1, 2. (a) Ovadali vamwe ovo ve na ovanyasha ohave lipula nashike? (b) Ongahelipi ovanyasha tava dulu okumona ouwa fimbo ve na omido omulongo nasha?

OVADALI ohava kala va hafa neenghono ngeenge ovana vavo tava ninginifwa. Berenice oo ounona vaye aveshe vane va ninginifwa fimbo inava wanifa omido 14, okwa ti: “Osha li oshimoniwa shitunhula neenghono kufye. Oshoshili kutya otwa li twa hafa eshi ounona vetu va hala okulongela Jehova. Ndele otwa li yo tu shii kutya otava ka shakeneka omashongo mahapu ve li ovanyasha.” Naave otashi dulika u kale to lipula naasho ngeenge omonamati ile omonakadona woye oku na omido omulongo nasha ile e li pokuwanifa omido odo.

² Omushiivinawa womaliudo ounona okwa ti kutya omido dounyasha tashi dulika di kale dihe fi dipu kovadali nokovana vavo, ndele ovadali inava pumbwa okudiladila kutya ovana vavo ova nyika oulai noshinaunona. Ponhele yaasho, okwa ti kutya ovanyasha ovo ove na ounghulungu, ve na omaliudo omoule nove na omhumbwe yokukala efimbo lihapu nookaume. Onghee hano, fimbo ve li pepupi olo, otava dulu okupanga oukaume wopofingo naJehova, ngaashi Jesus a li a ninga eshi a li omunyasha. (Lesha Lukas 2:52.)  Otava dulu yo okuxwepopaleka ounghulungu wavo wokuudifa nokukala ve na ehalo lokuninga shihapu moilonga yaKalunga. Otava dulu okuninga omatokolo kuvo vene, ngaashi okuliyapulila Jehova nokudulika kuye. Ndele mbela oshike to dulu okuninga po u li omudali opo u deule omunyasha woye a longele Jehova? Oto dulu okulihonga konghedi omo Jesus a li a deula ovahongwa vaye pahole, nelininipiko nosho yo neudeko lomoule.

3. Ovayapostoli ova li ve shi shii ngahelipi kutya Jesus okaume kavo?

³ Jesus ka li ashike Omwene wovayapostoli vaye, ndele okwa li yo kaume kavo. (Lesha Johannes 15:15.) Pefimbo lOmbibeli, omwene wovapiya ka li naanaa he va lombwele omadiladilo nomaliudo aye. Ashike Jesus ka li a ungaunga novayapostoli vaye ngaho, ponhele yaasho okwa li e va hole nokukala efimbo lihapu navo. Okwa li ha kala a hafa oku va lombwela osho ta diladila nosho yo omaliudo aye, nokwa li ha pwilikine nelitulemo ngeenge tava popi omadiladilo nomaliudo avo. (Markus 6:30-32) Ekwatafano olo la li pokati kaJesus novayapostoli vaye ola li le va kwafela va pange oukaume wopofingo nola kwafela ovayapostoli va kale ve lilongekidila oilonga oyo va li tava ka longa monakwiiwa.

4. Ovadali, ongahelipi tamu dulu okupanga oukaume novana veni? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

⁴ Nonande ou na oufemba wokupangela ovana voye, oto dulu yo okukala kaume kavo. Ookaume ohava kala pamwe efimbo lihapu. Oto dulu okulongifa efimbo linini moilonga yokulikongela omboloto ile mokuninga oinima yonhumba opo u dule okukala efimbo lihapu novana voye. Ou na okwiilikana nokudiladila wa mana mo kombinga yoshinima osho. Ookaume ohava hafele yo oinima ya faafana. Onghee hano, tala kutya omunyasha woye oku hole shike, ngaashi eemusika, eemuvi ile omaudano. Opo nee kendabala okuhafela pamwe naye osho e hole. Ilaria wokuItali okwa ti: “Ovadali vange ova li hava pwilikine keemusika odo ndi hole. Tate okwa li a ninga kaume kange kopofingo nonda li handi kala nda manguluka okupopya naye nokuli nokombinga yoinima oyo ihe fi ipu okupopya.” Ito kanifa eenghonopangelo doye u li omudali ngeenge owa pange oukaume novana voye noku va kwafela va ninge ookaume kaJehova. (Epsalme 25:14) Ovana voye otava ka mona kutya ou va hole nowe va fimaneka, notashi ka kala shipu kuvo oku ku lombwela keshe shimwe.

5. Ongahelipi ovahongwa vaJesus va li tava dulu okukala nonghalamwenyo ihafifa moilonga yaJehova?

⁵ Jesus okwa li e shi shii kutya ngeenge ovahongwa vaye ova halelela okulongela Jehova nokukala ve lipyakidila moilonga yokuudifa, otashi dulu oku va etela ehafo. Okwe va ladipika va longe noudiinini moilonga yokuudifa, ndele te va udanekele kutya ote ke va kwafela. — Mateus 28:19, 20.

6, 7. Ongahelipi okuhonga ovana voye va kale ve na onghedindjikilile yokulongela Jehova taku ulike kutya ou va hole?

⁶ U li omudali, owa hala ovana voye va kale ve na ekwatafano liwa naJehova. Jehova okwa hala u va deule noku va pa outekuduliko. Okwe ku pa oshinakuwanifwa shokuninga ngaho. (Ovaefeso 6:4) Onghee hano, ou na okufya oshisho kutya ovana voye ova mona edeulo tali twikile. Diladila kwaashi: Oho fi oshisho kutya ovana voye ova ya kofikola molwaashi ou shii kutya ehongo ola fimana nowa hala va hafele okulihonga oinima ipe. Sha faafana, oho fi oshisho kutya ovana voye ohava i kokwoongala, hava kala poyoongalele nosho yo pelongelokalunga loukwaneumbo. Kakele kaasho, ehongo olo hava mono okudja kuJehova otali dulu  okuxupifa eemwenyo davo. Onghee hano, va kwafela va kale hava hafele okulihonga kombinga yaJehova nova didilike kutya Jehova ote va hongo va kale ovanaendunge elela. (Omayeletumbulo 24:14) Deula yo ovana voye va kale hava i moukalele pandjikilile. Landula oshihopaenenwa shaJesus moku va kwafela va kale hava hafele okuhonga vamwe Eendjovo daKalunga.

⁷ Ongahelipi okukala nonghedindjikilile yokulongela Jehova, ngaashi okukonakona, okwoongala nokuya moukalele taku dulu okukwafela ovanyasha? Erin wokoSouth Africa okwa ti: “Eshi twa li ounona otwa li alushe hatu kala twa nyemata nokungongota kombinga yekonakonombibeli, yokwoongala nosho yo yoilonga yomomapya. Omafimbo amwe otwa li hatu i moshipala owina ekonakono loukwaneumbo opo ngeno liha ningwe. Ndele ovadali vetu kava li va fya ounye.” Erin okwa pandula ovadali vaye molwaashi ove mu kwafela a mone nghee sha fimana okuninga oinima oyo. Paife ngeenge a faula okwoongala ile ina dula okuya moilonga yomomapya, oha ningi eenghendabala diva ngaashi tashi dulika opo a shune monghedindjikilile yaye yoshito.

8. (a) Omonghedi ilipi Jesus a li a ulika kutya omulininipiki? (b) Ongahelipi elininipiko laJesus la kwafela ovahongwa vaye?

⁸ Nonande Jesus okwa li a wanenena, okwa li omulininipiki nokwa li a lombwela ovahongwa vaye kutya okwa pumbwa ekwafo laJehova. (Lesha Johannes 5:19.) Mbela osho osha li sha ningifa ovahongwa va kale ve mu dina? Hasho. Apa ngoo pa li pe fike ouhapu wokumona kutya Jesus okwe lineekela Jehova, opo ngoo pa ka kala pe fike elineekelo lavo muye. Lwanima, ova ka landula oshihopaenenwa shaye shelininipiko. — Oilonga 3:12, 13, 16.

9. Ongahelipi okudimina omapuko oye nokuyandja ombili taku dulu okukwafela ovana voye ovanyasha?

⁹ Mepingafano naJesus, fye inatu wanenena nohatu ningi omapuko. Onghee hano, otu na okukala ovalininipiki. Didilika kutya ope na oinima ihapu oyo ito dulu okuninga nokukala ho dimine omapuko oye. (1 Johannes 1:8) Kungaho opo ashike omunyasha woye ta ka dimina omapuko aye nota ka kala nokuli e ku fimaneka shi dulife nale. Kakele kaasho, mbela omuhona elipi to ka kala wa fimaneka? Mbela oyou ha dimine omapuko aye ile oyou ehe na fiku a yandjele ombili omolwepuko laye? Rosemary, oo e na ounona vatatu okwa ti kutya ye nomushamane waye ohava dimine omapuko avo. Okwa yelifa a ti: “Osho osha li she linyengifa ovana vetu va kale ve tu mangulukila noku tu lombwela oupyakadi keshe ve na.” Okwa weda ko a ti: “Otwa honga ovana vetu kutya openi tava dulu okumona ekandulepo la denga mbada lomaupyakadi avo. Ngeenge va li va pumbwa ekwafo, otwa li alushe hatu kongo ouyelele moileshomwa yetu ya kanghamena kOmbibeli nokwiilikana pamwe navo.”

10. Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya omulininipiki nokuli nongeenge a li ta lombwele ovahongwa vaye osho ve na okuninga?

¹⁰ Jesus okwa li e na oufemba wokulombwela ovahongwa vaye osho ve na okuninga. Ndele molwaashi okwa li omulininipiki, luhapu okwa li he va yelifile kutya omolwashike ve na  okuninga oshinima shonhumba. Pashihopaenenwa, ka li ashike e va lombwela va konge tete Ouhamba nouyuki waKalunga. Okwa ti yo: ‘Otamu wedelwa ko ei aishe.’ Eshi a li e va lombwela va efe po okutokola vamwe, okwe va yelifila a ti: “Opo mu ha tokolwe; osheshi etokolo eli tamu li tokolifa, nanye yo otamu li tokolifwa.” — Mateus 6:31–7:2.

11. Ongahelipi to dulu okukwafela omunyasha woye moku mu yelifila kutya omolwashike wa tula po omhango ile wa ningila etokolo lonhumba?

¹¹ Konga omhito tai wapalele u yelifile omunyasha woye kutya omolwashike wa tula po omhango ile wa ninga etokolo lonhumba. Ngeenge oku udite ko kutya omolwashike, ota ka kala a hala okudulika kwoove. Barry oo a tekula ounona vane okwa ti: “Okuyandja omatomheno otaku kwafele omunyasha a kale e ku lineekela.” Ovanyasha otava ka mona kutya ino tula po omhango ile wa ninga etokolo lonhumba molwaashi ashike u na oufemba woku shi ninga, ndele omolwaashi u na omatomheno mawa. Dimbuluka yo kutya ovanyasha kave fi vali ounona vanini. Otave lihongo okukala hava diladila kuvo vene nova hala okuninga omatokolo avo vene. (Ovaroma 12:1) Barry okwa yelifa a ti: “Ovanyasha ova pumbwa okulihonga okukala hava ningi omatokolo e li pandunge oo a kanghamena komatomheno e shii okuudiwa ko ponhele yokukala a kanghamena komaliudo.” (Epsalme 119:34) Onghee hano, kala omulininipiki nokuyelifila omunyasha woye kutya omolwashike wa ningila etokolo lonhumba. Kungaho, ote ke lihonga okukala ha ningi omatokolo kuye mwene, nota ka kala e shii kutya owe mu fimaneka nonokutya owa didilika kutya ota ningi omukulunhu.

12. Molwaashi Jesus okwa li e na eudeko lomoule, ongahelipi a li a kwafela Petrus?

¹² Jesus okwa li e na eudeko lomoule nokwa li e shii kutya ovahongwa vaye ova pumbwa ekwafo lilipi. Pashihopaenenwa, eshi Jesus a li a lombwela ovahongwa vaye kutya ota ka dipawa, Petrus okwa li e mu lombwela e lietele onghenda. Jesus okwa li e shii kutya Petrus oku mu hole, ashike okwa li yo e shii kutya onghedi yaPetrus yokutomhafana oya puka. Ongahelipi Jesus a li a kwafela Petrus nosho yo ovahongwa vakwao? Tete, okwa li a pukulula Petrus, opo nee okwa li a yelifa kutya oshike tashi ka ningilwa ovo tava henuka okulonga ehalo laJehova ngeenge shidjuu oku li wanifa po. Jesus okwa ti yo kutya Jehova ota ka pa ondjabi ovo vehe na oikala yokuliholamwene. (Mateus 16:21-27) Petrus okwa li e lihonga oshilihongomwa. — 1 Petrus 2:20, 21.

13, 14. (a) Oshike tashi dulika shi ulike kutya omunyasha woye okwa pumbwa okupameka eitavelo laye? (b) Ongahelipi to dulu okumona kutya omonamati ile omonakadona woye okwa pumbwa lela ekwafo lilipi?

¹³ Ilikana kuJehova e ku pe eudeko lomoule li ku kwafele u shiive kutya omunyasha woye okwa pumbwa ekwafo lilipi. (Epsalme 32:8) Otashi dulika wa didilika kutya ina hafa vali ngaashi a li ha kala nale ile ta kembaula ovamwatate. Otashi dulika wa didilika kutya ope na sha osho te ku holeke. Ino fika pexulifodiladilo diva kutya omunyasha woye ota ningi sha sha puka meholeko. * (Tala eshangelo lopedu.) Ndele ino lipwililikila oupyakadi waye ile u diladile kutya onghalo oyo otai piti po ashike. Otashi dulika wa pumbwa oku mu kwafela a pameke eitavelo laye.

¹⁴ Opo u mone kutya ongahelipi to dulu okukwafela omunyasha woye, mu pula omapulo nolukeno nonefimaneko. Osho osha faafana ashike nokushipa omeva mondungu. Ngeenge owa shipi to endelele unene, omeva mokavela  otaa ka xunga mo. Sha faafana, ngeenge ku na elididimiko eshi to pula omapulo ile to kendabala okufininika omona woye a popye, ito ka mona lela kutya ota diladila shike nanghee e udite. (Lesha Omayeletumbulo 20:5.) Ilaria ota dimbuluka eshi a li omunyasha kutya okwa li ha kala a hala okukala efimbo lihapu naavo vomongudu yavo kofikola, nonande okwa li e shii kutya osha puka. Ovadali vaye ova li va didilika kutya ote lipula nasha. Ilaria okwa ti: “Onguloshi imwe, ovadali vange ova popya ashike kutya ova didilika kutya onda fa inandi ndjanga nawa, nova li va pula nge kutya oupyakadi owashike. Onda li nda hovela okukwena, handi va yelifile onghalo yange nokupula va kwafele nge. Ova li va papatela nge, tava lombwela nge kutya ove udite ko onghalo yange nova udanekela nge kutya otava kwafele nge.” Ovadali vaIlaria ova li ve mu kwafela diva a pange oukaume muwa navamwe meongalo.

15. Omonghedi vali imwe ilipi Jesus a li a ulika kutya oku na eudeko lomoule?

¹⁵ Jesus okwa li yo e na eudeko lomoule eshi a li a didilika omaukwatya mawa ovahongwa vaye. Pashihopaenenwa, eshi Natanael a uda kutya Jesus okwa dja kuNasaret, okwa ti: “MuNasaret otamu di tuu ouwa nande washa?” (Johannes 1:46) Ngeno opo wa li, mbela ngeno owa diladila kutya Natanael oha kembaula, e na onhondo ile kutya ke na eitavelo? Ashike Jesus hasho a li a diladila ngaho. Ponhele yaasho, okwa li e na eudeko lomoule nokwa li e shii kutya Natanael omunashili, nomolwaasho a ti: “Omuisrael washili e he nekoto.” (Johannes 1:47) Jesus oha dulu okumona osho shi li momitima, noha longifa okudula oko opo a yandje elitulemo komaukwatya mawa ovanhu.

16. Ongahelipi to dulu okutwa omukumo omunyasha woye a xwepopaleke omaukwatya aye?

¹⁶ Nonande ito dulu okumona osho shi li momitima dovanhu ngaashi Jesus, oto dulu okukala u na eudeko lomoule. Jehova ota dulu oku ku kwafela u yandje elitulemo komaukwatya mawa omunyasha woye. Nokuli nonande okwe ku udifa nai, ino diladila nandenande kutya ye omunhu mwii ile omukolokoshi.  Ponhele yaasho, mu lombwela kutya ou wete omaukwatya aye mawa nonokutya ou na oushili kutya okwa hala okulonga osho sha yuka. Tala kutya okwa xwepopala mushike, ndele to mu pandula. Mu kwafela a xwepopaleke omaukwatya aye mawa moku mu pa oinakuwanifwa ya wedwa po ngeenge otashi shiiva. Jesus osho a li a ninga ngaho novahongwa vaye. Konima yomudo umwe netata okudja eshi Jesus a shakeneka Natanael (oo ha ifanwa yo Bartolomeus) okwa li e mu pa oshinakuwanifwa sha fimana. Okwa li a ninga Natanael omuyapostoli, na Natanael okwa li a wanifa po noudiinini oshilonga osho a li a pewa kuJesus. (Lukas 6:13, 14; Oilonga 1:13, 14) Onghee hano, ponhele yokuningifa omunyasha woye a kale e udite kutya ke na efiku a ningile sha shiwa, mu pandula noku mu twa omukumo. Mu ningifa a kale e udite kutya ota dulu oku ku hafifa nosho yo Jehova nonokutya ota dulu okulongifa ounghulungu waye a longele Jehova.

17, 18. Owa teelela oidjemo ilipi ngeenge owa kala to deula omunyasha woye a longele Jehova?

¹⁷ Otashi dulika u kale u udite ngaashi omuyapostoli Paulus oo a li te lipula unene kombinga yovanhu ovo a li a tala ko va fa ovana vaye. Ovanhu ovo ovovo a kwafela ve lihonge oshili kombinga yaJehova, nokwa li e va hole neenghono. Onghee hano, osha li tashi mu yahameke okudiladila kutya vamwe vomuvo otashi dulika itava ka twikila okulongela Jehova. (1 Ovakorinto 4:15; 2 Ovakorinto 2:4) Victor oo a tekula ounona vatatu, okwa ti: “Epupi lomido omulongo nasha kali pu. Ndele nande ongaho, omafimbo oo twa hafela pamwe omahapu e dulife omashongo oo twa shakeneka. Kekwafo laJehova, otwa hafela oukaume wopofingo novana vetu.”

¹⁸ Ovadali, ohamu longo noudiinini mu deule ovana veni molwaashi omu va hole neenghono. Inamu sholola. Diladila ashike kutya oto ka kala wa hafa shi fike peni ngeenge ovana voye ova ningi etokolo va longele Kalunga nokutwikila oku mu longela noudiinini. — 3 Johannes 4.