1, 2. Olyelye e tu pa eliudo, nomolwashike hatu dulu okupandula eshi tu li na?

JEHOVA KALUNGA okwa shita ovanhu ve na emanguluko lokuninga omatokolo. Opo Jehova e tu kwafele tu ninge omatokolo e li mondjila, okwe tu shitila omuwiliki. Omuwiliki oo oha ifanwa eliudo, oukwatya oo tu na momitima, wokuyoolola pokati kaasho shi li mondjila naasho sha puka. Ngeenge ohatu longifa eliudo letu monghedi ya yuka, otali dulu oku tu kwafela tu longe ouwa notu henuke osho shii. Eliudo letu oli li oumbangi kutya Jehova oku tu hole nokwa hala tu pondole.

² Ovanhu vamwe kunena ohava longo ouwa nohava henuka okulonga owii nonande kave shii omifikamhango dOmbibeli. (Lesha Ovaroma 2:14, 15.) Omolwashike mbela? Omolweliudo lavo. Ohali kwafele ovanhu vahapu vaha longe owii. Diladila ashike kutya ngeno ounyuni owa nyonauka shi fike peni, ngeno ovanhu kava li ve na eliudo! Otashi dulika ngeno hatu udu oinima ii neenghono shi dulife oyo hatu udu kunena. Inatu pandula tuu eshi Jehova a shitila ovanhu eliudo!

3. Ongahelipi eliudo letu tali dulu oku tu kwafela meongalo?

 ³ Ovanhu vahapu ihava diladila kombinga yokudeula eliudo lavo. Ashike ovapiya vaJehova ova hala eliudo lavo li kale tali longo nawa molwaashi otali dulu oku va kwafela va kaleke po oukumwe meongalo. Otwa hala eliudo letu li kale tali tu dimbulukifa omifikamhango dOmbibeli di na sha naasho shi li mondjila naasho sha puka, osho shiwa naasho shii. Ashike opo tu deule notu longife eliudo letu, otu na okuninga shihapu shihe fi ashike okulihonga osho Ombibeli tai ti. Otu na okukala tu hole omifikamhango daKalunga nokukala twa tomhwa kutya otadi tu etele ouwa. Paulus okwa ti: “Efikilo lekumaido olo ohole tai di momutima wa yela nomeliudo liwa [nomeitavelo] li he noihelele.” (1 Timoteus 1:5) Ngeenge otwa deula eliudo letu nokuwilikwa kulo, ohole yetu yokuhola Jehova otai ka kala yomoule neitavelo letu muye otali ka kala la kola. Onghedi omo hatu longifa eliudo letu otai ka ulika kutya otu na ekwatafano lopofingo naJehova nonokutya otwa hala okudulika kuye shi fike peni. Eliudo letu ohali ulike yo kutya fye ovanhu naanaa va tya ngahelipi.

4. Ongahelipi hatu dulu okudeula eliudo letu?

⁴ Mbela ongahelipi hatu dulu okudeula eliudo letu? Otwa pumbwa okukonakona Ombibeli pandjikilile, okudilonga kwaasho twa lesha nokupula Jehova e tu kwafele tu tule moilonga osho twe lihonga. Osho osha hala kutya otu na okuninga shihapu shihe fi ashike okukala tu na eshiivo notu shii eemhango. Ngeenge hatu konakona Ombibeli, elalakano letu olo okushiiva Jehova nawa. Ohatu ka shiiva kutya Omunhu a tya ngahelipi nonokutya oku hole noku tonde shike. Eshi hatu lihongo shihapu kombinga yaJehova, mokweendela ko kwefimbo eliudo letu otali ka kala hali tu lombwele diva kutya oinima ilipi i li mondjila naayo ya puka koshipala shaye. Ngeenge otwa deula eliudo letu nawanawa, ohatu ka kala hatu diladila ngaashi Jehova.

5. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

⁵ Otashi dulika tu lipule kutya: Eliudo la deulikikika otali dulu ngahelipi oku tu kwafela ngeenge twa pumbwa okuninga omatokolo? Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya otwa fimaneka eliudo lOvakriste vakwetu? Ongahelipi eliudo letu tali dulu oku tu linyengifa tu longe osho sha yuka? Natu ka kundafaneni oinima itatu omo twa pumbwa eliudo la deulikika: (1) okufila oshisho oukolele, (2) omalihafifo, nosho yo (3) oilonga yetu yokuudifa.

6. Omatokolo elipi hatu ningi e na sha nokufila oshisho oukolele wetu?

⁶ Ombibeli oye tu lombwela tu henuke oinima oyo tai tu etele oshiponga notu kale tu na ondjele moinima ngaashi okulya nokunwa. (Omayeletumbulo 23:20; 2 Ovakorinto 7:1) Okudulika komayele Ombibeli, otaa dulu oku tu kwafela tu kaleke po oukolele wetu. Ashike ohatu ka vela ngoo nokukulupa. Omatokolo elipi twa pumbwa okuninga? Moilongo imwe, omu na omiti dakwalukeshe nosho yo omauhaku amwe vali. Oitaimbelewa ohai yakula pandjikilile eenhumwafo da dja kovamwatate  novamwameme tava pula kombinga yomauhaku e lili noku lili. Vahapu ohava pula kutya: “Omupiya waJehova ota dulu ngoo okutambula ko ouhaku wonhumba ile wongadi?”

7. Ongahelipi hatu dulu okuninga omatokolo e na sha nohonde?

⁷ Oshitaimbelewa ile ovakulunhuongalo kave na eenghonopangelo dokutokolela Omukriste shi na sha nouhaku, nokuli nonande oku pule kutya na ninge po shike. (Ovagalati 6:5) Ashike ovakulunhuongalo otava dulu okupopya osho Jehova a ti opo va kwafele Omukriste a ninge etokolo li li pandunge. Pashihopaenenwa, Kalunga okwe tu pa oshipango kutya natu lidilike ohonde. (Oilonga 15:29) Oshipango osho otashi kwafele Ovakriste va ude ko kutya kave na okutambula ko ouhaku oo wa kwatela mo okutulwa ohonde ya wana po ile shimwe shomoitukulwa yayo ine. Ouyelele oo otau dulu nokuli okunwefa mo eliudo lOmukriste ngeenge ta tokola kutya na tambule ko outukulwa vanininini ovo va kufwa moitukulwa inhe inene yohonde ile hasho. * (Tala eshangelo lopedu.) Omayele amwe Ombibeli elipi taa dulu oku tu kwafela tu ninge omatokolo e li pandunge e na sha nouhaku?

8. Ongahelipi Ovafilippi 4:5 tava dulu oku tu kwafela tu ninge omatokolo e li pandunge e na sha nokufila oshisho oukolele?

⁸ Omayeletumbulo 14:15 otaa ti: “Omushima ta itavele ondjovo keshe, ndelenee omunamayele ta diinine eenghatu daye.” Kunena, otashi dulika omikifi dimwe kadi na ouhaku u shiivike. Onghee hano, otwa pumbwa okukala twa lungama shi na sha nomauhaku oo taku tiwa kutya ohaa hakula omukifi wonhumba, ndele kae na oumbangi oo tau ulike kutya okwa pondola shili. Paulus okwa ti: “Olune leni nali shiivike kovanhu aveshe.” (Ovafilippi 4:5) Olune ile tu tye ondjele otai ke tu kwafela tu kale hatu yandje elitulemo kokulongela Jehova ponhele yokuyandja elitulemo koinima i na sha noukolele. Ngeenge otwa kala twa lenga okufila oshisho oukolele wetu monghalamwenyo, oshi na oupu tu kwatwe koikala yokuliholamwene. (Ovafilippi 2:4) Otu shii kutya itatu dulu okukala tu na oukolele wa wanenena monghalelo ei. Onghee hano, kala wa lenga  okulongela Jehova monghalamwenyo yoye. — Lesha Ovafilippi 1:10.

9. Ovaroma 14:13, 19 otave tu kwafele ngahelipi ngeenge hatu ningi omatokolo e na sha noukolele, noshike tashi dulika shi nyone po oukumwe wetu?

⁹ Omukriste oo e na ondjele ita ka kondjifa vamwe va ninge osho ta diladila kutya osho shiwa. Moshilongo shimwe, ovalihomboli vamwe ova li tava ladipike vamwe va nwe eepela deevitamine nova kale tava li oikulya yonhumba yokondadalunde. Ova li va tomha ovamwatate vamwe va ninge ngaho, ndele vamwe kava li va dimina. Eshi eepela noikulya inai eta oidjemo iwa, ovamwatate novamwameme vahapu ova li va handuka. Ovalihomboli ovo ova li ve na oufemba wokuhoolola vo vene okulongifa eepela deevitamine nokulya oikulya yonhumba. Ndele mbela osha li ngoo pandjele okunyona po oukumwe weongalo omolwokufila oshisho oukolele? MuRoma shonale, Ovakriste vamwe ova li ve na omataleko a yoolokafana e na sha noikulya nomadano onhumba. Mbela Paulus okwa li e va pa omayele elipi? Okwa ti: “Umwe e wete efiku limwe li dule likwao, ndele mukwao oha tale omafiku aeshe a [faafana]. Keshe umwe na kale a pama momayele aye.” Natu kaleni twa lungama opo tu henuke okufininika vamwe va ninge oshinima osho eliudo lavo itali va pitike va ninge. — Lesha Ovaroma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Omolwashike tu na okufimaneka omatokolo opaumwene avamwe? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

¹⁰ Omafimbo amwe otashi dulika tuha kale tu udite ko kutya omolwashike umwe meongalo a ninga etokolo lonhumba moshinima shopaumwene. Mbela otu na okuninga po shike? Inatu endelela oku mu tokola ile tu mu kondjife a lundulule omadiladilo aye. Otashi dulika omunhu a tya ngaho a pumbwa okudeula natango eliudo laye, ile pamwe eliudo laye li na unene ouxwenge. (1 Ovakorinto 8:11, 12) Ile pamwe eliudo letu olo inali deuka naanaa nawa. Ngeenge tashi uya pokufila oshisho oukolele nosho yo poinima imwe vali, keshe umwe womufye okwa pumbwa okuninga omatokolo kuye mwene nokuhumbata oilanduliko yomatokolo aye.

11, 12. Ombibeli otai tu kwafele ngahelipi tu hoolole omalihafifo pandunge?

¹¹ Jehova okwe tu shita monghedi omo hatu dulu okuhafela omalihafifo nokumona ouwa muo. Salomo okwa ti kutya ope na ‘efimbo lokuyola nefimbo lokutanha nehafo.’ (Omuudifi 3:4) Ashike hamalihafifo aeshe e na ouwa, haa tulumukifa, ile haa pepaleke. Otwa pumbwa yo okuhenuka okulongifa efimbo lihapu momalihafifo. Ongahelipi eliudo letu tali dulu oku tu kwafela tu hafele notu mone ouwa momalihafifo oo Jehova a hokwa?

¹² Ombibeli oye tu londwela tu henuke “oilonga yombelela.” Oilonga oyo oya kwatela mo “oluhaelo, oihole, onyata, okukalela olwisho loipala, oukalele woikalunga, oundudu, etondafano, eemhata, oukodi, ehandu, omashilafano, [omaliyalafano], oimhanga; efupa, omadipao, oukolwe, eenhingo naikwao ya fa ei.” Paulus okwa ti kutya “ava tava longo oilonga ya tya ngaha, itava ka fyuulula ouhamba waKalunga.” (Ovagalati 5:19-21) Hano  natu lipule kutya: ‘Mbela eliudo lange ohali kwafele nge ngoo ndi henuke omaudano oo a kwatela mo ehandu, omhepo yefiyafanepo, omhepo youkwashiwana, ile elongifo leenghono? Mbela eliudo lange ohali londwele nge ngoo ngeenge handi yelekwa ndi tale eefilima odo di na omafano oipala ile odo tadi xwaxwameke oluhaelo, oukolwe, ile oumhulile?’

13. Omayele oo e li mu 1 Timoteus 4:8 nosho yo mOmayeletumbulo 13:20 otae tu kwafele ngahelipi ngeenge tashi uya pomalihafifo?

¹³ Omafinamhango Ombibeli otaa dulu oku tu kwafela tu deule eliudo letu ngeenge tashi uya pomalihafifo. Pashihopaenenwa, Ombibeli oya ti kutya “edeulo lokolutu oli nekwafo lixupi.” (1 Timoteus 4:8) Vahapu ove udite kutya okuninga omalideulo pandjikilile ohaku tulumukifa nohaku xumifa komesho oukolele muwa. Ndele mbela ongahelipi ngeenge otwa hala okuninga omalideulo tu li ongudu? Mbela oshi na ngoo oshilonga kutya ohatu ningi omalideulo noolyelye? Omayeletumbulo 13:20 otaa ti: “Kala nokweenda novanongo, opo nee naave yo u ninge omunongo. Ndelenee ou ha endafana novashima, ota ka laipala.” Osho otashi ulike kutya osha fimana okulandula eliudo letu la deulwa kOmbibeli ngeenge hatu hoolola omalihafifo.

14. Ongahelipi oukwaneumbo umwe wa tula moilonga Ovaroma 14:2-4?

¹⁴ Christian naDaniela ove na ovanakadona vavali vomido omulongo nasha. Christian okwa ti: “Efiku limwe pElongelokalunga lOukwaneumbo wetu, otwa li twa kundafana kombinga yomalihafifo. Otwa li twa kundafana kutya eenghedi dimwe dokulihafifa oda koshoka, ofimbo dimwe inadi koshoka. Oolyelye tu na okutala ko ve li ookaume vawa? Okamonakadona ketu kamwe oka li ka popya kutya pefimbo lokafudo kofikola yavo, ovanyasha vamwe vEendombwedi ova li tava ningi oinima oyo ka li ka diladila kutya inai koshoka. Osho osha li she ka ningifa nako ka kale ka hala okuninga oinima oyo. Otwa li twa tomhafana nako kutya keshe umwe womufye oku na eliudo, notu na okuwilikwa kulo ngeenge hatu tokola osho tu na okuninga nonokutya otu na oku shi ninga noolyelye.” — Lesha Ovaroma 14:2-4.

15. Ongahelipi Mateus 6:33 te tu kwafele ngeenge hatu unganeke omalihafifo?

 ¹⁵ Oho longifa efimbo li fike peni momalihafifo? Owa pitifa ngoo komesho oinima ngaashi okwoongala, oilonga yomomapya, ekonakonombibeli, ile owa pitifa komesho omalihafifo monghalamwenyo yoye? Oshike sha fimanenena kwoove? Jesus okwa ti: “Kongeni tete ouhamba waKalunga nouyuki waye, opo tamu wedelwa ko ei aishe.” (Mateus 6:33) Ngeenge to tokola kutya oto longifa ngahelipi efimbo loye, mbela eliudo loye ohali ku dimbulukifa ngoo omayele aJesus oo?

16. Ongahelipi eliudo letu hali tu linyengifa tu udife?

¹⁶ Eliudo la deulwa ihali tu londwele ashike tuha ninge oinima ya puka, ndele ohali tu linyengifa yo tu longe ouwa. Ouwa umwe oo okuudifa eumbo neumbo nosho yo okuyandja oundombwedi wohangelela. Paulus osho a li a ninga ngaho. Okwa ti: “Muame ndi nefininiko, woo aame, ngenge itandi li udifa!” (1 Ovakorinto 9:16) Ngeenge otwa hopaenene Paulus, ohatu ka kala tu na eliudo liwa, tu shii kutya ohatu longo osho sha yuka. Eshi hatu udifile vamwe onghundana iwa, oshihopaenenwa shetu otashi ka kuma omitima davo. Paulus okwa ti: “Mokuholola oshili otu nelipopilo keliudo keshe lomunhu koshipala shaKalunga.” — 2 Ovakorinto 4:2.

17. Ongahelipi omumwameme umwe omunyasha a li a wilikwa keliudo laye la deulwa kOmbibeli?

¹⁷ Eshi Jacqueline a li e na omido 16, okwa li e lihonga oshihongwa shoushiivimwenyo (biology) mofikola. Ashike ovanafikola ova li tava hongwa kombinga yehongo loevolusi. “Eliudo lange kala li la pitika nge ndi kufe ombinga pauyadi meenghundafana domongudu ngaashi handi ningi shito. Kanda li handi dulu okuyambidida ehongo loevolusi. Onda li nda ya komuhongi ndele handi mu yelifile eitavelo lange. Shikumwifa, omuhongi okwa li a ulika omhepo youkaume, ndele ta pe nge omhito ndi popye nongudu aishe kombinga yeshito.” Jacqueline okwa li a hafa eshi e shii kutya okwa pwilikina keliudo laye la deulwa kOmbibeli. Mbela eliudo loye ohali ku linyengifa ngoo u longe osho sha yuka?

18. Omolwashike twa hala okukala tu na eliudo liwa noli shii okulineekelwa?

¹⁸ Otwa hala okudulika komafinamhango nokomifikamhango daJehova. Eliudo letu otali dulu oku tu kwafela tu pondole okuninga ngaho. Ngeenge otwa kala hatu konakona Eendjovo daKalunga pandjikilile, hatu dilonga nokutula moilonga osho hatu lihongo, kungaho ohatu deula eliudo letu. Opo nee oshali oyo ikumwifi otai ka kala tai tu wilike monghedi i shii okulineekelwa monghalamwenyo yetu yopaKriste.