MUJUNI 1970, onda li meembete handi vele neenghono moshipangelo moPennsylvania, mOilongo ya Hangana. Pefimbo opo onda li omukwaita womido 20. Omupangi umwe womulumenhu okwa kala ta konakona efindakano lohonde yange konima yominute 30 keshe. Omupangi umwe oo a li e dule nge kanini meedula okwa li ta monika a limbililwa. Eshi efindakano lohonde yange la enda tali shuna pedu, onda li nde mu pula nda ti: “Owa mona ngoo nande onale omunhu ta fi?” Oshipala shaye osha li sha lunduluka omolwoutile, ndele ta nyamukula ta ti: “Aaye, inandi mu mona nale.” Onda li handi monika nda fa itandi dulu okuxupa, ashike onda xupa ngoo hewa. Nandi mu kufile ko kanini kombinga yondjokonona yange.

Onda li nda kwatwa komukifi fimbo nda li handi longo noinima yopautekenika moshitandelo pefimbo loita yaVietnam. Onda li handi hafele okukwafela ovo tava vele naava va mona oiponga nonda li nda hala okuninga ondokotola yokutanda. Onda li nda fika moVietnam muJuli 1969. Onda li nda pewa oshivike shimwe opo ndi ikilile okulunduluka kwefimbo nosho yo oupyu, ngaashi hashi ningilwa ovakwaita aveshe vape.

Onda li nda pulwa ndi ka longe moshipangelo shovakwaita moMekong Delta. Omadakadaka mahapu okwa li taa eta koshipangelo ovakwaita ovo va yahamekwa. Onda li ndi hole oshilongo shetu nokulonga, nomolwaasho onda li nda hala okukwafela ovanhu vomoshilongo shetu nopehe na okwoongaonga. Ovakwaita ovo va yahamekwa ova li hava longekidilwa etando, ndele tava tulwa diva momakondeina e na omhepo italala oo a li haa longifwa onga oitandelo. Ndokotola wokutanda, wokukofeka, novapangi vavali ova li hava kendabala ngaashi tava dulu opo va xupife eemwenyo dovanhu. Onda li nda mona eeshako dilaula dinene odo da li inadi yelulwa mo momadakadaka, nonda li nda lombwelwa kutya odi na oitukulwa yomalutu ovakwaita ovo va nyanyaulwa molwoodi. Osho osha li shimwe shomoimoniwa yange yomoita.

Onda li nda uda oshili oshikando shotete kEendombwedi daJehova eshi nda li ndi munini. Meme okwa li ha konakona Ombibeli nEendombwedi, ndele ke na efiku a ninginifilwe. Ashike onda li handi hafele lela okukala pekonakono laye. Efiku limwe, ame natate oo a li a hombola meme otwa li twa pita pOlupale lOuhamba, ndele handi mu pula kutya, “Oshike  osho?” Okwa li a nyamukula nge ta ti: “Ino hetekela nandenande okuninga ekwatafano novanhu ovo.” Molwaashi onda li ndi mu hole nonde mu lineekela, onda li nda dulika kwaasho a ti noinandi kala vali handi kwatafana nEendombwedi daJehova.

Ashike eshi nda aluka koVietnam, onda kala handi dimbuluka oinima inyikifa oluhodi ihapu. Omolweenghalo odo nda pita mudo moita, kanda li ndi na omaliudo asha. Osha li tashi monika sha fa pehe na oo a li e udite ko osho sha li tashi ningwa muVietnam. Ohandi dimbuluka ovahololimadiladilo tava ingida tava ti kutya ovakwaita vokOilongo ya Hangana ovadipai vounona molwaashi okwa li kwa kundanekwa kutya opa dipawa ounona vehe na ondjo. Oiningwanima aishe oyo oya li ya ningifa nge ndi kale ndi udite kutya onda pumbwa okukala ndi na ekwatafano naKalunga.

Eshi nda hovela okukonga Kalunga, onda li nda ya keengeleka di lili noku lili. Onda kala alushe ndi hole Kalunga, ndele ngha li ndi hole osho nda mona meengeleka odo. Hauxuuninwa, onda li nda ya kOlupale lOuhamba moDelray Beach, moFlorida. Onda li nda ya kokwoongala oshikando shange shotete mOsoondaxa muFebruali 1971.

Eshi nda ya mOlupale lOuhamba, onda hanga oshipopiwa shomoipafi tashi pu, onghee onda li ashike pEkonakono lOshungonangelo. Itandi dimbulukwa kutya oshitukulwa osha li tashi kundafana kombinga yashike, ndele ohandi dimbuluka kutya onda li handi konenene ounona tava kongo omishangwa mEembibeli davo, naasho osha li sha kumwifa nge neenghono. Onda li ashike handi pwilikine nokutala. Eshi nda li handi shuna keumbo, omumwatate umwe wedina Jim Gardner, a li e na omido 80 lwaapo okwa li e uya kwaame. Okwa li e kwete embo Oshili oyo tai twala komwenyo waalushe, ndele ta pula nge ta ti: “Ino hala ndi ku pe embo eli?” Onda li nda dimina, ndele hatu udafana tu shakene ndi hovele okukonakona Ombibeli mEtine ongula.

Konima yokwoongala Osoondaxa, onda li ndi na okuya koilonga. Onda li handi longo koshipangelo koBoca Raton, muFlorida, nonda li handi longo okudja po 11 konguloshi fiyo opo 7 yongula. Oufiku oo kapa li ovanaudu vahapu, nomolwaasho onda li nda dula okulesha embo Oshili. Omupangi umwe okwa li a nyeka nge embo olo, ndele ta lesha oshipalanyole shalo, nokupula nge ta kondjifa ngeenge ohandi ka ninga umwe womEendombwedi daJehova ile hasho. Onda li nde mu nyeka embo lange ndele handi mu lombwele kutya nonande inandi lesha embo alishe, ohandi diladila filufilu okuninga Ondombwedi. Okwa li a dja po pwaame ndele handi mane okulesha embo lange oufiku oo.

Onda li nda hovela ekonakono lange oshikando shotete nomumwatate Gardner, nde mu pula nda ti: “Ohatu ka konakona kombinga yashike?” Okwa li a nyamukula nge a ti: “Ohatu konakona embo olo nde ku pa.” Onda li nde mu lombwela kutya: “Embo onde li lesha nale.” Omumwatate Gardner okwa li a lombwela nge nombili a ti: “Eewa, natu konakone ashike etukulwa eli lotete.” Onda li nda kumwa okutala kouyelele muhapu oo nda li inandi didilika. Okwa li a pula nge ndi leshe omishangwa dihapu mOmbibeli  yange yoKing James Version. Kungaho, onda li nda hovela okulihonga kombinga yaKalunga kashili, Jehova. Jim okwa li a konakona naame omatukulwa atatu membo Oshili ongula oyo. Konima yaasho, otwa kala hatu konakona omatukulwa atatu Etine keshe ongula. Onda li handi hafele ekonakono neenghono. Osha li oufembanghenda okuhongwa komumwatate omuvaekwa oo e shii Charles T. Russell.

Konima eshi nda konakona oivike inini, onda li nda pewa ediminino kutya onda wana okuudifa onghundana iwa. Okuudifa eumbo neumbo kasha li shipu kwaame, ashike Jim okwa li a kwafela nge ndi finde oumbada oo nda li ndi na. (Oilonga 20:20) Okwa li a kwafela nge ndi kale ndi hole oukalele. Onda li ndi udite kutya oukalele ou li oufembanghenda munenenene oo ndi na. Onda hafa neenghono eshi nda ninga omulongi pamwe naKalunga. — 1 Ovakorinto 3:9.

Paife nandi mu hokololele kombinga yoshinima shimwe she likalekelwa kwaame, ohole yange yotete yokuhola Jehova. (Ehololo 2:4) Ohole ya tya ngaho yokuhola Jehova oya kwafela nge ndi lididimikile oiningwanima inyikifa oluhodi oyo handi dimbuluka kombinga yoita nosho yo omaupyakadi mahapu amwe. — Jesaja 65:17.

Mo 1971, tate oo a hombola meme okwa li a taataa nge mo mokafuleta kaye omo va li va pitika ndi kale molwaashi ka li a hala mu kale Ondombwedi yaJehova. Kanda li ndi na oimaliwa ya wana efimbo olo. Koshipangelo onda li handi kwata konima yoivike ivali, nonda hangwa nda longifa po oimaliwa yange ihapu okulanda oikutu yomoukalele molwaashi onda li nda hala okufimanekifa Jehova. Onda li ndi na oimaliwa yonhumba kombaanga, ndele oya li koshilando oko nda dja, koMichigan. Kungaho, onda li ndi na okukala handi di motuwa yange oule womafiku. Onda kala handi likosho nokulikulula eendjedi moundjuwo vopomahooli.

 Efiku limwe fimbo nda li natango handi di motuwa, eshi nda dimbuka koshipangelo onda li nda ya kOlupale lOuhamba fimbo ku na eevili donhumba okwoongala kwoilonga yomomapya ku ningwe. Fimbo ndi li omutumba konima yOlupale lOuhamba oko pehe na oo e wete nge, onda li nda dimbuluka oiningwanima yokoVietnam. Onda li nda fa ndi udite edimba lomalutu ovanhu a pya nonda fa ndi wete eehonde, ndele handi hovele okukala nda nyika oluhodi. Onda li nda fa ndi udite nondi wete ovalumenhu ovanyasha tava pula nge tava ti: “Ohandi xupu ngoo shili? Ohandi xupu ngoo shili?” Onda li handi kala ndi wete kutya otava fi, ashike onda kala handi va hekeleke nokuliningifa sha fa kutya oinima aishe otai ka enda nawa. Onda li nda nyika oluhodi neenghono fimbo nda li omutumba pOlupale.

Onda li nda ilikana kuJehova fimbo handi lili nokulililila. (Epsalme 56:9) Onda li nda hovela okudilonga moule kombinga yenyumuko. Opo nee onda li nda mona kutya eteelelo olo ola denga mbada. Jehova ota ka nyumuna ovalumenhu ovo ovanyasha, ndele tava ka mona omhito yokulihonga oshili kombinga yaye. Enyumuko otali ka xulifa po ouyahame nokumona oixuna akushe oko twa pita muko. (Oilonga 24:15) Eshi nda uda ko oshinima osho, ohole yange yokuhola Jehova oya ninga yomoule shi dulife nale. Efiku olo ole likalekelwa kwaame fiyo onena. Okudja opo, efimbo keshe ndi na omaupyakadi monghalamwenyo, ohandi kendabala okudimbuluka ohole yange yotete yokuhola Jehova.

Ovanhu ohava ningi oinima inyanyalifa pefimbo loita, naame osho nda ninga. Ndele onda hekelekwa kokudilonga komishangwa dange mbali odo ndi hole. Wotete ou li mEhololo 12:10, 11, oo tau ti kutya Ondiaboli inai findwa ashike kokuudifa kwetu, ndele nokohonde yaJesus. Omutivali ou li mOvagalati 2:20, oo hau dimbulukifa nge kutya Jesus okwa fila nge. Ohandi pandula ekuliloyambo laKristus, molwaashi Jehova okwa dimina nge po omolwoinima oyo nda ninga. Paife ondi na eliudo la koshoka nonda halelela okulombwela vamwe kombinga yaKalunga ketu omunanghenda Jehova. — Ovaheberi 9:14.

Ngeenge handi diladila kombinga yaasho nda pita musho monghalamwenyo, osha yela kutya Jehova okwa kala alushe ta file nge oshisho. Pashihopaenenwa, efiku olo Jim a mona kutya ohandi di motuwa, okwa li a lombwela nge omumwameme umwe oo e na eenduda dokuhiila meumbo laye. Onda tomhwa kutya Jehova oye a longifa Jim nosho yo omumwameme oo opo a pe nge onhele iwa yokukala. Jehova omunalukeno shili! Oha file oshisho ovalongeli vaye ovadiinini.

MuMei 1971, onda li nda pumbwa okuya koMichigan. Onghee hano, fimbo inandi dja mo moFlorida, onda li nda longela oileshomwa ihapu mohauto yange, ndele handi i molweendo nda yuka kolundume loshilongo. Fimbo inandi fiya po Georgia, oshilando sha landula ko, onda li nda mana okuyandja po oileshomwa aishe. Onda li nda udifa nouladi onghundana iwa yOuhamba keshe opo nda li nda ya. Onda li nda udifila meedolongo nonda li nokuli nda yandja oufo kovanhu meenhele dokufuwila. Ashike ohandi lipula ngeenge ope na ngoo omunhu umwe womwaavo nda popya navo a tambula ko oshili. — 1 Ovakorinto 3:6, 7.

Eshi opo nde lihongo oshili, kanda li naanaa ndi na elungi, unene tuu ngeenge nda li handi popi novapambele vange. Omafimbo amwe onda li handi popi unene sha yukilila. Ondi hole neenghono ovamwamememati, John naRon, naashi nda li handi va udifile, onda li handi kendabala oku va kondjifa va tambule ko eitavelo lange olo opo nda li nda mono. Konima yefimbo, onda li nde va pa ombili. Ashike ohandi twikile okwiilikana opo va tambule ko oshili. Okudja opo, Jehova okwa li a kwafela nge ndi kale ndi na elungi ngeenge handi udifa nokuhonga. — Ovakolossi 4:6.

Ekwatafano lange naJehova oli li alushe oshinima shotete monghalamwenyo yange. Ndele ope na vamwe ovo ndi hole neenghono, unene tuu omukulukadi wange, Susan. Onda kala alushe nda hala okuhombola omukulukadi oo ta ka kwafela nge ndi twikile okulongela Jehova. Susan omukainhu e na omukumo noku hole Jehova neenghono. Efiku limwe fimbo twa li hatu endelafana, nda li nde ke mu talela po keumbo lovadali vaye kOnhunhu yaRhode. Onda hanga e li omutumba metala ta lesha Oshungonangelo pamwe nOmbibeli. Onda li nda kumwa eshi a li ta lesha omishangwa adishe, nonande ka li ta lesha oshitukulwa shokukonakonwa. Onda li ndi wete kutya okwa lenga neenghono ekwatafano laye naJehova. Otwa hombola muDesemba 1971, nonda pandula neenghono eshi ndi na omukulukadi ha yambidida nge. Osho nda pandula neenghono oshosho kutya nonande oku hole nge, oku hole Jehova neenghono shi dulife nge.

Jehova okwe tu pa ovana vetu ovamati vawa, Jesse naPaul. Jehova okwa li e va wilika fimbo va li tava kulu. (1 Samuel 3:19) Ova kulika oukaume wopofingo naye, naasho ohashi tu hafifa neenghono. Keshe umwe womuvo okwa longela Jehova moilonga yefimbo li yadi omido di dule 20, notava twikile oku mu longela molwaashi navo ova dimbuluka ohole yavo yotete yoku mu hola. Ondi udite yo etumba omolwoitenya yange ivali, Stephanie and Racquel, ovo nda tala ko onga ovanakadona vange mwene. Onda hafa  neenghono eshi ovanamati vange va hombola ovakainhu ovo ve hole Jehova nomitima davo adishe notava longifa onghalamwenyo yavo oku mu longela. — Ovaefeso 6:6.

Onda longa oule womido 16 kOnhunhu yaRhode, oko nda panga oukaume novanhu vahapu. Ohandi dimbuluka natango ovakulunhuongalo ovadiinini ovo nda longa pamwe navo. Ohandi pandula yo ovapashukili ovaendi vahapu ovo va kwafela nge. Osha li oufembanghenda okulongela Jehova novalumenhu ovo va diinina ohole yavo yotete yokuhola Jehova. Mo 1987, otwa li twa tembukila koNorth Carolina, oko kwa li ku na omhumbwe inene, notu na ko yo ookaume vahapu vawa. * — Tala eshangelo lopedu.

MuAuguste 2002, ame naSusan otwa li twa tambula ko eshivo tu ye tu ka longe koBetel koPatterson, kOilongo ya Hangana. Ame onda kala handi longo kOshikondo shOilonga, na Susan okwa kala ta longo kovashalaye, nokwa kala e hole ko. MuAuguste 2005, onda pewa oufembanghenda wokukala oshilyo shOlutuwiliki. Kanda li ndi wete nda wana okuwanifa po oshinakuwanifwa osho shipe. Susan naye okwa li a wililwa po koinakuwanifwa, koilonga nosho yo komalweendo oo a kwatelwa mo. Ina kala e hole okuya molweendo nodila, ndele ohatu i molweendo nodila luhapu. Okwa kwafelwa neenghono komayele opahole oo a pewa kovakulukadi vakwao voilyo yOlutuwiliki. Okwe mu ningifa a kale a tokola okuyambidida nge shi dulife nale, nondi mu hole omolwaasho.

Mombelewa yange ondi na mo omafano mahapu mawa oo taa dimbulukifa nge nghee nda hafela onghalamwenyo neenghono. Onda mona omanangekonoupuna mahapu eshi nda kendabala ngaashi handi dulu okudimbuluka ohole yange yotete yokuhola Jehova.