala kombada yedu ova pumbwa okukala oupafi.
2 Satana oye omupukifi filufilu. Mokulongifa eyoka li li ekotokelo, okwa pukifa Eva opo a diladile kutya ota dulu okumona elao linene mokukala a manguluka ko kuKalunga. (Genesis 3:1-6) Omido konyala omayovi ane da pita, omuyapostoli Paulus okwa popya kutya okwa li a tila kutya Ovakriste ovavaekwa muKorinto otashi dulika va ninge oihakanwa yoinheya yaSatana. Paulus okwa shanga ta ti: “Onda tila, ngaashi Eva a hongaulwa kekotokelo leyoka, osho omadilongo eni taa nyonauka notaa efa ouyuki noukoshoki mokukala kweni naKristus.” (2 Ovakorinto 11:3) Satana ota nyonauna omadiladilo ovanhu nota pilakanifa okudiladila kwavo. Ngaashi a pukifa Eva, ota dulu okuningifa Ovakriste va tomhafane oipupulu nova diladile kutya elao lavo ole likolelela kwaasho Jehova nosho yo Omona waye ve tonde.
3 Satana ota dulu okufaafanifwa nomuteli woudila oo ha tele eemwiyo opo a kwate oihakanwa oyo i he shii sha. Opo tu henuke eemwiyo daSatana, otwa pumbwa ‘okukala omutumba meameno laau wOkombadambada,’ onhele yeameno yopafaneko oyo Jehova a yandja kwaavo tava dimine nokudulika kounamapangelo waye weshito alishe mwaasho tava ningi. (Epsalme 91:1-3) Otwa pumbwa eameno alishe olo Kalunga ta yandje okupitila mEendjovo daye, momhepo yaye nosho yo mehangano laye opo tu “dule okufikamena omakonda omuyelani.” (Ovaefeso 6:11) Oshitya shOshigreka sha tolokwa “omakonda” otashi dulu okutolokwa yo shi li “oilonga yoinheya.” Nope he na omalimbililo, Ondiaboli otai longifa oilonga yoinheya ihapu meenghendabala dayo opo i kwate ko ovapiya vaJehova.
Eemwiyo odo Satana a tela nado Ovakriste vonale
4. Ovakriste vonale ova li mounyuni wa tya ngahelipi?
4 Ovakriste ovo va li ko mefelemudo lotete netivali O.P. ova li pefimbo eshi Ouhamba waRoma wa li tau ti pii meenghonopangelo. OPax Romana (Ombili yaRoma) oya dulifa okushingifa ku xume komesho. Ehepuluko la tya ngaho ola etela ovanenenhu efimbo lihapu lokufuwa novapangeli ova ninga omalongekido opo ovanhu vongaho va mone omalihafifo mahapu opo va ha ninge ovanashibofa. Pomafimbo onhumba, omafiku omafudo opashiwana okwa li mahapu e fike pomafiku okulonga. Ovawiliki ova longifa oimaliwa yopashiwana opo va pe ovanhu oikulya noku va ningila omalihafifo, ve va kaleke va kuta nosho yo nomadiladilo a piyaanekwa.
5, 6. (a) Omolwashike sha li inashi yuka kOvakriste okuya komalupale oinyandwa neenhele domaudano dOshiroma? (b) Oinheya ilipi Satana a longifa, nongahelipi Ovakriste va li tava dulu oku i henuka?
5 Mbela onghalo oyo oya li ya etela Ovakriste vonale oshiponga? Okudiladila komalondwelo oo a shangwa kovashangi ovo va li ko konima yovayapostoli, ngaashi Tertullianus, omalihafifo mahapu opefimbo olo okwa li eyadi oiponga yopamhepo noyopaenghedi kOvakriste vashili. Shimwe shomuyo oshosho kutya oivilo nosho yo omaudano mahapu opashiwana okwa li haa ningwa okufimaneka oikalunga yoshipaani. (2 Ovakorinto 6:14-18) Pomalupale oinyandwa, nokuli moinyandwa ihapu yopamifyuululwakalo omwa li mu na ouhenoukoshoki wa kwata moiti ile elongifo lekuni fiyo ometileshi lohonde. Mokweendela ko kwefimbo, ehalo lovakwashiwana lokutala oinyandwa yopamifyuululwakalo ola ninipala, onghee oya pingenwa po koinyandwa ya kwatela mo eendanisha tadi kokele moluhaelo. Membo laye Daily Life in Ancient Rome, omunandjokonona Jérôme Carcopino ota ti: “Moinyandwa oyo ovadani ova li va pitikwa ve lidule va kale hamunghele . . . Ohonde oya li ya tilwashi unene. . . . [Moshinyandwa] sha tya ngaha omwa li mwa ningwa oinima oyo ya xutuka paenghedi sha pitilila oyo ya kwata ko ovakwashiwana vomoshilandopangelo. Kava li va kenyenekwa komauliko a tya ngaho molwaashi omauliko elongifo leenghono nosho yo etileshi lohonde monhele yomaudano oya kala nale efimbo lile ya fifa omaliudo avo noya nyonauna po omaukwatya avo opaushitwe.”—Mateus 5:27, 28.
6 Meenhele domaudano, ovakondji ova lwifafana fiyo okefyo ile va lwa noinamwenyo, kutya nee oku i dipaa ile okudipawa kuyo. Ovalongi vominyonena ovo va li va tokolwa ova li va kupulwa koifitukuti i na onyanya, noxuuninwa Ovakriste vahapu osho va ningwa. Nokuli nomomafimbo oo onale, oinheya yaSatana oya li okufimhika outondwe wovanhu wokutonda oluhaelo nelongifo leenghono fiyo osheshi oinima oyo ya ninga yaapeshe nokukala i holike kovanhu vahapu. Onghedi ashike yokulikelela komwiyo oo oya li okukala kokule nomalupale oinyandwa neenhele domaudano.—1 Ovakorinto 15:32, 33.
7, 8. (a) Omolwashike kwa li tashi ka kala sha nyika oulai kOmukriste okuya komafiyafanepo omatemba? (b) Ongahelipi Satana kwa li ta dulu okulongifa eenhele dokulikoshela daRoma opo a kwate ko Ovakriste?
7 Omafiyafanepo omatemba oo kwa li ha ningilwa moupale va kula ve li ongonga nope he na omalimbililo okwa li haa tunhula unene, ndelenee kaa li a wapala kOvakriste molwaashi luhapu eengudu dovanhu okwa li hadi tukula elongifo leenghono. Omushangi womefelemudo etitatu okwa hokolola kutya ovatali vamwe ova li va lwifafana, na Carcopino okwa ti kutya “ovanyanekeli veenyofi nosho yo eembwada oda li di na onhele yado yomashingifo” metungilo lokapale komafiyafanepo. Osha yela kutya, moupale vOshiroma kamwa li tamu dulu okweendwa kOvakriste.—1 Ovakorinto 6:9, 10.
8 Mbela ongahelipi shi na sha neenhele da fimana dokulikoshela daRoma? Osha yela kutya kapa li sha sha puka okulikosha opo u kale wa koshoka. Ndelenee dihapu domeenhele dokulikoshela dOshiroma odo oda li omatungo manene a kwatela mo eenduda dokulifulila, eenduda domaudano omeni, eenduda dokundobolela nosho yo eenduda dokulila nokunwina. Ndelenee nande opa li omafimbo oo kwa li a tulilwa po oukashike kookanhu keshe va longife eenhele dokulikoshela, ovalumenhu novakainhu ova li va pitikwa luhapu ve likoshele mumwe. Clement wokuAlexandria okwa shanga ta ti: “Eenhele dokulikoshela oda li da yeulukila ovalumenhu novakainhu nokwa li hava kala hamunghele omolwokuya meenghedi inadi koshoka.” Kungaha, eenhele da tambulwa ko okwa li tadi dulu okulongifwa noupu kuSatana di li omwiyo kOvakriste. Ovanaendunge inava ya keenhele da tya ngaho.
9. Eemwiyo dilipi odo Ovakriste vonale va li ve na okuhenuka?
9 Okundobola okwa li oshinima osho ovanhu ve hole okulihafifa nasho pefimbo lokufuwa eshi Ouhamba waRoma wa li tau ti pii. Ovakriste vonale ova li tava dulu okuhenuka okundobola oko kwa ningwa pomafiyafanepo omatemba mokukala ashike kokule noupale. Okundobola kunini okwa li yo kwa ningwa shi he li paveta meenduda domeholeko dovaenda nosho yo omo hamu landifilwa oikolwifa. Ovadanauki ova ndobola tava fekele eenomola odo de lisheka ile odo de livala doumanya ile domakipa oo e kwetiwe kovadanauki vamwe. Okundobola okwa etela okukalamwenyo kwovanhu etunhuko, omolwaashi okwa yandja eteelelo lokulilikolela oimaliwa noupu. (Ovaefeso 5:5) Natango, ovakainhu ovo va li hava longo meenhele odo dokunwina luhapu ova li eembwada, nomolwaasho opa kala yo oshiponga sholuhaelo. Oinima ya tya ngaho oya li imwe yomeemwiyo odo da telwa kuSatana omolwOvakriste ovo va li moilando yOuhamba waRoma. Mbela oinima oi li shi lili kunena?
Eemwiyo daSatana kunena
10. Ongahelipi onghalo kunena ya faafana naayo ya li apeshe mOuhamba waRoma?
10 Oinheya yaSatana inai lunduluka filufilu moule womafelemudo. Opo Ovakriste ovo va li moshilando sha nyonauka shaKorinto va ha “findwe kuSatana,” omuyapostoli Paulus okwa yandja omayele e na eenghono. Okwa ti: “Osheshi omakoto [aSatana] otu a shii.” (2 Ovakorinto 2:11) Moilongo ihapu oyo ya putuka, onghalo kunena oya faafana naayo ya li mOuhamba waRoma pefimbo lehepuluko lao. Ovanhu vahapu ove na efimbo lokufuwa po lihapu shi dulife nale. Omafiyafano oo haa ningwa komapangelo noukalata opo ovanhu va likole otaa pe nokuli novafyoona eteelelo. Ope na omalihafifo ombilixa mahapu okulipyakidilifa omadiladilo ovanhu. Oupale vomaudano ove yadi, ovanhu otava ndobola, eengudu dovanhu omafimbo amwe ohadi longifa ekuni nosho yo ovadanauki luhapu osho hava ningi. Eemusika da xutuka otadi yadifa omatwi ovanhu nosho yo omauliko a nyata otaa ulikwa pomalupale oinyandwa nosho yo eekino neeTV. Moilongo imwe okulikoshela mumwe meesauna nomoufifiya vomeva mapyu oku holike nosho yo nokuli okulikosha ovanhu ve li hamunghele kominghulofuta donhumba. Ngaashi ashike momafelemudo onale Oukriste, Satana ota kendabala okuhongaula ovapiya vaKalunga okupitila momalihafifo omounyuni.
11 Mounyuni ou uyadi okuliditika kwomutima, oshi li paushitwe okukala tu udite twa pumbwa okufuda po ile okukufa ombinga momalihafifo. Ndelenee ngaashi ashike eenhele dokulikoshela daRoma da li da kwatela mo oinima oyo kwa li tai dulu okweetela Ovakriste vonale oshiponga, eenhele dimwe domafudo oda ninga omwiyo oo Satana a longifa okutwala Ovakriste kunena moluhaelo ile mokunwa sha pitilila. Paulus okwa shangela Ovakriste muKorinto ta ti: “Inamu puka: Ookaume [vai] otava nyono po eenghedi diwa. Kololokweni hano [pauyuki], ndele ningeni eendunge nye inamu nyona; osheshi ope na vamwe inava shiiva nande Kalunga.”—1 Ovakorinto 15:33, 34.
12 Otwa mona moshinima shi na sha naEva nghee Satana a longifa ekonda okunyonauna omadiladilo aye. (2 Ovakorinto 11:3) Kunena, imwe yomeemwiyo dOndiaboli oyo okuningifa Ovakriste va diladile kutya ngeenge ova tambula ko eenghedi dounyuni opo va ulike kutya Eendombwedi daJehova oda fa ashike ovanhu aveshe, otava ka pondola okunanena vamwe koshili yopaKriste. Omafimbo amwe, vamwe ohave shi ningi panghedi ya pitilila ndele oshilanduliko vo ohava nanwa komikalo dovanhu vomounyuni. (Haggai 2:12-14) Oinheya ikwao yaSatana oyo okunwefa mo Ovakriste ve liyandja, aveshe ovanyasha nosho yo ovakulunhu, va kale nonghalamwenyo yopavali opo va ‘nyikife oluhodi omhepo iyapuki yaKalunga.’ (Ovaefeso 4:30) Vamwe ova wila momwiyo oo okupitila mokulongifa nai oInternet.
13 Omwiyo umwe vali waSatana oo oumhulile womeholeko. Kape na Omukriste washili ta ka ya owina mokwiilikana Satana ile moumhulile. Ndelenee vamwe ihava kala va kotoka ngeenge tashi uya pokutala eekino, oTV, okudanauka oudano weevidio nosho yo nokuli okulesha omambo ounona nooiyolifa oyo tai divilike elongifo lekuni ile eenghedi doipupulu. Keshe shimwe osho sha nyika oumhulile osha pumbwa okuhenukwa. Eyeletumbulo lopandunge otali ti: “Omakiya neemwiyo di li mondjila yomunaipupulu, ou ta kala kokule nayo, ota amene omwenyo waye.” (Omayeletumbulo 22:5) Molwaashi Satana oye ‘kalunga kounyuni ou,’ keshe osho shi holike unene otashi dulu okuholeka imwe yomeemwiyo daye.—2 Ovakorinto 4:4, OB-1954; 1 Johannes 2:15, 16.
Jesus okwa kondjifa Ondiaboli
14. Ongahelipi Jesus a kondjifa eyeleko lotete lOndiaboli?
14 Jesus okwa yandja oshihopaenenwa shiwa shi na sha nokukondjifa Ondiaboli noku i ifa onhapo. Konima eshi a ninginifwa nokulidilika oikulya oule womafiku 40, Jesus okwa li a yelekwa kuSatana. (Mateus 4:1-11) Meyeleko lotete okwa lalakanena okulongifa ondjala yopaushitwe oyo Jesus kwa li e udite konima eshi e lidilika oikulya. Satana okwa pula Jesus a longe oshikumwifilonga shaye shotete opo a wanife po eemhumbwe daye dopalutu. Mokutofa muDeuteronomion 8:3, Jesus okwa anya okulongifa eenghono daye omolwokulihola mwene nokwa tula oikulya yopamhepo komesho yaai yopambelela.
15. (a) Ehalo lopaushitwe lilipi Satana a longifa okuyeleka Jesus? (b) Oilonga yoinheya ya kula ilipi Ondiaboli tai longifa okuyula ovapiya vaKalunga kunena, ndelenee ongahelipi hatu dulu oku mu kondjifa?
15 Ediladilo lihokwifa li na sha neyeleko eli olo kutya Ondiaboli inai pula Jesus a ye moluhaelo. Ondjala oyo hai pendula paushitwe ehalo lokuhala oikulya, oya li tai monika i li ehalo lopalutu li na eenghono unene nokulongifa mokuyeleka Jesus pomhito ei. Omayeleko oludi lilipi Ondiaboli tai longifa okuyula oshiwana shaKalunga kunena? Omahapu nokwa yoolokafana, ndelenee ota longifa omayeleko omilele e li shimwe shomoilonga yaye yoinheya ya kula meenghendabala daye opo a teye po oudiinini woshiwana shaJehova. Mokuhopaenena Jesus, ohatu dulu okukondjifa Ondiaboli nosho yo omayeleko. Ngaashi ashike Jesus a finda eenghendabala daSatana mokulongifa omishangwa tadi wapalele, ngeenge hatu yelekwa ohatu dulu okudimbulukwa omishangwa ngaashi Genesis 39:9 nosho yo 1 Ovakorinto 6:18.
16. (a) Ongahelipi Satana a yeleka Jesus oshikando oshitivali? (b) Omeenghedi dilipi Satana ta dulu okukendabala oku tu yeleka tu shinde Jehova?
16 Natango, Ondiaboli oya shonga Jesus a nuke koxulo yotembeli nokuyeleka eenghono daKalunga doku mu amene okupitila movaengeli vaYe. Mokutofa muDeuteronomion 6:16, Jesus okwa anya okushinda Xe. Satana otashi dulika ite ke tu yeleka tu nuke koxulo yotembeli, ndelenee ota dulu oku tu yeleka tu shinde Jehova. Mbela ohatu yelekwa tu tale kutya ohatu dulu okuninga shi fike peni mokuhopaenena eemode dounyuni mokudjala nosho yo mokuliwapeka kwetu fimbo inatu pewa omayele? Mbela ohatu yelekwa shi na sha nomalihafifo taa limbililike? Hano otashi dulika hatu shindi Jehova. Ngeenge otu na eamo la tya ngaho, ponhele yoku tu ya onhapo, Satana ota ka kala ta ungaunga nafye efimbo keshe ta kendabala alushe oku tu yula tu ame kombinga yaye.
17. (a) Ongahelipi Ondiaboli ya yeleka Jesus oshikando oshititatu? (b) Ongahelipi Jakob 4:7 ta dulu okukala e li paushili kufye?
17 Eshi Satana a ti kuJesus kutya ote ke mu pa omauhamba aeshe omounyuni moku a kumaana noshilonga shimwe shoku mu ilikana, natango Jesus okwe mu kondjifa mokutofa mOmishangwa, a kufa onghatu yaye a fikama a pama mokulongela Xe oye aeke. (Deuteronomion 5:9; 6:13; 10:20) Satana otashi dulika a ha tye kutya ote ke tu pa omauhamba aeshe ounyuni, ndelenee ote tu yeleke alushe noinima yopamaliko, nokuli netimaumbwile lokukala twa fa tu na ouhamba wetu vene. Mbela ohatu linyenge ngaashi Jesus a ninga, mokuliyandja okulongela Jehova oye aeke? Ngeenge osho, osho sha ningilwa Jesus otashi ke tu ningilwa yo. Ehokololo laMateus otali ti: “Satana okwe mu efa.” (Mateus 4:11) Satana ote ke tu efa ngeenge ohatu kufa onghatu yetu twa fikama twa pama tu mu kondjife mokudimbuluka omafinamhango Ombibeli taa wapalele nosho yo oku a tula moilonga. Omuhongwa Jakob okwa shanga ta ti: “Kondjifeni Satana, ndele ye te mu i onhapo.” (Jakob 4:7) Omukriste umwe okwa shangela koshitaimbelewa shEendombwedi daJehova muFransa ta ti: “Satana oku na omakoto shili. Nonande ondi na omalalakano mawa, onda mona shidjuu okupangela omaliudo nosho yo omahalo ange. Ndele nande ongaho, omolwokukala nouladi, elididimiko nosho yo komesho yaaishe oyo, kekwafo laJehova, onda dula okukanyatela oudiinini wange nokukala moshili.”
Twa longekidwa filufilu okukondjifa Ondiaboli
18. Oilwifo yopamhepo ilipi tai tu dulifa tu kondjife Ondiaboli?
18 Jehova okwe tu pa oilwifo yopamhepo ya wana po opo i tu dulife tu “dule okufikamena omakonda omuyelani.” (Ovaefeso 6:11-18) Ohole yetu yokuhola oshili otai ka manga oiya yetu ile tai tu longekidile oilonga yopaKriste. Etokolotoko letu okukanyatela komifikamhango daJehova diyuki otali ka kala la fa oshipapa shoshivela tashi amene omitima detu. Ngeenge eemhadi detu oda djalekwa onghundana iwa, otadi ke tu twala alushe moilonga yokuudifa, naashi otashi ke tu pameka noku tu amena pamhepo. Eitavelo letu la pama otali ka kala la fa oshikelelifo shinene, tashi tu amene ‘koikuti yomunawii ya xwama omundilo,’ omaponokelo oinheya nosho yo omayeleko aye. Eteelelo letu li shii okulineekelwa momawanifo omaudaneko aJehova otali ka kala la fa embale loshivela tali amene ounghulungu wetu wokudiladila notali tu pe ombili yopamadiladilo. (Ovafilippi 4:7) Ngeenge otwa ningi ovanekeka mokulongifa Eendjovo daKalunga, otadi ka kala ngaashi eongamukonda olo hatu dulu okulongifa tu kwafele ovanhu va manguluke moupika wopamhepo waSatana. Ohatu dulu yo oku li longifa tu liamene fye vene, nokuli ngaashi Jesus a ninga eshi kwa li ta yelekwa.
19. Kakele ‘kokukondjifa Satana,’ oshike sha pumbiwa?
19 Mokukala twe lidika “oilwifo aishe yaKalunga” nosho yo okutwikila alushe neilikano, ohatu dulu okukala nelineekelo meameno laJehova ngeenge Satana te tu ponokele. (Johannes 17:15, OB-1986; 1 Ovakorinto 10:13) Ndelenee Jakob okwa ulika kutya inashi wana ashike ‘okukondjifa Satana.’ Komesho yaaishe, otu na yo ‘okudulika kuKalunga,’ oo he tu file oshisho. (Jakob 4:7, 8) Moshitukulwa tashi landula otamu ka kundafanwa nghee hatu dulu oku shi ninga.
[Omapulo ekonakono]
1. Oshike tashi dulu okutiwa shi na sha nounyuni ou wopaife, nomolwashike ovavaekwa nosho yo oovakwao va pumbwa okukala oupafi?
2. Ongahelipi Satana a pukifa Eva, nomuyapostoli Paulus okwa li a tila shike?
3. Jehova oha yandje eameno lilipi lokwaamena kOndiaboli?
11. Eemwiyo dilipi omunhu ta dulu okuya mudo omolwokukala a hala omalihafifo nokufuda po?
12. Oinheya imwe ilipi ya longifwa kuSatana okukwata ko ovapiya vaJehova kunena?
13. Dimwe domeemwiyo domeholeko doilonga yoinheya yOndiaboli odilipi, nomayele elipi a yandjwa mOmayeletumbulo a wapalela apa?
[Efano pepandja 9]
Jesus okwa kondjifa Ondiaboli a mana mo
[Efano pepandja 10]
Ovakriste vomefelemudo lotete ova ekelashi omalihafifo elongifo leenghono nosho yo oo inaa koshoka
[Efano pepandja 10]
The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck
[Efano pepandja 12]
Oto nyamukula ngahelipi?
• Eemwiyo dilipi daSatana Ovakriste vonale va li ve na okuhenuka?
• Oilonga yoinheya ilipi Satana ta longifa kunena mokukendabala okukwata ovapiya vaJehova?
• Ongahelipi Jesus a kondjifa omayeleko Ondiaboli?
• Oilwifo yopamhepo ilipi tai tu dulifa tu kondjife Ondiaboli?