1. Omolwashike shiwa okukala hatu faneke momadiladilo oinima oyo inatu mona? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

JEHOVA okwe tu pa oshali ikumwifi. Oshali oyo oyo okudula okufaneka momadiladilo oinima oyo inatu mona. Oshali oyo ohai tu kwafele tu kale twa teelela nodjuulufi oinima iwa yomonakwiiwa, tu ninge eemhangela komesho yefimbo nokuhenuka omaupyakadi. Jehova oku shii onakwiiwa, nokwe tu lombwela oinima imwe oyo hatu dulu okukala twa teelela oku ka hafela. Nonande itatu dulu oku i mona, ohatu dulu oku i faneka momadiladilo nokukala neitavelo kutya otai ka ningwa. — 2 Ovakorinto 4:18.

2, 3. (a) Ongahelipi okufaneka oinima momadiladilo etu taku tu kwafele? (b) Omapulo elipi taa ka nyamukulwa moshitukulwa eshi?

² Omafimbo amwe ohatu faneke momadiladilo oinima oyo itai dulu okuningwa. Pashihopaenenwa, okaana kokakadona otaka dulu okufaneka momadiladilo ako ka londa kokambilimbili. Osho itashi shiiva. Ashike ina yaSamuel, Hanna, okwa li ha faneke momadiladilo aye oinima oyo tai dulu okuningwa. Okwa li ha kala ta diladila kombinga yefiku olo ta ka twala omonamati  waye ketwali a ka longe pamwe novapristeri. Osho kasha li ashike ondjodi yongaho, ndele oshinima osho a li a tokola okuninga. Onghee hano, okudiladila kefiku olo okwa pa Hanna eenghono a wanife po osho a udanekela Jehova. (1 Samuel 1:22) Nafye ngeenge otwa kala hatu faneke momadiladilo osho Jehova a udaneka a ka ninge, ohatu faneke oinima oyo tai ka ningwa shili. — 2 Petrus 1:19-21.

³ Vahapu vomoshiwana shaJehova shopefimbo lOmbibeli ova li hava faneke momadiladilo avo osho Jehova e va udanekela. Mbela omolwashike sha li shiwa kuvo okuninga ngaho? Omolwashike shiwa kufye okufaneka momadiladilo etu nghee onghalamwenyo tai ka kala ngeenge omaudaneko aKalunga okwa wanifwa?

4. Omolwashike Abel a li ha faneke momadiladilo aye onakwiiwa iwa?

⁴ Abel oye omunhu wotete oo a li e na eitavelo momaudaneko aJehova. Okwa li e shii osho Jehova a lombwela eyoka konima eshi Adam naEva va nyona, a ti: ‘Ame ohandi ka tula outondanhu pokati koye nomwalikadi nokoludalo loye nokoludalo laye. Ye ota ka nyanyaula omutwe woye ndele ove to ke mu twa moshififinwa.’ (Genesis 3:14, 15) Abel ka li e shii filufilu nghee osho sha li tashi ka ningwa. Ashike oku na okukala a li ha diladila luhapu kombinga yaasho Kalunga a popya. Otashi dulika a li ha diladila kutya, ‘Olyelye ta ka tuwa moshififinwa keyoka nota ka kwafela ovanhu va kale vali va wanenena?’ Abel okwa li e na eitavelo kutya eudaneko laJehova oli na okuwanifwa shili, nongeenge a yamba eyambo, Jehova okwa li he li tambula ko. — Lesha Genesis 4:3-5; Ovaheberi 11:4.

5. Omolwashike sha li shiwa kuHenok okufaneka momadiladilo aye onakwiiwa?

⁵ Henok omunhu umwe oo naye a li e na eitavelo la kola muKalunga. Okwa li mokati kovanhu ovahenakalunga ovo va li hava popi ‘eendjovo dikukutu’ va twa ondubo naKalunga. Ndele nande ongaho, Henok okwa li omuladi nokwa kala ta udifa etumwalaka laKalunga. Okwa li ha lombwele ovanhu kutya Jehova ota ka hanauna po ovakolokoshi. (Judas 14, 15) Mbela oshike sha li she mu kwafela a ninge ngaho? Henok okwa li ha faneke momadiladilo aye osho ounyuni tau ka kala eshi ovanhu aveshe tava ka longela Jehova. — Lesha Ovaheberi 11:5, 6.

6. Konima yEyelu, Noa otashi dulika a li ha diladila kombinga yashike?

⁶ Noa okwa li e na eitavelo muJehova, nomolwaasho ka li a hanaunwa po pEyelu. (Ovaheberi 11:7) Omolweitavelo laye, okwa li ha yambele Jehova omayambo oinamwenyo. (Genesis 8:20) Konima yEyelu, ounyuni natango owa ka kala uyadi oukolokoshi. Nimrod okwa li a hovela okupangela, nokwa li a hala ovanhu va kale ve li omhinge naJehova. (Genesis 10:8-12, yelekanifa no-NW.) Ashike Noa okwa kala e na eitavelo la pama. Ngaashi Abel, okwa li e na oushili kutya fiku limwe Kalunga ota ka kufa po oulunde nefyo. Noa otashi dulika yo a li ha diladila kefimbo opo eshi itapa ka kala vali ovapangeli ovakwanyanya. Sha faafana, nafye ohatu dulu okukala hatu faneke momadiladilo etu efimbo litunhula olo li li poduka. — Ovaroma 6:23.

7. Abraham, Isak naJakob ova li va teelela onakwiiwa ilipi?

⁷ Abraham, Isak naJakob ova li hava faneke  momadiladilo onakwiiwa itunhula. Jehova okwa li e va udanekela kutya ovanhu vomoiwana aishe otava ka nangekwa noupuna okupitila “moludalo” lavo. (Genesis 22:18; 26:4; 28:14) Kalunga okwa li yo e va udanekela kutya oludalo lavo otali ka ninga oshiwana shinene notali ka kala mEdu lEudaneko liwa. (Genesis 15:5-7) Molwaashi Abraham, Isak naJakob ova li ve shii kutya omaudaneko aJehova oku na okuwanifwa shili, ova li va faneka momadiladilo oludalo lavo li li nale medu olo. Okudja ashike eshi Adam naEva va nyona, Jehova okwa kala nokukwafela ovapiya vaye ovadiinini va ude ko nghee ovanhu tava ka kala vali va wanenena.

8. Oshike sha kwafela Abraham a kale neitavelo la kola nokudulika?

⁸ Molwaashi Abraham okwa li e na eitavelo la kola, okwa kala nokudulika kuJehova nokuli nomeenghalo didjuu neenghono. Abraham nosho yo ovadiinini vakwao ova li hava faneke momadiladilo avo oinima oyo ya udanekwa kuJehova, nonande omaudaneko oo inaa wanifwa eshi ve na omwenyo. Ombibeli oya ti: ‘Ove shi tala ashike kokule nove shi kunda.’ (Lesha Ovaheberi 11:8-13.) Abraham okwa li e shii kutya Jehova okwa wanifa po omaudaneko aye aeshe omonakudiwa, onghee hano okwa li e na oushili kutya omaudaneko aeshe oo Jehova a udaneka omonakwiiwa oku na okuwanifwa shili.

9. Ongahelipi eitavelo laAbraham momaudaneko aKalunga la li le mu kwafela?

⁹ Molwaashi Abraham okwa kala neitavelo momaudaneko oo a udanekelwa kuJehova, okwa kala nokuninga keshe osho Jehova te mu lombwele. Pashihopaenenwa, okwa li a fiya po eumbo laye moshilando Ur nokukala nokutembauka onghalamwenyo yaye aishe. Okwa li e shii kutya oilando oyo ye mu dingilila itai ka kalelela molwaashi ovapangeli vayo ihava longele Jehova. (Josua 24:2) Ponhele yaasho, okwa li a teelela efimbo olo epangelo laJehova tali ka pangela edu fiyo alushe. Epangelo olo olo “oshilando shinya shi nomakanghameno a pama, nomutoti nomutungi washo oKalunga.” (Ovaheberi 11:10) Abraham, Abel, Henok, Noa nosho yo vamwe ova li va itavela menyumuko. Efimbo keshe va li tava diladila shi na sha nokukala fiyo alushe medu liwa, eitavelo lavo muJehova ola enda tali pame. — Lesha Ovaheberi 11:15, 16.

10. Omolwashike sha li shiwa kuSara okukala e na eteelelo li na sha nonakwiiwa?

¹⁰ Omukulukadi waAbraham Sara, okwa kala e na eitavelo la kola momaudaneko aJehova. Nonande okwa li e na omido 90 ndele ke na okaana, okwa kala a teelela nodjuulufi efimbo olo ta ka kala e na okaana. Okwa li nokuli ha faneke momadiladilo aye ovana vaye va ninga oshiwana shinene. (Ovaheberi 11:11, 12) Ndele mbela okwa li e shi shii ngahelipi kutya osho otashi ka ningwa shili? Omolwaashi Jehova okwa li a lombwela omushamane waye a ti: “Ame ohandi ke mu nangeka noupuna, ndee handi ku pe muye [okaana] okamati. Heeno, Ame ohandi ke mu nangeka noupuna, opo ye ota ka ninga oiwana. Neehamba doiwana tadi ka dja muye.”  (Genesis 17:16) Ngaashi ashike Jehova a udaneka, Sara okwa li a dala okaana okamati kedina Isak. Oshikumwifilonga osho osha kwafela Sara a kale a tomhwa kutya omaudaneko aJehova oo inaa wanifwa natango otaa ka wanifwa shili. Nafye ohatu dulu okupameka eitavelo letu ngeenge otwa kala hatu faneke momadiladilo etu oinima aishe iwa oyo Jehova e tu udanekela.

11, 12. Oshike sha kwafela Moses a kale e hole Jehova neenghono?

¹¹ Moses naye okwa kala e na eitavelo momaudaneko aJehova. Okwa kulila muEgipti onga omona wohamba. Ndele molwaashi Moses okwa kala e hole Jehova shi dulife keshe shimwe, ka li a hala eenghonopangelo noupuna. Okwa li a hongwa kombinga yaJehova kovadali vaye Ovaheberi, ovo ve mu honga kutya Jehova okwa udaneka okumangulula Ovaheberi moupika noku va pa Edu lEudaneko. (Genesis 13:14, 15; Exodus 2:5-10) Apa ngoo pa li pe fike ouhapu wokufaneka momadiladilo aye omaudaneko oo, opo ngoo pa li pe fike ohole yaye yokuhola Jehova tai kulu.

¹² Ombibeli oye tu lombwela osho Moses a kala ta diladila kusho ya ti: “Meitavelo Moses, eshi a kula, okwa anya a ifanwe omona wokakadona kaFarao, okwe lihoololela, a hepekwe pamwe noshiwana shaKalunga nokwa dina ouwa wokafimbo womoulunde, nokushekwa kwaKristus okwe ku tala oko oupuna u dule omamona omuEgipti, osheshi e a pilamena a taalela kondjabi.” — Ovaheberi 11:24-26.

13. Omolwashike sha li shiwa kuMoses okukala ha diladila kombinga yomaudaneko aJehova?

¹³ Otashi dulika Moses a li ha diladila moule kombinga yeudaneko laJehova lokumangulula Ovaheberi moupika. Ngaashi ashike ovapiya vaJehova vakwao, Moses naye okwa li e shii kutya Jehova ota ka mangulula ovanhu aveshe mefyo. (Job 14:14, 15; Ovaheberi 11:17-19) Onghee hano, Moses okwa li e udite ko kutya Jehova oku hole ovanhu neenghono. Osho osha ningifa Moses a kale e hole Jehova neenghono nosha koleka eitavelo laye. Oshe mu kwafela a longele Jehova okukalamwenyo kwaye akushe. (Deuteronomion 6:4, 5) Nokuli naashi Farao a li a hala oku mu dipaa, Moses ka li a tila. Okwa li e shii kutya Jehova ote ke mu pa ondjabi monakwiiwa. — Exodus 10:28, 29.

14. Ovanhu vamwe ohava faneke shike momadiladilo avo shi na sha nonakwiiwa?

¹⁴ Ovanhu vahapu ohava diladila kombinga yonakwiiwa nohava faneke momadiladilo avo oinima oyo ihe na fiku i ningwe. Pashihopaenenwa, ovanhu vamwe ovo va hepa neenghono otashi dulika ve lifufye mokudiladila kutya otava ka punapala noitave ke lipula vali nasha. Ndele Ombibeli oya popya kutya onghalamwenyo mounyuni waSatana otai ka kala “oudjuu auke netutuko.” (Epsalme 90:10) Ile vamwe otashi dulika va diladile kutya omapangelo opanhu otaa ka kandula po omaupyakadi oo e li mounyuni. Ashike Ombibeli oya popya kutya epangelo laKalunga olo ashike tali ka ninga ngaho. (Daniel 2:44) Ovanhu vahapu ohava diladila kutya ounyuni kau na efiku u lunduluke. Ndele Ombibeli oya popya kutya Kalunga ota ka hanauna po ounyuni ou wa kolokosha. (Sefanja 1:18; 1 Johannes 2:15-17) Ovanhu ovo hava faneke momadiladilo avo oinima oyo i li omhinge naasho Jehova a popya otava ka nyemata neenghono.

15. (a) Omolwashike shiwa kufye okudiladila kombinga yonakwiiwa oyo Kalunga e tu udanekela? (b) Oinima imwe ilipi wa teelela u ka ninge monakwiiwa?

 ¹⁵ Jehova okwe tu udanekela onakwiiwa itunhula. Ngeenge hatu diladila kombinga yefimbo olo, ohatu kala twa hafa neenghono nohatu mono ouladi oo twa pumbwa opo tu twikile okulongela Jehova. Mbela ito dulu okufaneka momadiladilo oye to ningi oinima oyo Jehova e ku udanekela, kutya nee ou na eteelelo loku ka kala nomwenyo meulu ile okombada yedu? Ngeenge owa teelela oku ka kala nomwenyo fiyo alushe kombada yedu, faneka momadiladilo oye to longo pamwe nookaume koye tamu ningi edu oshikunino shiwa. Ovo tava pashukile oilonga oyo ove na ko na sha naave. Aveshe ovo ve ku dingilila ove hole Jehova ngaashi ashike ove u mu hole. Ou na oukolele we lixwa po, u na eenghono dihapu noku na osho to lipula nasho. Owa hafa molwaashi oto dulu okulongifa ounghulungu woye u kwafele vamwe nokufimaneka Jehova. Otashi dulika nokuli to kwafele ovanhu ovo va nyumunwa va shiive Jehova. (Johannes 17:3; Oilonga 24:15) Ngeenge oho diladila kombinga yoinima oyo, ito lifufya. Aishe otai ka ningwa shili molwaashi osho osho Ombibeli ya popya shi na sha nonakwiiwa. — Jesaja 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22.

16, 17. Omolwashike shiwa okupopya kombinga yonakwiiwa oyo Jehova e tu udanekela?

¹⁶ Ngeenge hatu lombwele ovamwatate novamwameme osho twa halelela oku ka ninga monakwiiwa mounyuni mupe, ohatu ka kwafelafana tu kale twa fa tu wete osho tashi ka ningwa monakwiiwa. Oshoshili kutya katu shii naanaa osho keshe umwe womufye ta ka ninga. Ashike ngeenge ohatu popi kombinga yaasho twa teelela monakwiiwa, ohatu ulike kutya otu na eitavelo momaudaneko aJehova. Monghedi ya tya ngaho, ohatu twaafana omukumo tu twikile okulongela Jehova  momafimbo madjuu, ngaashi ashike omuyapostoli Paulus novamwatate vomuRoma va li va ninga. — Ovaroma 1:11, 12.

¹⁷ Ngeenge oho diladila kombinga yonakwiiwa oyo Jehova a udaneka, ito ka diladila vali unene kombinga yomaupyakadi oye. Pomhito imwe, Petrus okwa li a limbililwa nokwa li a pula Jesus ta ti: “Tala, fye otwa fiya ko oinima aishe, notwe ku shikula; ohatu mono shike?” Jesus okwa li a hala Petrus novahongwa vakwao va diladile kombinga yoinima itunhula oyo tava ka ninga monakwiiwa. Jesus okwe va lombwela a ti: “Omona wOmunhu eshi ta ka kala omutumba kolukalwapangelo loshinge shaye, nanye yo ava mwa shikula nge, tamu ka kala omutumba komalukalwa omulongo naavali, ndele tamu ka tokola omapata aIsrael omulongo naavali. Ndele keshe ou a fiya ko omolwedina lange omaumbo ile ovamwaxe ovalumenhu ile ovamwaina ovakainhu ile xe ile ina ile ovana ile omapya, oye te ke i mona ko ihapu i dule ei, nomwenyo waalushe ote u fyuulula.” (Mateus 19:27-29) Petrus novahongwa vakwao ova li tava faneke momadiladilo avo tava pangele pamwe naJesus meulu nokukwafela ovanhu ovaduliki kombada yedu va fike mewaneneno.

18. Omolwashike shiwa okufaneka momadiladilo etu efimbo olo Kalunga ta ka wanifa osho a udaneka?

¹⁸ Otwe lihonga osho sha kwafela ovapiya vaJehova va kale neitavelo la kola. Abel okwa li a faneka momadiladilo aye onakwiiwa iwa oyo Jehova a udaneka, nokwa li a hafifa Jehova mokukala e na eitavelo meudaneko olo. Abraham okwa li ha faneke momadiladilo aye efimbo olo eshi eudaneko kombinga ‘yoludalo’ olo a udanekelwa kuJehova tali ka wanifwa, onghee hano okwa kala nokudulika kuJehova nokuli nomeenghalo didjuu. (Genesis 3:15) Moses okwa li a tala kondjabi oyo a udanekelwa kuJehova, naasho oshe mu kwafela a kale e hole Jehova noku kale neitavelo. (Ovaheberi 11:26) Ngeenge hatu diladila kefimbo olo Jehova ta ka wanifa po oinima aishe oyo a udaneka, eitavelo letu nohole yetu yoku mu hola otai kulu. Moshitukulwa tashi landula ko, ohatu ka kundafana onghedi imwe vali omo hatu dulu okufaneka momadiladilo etu oinima oyo inatu mona.