Olo olimwe ashike lomomapulo a kwata moiti oo ovalihomboli ovo va hoolola okulongifa omukalo oo wa tumbulwa metetekelo tashi dulika ve lipule omolweliudo lavo. Ovalihomboli keshe otave ke lihokolola koshipala shaJehova shi na sha nomatokolo oo tava ningi. Onghee hano, oshiwa okukala ve shii osho sha kwatelwa mo momukalo oo wokufimbapaleka omai.

Omukalo oo owa li wa longifwa oshikando shotete mo 1978, muEngland. Opa li omukulukadi umwe oo a li ita dulu okumona okaana molwaashi okamunino kaye kokweendela omai oka li ka fita, nomolwaasho omai aye kaa li taa dulu okufimbapalekwa komaxu oludalo. Onghee hano, eendokotola oda li de mu tanda opo di kufe mo ei ndele tali tulwa mekende lokufimbapalekifa. Konima eshi ei olo la fimbapalekifwa nomaxu oludalo, ndele tali efiwa li kule, ola ka tulwa moshidalelo shomukulukadi oo opo li twame. Lwanima, omukulukadi oo okwa ka dala okaana okakadona. Kunena ope na omikalo da tya ngaho dokufimbapalekifa omai di lili noku lili.

Nonande ohaku longifwa omikalo di lili noku lili moilongo ya yoolokafana, konyala peemhito keshe ohamu kala mwa kwatelwa oinima tai landula: Omukulukadi oha pewa omiti oule woivike yonhumba opo shi hapupalife omai aye. Omushamane otashi dulika a pulwe e lifengafenge koulumenhu opo a xuxwe omaxu oludalo nelalakano a ka longifwe okufimbapaleka omai oo a kufwa momukulukadi. Omai nosho yo omaxu oludalo ohaa wapalekwa tete, opo nee taa tulwa mumwe. Kungaho, otapa dulu okufimbapala omai mahapu, oo taa dulu okweenda taa kulu. Konima yefiku lwaapo, omai oo a fimbapala ohaa konakonwa noukeka ku talike kutya elipi e na oukolele notaa dulu okutembulilwa moshidalelo shomukulukadi. Mefiku etitatu lwaapo, omukulukadi otashi dulika a tulwe omai avali ile atatu omwaao a talika kutya oku na oukolele. Kungaho ota ka dula okuninga edimo ngeenge ei limwe ile aeshe okwa twama moshidalelo shaye, nota ka dula okupulumuna ngeenge pa piti efimbo la yeleka.

Oshike hashi ningwa po shi na sha nomai a fimbapala oo inaa tembulilwa moshidalelo, mwa kwatelwa oo ehe na nawa oukolele? Otaa dulu okunyonauka  ngeenge inaa filwa oshisho. Ndele fimbo inaa nyonauka, otaa dulu okutuvikilwa monhele yokutalaleka opo a dule okulongifwa ngeenge oo a tulwa moshidalelo inaa twama. Ashike osho otashi pendula omalipulo mahapu. Ngaashi ovalihomboli ovo va popiwa metetekelo, ovanhu vahapu ohava kala tave lipula kutya nava ninge po shike shi na sha nomai a fimbapalekwa oo va tuvikilifa. Otashi dulika inava hala okukala ve na ounona vahapu, ile va pita meedula dokumona ounona, ile kave na oimaliwa ya wana yokutulifa mo omai moshidalelo ile yokufila oshisho ounona va wedwa po. Ile otashi dulika va kale va hala okuhenuka oilanduliko oyo hai etifwa kokutwama oshita kwomai mahapu moshidalelo. * Ohapa kala yo omalipulo ngeenge kaume kopahombo umwe okwa fi ile a hombolulula ile a hombolululwa. Omolwomalipulo aeshe oo, ovalihomboli vamwe ohava tokola ashike okutuvikilifa omai oo a fimbapalekwa noku a futila omido nomido.

Mo 2008, ondokotola imwe oyo ye lihongela oinima i na sha nefimbapalo oya li ya lombwela oshifokundaneki sho-The New York Times kutya ovanhu vahapu ohava kala tave lipula neenghono kutya nava ninge po shike shi na sha nomai a fimbapalekwa oo va tuvikilifa. Oshifo osho osha li sha kundaneka kutya, “Ope na omai a fimbapalekwa e li 400 000 lwaapo oo a tuvikilwa moipangelo yomoshilongo shetu [moAmerika], nomuvalu oo otau ende tau londo efiku nefiku . . . Omai oo otaa dulu okukala a tuvikilwa oule womido omulongo ile di dulife po ngeenge okwa tulwa monhele yokutalaleka nokwa filwa oshisho nawa, ndele haaeshe haa xupu ngeenge okwa kufwa mo monhele ya tya ngaho.” Ouyelele wa tya ngaho ou na okuningifa Ovakriste va diladile moule. Omolwashike hatu tile ngaho?

Ovakriste ovalihomboli ovo tave lipula noinima oyo ya popiwa metetekelo otava dulu okudiladila konghalo yopaunamiti ei tai landula. Omukriste otashi dulika a taalele onghalo omo e na okutokola kutya oshike tashi ka ningwa po shi na sha nomupambele waye oo ita dulu vali okukala nomwenyo ehe li komashina,  ngaashi eshina lokufudifa. Metwokumwe naExodus 20:13 nEpsalme 36:10, Ovakriste vashili ova tala ko omwenyo u na ondilo, nomolwaasho itava popile ouhasha wovapangi neendokotola. O-Awake! yo 8 Mei 1974 oya ti: “Molwaashi ovo hava wilikwa komafinamhango Ombibeli ova fimaneka etaleko laKalunga li na sha nomwenyo, omolweliudo lavo nomolwokudulika komapangelo, ihava fyuula ovanaudu.” Ndele meenghalo dimwe, ovanaudu ohava kala ashike momwenyo molwaashi va tulwa komashina oku va kaleka nomwenyo. Monghalo ya tya ngaho, ovapambele vomunhu otava dulu okutokola a kalekwe komashina oo ile a kufwe ko.

Oshoshili kutya onghalo oyo inai faafana naayo ya taalelwa kovalihomboli ovo va tuvikilifa omai a fimbapalekwa. Ovalihomboli ovo otava dulu okupula opo omai avo oo a fimbapalekwa a kufwe mo monhele yokutalaleka, opo aha dule okulongifwa vali, naasho oshe likolelela keliudo lavo ngeenge otali va pitike. — Gal. 6:7.

Ngeenge ovalihomboli ova tokola okufimbapalekifa omai avo mekende opo va dule okumona okaana, otava dulu okutuvikilifa omai oo a xupa po monhele yokutalaleka noku a futila nelalakano loku ke a longifa monakwiiwa. Mepingafano naasho, ovalihomboli vamwe otashi dulika va kale itava dulu okufutila omai oo a fimbapalekwa, nomolwaasho otava dulu okutokola aha tuvikilwe vali. Ovakriste ovo va taalela onghalo ya tya ngaho ove na okulongifa eliudo lavo la deulwa kOmbibeli nove na okulihokolola vo vene koshipala shaKalunga. Ndelenee ove na okulungama vaha yahameke eliudo lavo ile lavamwe. — 1 Tim. 1:19.

Omushiivinawa umwe woinima ya pamba oilyo yoludalo okwa ti kutya ovalihomboli vahapu ohava “kala va lyalyakana notave lipula neenghono shi na sha naasho ve na okuninga po nomai avo oo a fimbapalekwa,” oo a tuvikilwa meenhele dokutalaleka. Okwa fika pexulifodiladilo a ti: “Kovalihomboli vahapu kape na naanaa etokolo olo tali mbilipaleke.”

Osha yela filufilu kutya Ovakriste ovo tava diladila okulongifa omukalo wokufimbapalekifa omai momakende ove na okudiladila moule kombinga yoinima ya kitakana aishe oyo ya kwatelwa mo. Ombibeli otai tu londwele tai ti: “Omunaendunge ota tale oshiponga ndee ta hondama, ndelenee ovashima tava ehene ko ndee tava hangika koshiponga.” — Omayel. 22:3.

Nonande osho otashi monika sha fa shi li ekandulepo lomukundu kuvo, kashi li metwokumwe nOmbibeli. Opo tu ude ko kutya omolwashike taku tiwa ngaho, oshiwa okukaleka momadiladilo kutya omolwashike ovanhu vamwe hava shaina Omukanda wEano lOkukala Ovadiinini nonaini hashi ningwa.

Omukanda oo ohau shainwa moipafi yeendombwedi kovanhu ovo itava dulu okuhombola paveta omolwetomheno olo tali ka yelifwa moutendo tava landula ko. Mokushaina omukanda oo, otava ulike kutya ova dimina moipafi yaKalunga noyeendombwedi odo kutya otava ka kala ovadiinini kohombo yavo, nongeenge omhito oye ke shi pitika, otava ka shangifa ohombo yavo paveta. Kungaho, eongalo otali dulu oku va tala ko ve li ovalihomboli ngaashi ashike ovo va hombola paveta.

Onaini omukanda oo hau longifwa? Opo tu shi ude ko nawa, tete otwa pumbwa okudimbulukwa kutya Jehova oha tale ko ohombo nosho yo eteyohombo i li oinima ya kwata moiti. Omona waye okwa ti: “Osho Kalunga e shi tula kumwe, inashi kufwa kumwe komunhu.” (Mat. 19:5, 6; Gen. 2:22-24) Okwa ti yo kutya: ‘Ou ta henge po omukainhu waye oshinima shimwe shi he fi oluhaelo, ndele ta hombola umwe, oye ta haele; naau ta hombola po omuhengwa, ye ota haele.’ (Mat. 19:9) Osho otashi ulike kutya omunhu ota ka  kala ashike e na etomheno lopamishangwa lokuteya ohombo ngeenge kaume kaye kopahombo a ‘haela.’ Ngeenge pashihopaenenwa omushamane okwa haele, omukulukadi ota dulu okutokola ngeenge ota teya ohombo ile hasho, nongeenge okwe i teya, okwa manguluka okuhombolwa vali komunhu umwe e lili.

Ndelenee eengeleka odo da kala tadi dana onghandangala moilongo imwe kada li da tambula ko osho Ombibeli tai popi shi na sha neteyohombo, unene tuu monakudiwa. Oda kala tadi hongo ovanhu kutya osha puka okuteya ohombo kashi na nee mbudi kutya omolwetomheno lilipi. Nomolwaasho moilongo imwe omo eengeleka odo tadi dana onghandangala fiyo okunena, ovanhu inava pitikwa paveta va teye ohombo, nokuli nonande kaume kopahombo umwe okwa haela. Mepingafano naasho, moilongo imwe ovanhu otava dulu okuteya ohombo, ashike ohashi kufa olule nosha kitakana neenghono, tashi dulika shi pule omido dihapu lela. Kungaho, eengeleka ile omapangelo otaa indike ovanhu oshinima osho Kalunga a ufa kutya otashi dulu okuningwa. — Oil. 11:17.

Pashihopaenenwa, ovalihomboli vamwe otashi dulika ve li moshilongo omo inashi pitikwa ile shidjuu okuteya ohombo tashi dulika tashi pula omido. Ngeenge ova ninga eenghendabala dokuteya ohombo ndele oda xulila mounyengwi nova wana okuhombolulula pataleko laKalunga, otava dulu okushaina Omukanda wEano lOkukala Ovadiinini. Ehangano laJehova ola ninga po elongekido lopahole la nuninwa omaongalo oo e li moilongo ya tya ngaho. Ndele elongekido olo inali nuninwa oilongo omo oveta ya pitika eteyohombo, nokuli nonande oshi na ondilo ile osha kitakana okuteya ohombo.

Vamwe ovo ve li moilongo omo oveta ya pitika eteyohombo ohava kala va hala okushaina Omukanda wEano lOkukala Ovadiinini opo vaha ende eendjila dile dokuteya ohombo. Ashike omukanda oo inau nuninwa onghalo ya tya ngaho.

Ngeenge otwa diladila konghalo yovanhu ovo va tumbulwa pehovelo loshitukulwa eshi, otu wete kutya kape na eshi tashi va imbi paMbibeli va hombole, molwaashi kape na ou a li a hombola ile a hombolwa nale. Shaashi onghalo yavo inai kwatela mo eteyohombo, ngaashi sha kundafanwa metetekelo, inava pumbwa okushaina Omukanda wEano lOkukala Ovadiinini. Oupyakadi wavo ou li ashike apa kutya omulumenhu ke na omikanda dopaveta dokukala moshilongo nomolwaasho oveta itai va pitike va hombole. (Moilongo ihapu, oveta ohai pitike ovanhu va hombole nonande umwe womuvo ile aveshe kave na omikanda dopaveta dokukala moshilongo.) Mbela oshike ovanhu ovo tava dulu okuninga po? Otava dulu oku ka hombolela koshilongo shimwe oko oveta yoshilongo hai pitike ovanhu va hombole nonande umwe womuvo ke na eembapila dokukala moshilongo osho. Ile otava dulu okuhombolela moshilongo omo ve li paife ngeenge omulumenhu okwa kongo omikanda dopaveta dokukala mo.

Ove na okuninga omalunduluko a pumbiwa opo va dulike keemhango daKalunga nodomukesari, sha hala okutya, depangelo. (Mark. 12:17; Rom. 13:1) Shimha va hombola paveta, opo nee taku dulu okutalika ngeenge ova wana okuninginifwa ile hasho. — Heb. 13:4.