1, 2. (a) Eshi Moses a li e na omido 40 okwa li a ninga etokolo lilipi? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.) (b) Omolwashike Moses a li a hoolola okuhepekwa pamwe noshiwana shaKalunga?

MOSES okwa li e shii kutya omauwa elipi a li ta dulu okumona muEgipti. Molwaashi okwa li hadi mombala, okwa li e wete kutya oya kula neenghono noi yadi oupuna. Okwa li a “longwa ounongo aushe wOvaegipti,” tashi dulika mwa kwatelwa oungoba, okushiiva nawa oinima yomewangandjo, omwaalu nosho yo oinima ikwao yopaunongononi. (Oil. 7:22) Okwa li ta dulu okumona oupuna, eenghonopangelo noufembanghenda oo Ovaegipti vamwe va li itava dulu okumona.

² Ndele Moses eshi a li e na omido 40, okwa li a ninga etokolo olo tashi dulika la li la kumwifa oukwaneumbo womombala yaEgipti, oo we mu tekula. Ka li a hoolola nokuli nande okukala nonghalamwenyo yakwalukeshe oyo ya li i niwe kOvaegipti vamwe, ndele oyokukala pamwe novapika. Omolwashike mbela? Omolwaashi Moses okwa li e na eitavelo. (Lesha Ovaheberi 11:24-26.) Omolweitavelo, Moses okwa li e wete shihapu shi dulife oinima oyo ya li mounyuni oo we mu dingilila. Molwaashi Moses okwa li omunhu oo ha yandje elitulemo koinima yopamhepo, okwa li e na eitavelo mwaao “e he wetike,” Jehova, nomokuwanifwa kwomaudaneko aye. — Heb. 11:27.

3. Omapulo atatu elipi taa ka nyamukulwa moshitukulwa eshi?

 ³ Nafye otwa pumbwa okukala tu wete shihapu shi dulife osho tu wete nomesho etu okomutwe. Otu na okukala tu na ‘eitavelo.’ (Heb. 10:38, 39) Opo tu kale tu na eitavelo la kola, natu ka konakoneni osho sha popiwa shi na sha naMoses mOvaheberi 11:24-26. Eshi hatu konakona omushangwa oo, natu kongeni omanyamukulo omapulo aa: Ongahelipi eitavelo la li la kwafela Moses aha yandje elitulemo komahalo opambelela? Ongahelipi eitavelo la li le mu kwafela a kale a lenga omaufembanghenda aye oilonga eshi a li ta shekwa? Omolwashike Moses a li a “taalela kondjabi”?

4. Moses okwa li a didilika shike shi na sha ‘nouwa womoulunde’?

⁴ Omolweitavelo, Moses okwa li a didilika kutya ‘ouwa womoulunde’ owopakafimbo. Vamwe otashi dulika va li tava tomhafana kutya nonande ovanhu vahapu muEgipti ova li hava longele oikalunga nohava longifa oumhulile, Egipti osha li epangelo enaenghono mounyuni ofimbo oshiwana shaJehova sha li tashi mono oixuna shi li ovapika. Ndele nande ongaho, Moses okwa li e shii kutya Kalunga okwa li ta ka lundulula oinima. Nonande ovo va li tava lalakanene okuwanifa po omahalo okuliholamwene ova li tava monika va fa tava pondola, Moses okwa li e na eitavelo kutya ovakolokoshi otava ka hanaunwa po. Osho oshe mu ningifa aha yulwe ‘kouwa wopakafimbo womoulunde.’

5. Oshike tashi ke ku kwafela u kondjife “ouwa wokafimbo womoulunde”?

⁵ Ongahelipi to dulu okukondjifa “ouwa wokafimbo womoulunde”? Dimbuluka kutya ouwa womoulunde otau xulu po. Nomesho eitavelo, kala u wete kutya ‘ounyuni otau xulu po pamwe nokahalu kao.’ (1 Joh. 2:15-17) Dilonga konakwiiwa yovanyoni ovo itave livele ombedi. ‘Ove li pomufenu, ndee tava mono exulilo lehalukifo.’ (Eps. 73:18, 19) Ngeenge to yelekwa u nyone, lipula kutya, ‘Onda hala oku ka kala nonakwiiwa ya tya ngahelipi?’

6. (a) Omolwashike Moses a li a anya ‘okwiifanwa omona wokakadona kaFarao’? (b) Omolwashike to diladila kutya Moses okwa li a ninga etokolo li li mondjila?

⁶ Eitavelo laMoses ola nwefa mo yo ehoololo laye li na sha neifano. Ombibeli oya ti: “Meitavelo Moses, eshi a kula, okwa anya a ifanwe omona wokakadona kaFarao.” (Heb. 11:24) Moses ka li a tomhafana kutya ota dulu okulongela Kalunga e li oshilyo shoukwaneumbo womombala nokulongifa oupuna noufembanghenda waye a kwafele ovamwaxe Ovaisrael. Ndele ponhele yaasho, okwa li a tokola toko okukala e hole Jehova nomutima, nomwenyo neenghono daye adishe. (Deut. 6:5) Etokolo laMoses ola li le mu amena komaupyakadi mahapu. Oupuna muhapu waEgipti oo a li a fiya po lwanima owa ka ninga po wOvaisrael. (Ex. 12:35, 36) Farao okwa li a fifwa ohoni nokudipawa. (Eps. 136:15) Mepingafano naFarao, Moses okwa li a xupifwa nokwa li a longifwa kuKalunga a pitife mo oshiwana ashishe shOvaisrael muEgipti. Onghalamwenyo yaye oya li i na eityo lela.

7. (a) Metwokumwe naMateus 6:19-21, omolwashike tu na okulalakanena onakwiiwa oyo tai kalelele? (b) Hokolola oshimoniwa osho tashi divilike eyooloko olo li li pokati koinima yopamaliko naayo yopamhepo.

⁷ Ngeenge ou li omupiya waJehova omunyasha, ongahelipi eitavelo tali dulu oku ku kwafela eshi to hoolola eifano? Owa katuka pandunge ngeenge owa ninga eemhangela di na sha nonakwiiwa. Ndele mbela eitavelo momaudaneko aKalunga otali ku linyengifa u lalakanene onakwiiwa yopakafimbo ile oyoyo tai kalelele? (Lesha Mateus 6:19-21.) Omundanishi dingi mondanisha hai ifanwa ballet wedina Sophie okwa li e lipula epulo olo. Omahangano ondanisha oyo mOilongo ya Hangana okwa li e mu pa oimaliwa yoku ke lihonga opo a kale dingi mondanisha oyo. Okwa ti: “Onda li handi kala nda tunhukwa eshi handi tangwa, nonda li yo handi kala ndi udite kutya ondi li xwepo ndi dule oomakula vange. Ashike kanda li nda hafa.” Opo nee Sophie okwa li a tala okavidio Young People Ask—What Will I Do With My Life? Okwa ti: “Onda li nda didilika kutya ounyuni owa ningifa nge ndi pondole nokutanga nge opo ndi efe po okulongela Jehova nomutima aushe. Onda li nda ilikana kuJehova, opo nee onda li nda efa po eifano lokundanisha.”  Mbela Sophie oku uditile ngahelipi etokolo laye? Okwa ti: “Ihandi djuulukwa onghedi yange yonale yokukalamwenyo. Paife onda hafa filufilu. Ohandi kokola ondjila pamwe nomushamane wange. Katu fi ovanamadina, notu na shinini painiwe. Ashike otu na ekwatafano liwa naJehova, tu na ovakonakonimbibeli notwe litulila po omalalakano opamhepo. Inandi lipa nandenande oushima eshi nda efa po eifano olo.”

8. Omayele opaMbibeli elipi taa dulu okukwafela omunyasha a hoolole nghee ta ka longifa onghalamwenyo yaye?

⁸ Jehova oku shii osho sha denga mbada kwoove. Moses okwa ti: “Omwene Kalunga koye ote ku pula shike shimwe ngeno, ashike ove u kale nokutila Omwene Kalunga koye, u ende alushe neendjila daye, ndele u mu hole nokulongela Omwene Kalunga koye nomutima woye aushe nomwenyo woye aushe. Opo u kale nokudiinina oipango yOmwene neenghedimhango edi handi ku [lombwele] nena eli, opo u kale u nelao.” (Deut. 10:12, 13) Fimbo u li omunyasha, hoolola eifano olo tali ke ku kwafela u kale u hole Jehova noku mu longela “nomutima woye aushe nomwenyo woye aushe.” Kala u na elineekelo kutya okuninga ngaho otaku ke ku kwafela u “kale u nelao.”

9. Yelifa kutya oshike tashi dulika sha li she shi ninga shidjuu kuMoses okuwanifa po oshilonga shaye.

⁹ Moses okwa li ‘a tala ko okushekwa kwaKristus oko oupuna u dule omamona omuEgipti.’ (Heb. 11:26) Moses okwa li a tumwa eli ngaashi ‘Kristus’ ile ‘Omuvaekwa,’ meityo olo kutya okwa li a hoololwa kuJehova a pitife Ovaisrael muEgipti. Okwa li e shii kutya itashi ka kala shipu okuwanifa po oshilonga osho, okwa li nokuli e na “okushekwa.” Umwe womOvaisrael okwa li e mu sheka ta ti: “Olyelye e ku tula po u kale omwene nomutokoli wetu?” (Ex. 2:13, 14) Lwanima, Moses okwa li a pula Jehova ta ti: “Farao ota ka pwilikina nge ngahelipi?” (Ex. 6:12) Opo e lilongekidile okuungaunga nomasheko, Moses okwa li a lombwela Jehova outile nomalipulo aye. Jehova okwa li a kwafela ngahelipi Moses a wanife po oshilonga shaye shidjuu?

10. Jehova okwa li a kwafela ngahelipi Moses a wanife po oshilonga shaye?

¹⁰ Tete, Jehova okwa li a shilipaleka Moses a ti: “Ohandi ka kala pamwe naave.” (Ex. 3:12) Oshitivali, Jehova okwa li e mu kwafela a kale e na omukumo eshi e mu yelifila eityo ledina laye, a ti: “Ame ohandi ka kala osho nda hoolola okukala.” * (Ex. 3:14, NW) Oshititatu, okwa li a pa Moses eenghono dopashikumwifilonga odo da li tadi ulike kutya Moses okwa li a tumwa shili kuKalunga. (Ex. 4:2-5) Oshitine, Jehova okwa li a lombwela Moses a kufe Aron va ka longe pamwe noku kale omupopikalelipo waye, opo e mu kwafele a wanife po oshilonga shaye. (Ex. 4:14-16) Pexulilo longhalamwenyo yaye, Moses okwa li a tomhwa filufilu kutya Kalunga oha kwafele ovapiya vaYe va wanife po oshilonga keshe osho te va pe nokwa li a lombwela oo e mu pingena po, Josua, e na omukumo, a ti: “NOmwene ote ku tetekele. Ye ota ka kala naave. Ye ite ku efa ndee ite ku fii po. Ino tila. Ino haluka.”—Deut. 31:8.

11. Omolwashike Moses a li a lenga neenghono oshilonga shaye?

¹¹ Kekwafo laJehova, Moses okwa li a lenga neenghono oshilonga shaye shidjuu, a li e shi tala ko shi “dule omamona omuEgipti.” Mbela okulongela Farao otaku yelekanifwa nokulongela Kalunga Omunaenghono adishe? Mbela okukala elenga muEgipti oku na ongushu tai yelekwa nokukala ‘Kristus,’ ile omuvaekwa waJehova? Moses okwa li a pewa ondjabi omolwoikala yaye yolupandu. Okwa li a hafela ekwatafano le likalekelwa naJehova, oo a li e mu kwafela a ulike ‘eenghono ditilifa’ eshi a li ta twala Ovaisrael kEdu lEudaneko. — Deut. 34:10-12.

12. Omaufembanghenda elipi a dja kuJehova tu na okukala twa lenga?

¹² Nafye otu na oshilonga osho twe lineekelelwa. Okupitila mOmona waye, Jehova okwe tu pa oukalele, ngaashi a li e u pa omuyapostoli Paulus navakwao. (Lesha 1 Timoteus 1:12-14.) Atusheni  otu na oufembanghenda wokuudifa onghundana iwa. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Vamwe otava longo ve li ovakalele vefimbo li yadi. Ovamwatate va ninginifwa nova pyokoka ohava longo momaongalo ve li ovayakuliongalo novakulunhuongalo. Ndele ovapambele voye ovo vehe fi ovaitaveli ile vamwe otashi dulika va kale vehe udite ko kutya omaufembanghenda oo oku na ongushu yashike ile nokuli ve ku sheke omolwomaliyambo oye. (Mat. 10:34-37) Ngeenge ova pondola moku ku teya omukumo, otashi dulika u hovele okukala wa limbililwa ngeenge omaliyambo oye otaa ti sha ngoo shili ile ngeenge oto dulu ngoo shili okuwanifa po oshilonga shoye. Ngeenge osho osha ningwa, ongahelipi eitavelo tali ku kwafele uha sholole?

13. Jehova ohe tu kwafele ngahelipi tu wanife po oilonga yetu yopakalunga?

¹³ Pula Jehova u na eitavelo e ku yambidide. Mu lombwela outile nomalipulo oye. Komesho yaaishe, Jehova oye e ku pa oshilonga osho, note ke ku kwafela u pondole. Ngahelipi mbela? Omonghedi ya faafana naayo a li a kwafela Moses. Tete, Jehova okwe ku shilipaleka a ti: “Ame ohandi ku pameke ndee handi ku kwafa yo, Ame ohandi ku yambidida yo neke lolulyo louyuki wange.” (Jes. 41:10) Oshitivali, okwe ku dimbulukifa yo kutya omaudaneko aye oku shii okulineekelwa, eshi a ti: “Ngaashi nde shi tongele, osho handi ka ninga yo; Ame nde shi tota, Ame ohandi shi wanifa yo.” (Jes. 46:11) Oshititatu, Jehova okwe ku pa “eenghono di dule odo dopaushitwe” u wanife po oukalele woye. (2 Kor. 4:7, NW) Oshitine, opo e ku kwafele u lididimike eshi to wanifa po oshilonga shoye, Tate yetu omufilishisho okwe ku pa oumwainafana wovalongelikalunga vashili ovo hava ‘hekelekafana nokutungafana.’ (1 Tes. 5:11) Eshi Jehova te ku kwafele u wanife po oilonga yoye, eitavelo loye muye otali kolo noto ka kala wa lenga omaufembanghenda oo u na moilonga yaye kutya oku na ongushu e dule emona keshe lokombada yedu.

14. Omolwashike Moses a li e na oushili kutya ota ka pewa ondjabi?

¹⁴ Moses okwa li “a taalela kondjabi.” (Heb. 11:26) Nonande Moses ka li e shii shihapu shi na sha nonakwiiwa, okwa li a longifa eshiivo olo e na opo li mu wilike eshi ta ningi omatokolo. Ngaashi xekulululwa Abraham, Moses okwa li e shii kutya Jehova ota dulu okunyumuna oonakufya. (Luk. 20:37, 38; Heb. 11:17-19) Molwaashi okwa li e na elineekelo momaudaneko aKalunga, ka li e wete omido 40 odo a kala onhauki nosho yo 40 odo a kala mombuwa da hepa. Nonande ka li e shii kutya Kalunga ota ka wanifa po ngahelipi omaudaneko aye, omesho aye eitavelo okwa li e mu kwafela a mone ondjabi oyo ihe wetike nomesho okomutwe.

15, 16. (a) Omolwashike tu na okuyandja elitulemo kondjabi oyo hatu ka mona? (b) Omanangeko noupuna elipi wa teelela nodjuulufi oku ka hafela koshi yepangelo lOuhamba waKalunga?

 ¹⁵ Oho kala ngoo wa “taalela kondjabi” oyo to ka pewa? Ngaashi Moses, nafye katu shii naanaa ashishe shi na sha nokuwanifwa kwomaudaneko aKalunga. Pashihopaenenwa, ‘inatu shiiva efimbo’ olo oudjuu munene tau ke uya. (Mark. 13:32, 33) Ashike otu shii shihapu shi na sha noParadisa oyo tai ke uya shi dulife pwaasho Moses a li e shii. Nonande katu shii ashishe osho sha kwatelwa mo, Jehova okwe tu pa omaudaneko mahapu e na sha nanghee onghalamwenyo tai ka kala koshi yepangelo lOuhamba waye, oo hatu dulu ‘okutala’ kuo. Ngeenge otwa kala tu na efano la twa momadiladilo li na sha nounyuni mupe, otashi ke tu linyengifa tu konge tete Ouhamba. Ngahelipi mbela? Diladila kwaashi: Mbela oto ka landa ngoo eumbo lonhumba olo uhe shii naanaa kutya ola tya ngahelipi? Hasho nandenande! Sha faafana, itatu ka longifa onghalamwenyo yetu mokulalakanena oinima oyo tai xulu po. Eitavelo letu nali tu kwafele tu kale tu na efano la twa li na sha nonghalamwenyo yetu koshi yepangelo lOuhamba waKalunga.

¹⁶ Opo u kale u na efano la twa momadiladilo oye li na sha nOuhamba waKalunga, “taalela,” sha hala kutya, kala wa fa u liwete u li moParadisa. Pashihopaenenwa, ngeenge to lesha kombinga yovanhu ovo va popiwa mOmbibeli ovo va li ko fimbo Jesus a li ine uya kombada yedu, diladila kwaasho tashi dulika to ke va pula eshi tava ka nyumuka. Diladila yo kutya navo otashi dulika ve ke ku pule kutya onghalamwenyo yoye oya li ngahelipi momafiku axuuninwa. Diladila yo kehafo olo tali ka kala po eshi to ka shakena novapambele voye ovo va li ko omido omafele da pita nokunghee to ke va honga kombinga yaasho Kalunga e va ningila. Diladila yo vali kehafo olo to ka kala u na eshi to ke lihonga kombinga yoifitukuti i lili naku lili oyo pokati kayo novanhu tapa ka kala ombili. Dilonga yo kunghee to ka kala u na ekwatafano lopofingo elela naJehova eshi to ka enda kanini nakanini wa yuka mewaneneno.

17. Ongahelipi okukala tu na efano la twa li na sha nondjabi yetu yomonakwiiwa taku tu kwafele kunena?

¹⁷ Okukala tu na efano la twa momadiladilo li na sha nonakwiiwa otaku tu kwafele tu pule komesho, tu kale twa hafa notu ninge omatokolo a kanghamena konakwiiwa oyo tai kalelele. Paulus okwa li a shangela Ovakriste ovavaekwa a ti: ‘Ngeenge hatu teelele eshi tuhe shi wete, ohatu shi teelele nokulididimika.’ (Rom. 8:25) Ashike eendjovo odo inadi ngabekelwa ashike ovavaekwa ndele otadi longo yo kOvakriste aveshe. Nonande inatu mona ondjabi yetu natango, otu na eitavelo la kola eshi twa teelela nelididimiko ‘ondjabi’ oyo. Ngaashi Moses, katu wete omido odo twa kala hatu longele Jehova da fa da ya momeva. Ndele ponhele yaasho, otwa tomhwa kutya “ei i wetike otai xulu po, ndelenee inya i he wetike otai kala po fiyo alushe.”—Lesha 2 Ovakorinto 4:16-18.

18, 19. (a) Omolwashike tu na okukondja opo tu kale tu na eitavelo? (b) Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa tashi landula?

¹⁸ Eitavelo “olo elineekelo la pama okulineekela osho tashi teelelwa nokuliukifa painima i he wetike.” (Heb. 11:1) Omunhu oo ha diladila pambelela ke shii kutya oshi na ongushu i fike peni okulongela Jehova. Omunhu a tya ngaho okwa tala ko oinima yopamhepo i li “oulai.” (1 Kor. 2:14) Fyeni otwa teelela oku ka hafela omwenyo fiyo alushe noku ka mona eshi ovanhu tava nyumunwa, oinima oyo ovanhu mounyuni ou ihava diladila nokuli kuyo. Ngaashi ovanhu vamwe vopefimbo laPaulus ovo va li ve mu ula kutya “omupopyaani,” ovanhu vahapu kunena otava diladila kutya eteelelo olo hatu udifa oshinima sha nyika oulai filufilu. — Oil. 17:18.

¹⁹ Molwaashi otwa dingililwa kovanhu ovo vehe na eitavelo, otu na okukondja opo tu kale tu na eitavelo. Ilikana kuJehova opo “eitavelo loye li ha dime mo muove.” (Luk. 22:32) Ngaashi Moses, kala u shii kutya oto ka mona oilanduliko ilipi ngeenge owa nyono, u shii ongushu yokulongela Jehova nou na eteelelo lomwenyo waalushe. Ndele mbela osho ashike hatu lihongo kuMoses osho? Hasho nandenande. Moshitukulwa tashi landula, ohatu ka kundafana nghee eitavelo la kwafela Moses a mone oo “e he wetike.”—Heb. 11:27.