ONDA dalelwa moshilando shaQueensland, moAustralia, mo 1955. Diva konima eshi nda dalwa, meme, Estelle, okwa li a hovela okukonakona Ombibeli nEendombwedi daJehova. Okwa ka ninginifwa konima yomudo umwe okudja eshi a hovela okukonakona, na tate, Ron, okwe ke uya moshili konima yomido 13. Ame onda ka ninginifwa mo 1968 koshitukulwa shaQueensland shi li kokule nodoolopa.

Okudja ngoo eshi nda li okamatyona, onda kala ndi hole okulesha omambo nondi na ohokwe momalaka. Efimbo keshe twa li hatu i molweendo novadali vange, onda li ndi hole okukala koipundi yokonima handi lesha embo lonhumba. Ovadali vange ova li hava kala va handuka molwaashi kandi hole okweenda handi tale eshito. Ashike okukala ndi hole okulesha okwa kwafela nge ndi kale handi piti nawa mofikola. Onda li yo nda mona omapapa mahapu eshi nda li koshekondele moshilando shaGlenorchy, konhunhu yaTasmania.

Pefimbo opo, onda li ndi na okuninga etokolo la fimana olo kutya nandi tambule ko oimaliwa yoku ke lihonga kounivesti ile hasho. Nonande onda li ndi hole okulesha nokulihonga, onda li nda hafa eshi meme a honga nge ndi kale ndi hole Jehova shi dulife keshe umwe ile keshe shimwe. (1 Ovakorinto 3:18, 19) Onghee hano, pamwe nepitikilo lovadali vange, onda li nda tokola kutya shimha ashike nda mane ehongo  lange lopehovelo, itandi ka twikila vali, ndele ohandi ka hovela ashike okukokola ondjila. Osho osho nda li nda ninga muJanuali 1971, eshi nda li ndi na omido 15.

Onda kala handi hafele oufembanghenda wokukokola ondjila oule womido 8 moTasmania. Pefimbo opo, onda ka hombola okakadona kondjelo iwa ka dja koTasmania, kedina Jenny Alcock. Oule womido 4, otwa kala hatu longo pamwe tu li ovakokolindjila ve likalekelwa meedolopa de likalela daSmithton naQueenstown.

Mo 1978, ame nomukulukadi wange otwa li twa ya koPort Moresby, koPapua New Guinea, koshoongalele shopaiwana. Ohandi dimbuluka omutumwa umwe a li ta yandje oshipopiwa melaka lOshihiri Motu. Nonande kanda li ndi udite osho ta popi, onda li nda diladila okuninga omutumwa, nokulihonga elaka limwe li lili opo ndi dule okutwa ovamwatate omukumo mokuyandja oipopiwa melaka lavo. Onda li nda didilika kutya ohandi dulu okulongifa ohole yange yokuhola omalaka mokulongela Jehova.

Eshi twa ka shuna keumbo, otwa li twa kumwa neenghono eshi twa shivwa tu ka longe tu li ovatumwa. Otwa li twa fika konhunhu yaFunafuti, moTuvalu, muJanuali 1979. MuTuvalu ashishe omwa li ashike ovaudifi va ninginifwa vatatu.

Kasha li shipu okulihonga elaka lOshituvalu, molwaashi melaka olo omwa li ashike mwa tolokwa embo limwe alike “Etestamenti Lipe.” Kapa li omamboitya ile eetundi dokulihonga elaka olo, onghee hano otwa li twa kendabala okulihonga oitya 10 fiyo 20 efiku keshe. Ndele diva otwa li twa mona kutya katwa li tu shii omaityo oitya ihapu oyo twa li hatu lihongo. Ponhele yokulombwela ovanhu kutya oinima ina ekwatafano neendemoni oya puka, otwa li hatu va lombwele kutya inava longifa vali oivixa neenhondje. Ashike otwa li tu na okukala hatu kendabala okulihonga elaka molwaashi otwa li twa hovela okukonakona Ombibeli novanhu vahapu. Konima yomido, umwe womovakonakonimbibeli vetu votete okwe tu lombwela a ti: “Otwa hafa neenghono eshi paife tamu dulu okupopya elaka letu. Pehovelo katwa li tu shii kutya omwa li hamu kala mwa hala okutya shike.”

Ndele ope na oshinima shimwe osho she tu kwafela lela tu lihonge elaka meendelelo. Molwaashi kapa li onhele yokuhiila, otwa li tu na oku ka kala komikunda noukwaneumbo umwe wEendombwedi. Otwa li tu na okukala hatu popi Oshituvalu efiku keshe, naashi tu li meumbo. Konima eshi twa kala oule womido donhumba ihatu popi vali Oshiingilisha, Oshituvalu osho sha kala elaka olo hatu popi unene.

Diva eshi twa fika moTuvalu, ovanhu vahapu ova li va ulika ohokwe moshili. Ndele mbela ongahelipi twa li hatu ka konakona navo ngeenge kape na oishangomwa  melaka lavo? Ongahelipi va li tava dulu okuninga ekonakono lopaumwene? Ngeenge ova hovele okukala have uya kokwoongala, otava ka imba omaimbilo elipi, ongahelipi va li tava ka yandja oipopiwa yavo, nongahelipi tava dulu okulilongekidila okwoongala? Ongahelipi va li tava ka dula okuninginifwa? Ovanhu ovo ovalininipiki ova li va pumbwa oishangomwa melaka lavo oyo tai va kwafele ve lihonge kombinga yaJehova. (1 Ovakorinto 14:9) Otwa li hatu lipula kutya, ‘Otu na ngoo efiku tu ka kale noishangomwa mOshituvalu, elaka olo hali popiwa ashike kovanhu hanga 15 000?’ Eshi Jehova a nyamukula omapulo oo, oshe tu pa oushili woinima ei ivali: (1) Okwa hala ovanhu ovo ve li ‘keenhunhu dokokule’ ve lihonge oshili kombinga yaye nosho yo kutya (2) okwa hala ovanhu ovo va talika ko va ‘nghundipala’ ve lineekele edina laye. — Jeremia 31:10; Sefanja 3:12.

Mo 1980, oshitaimbelewa osha li she tu pa tu toloke oishingomwa melaka lOshituvalu. Otwa li twa hovela oilonga oyo nonande otwa li tu udite kutya katu shii elaka olo nawa. (1 Ovakorinto 1:28, 29) Pehovelo, otwa li twa landa kepangelo eshina la kulupa lokupilinda oileshomwa yetu yokwoongala. Lwanima, otwa ka toloka embo The Truth That Leads to Eternal Life [Oshili oyo tai twala komwenyo waalushe] mOshituvalu nola li la pilindwa keshina olo linini. Natango ohandi dimbuluka edimba lidjuu lohinga nosho yo oupyu oo wa li hau shi ningi shidjuu okupilinda oishangomwa aishe oyo keenyala. Pefimbo opo, katwa li tu na olusheno.

Kasha li shipu okutoloka mOshituvalu molwaashi kape na omamboitya omo to dulu okutala oitya ile u ninge omapekapeko momambo Oshituvalu. Ashike omafimbo amwe otwa li hatu mono ekwafo olo twa li twa pumbwa meenghedi vali dimwe. Ongula yefiku limwe onda li nda dengela papuko keumbo lomulumenhu umwe oo a li e li omhinge noshili. Omulumenhu oo a li omuhongi, okwa li a lombwela nge kutya inatu ya ko keumbo laye. Opo nee okwa ti: “Onda hala ashike okupopya oshinima shimwe. Onda didilika metoloko leni kutya ohamu longifa unene epitafimbo, olo ihali longifwa naanaa mOshituvalu.” Onda li nda pula ovanhu vamwe nova ti kutya oku li mondjila. Onghee hano, otwa li twa ninga omalunduluko opo tu xwepopaleke onghedi yetu yokutoloka. Onda li nda kumwa  eshi Jehova e tu pa ekwafo olo okupitila momulumenhu oo e li omhinge noshili, ndele osha yela kutya oha lesha oishangomwa yetu.

Oshishangomwa shOshituvalu osho twa yandja tete kovanhu okafo kokushiva ovanhu kEdimbuluko. Opo nee otwa ka nyanyangida okafo Onghundana yOuhamba Onomola 30, oko ka li ka pita oshita naako kOshiingilisha. Otwa li twa hafa neenghono eshi twa li hatu dulu okupa ovanhu sha shi li melaka lavo. Mokweendela ko kwefimbo, otwa ka kala yo tu na oumbo nomambo onhumba mOshituvalu. Mo 1983, oshitaimbelewa shaAustralia osha li sha hovela okupilinda Oshungonangelo mOshituvalu. Oshifo osho osha li hashi kala shi na omapandja 24 nosha li hashi piti alushe konima yeemwedi nhatu. Mbela Ovatuvalu ova li ngoo ve hole omambo oo noifo? Heeno, molwaashi ove hole okulesha. Efimbo keshe twa nyanyangida oshishangomwa shipe, osha li hashi shiivifwa moradio, nomafimbo amwe osho sha li hashi kala shi li oshinenenima shefiku. * — Tala eshangelo lopedu.

Oilonga yokutoloka oya li hai longwa ngahelipi? Tete, otwa li hatu shange oinima aishe peembapila. Opo nee, otwa li hatu longifa eshina lokutopatopa, fye hatu ende mo lwoikando fiyo twa mona kutya oshi li nawa nokutumwa koshitaimbelewa shaAustralia. Ovamwameme vavali ova li hava topatopele oshitukulwa osho shOshituvalu mokombiuta, nonande kave shii elaka olo. Ashike okweendulula moshitukulwa luvali tava yelekanifa kokombiuta osha li hashi va kwafele va henuke okuninga omapuko. Oshitaimbelewa osha li hashi dutu, sha hala okutya osha li hashi tula eendjovo pamwe nomafano. Opo nee osha li hashi tu tumine nodila eembapila odo da dutwa. Ohatu tale mo, nongeenge odi li nawa ohatu di shunifa koshitaimbelewa di ka pilindwe.

Oilonga yokutoloka oya xwepopala neenghono! Paife ovatoloki ohava topatopa nokuninga omapukululo odikilila kokombiuta. Luhapu, oishangomwa yetu ohai dutwa komunhu e li monhele imwe novatoloki. Opo nee, ohava longifa ointaneta va tumine oitukulwa koitaimbelewa oyo hai pilinda. Paife kape na vali oo a pumbwa okutondokela kopoosa komunute waxuuninwa opo a ka tume oitukulwa oyo ya tolokwa.

Mokweendela ko komido, ame naJenny otwa kala nokupewa oilonga i lili noku lili keenhele da yoolokafana dokEfuta la Mwena. Okudja koTuvalu otwa li twa tuminwa koshitaimbelewa koSamoa mo 1985. Eshi twa li koSamoa otwa li hatu kwafele mokutoloka omalaka ngaashi Oshisamoa, Oshitonga nOshitokelau nosho yo Oshituvalu. * (Tala eshangelo lopedu.) Opo nee mo 1996, otwa li twa tuminwa koshitaimbelewa koFiji, oko twa li hatu kwafele moilonga yokutoloka momalaka ngaashi Oshifiji, Oshikiribati, Oshinauru, Oshirotuma nosho yo Oshituvalu.

Alushe ohandi kala nda kumwa eshi ovatoloki ve hole oilonga yavo nonande kaipu nohai lolokifa neenghono. Ngaashi Jehova, ovamwatate novamwameme ovo ovadiinini navo ova halelela ovanhu va ude onghundana iwa momalaka avo. (Ehololo 14:6) Pashihopaenenwa, eshi oshifo shOshungonangelo sha unganekwa shi tolokwe oshikando shotete mOshitonga, onda li nda ongala novakulunhuongalo aveshe vomoTonga noku va pula kutya oolyelye tava dulu okudeulwa va ninge ovatoloki. Umwe womovakulunhuongalo  ovo oo a li e na oilonga youmakeninga okwa li a efa oilonga yaye meendelelo, ndele ta hovele diva okulonga e li omutoloki. Onda li nda tuwa omukumo keitavelo laye la pama, molwaashi okwa li e na oukwaneumbo noka li e shii nghee ta dulu okumona oimaliwa ya wana opo e lifile oshisho nosho yo oukwaneumbo waye. Ashike Jehova okwe mu fila oshisho noukwaneumbo waye nokwa kala ta toloka oule womido dihapu.

Ngaashi ashike ovatoloki ovo, ovamwatate vOlutuwiliki ove na oshisho neenghono shi na sha nokuyandja oishangomwa momalaka aeshe, nokuli nomomalaka ashike oo haa popiwa kovanhu vanini. Pashihopaenenwa, opa li pa holoka epulo ngeenge otwa pumbwa ngoo okuninga eenghedabala opo tu toloke oishangomwa melaka lOshituvalu. Onda li nda tuwa omukumo eshi nda lesha enyamukulo olo la dja kOlutuwiliki tali ti: “Katu wete etomheno kutya omolwashike itamu twikile noilonga yokutoloka elaka lOshituvalu. Nonande elaka lOshituvalu ohali popiwa kovanhu vanini, natango ovanhu ova pumbwa okuuda onghundana iwa melaka lavo.”

Mo 2003, ame naJenny otwa li twa tuminwa kOshikondo shOilonga yOkutoloka koPatterson, New York okudja kOshikondo shOilonga yOkutoloka koFiji. Osho osha li ashike sha fa ondjodi ya twa! Otwa ka kala oshitukulwa shospana oyo hai kwafele mokutolokwa kwoishangomwa yetu momalaka mahapu. Momukokomoko womido mbali ile di dulife odo twa kala mOshikondo shOkutoloka, otwa li hatu tumwa tu ka deule eespana dokutokola koilongo i lili noku lili.

Paife nandi alukile kokwoongala kwa fimana oko nda popya pehovelo. Mo 2000, Olutuwiliki ola li la mona kutya ovatoloki mounyuni aushe ova pumbwa okukwafelwa opo va dule okulonga oilonga yavo. Ovatoloki vahapu inava ninga nande onale okelesesa i na sha nokutoloka. Konima yokwoongala nOkomitiye yOkushanga, Olutuwiliki ola li la tokola kutya ovatoloki aveshe mounyuni ova pumbwa okudeulwa. Ovatoloki ova pumbwa okuhongwa okuuda ko oshitukulwa shOshingiilisha, nghee ve na okukandula po omaupyakadi e na sha nokutoloka nonghee ve na okulongela kumwe ve li ospana.

Mbela edeulo alishe olo lovatoloki ola li la eta oidjemo ilipi? Ongushu yoilonga yavo yokutoloka oya li ya xwepopala. Shikwao vali, oishangomwa yetu oya tolokwa momalaka mahapu shi dulife nale. Mo 1979, eshi twa li twa tumwa tu ka longe tu li ovatumwa, oshifo shOshungonangelo osha li ashike hashi tolokwa momalaka 82. Ndele nande ongaho, momalaka mahapu, Oshungonangelo oya li hai piti konima yeemwedi donhumba okudja eshi Oshiingilisha sha pita nale. Ashike paife Oshungonangelo ohai tolokwa momalaka e dulife po 240, namahapu omuo oifo yao ohai pitile oshita nOshiingilisha. Paife ovanhu otava dulu okulesha sha osho tashi va hongo oshili okudja mOmbibeli momalaka e dulife po 700. Omido donhumba da ka lupuka, osho osha li tashi monika sha fa itashi shiiva.

Mo 2004, Olutuwiliki ola li la tokola kutya osha fimanenena opo Ombibeli yo-New World Translation i tolokwe momalaka mahapu ngaashi tashi dulika. Omolweetokolo olo, paife ovanhu vahapu ohava lesha Ombibeli yo-New World Translation momalaka avo. Mo 2014, Ombibeli oyo ye lixwa po ile oitukulwa yayo oya tolokwa momalaka 128, mwa kwatelwa omalaka mahapu oo haa popiwa kombinga yokolukadi yEfuta la Mwena.

Oshinima shimwe osho ihandi dimbwa oshoongalele osho sha li melaka lOshituvalu mo 2011. Oule  weemwedi dihapu, moshilongo ashishe kamwa li mwa lokwa nandenande, novamwatate ova li tava diladila kutya oshoongalele nashi kalekwe manga. Ndele shihafifa, onguloshi oyo twa fika mo, odula oya li ya hovela okuloka neenghono. Onghee hano, otwa li twa dula okuninga oshoongalele shetu. Kwaame osha li oufembanghenda munene okupitifa Ombibeli yo-New World Translation of the Christian Greek Scriptures melaka lOshituvalu. Nonande ovamwatate ovo hava popi elaka olo ovanini, ova li va mona oshali iwa ya dja kuJehova. Opo nee pexulilo loshoongalele osho, okwa li vali kwa dja oshihomo shodula shinene. Onghee hano, keshe umwe okwa li a hafa eshi a mona omeva oshili a wana nosho yo omeva odula a wana.

Shinyikifa oluhodi, omukulukadi wange omuholike Jenny ka li po poshoongalele osho, molwaashi okwa fya mo 2009, konima eshi a kala ta kondjo noudu wokankela oule womido 10. Otwa kala twa hombola oule womido 35. Eshi Jenny ta ka nyumuka ota ka kala a hafa okuuda kombinga yOmbibeli oyo ya pita melaka lOshituvalu.

Jehova okwa nangeka nge noupuna eshi a pange omukulukadi vali umwe wondjelo iwa, Loraini Sikivou. Loraini naJenny ova li hava longo pamwe moBetel moFiji, na Loraini okwa li yo omutoloki. Natango ondi na omukulukadi oo ta longele Jehova noudiinini pamwe naame noku hole yo omalaka ngaashi ame.

Oule womido, onda mona nghee Tate yetu omunahole, Jehova, ha file oshisho eemhumbwe dovanhu vomalaka aeshe, nokuli nonande elaka lavo ohali popiwa ashike kovanhu vanini. (Epsalme 49:2-4) Onda mona nghee ovanhu hava kala va hafa eshi va mona oishangomwa momalaka avo oshikando shotete ile ngeenge tava imbile Jehova melaka olo tali kumu omitima davo. Peemhito da tya ngaho, ohandi diladila kohole yaJehova inene yoku tu hola. (Oilonga 2:8, 11) Ohandi dimbuluka nawa natango eendjovo domumwatate omunamido Omutuvalu wedina Saulo Teasi. Konima eshi a imba eimbilo lOuhamba melaka laye oshikando shotete, okwa ti: “Ondi wete kutya owa pumbwa okulombwela Olutuwiliki kutya omaimbilo aa omawa neenghono mOshituvalu e dulife mOshingiilisha.”

MuSeptemba 2005, onda li nda kumwa eshi nda mona oufembanghenda wokulonga ndi li oshilyo shOlutuwiliki lEendombwedi daJehova. Nonande itandi dulu vali okulonga ndi li omutoloki, ohandi pandula eshi Jehova a pitika nge ndi twikile okuyambidida oilonga yokutoloka mounyuni aushe. Ohashi hafifa nge eshi ndi shii kutya Jehova oha file oshisho eemhumbwe doshiwana shaye ashishe, nokuli naasho shi li keenhunhu de likalela odo di li pokati kEfuta la Mwena. Ngaashi omupsalme a ti, “Omwene oye ohamba. Edu nali shi nyakukilwe, eengudu deenhunhu domomeva nadi shi hafele.” — Epsalme 97:1.