1, 2. Omolwashike Ombibeli ya faafanifa okupopya kwetu nomundilo?

MOMUDO 1871, mofuka yaWisconsin moUnited States omwa li mwa holoka omundilo oo wa etifa epeya olo la li la xwika po omiti omabiliyona avali lwaapo. Omwa fila yo ovanhu ve dulife 1 200. Kapa li vali omundilo moUnited States wa dipaa ovanhu vahapu wa fa oo. Omundilo oo otashi dulika wa li wa etifwa keehandje da dja komashina okolutenda oo haa piti mofuka oyo. Osho otashi tu dimbulukifa ovelishe yOmbibeli oyo tai ti: “Taleni nhumbi ohandje hai xwike ofuka inene!” (Jakob 3:5) Omolwashike omushangi wOmbibeli Jakob ta tile ngaho?

² Jakob okwa ti: ‘Elaka olo yo omundilo.’ (Jakob 3:6) “Elaka” olo hali tu dulifa okupopya. Ndele ola fa omundilo molwaashi osho hatu popi otashi dulu okweetifa oupyakadi munene. Eendjovo detu otadi dulu okukuma ovanhu vakwetu neenghono. Ombibeli oye tu lombwela nokuli kutya osho hatu popi otashi dulu okudipaa omunhu ile oku mu kaleka nomwenyo. (Omayeletumbulo 18:21) Ndele mbela osho osha hala okutya katu na vali okupopya molwaashi twa tila okupopya sha sha puka? Hasho nandenande. Itatu efa okulongifa omundilo molwaashi ashike tashi dulika u tu xwike. Ponhele yaasho, ohatu ka kala ashike twa lungamena onghedi omo hatu u longifa. Pashihopaenenwa,  omundilo ohatu u longifa ngeenge hatu teleke, hatu xuxumukwa nokuminikila. Sha faafana, ngeenge otwa kala twa lungamena onghedi omo hatu popi, elaka letu ohatu ke li longifa mokutanga Jehova nokweetela vakwetu ouwa. — Epsalme 19:15.

3. Oinima itatu ilipi tai ke tu kwafela tu kale hatu tu vamwe omukumo ngeenge hatu popi?

³ Jehova okwe tu shita monghedi omo hatu dulu okulombwela vamwe osho hatu diladila nonghee tu udite, kashi na nee mbudi kutya ohatu popi ile ohatu udike. Ongahelipi mbela hatu dulu okulongifa omaano a tya ngaho tu twe vamwe omukumo? (Lesha Jakob 3:9, 10.) Otwa pumbwa okukala tu shii kutya onaini tu na okupopya, oshike tu na okupopya nongahelipi tu na okupopya.

4. Onaini tu na okumwena?

⁴ Ope na omafimbo amwe shiwa okumwena. Ombibeli oya ti kutya ope na “efimbo lokumwena.” (Omuudifi 3:7) Pashihopaenenwa, ngeenge vakwetu tava popi, ohatu mwena opo tu ulike kutya otwe va fimaneka. (Job 6:24) Shimwe vali, ihatu popi oiholekwa yovanhu oyo tashi dulika vamwe inava pumbwa okuuda. (Omayeletumbulo 20:19) Nongeenge omunhu wonhumba okwe tu handukifa, oshi li pandunge okukala twa ngungumana notwa mwena. — Epsalme 4:5.

5. Ongahelipi hatu dulu okuulikila Jehova kutya otwe mu pandula eshi e tu pa omaano okupopya?

⁵ Ope na yo omafimbo amwe opo twa pumbwa oku tya sha. (Omuudifi 3:7) Ope na efimbo lokutanga Jehova, okutwa vamwe omukumo, okupopya omaliudo etu nokulombwela vamwe eemhumbwe detu. (Epsalme 51:16) Nongeenge otwa kala hatu longifa elaka letu mokuninga ngaho, ohatu ka ulikila Jehova kutya otwa pandula omaano okupopya oo e tu pa. Nopehe nomalimbililo, ngeenge kaume koye e ku pa omaano, oho a longifa nawa.

6. Omolwashike sha fimana okukonga efimbo liwa nokupopya?

⁶ Omolwashike sha fimana okukonga efimbo liwa nokupopya? Omayeletumbulo 25:11 okwa ti: “Eendjovo da popiwa mefimbo lado odo da fa appels yoingoldo moshiyasha” shoshisiliveli. Omaapela oluvala la fa oshingoli ohaa monika nawa, ndele ohaa kala a wapala nokuli unene ngeenge e li moshikwatelwa shoshisiliveli. Sha faafana, otashi dulika tu kale twa hala okulombwela umwe oshinima shonhumba shiwa. Ndele ngeenge otwa kongo efimbo tali wapalele, ohatu ka dula okukwafela omunhu a tya ngaho. Osho ohatu shi ningi ngahelipi?

7, 8. Ongahelipi ovamwatate vomuJapan va li va hopaenena Jesus?

⁷ Ngeenge otwa popi pefimbo itali wapalele, ovanhu otashi dulika vaha ude ko ile vaha tambule ko osho hatu popi. (lesha Omayeletumbulo 15:23.) Pashihopaenenwa, muMarsa 2011, oilando ihapu yokoushilo waJapan oya li ya hanaunwa po kekakamo ledu nokoshikungulu. Osho osha li sha twaalela eemwenyo dovanhu 15 000. Nonande Eendombwedi dihapu oda li da filwa ovapambele nookaume, oda li da hala okulongifa Ombibeli opo di kwafele ovanhu ovo ve li monghalo ya fa yado. Ashike oda li di shii kutya ovanhu vahapu oveitavelo lOshibuddha nokave shii shihapu kombinga yOmbibeli. Onghee hano, ponhele yoku va lombwela kombinga yenyumuko, ove va hekeleka noku va yelifila kutya omolwashike ovanhu vawa hava ningilwa oinima ii.

⁸ Ovamwatate ovo ova li va hopaenena Jesus. Jesus okwa li e shii kutya onaini e na okumwena nonaini e na okupopya. (Johannes  18:33-37; 19:8-11) Ngeenge a li a hala okuhonga ovahongwa vaye oshinima shonhumba, okwa li ha teelele a mone omhito iwa yoku shi ninga. (Johannes 16:12) Ovamwatate vomuJapan ova li va teelela va mone omhito tai wapalele opo va dule okulombwela ovanhu kombinga yenyumuko. Ova ka hovela ashike oku pa ovanhu okafo Oonakufya otava dulu ngoo shili okukala vali nomwenyo? konima yomido mbali netata okudja eshi oshikungulu sha ningwa. Vahapu ova li va tambula okafo oko nova li va hekelekwa kwaasho va lesha mo. Nafye otwa pumbwa okukaleka momadiladilo eputuko lovanhu vomoshitukulwa shetu nosho yo osho va itavela opo tu mone kutya opeemhito dilipi hatu dulu okupopya navo oinima yonhumba.

9. Omeenghalo vali dimwe dilipi tu na okukonga omhito iwa yokupopya?

⁹ Omeenghalo vali dimwe dilipi hatu dulu okuteelela tu mone omhito iwa yokupopya oshinima shonhumba? Natu tye nee omunhu wonhumba okwe tu udifa nai. Ponhele yokunyamukula meendelelo nokupopya oinima ya nyika oulai, oshi li pandunge okukanghama po manga nokulipula kutya: ‘Mbela okwe shi ninga ngoo nelalakano lokuudifa nge nai? Mbela onda pumbwa ngoo shili okukundafana naye shi na sha naasho a popya?’ Otashi dulika shiwa okumwena ashike. Ndele ngeenge ou wete kutya owa pumbwa oku shi kundafana naye, oshiwa u shi ninge eshi wa handuluka nowa lotela. (Lesha Omayeletumbulo 15:28.) Shikwao vali, otashi dulika twa hala okuladipika ovapambele vetu ovo vehe fi Eendombwedi ve lihonge kombinga yaJehova. Otu na okukala tu na elididimiko, hatu diladila nawa kutya oshike twa hala okukundafana navo nokupopya pefimbo opo u wete kutya otava ka dula okupwilikina.

10. (a) Omolwashike tu na okuhoolola noukeka eendjovo odo hatu popi? (b) Onghedi yokupopya ilipi tu na okuhenuka?

¹⁰ Osho hatu popi otashi dulu okumbilipaleka vakwetu ile oku va nyemateka. (Lesha Omayeletumbulo 12:18.) Ovanhu vahapu vomounyuni waSatana ohava popi ‘eendjovo dilula’ odo da fa “oikuti” ile “omikonda” molwaashi ohava kala va hala okuyahameka nokuhandukifa vakwao. (Epsalme 64:4) Okupopya kwa tya ngaho vahapu ohave ku lihongo meemuvi nokee-TV odo hava tale. Ashike Ovakriste kave na okukala hava popi tava hanyauka, kashi na nee mbudi kutya otava ningi omashendjo. Omashendjo omawa molwaashi ohaa mwenyopaleke osho hatu popi. Ashike katu na nande okukala hatu ula vamwe omalaka mai tu va fife ohoni ile tu va tukile mo opo tu yolife ovanhu. Ombibeli oya lombwela Ovakriste vaha kale hava popi ‘eendjovo da nyata.’ Oya ti vali: “Momakanya eni mu ha pite nande ondjovo ya nyata, ndelenee odedi diwa dokutungafana, da wapala okupwilikina.” — Ovaefeso 4:29, 31.

11. Oshike tashi tu kwafele tu kale hatu popi eendjovo diwa?

¹¹ Jesus okwa ti kutya “eshi shi yadi momutima, osho tashi popifa okanya.” (Mateus 12:34) Osho osha hala kutya oinima oyo hatu  popi otai holola omaliudo etu omeni. Onghee hano, ngeenge otu hole ovanhu notu na ko nasha navo shili, nopehe na omalimbililo ohatu ka popya navo eendjovo da hoololekeka. Naasho hatu popi otashi ka kala shiwa notashi tungu.

12. Oshike vali tashi dulu oku tu kwafela tu kale hatu hoolola eendjovo diwa ngeenge hatu popi?

¹² Ihashi kala naanaa shipu okuhoolola eendjovo diwa ngeenge hatu popi. Nokuli nonande ohamba Salomo oya li inaendunge, ‘oya li ya diladila noya konakona’ opo osho tai shange shi kale shi li mondjila noshihokwifa okulesha. (Omuudifi 12:9, 10) Oshike tashi tu kwafele tu kale tu shii osho tu na okupopya? Ohatu dulu okulesha mOmbibeli nomoileshomwa yehangano opo tu lihonge eenghedi omo tu na okuholola omaliudo etu. Ohatu dulu okulihonga eityo lomautumbulilo oo tuhe shii. Ohatu dulu yo okukonakona oshihopaenenwa shaJesus opo tu lihonge okupopya monghedi oyo tai kwafele vakwetu. Jesus okwa kala alushe e shii kutya oshike e na okupopya molwaashi Jehova okwe mu honga nghee e na okupopya eendjovo diwa opo a twe “ouladi ava va loloka.” (Jesaja 50:4) Osha fimana yo okudiladila kutya eendjovo detu otadi ka kuma ngahelipi vakwetu. (Jakob 1:19) Oshiwa okulipula kutya: ‘Ngeenge onda popi ngaha, mbela omunhu ota ka uda ko ngoo osho nda hala oku mu lombwela? Mbela ota ka kala e udite ngahelipi?’

13. Omolwashike tu na okukala hatu popi monghedi tai dulu okuudiwa ko noupu?

¹³ Omanghuma oo a li haa longifwa muIsrael okwa li e na omawi a yoolokafana. Ewi limwe ola li hali lombwele ovanhu va ongale ofimbo likwao la li hali lombwele ovakwaita va lwe. Diladila ashike kutya ngeno oshike tashi ka ningwa po shi na sha netangakwaita ngeenge enghuma ola shikwa ndele ewi inali yela nawa. Ombibeli oya yelekanifa eendjovo odo tadi dulu okuudiwa ko noupu neshiko lenghuma la yela nawa. Ngeenge ihatu yelifa nawa osho hatu popi, ovanhu otashi dulika vaha ude ko ile tashi dulika va itavele oshinima shihe fi shoshili. Nonande otwa hala okupopya tu uditike nawa, otu na okulungama tuha popye nodino ile tuhe na efimaneko. — Lesha 1 Ovakorinto 14:8, 9.

14. Oshihopaenenwa shilipi tashi ulike kutya Jesus okwa li ha popi monghedi ipu okuudiwa ko?

¹⁴ MuMateus etukulwa 5 fiyo 7 omu na oihopaenenwa iwa i na sha nanghee Jesus a li ha popi eendjovo dipu okuudiwa ko. Ngeenge a li ta yandje oshipopiwa, ka li ha longifa oitya idjuu ile inai pumbiwa opo ngeno a fuule ovanhu. Ka li yo ha popi oinima tai udifa nai ovanhu. Jesus okwa li ha hongo ovanhu oinima ya fimanenena noi na eityo lomoule, ashike okwa li he i popi monghedi ipu okuudiwa ko. Pashihopaenenwa, Jesus okwa li a hala okushilipaleka ovahongwa vaye kutya inava pumbwa okukala ve na oshisho shoikulya. Onghee hano, okwa li e va yelifila kutya Jehova oha palula alushe eedila. Opo nee okwe va pula kutya: “Hanye ovo mu di dule unene?” (Mateus 6:26) Jesus okwa popya ta longifa eendjovo dipu okuudiwa ko e va kwafele va ude ko oshilihongomwa sha fimana noku va twe omukumo.

15. Omolwashike tu na okupopya nombili?

¹⁵ Onghedi omo hatu popi navakwetu naasho hatu popi oya fimana. Ovanhu ova li hava hafele okupwilikina kuJesus molwaashi okwa li ha popi ‘nonghenda’ ile tu tye nombili. (Lukas 4:22) Ngeenge ohatu popi nombili, ovanhu otashi dulika va kale va hala oku tu pwilikina nokwiitavela osho hatu popi. (Omayeletumbulo  25:15) Ndele ohatu ka dula ashike okupopya novanhu nombili ngeenge otwe va fimaneka notu na ko nasha nomaliudo ovo. Osho osho Jesus a li a ninga. Pashihopaenenwa, eshi a mona eemhunga dovanhu da hala okupwilikina kuye, okwa li a hala okukala navo efimbo opo e va honge. (Markus 6:34) Nokuli nongeenge ovanhu va li tave mu tuku, ine va shunifila. — 1 Petrus 2:23.

16, 17. (a) Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Jesus ngeenge hatu popi noilyo yomaukwaneumbo etu nookaume ketu? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.) (b) Okupopya nombili kwomudali umwe okwa etifa ouwa ulipi?

¹⁶ Nonande otu hole oilyo yomaukwaneumbo etu nosho yo ookaume ketu, otashi dulika tu va ule oinima ii molwaashi otu va shii nawa. Otashi dulika tu diladile kutya inatu pumbwa okulungamena onghedi omo hatu popi navo. Ashike Jesus ka li nande ha popi nookaume kaye nai. Eshi vamwe vomovahongwa vaye va li tava patafana kutya olyelye munene mokati kavo, okwa li e va pukulula nombili nokwa li a longifa oshihopaenenwa shokaana opo e va kwafele va lundulule okudiladila kwavo. (Markus 9:33-37) Ovakulunhuongalo otava dulu okuhopaenena Jesus mokukala hava popi nombili ngeenge tava yandje omayele. — Ovagalati 6:1.

¹⁷ Nokuli nongeenge pe na omunhu wonhumba a popya sha osho she tu handukifa, otashi ka kala shiwa ngeenge otwa kala hatu popi naye nombili. (Omayeletumbulo 15:1) Pashihopaenenwa, omumwameme umwe oo a li e na okamonamati komido omulongo nasha oko ka li haka longo osho shii meholeko ofimbo take liningifa ka fa taka longele Jehova. Omumwameme umwe meongalo okwa li e uditile ina yokamati oukwao wananghali nokwa ti: “Okaana koye ino ka tekula nandenande.” Ina yokamati okwa kanghama po manga, ndele ta ti: “Oshoshili kutya oinima itai ende nawa paife, ashike outeku waye otau twikile. Konima yaHarmagedon opo ashike hatu ka shiiva kutya onda tekula ile hasho.” Molwaashi ina yokamati okwa li a ngungumana nokwa popya nombili nomumwameme, ova twikila ve li ookaume. Okamati oka li yo ka uda osho ina a ti noka mona kutya oku na elineekelo kutya otaka ka ninga omalunduluko. Okudja opo, oka efa po ookaume vai, ndele taka ninginifwa noka ka longa koBetel. Kutya nee ohatu popi novamwatate, noilyo youkwaneumbo ile novanhu ovo tuhe shii nale, eendjovo detu odi na okukala alushe “donghenda, da fingala omongwa.” — Ovakolossi 4:6.

18. Ongahelipi hatu dulu okulandula oshihopaenenwa shaJesus mokupopya kwetu?

¹⁸ Okulombwela vakwetu omadiladilo nomaliudo etu oku li omaano a denga mbada a dja kuJehova. Ngeenge otwa landula oshihopaenenwa shaJesus, ohatu ka konga omhito tai wapalele yokupopya, ohatu ka lungamena osho hatu popi nohatu ka popya alushe nombili. Onghee hano, natu popye monghedi oyo tai tu vamwe omukumo notai hafifa Jehova.