Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

ETUKULWA 14

Jehova okwa longekida “oikulila yavahapu”

Jehova okwa longekida “oikulila yavahapu”

1, 2. Ombiibeli otai hokolola ngahelipi onghalo omo ovanhu ve li, noshike tashi ke tu mangulula mo monghalo oyo?

 “OISHITWA aishe ohai keme kumwe ndele oi nefeto lokudala.” (Ovaroma 8:22) Omuyapostoli Paulus okwa longifa eendjovo odo, opo a hokolole onghalo inyikifa oluhodi omo tu li. Pataleko lopanhu, okumona oixuna, oulunde nosho yo efyo otai monika ya fa itai dulu okuxulifwa po. Ndele Jehova ina ngabekwa ngaashi ovanhu. (Numeri 23:19) Kalunga ketu omuyuki okwe tu pa ekulilo, olo tali tu kwafele tu dje monghalo inyikifa oluhodi, oyo ya tumbulwa metetekelo.

2 Ekulilo olo oshali inenenene oyo Jehova a pa ovanhu. Olo tali tu mangulula moulunde nefyo. (Ovaefeso 1:7) Olo ekanghameno leteelelo lomwenyo waalushe, kutya nee omeulu, ile omoparadisa kombada yedu. (Lukas 23:43; Johannes 3:16; 1 Petrus 1:4) Ndele mbela ekulilo oshike naanaa? Otali tu hongo shike shi na sha nouyuki waJehova wa denga mbada?

Oshike sha etifa po omhumbwe yekulilo?

3. (a) Omolwashike ekulilo la li la pumbiwa? (b) Omolwashike Kalunga ina amena oludalo laAdam kefyo olo la etifwa koulunde?

3 Omhumbwe yekulilo oya holoka po, molwaashi Adam a nyona. Eshi Adam ina dulika kuKalunga, okwa etela oludalo laye alishe omikifi, oluhodi, ouyahame nosho yo efyo. (Genesis 2:17; Ovaroma 8:20) Kalunga ka li ta dulu ashike ngahenya okufya eenghoto oludalo laAdam noku li amena kefyo olo la etifwa koulunde. Ngeno okwa ningile ngaho, ngeno okwe lipwililikila omhango yaye oyo kutya: “Ondjabi youlunde oyo efyo.” (Ovaroma 6:23) Ngeno Jehova okwa nyonene omifikamhango daye douyuki, ngeno meshito alishe inamu kala tuu edundakano nokuhenomhango!

4, 5. (a) Ongahelipi Satana a li a lundila Kalunga, nomolwashike Kalunga a li e na okunyamukula eshongo olo? (b) Satana okwa shonga ngahelipi ovapiya vaJehova ovadiinini?

4 Ounashibofa womuEden owa li wa pendula nokuli omhata inene, ngaashi sha kundafanwa metukulwa eti-12. Satana okwa nyateka edina liwa laKalunga. Okwa lundila Jehova kutya omunaipupulu noku li omupangeli omukwanyanya oo ina halela oishitwa yaye emanguluko. (Genesis 3:1-5) Satana okwa ningifa yo Kalunga a kale a fa a dopa okuwanifa po elalakano laye li na sha nokuyadifa edu novanhu ovayuki, eshi a kendabala okuya moshipala elalakano olo. (Genesis 1:28; Jesaja 55:10, 11) Ngeno Jehova ka nyamukulile eshongo olo, ngeno oishitwa yaye ihapu inaendunge otashi dulika ngeno ya kala inai lineekela vali epangelo laye.

5 Satana okwa li yo a lundila ovapiya vaJehova ovadiinini a ti kutya ohave mu longele ashike omolwomatomheno okuliholamwene nonokutya, ngeenge ova hangwa keenghalo didjuu, kape na oo ta ka kala omudiinini kuJehova. (Job 1:9-11) Eemhata odo dopavali oda fimanenena di dule okuxupifwa kwovanhu monghalo inyikifa oluhodi omo ve li. Jehova okwa li e wete sha yuka okunyamukula omalundilo aSatana. Ndele mbela Kalunga okwa li ta ka kandula po ngahelipi eemhata odo dopavali nokuxupifa yo ovanhu?

Ekulilo oli na ongushu i fike pwaasho sha kanifwa

6. Omautumbulilo amwe elipi a longifwa mOmbiibeli, opo ku yelifwe elongekido laKalunga lokuxupifa ovanhu?

6 Ekulilo olo Jehova a yandja ola ulika onghenda yaye inenenene nosho yo ouyuki waye wa tongomana, nokape na omunhu a li ta dulu okuyandja ekulilo olo. Ndele elongekido lekuliloyambo kali fi oshinima sha kitakana. Ola popiwa taku longifwa omautumbulilo e lili noku lili ngaashi, edimepo, ekwatakanifo nosho yo okuhanganifa. (Daniel 9:24; Ovagalati 3:13; Ovakolossi 1:20; Ovaheberi 2:17) Ndele outumbulilo, oo tashi dulika tau yelifa nawa elongekido olo oyoo wa longifwa kuJesus, eshi a ti: ‘Omona wOmunhu ine uya okuyakulwa, ndele okuyakula nokuyandja omwenyo waye u ninge oikulila [mOshigreka, lytron] yavahapu.’ — Mateus 20:28.

7, 8. (a) Oshitya “ekulilo” osho sha longifwa mOmishangwa otashi ti shike? (b) Omonghedi ilipi ekulilo la kwatela mo oufikepamwe?

7 Ekulilo oshike? Oshitya shOshigreka osho sha tolokwa ekulilo osha dja koshityalonga osho tashi ti “okumangulula.” Oshitya osho osha li hashi longifwa okuulika koimaliwa oyo ya li hai futwa, opo eenghwate domoita di mangululwe. Onghee hano, ekulilo otaku dulu okutiwa kutya olo ofuto yokufuta oshinima, opo u shi peululwe. MOmishangwa dOshiheberi, oshitya (kofer) osho sha tolokwa “ekulilo” osha dja koshityalonga osho tashi ti “okutuvika.” Osho otashi tu kwafele tu ude ko kutya okukulila otashi ti yo kutya okutuvika omatimba.

8 Shididilikwedi, o-Theological Dictionary of the New Testament oya ti kutya oshitya (kofer) “alushe ohashi ulike koufikepamwe,” ile okuwana nawa. Opo ovanhu va kulilwe, ile omatimba avo a tuvikwe, opa li pe na okufutwa oifuta i fike pwaasho sha nyonwa po, ile oshinima osho tashi dulu okutuvika nawa oupyakadi oo wa etifwa koulunde. Nomolwaasho, Omhango oyo Kalunga a li a pa Ovaisrael oya ti: “Omwenyo womomwenyo, eisho lomeisho, eke lomeke, omhadi yomomhadi.” — Deuteronomion 19:21.

9. Omolwashike ovanhu ovadiinini va li hava yambe omayambo oinamwenyo, na Jehova okwa li ha tale ko ngahelipi omayambo oo?

9 Ovalumenhu ovadiinini okudja pefimbo laAbel okuyuka komesho ova li hava yambele Kalunga omayambo oinamwenyo. Mokuninga ngaho, ova li tava ulike kutya ove shii kutya ovalunde nova pumbwa okudiminwa po, nova li yo va ulika kutya ova itavela meudaneko laKalunga li na sha nokumangulula ovanhu okupitila ‘moludalo’ laye. (Genesis 3:15; 4:1-4; Leviticus 17:11; Ovaheberi 11:4) Jehova okwa li a hokwa omayambo a tya ngaho nokwa li yo a hokwa ovalongeli vaye ovo. Ndele nande nongaho, omayambo oinamwenyo okwa li ashike taa faneke oshinima shonhumba. Oinamwenyo itai dulu okutuvika omatimba ovanhu, molwaashi ovanhu ove na ongushu ve dule oinamwenyo. (Epsalme 8:5-9) Onghee hano, Ombiibeli oya ti: “Ohonde yeemhedi noyoikombo itai dulu nande okukufa po omatimba.” (Ovaheberi 10:1-4) Omayambo oo okwa li ashike edidiliko, ile taa faneke ekuliloyambo lashili, olo la li tali ka yandjwa kefimbo lokomesho.

“Oikulila ya wana po”

10. (a) Ekulilo ola li li na okukala li fike pulyelye, nomolwashike? (b) Omolwashike omunhu umwe oye aeke a li e na okuninga ekuliloyambo?

10 Omuyapostoli Paulus okwa ti: ‘Aveshe otava file muAdam.’ (1 Ovakorinto 15:22) Onghee hano, omunhu oo a li e na oku tu kulila okwa li e na okukala a wanenena, ngaashi naanaa Adam. (Ovaroma 5:14) Kapa li oshishitwa shimwe sha li tashi dulu okufutila po osho Adam a kanifa. Omunhu ashike a wanenena, oo ina tokolelwa efyo laAdam, kwa li ta dulu okuyandja “oikulila ya wana po,” oyo i fike naanaa puAdam. (1 Timoteus 2:6, NW) Inashi pumbiwa, opo ngeno oohandimwe omamiliyona mahapu va yambwe po, opo va file oludalo laAdam. Omuyapostoli Paulus okwa ti: ‘Ngaashi oulunde wa etwa mounyuni komunhu umwe [Adam], nefyo okoulunde.’ (Ovaroma 5:12) Molwaashi ‘efyo ole uya molwomunhu umwe,’ Kalunga okwa longekida ekulilo lovanhu okupitila ‘momunhu umwe.’ (1 Ovakorinto 15:21) Ngahelipi mbela?

“Oikulila ya wana po yaaveshe”

11. (a) Ongahelipi oo a li ta kulile ovanhu a li ta ‘lolo efyo ponhele yaaveshe’? (b) Omolwashike Adam naEva inava mona ouwa mekulilo? (Tala eshangelo lopedu.)

11 Jehova okwa li a ninga omalongekido, opo omunhu umwe a wanenena a yambe po omwenyo waye nehalo liwa. Ovaroma 6:23 ova ti: “Ondjabi youlunde oyo efyo.” Oo a li ta ka kulila ovanhu mokuyamba po omwenyo waye, okwa li ta ka ‘lola efyo ponhele yaaveshe.’ Noitya imwe, okwa li ta futile po oulunde waAdam. (Ovaheberi 2:9; 2 Ovakorinto 5:21; 1 Petrus 2:24) Osho osha li tashi ka etifa oidjemo ididilikwedi. Eshi ekulilo la xulifa po etokolo lefyo olo la li la tokolelwa oludalo laAdam liduliki, kungaho ola xulifa po eenghono doulunde okudja kodjo yado, odo hadi etifa efyo. a — Ovaroma 5:16.

12. Yelifa to yandje efaneko kutya ongahelipi okufutila po oshikolo tashi dulu okweetela ovanhu vahapu ouwa.

12 Oku shi faneka: Natu tye nee oho kala moshilando omo ovakalimo vahapu hava longo mofabrika yonhumba ya kula. Ove nosho yo ovashiinda shoye ohamu futwa nawa koilonga nomu na onghalamwenyo youdjeko. Opo nee ofabrika yeni oya pata. Omolwashike mbela? Menindjela wofabrika yeni okwa kala ta ningi oulingilingi nokwa mbangolotifa ofeema. Molwaashi ove novashiinda shoye kamu na vali oilonga, itamu dulu vali okufuta oifuta yeni. Ovalihomboli, ounona nosho yo ovo va lilwa eendjo otava mono oixuna molwoulingilingi womunhu umwe. Ndele mbela ope na osho tashi dulu okuxulifa po oupyakadi oo? Heeno! Natu tye nee omunhu umwe oshipuna okwa tokola okukwafela ofabrika yeni i yambuke po. Oku wete kutya ofabrika oyo otai dulu okweeta po sha. Okwa etela yo onghenda ovanailonga vahapu vomofabrika oyo nosho yo omaukwaneumbo avo. Opo nee kwa ninga omalongekido, opo a fute oshikolo shofabrika oyo, ndee tai patuluka vali. Okukandula po oupyakadi oo wa etifwa kwaao a mbangolotifa ofabrika otashi ka etela epepelelo ovanailonga vahapu nomaukwaneumbo avo nosho yo ovo va lilwa eendjo. Sha faafana, okufutila po oshikolo shaAdam otashi etele ovanhu omamiliyona ouwa.

Olyelye a yandja ekulilo?

13, 14. (a) Ongahelipi Jehova a kulila ovanhu? (b) Okulyelye kwa futwa oikulila, nomolwashike oikulila oyo ya pumbiwa?

13 Jehova oye aeke a li ta dulu okuyandja ‘odjona oyo tai kufa po omatimba ounyuni.’ (Johannes 1:29) Ndele Kalunga ka li ashike a tuma omweengeli keshe oye a kulile ovanhu. Ponhele yaasho, okwa li a tuma umwe, oo a li ta dulu okuyandja enyamukulo laxuuninwa kuSatana, oo a lundila ovapiya vaYe. Jehova okwa ninga eliyambo linenenene mokutuma Omona waye ewifa, ‘oo a li e mu nyakukilwa pombada.’ (Omayeletumbulo 8:30) Omona waKalunga okwe “lidula” nehalo liwa oukwatya waye wopamhepo. (Ovafilippi 2:7) Jehova okwa lundululila pashikumwifilonga omwenyo wOmona waye oshiveli womeulu moshidalelo shokakadona Okajuda kedina Maria. (Lukas 1:27, 35) Eshi Omona waKalunga a li omunhu kombada yedu, okwa li ha ifanwa Jesus. Ndele pamhango okwa li ta dulu okulukwa Adam omutivali, molwaashi okwa li e fike filufilu puAdam. (1 Ovakorinto 15:45, 47) Kungaho, Jesus okwa li ta dulu okuyamba po omwenyo waye u ninge oikulila yovanhu ovalunde.

14 Okulyelye kwa li taku ka futwa oikulila oyo? Epsalme 49:8 ola popya kondadalunde kutya oikulila otai futwa “kuKalunga.” Ndele mbela Jehova haye a li a unganeka oikulila oyo? Heeno oye, ashike osho itashi ti kutya ekulilo olo ekumaano longaho lihe na elalakano lasha, sha fa oimaliwa ya kufwa mondjato imwe nokutulwa muikwao. Otu na okuuda ko kutya ekulilo kali fi ekumaano lo venevene, ndele ekumaano lopamhangu. Eshi Jehova a longekida oikulila, nokuli nonande oshe mu kosha ondilo inenenene, okwa ulika kutya okwa kanyatela ouyuki waye wa wanenena. — Genesis 22:7, 8, 11-13; Ovaheberi 11:17; Jakob 1:17.

15. Omolwashike Jesus a li e na okumona oixuna nokufya?

15 Pokwenye kwokoilongo yokOushilo woPokati kwomo 33 O.P., Jesus okwa li e liyandja nehalo liwa, opo a hepekwe, osho sha twala fiyo omokuyandja oikulila. Okwa efa a kwatwe po nonande okwa lundilwa, a monika etimba noku valelwe komuti womahepeko. Ndele mbela Jesus okwa li ngoo e na okumona oixuna ngaho? Heeno, molwaashi omhata i na sha noudiinini wovapiya vaKalunga oya li i na okukandulwa po. Shididilikwedi, Kalunga ka li a efa Jesus a dipawe kuHerodes fimbo a li okaana. (Mateus 2:13-18) Ndele eshi Jesus a kula, okwa li e udite ko nawa omhata oyo ya holoka po nokwa li a dula okukondjifa omaponokelo onyanya aSatana. b Molwaashi Jesus okwa kala ‘omuyapuki ehe nomatimba, ehe na nande oshipo, a yoololwa movalunde’ nonande okwa li ta hepekwa nonyanya, okwa ulika filufilu kutya ovapiya vaJehova otava dulu okukala ovadiinini kuye nonande otava yelekwa. (Ovaheberi 7:26) Onghee hano, itashi kumwifa, eshi okafimbo kaxupi fimbo Jesus ina fya a popya, tau ulike kutya okwa findana a ti: “Sha longwa sha pwa.” — Johannes 19:30.

Jesus oku na okumana oilonga yaye yokukulila

16, 17. (a) Jesus okwa twikila ngahelipi oilonga yaye yokukulila? (b) Omolwashike Jesus a li e na okuholoka ‘koshipala shaKalunga molwetu’?

16 Jesus okwa li e na natango okumana oilonga yaye yokukulila. Mefiku etitatu okudja, eshi Jesus a fya, Jehova okwa li e mu nyumuna koufi. (Oilonga 3:15; 10:40) Eshi Jehova a longa oshikumwifilonga osho, kungaho ina pa ashike Jesus ondjabi omolwoudiinini waye, ndele okwa li yo e mu pa omhito, opo a mane oshilonga shaye shokukulila ovanhu e li Omupristeri Omukulunhu. (Ovaroma 1:4; 1 Ovakorinto 15:3-8) Omuyapostoli Paulus okwa yelifa a ti: “Kristus eshi a ninga omupristeri omukulunhu . . . [okwa] ya mo mouyapukielela hanohonde yoikombo noyeenhana, ndelenee onohonde yaye mwene lumwe aluke, nokwa wanifa ekulilo laalushe. Osheshi Kristus ina ya mouyapuki wa tungwa nomake, oo efano longaho lawinya washili, ndelenee okwa ya meulu lovene, opo a ka holoke koshipala shaKalunga paife molwetu.” — Ovaheberi 9:11, 12, 24.

17 Kristus ka li a twala ohonde yaye yo venevene meulu. (1 Ovakorinto 15:50) Ndele ponhele yaasho, okwa twala mo osho tashi fanekwa kohonde oyo: ongushu yekuliloyambo lomwenyo waye wopanhu wa wanenena. Opo nee, okwa yandja kuKalunga ongushu yomwenyo waye u li oikulila yovanhu ovalunde. Mbela Jehova okwa tambula ko eyambo olo? Heeno, naasho osha li shi liwetikile pOpentekoste yomo 33 O.P., eshi omhepo iyapuki ya li ya tililwa kombada yovahongwa 120 lwaapo, muJerusalem. (Oilonga 2:1-4) Nonande oshiningwanima osho osha li shitunhula, osha li ashike ehovelo lomauwa makumwifi, oo taa etifwa kekuliloyambo.

Omauwa oo a etwa kekulilo

18, 19. (a) Eengudu dopavali dilipi tadi mono ouwa mokuhanganifwa oko kwa ningifwa taku shiiva kohonde yaKristus? (b) Omauwa amwe ekuliloyambo elipi taa hafelwa paife ‘kongudu inene’ nosho yo oo tai ka hafela monakwiiwa?

18 Paulus okwa popya monhumwafo oyo a li a shangela Ovakolossi kutya Kalunga oku wete sha wapala okuhanganifa oinima aishe naYe okupitila muKristus, nokweetifa po ombili okupitila mohonde yaJesus oyo ya tika, eshi a valelwa komuti womahepeko. Paulus okwa li yo a yelifa kutya okuhanganifa oko okwa kwatela mo eengudu mbali doohandimwe da yoolokafana, odo da popiwa di li oinima “yomeulu naai yokombada yedu.” (Ovakolossi 1:19, 20; Ovaefeso 1:10) Ongudu yotete oya kwatela mo Ovakriste 144 000 ovo ve na eteelelo loku ka kala ovapristeri meulu noku ka pangela edu pamwe naKristus Jesus ve li eehamba. (Ehololo 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Okupitila muvo, ekulilo otali ka etela ovanhu ovaduliki vokombada yedu ouwa momukokomoko womido eyovi. — 1 Ovakorinto 15:24-26; Ehololo 20:6; 21:3, 4.

19 Oinima “yokombada yedu” oohandimwe ovo ve na eteelelo loku ka kala nomwenyo wa wanenena mOparadisa kombada yedu. Ehololo 7:9-17 otali va hokolola ve li “ongudu inene,” oyo tai ka xupa “moudjuu munene,” (NW) oo tau ke uya. Ashike inava pumbwa okuteelela fiyo Oparadisa ye uya, opo va mone omauwa mekulilo. Ova “kosha [nale] oikutu yavo, ndele ve i yelifa mohonde yOdjona.” Molwaashi ova ulika eitavelo mekuliloyambo, otava mono nokuli nopaife omauwa opamhepo okupitila melongekido olo likumwifi. Ova yukipalifwa va kale ookaume kaKalunga. (Jakob 2:23) Omolwekuliloyambo laJesus, otava dulu ‘okuya kolukalwa lefilonghenda ve neyombamo.’ (Ovaheberi 4:14-16) Ngeenge ova nyono, ohava diminwa po omatimba avo filufilu. (Ovaefeso 1:7) Nonande inava wanenena, ove na eliudo la koshoka. (Ovaheberi 9:9; 10:22; 1 Petrus 3:21) Okuhanganifwa naKalunga kaku fi oshinima ngeno tashi ka ningwa kohainga, ndele oshinima osho tashi ningwa paife. (2 Ovakorinto 5:19, 20) Momukokomoko womido eyovi, mokweendela ko kwefimbo, otava ka “mangululwa moupika wenyonauko” nohauxuuninwa otava ka ya “memanguluko loshinge shovana vaKalunga.” — Ovaroma 8:21.

20. Okudilonga kombinga yekulilo otashi ke ku kuma ngahelipi pauhandimwe?

20 “Kalunga na pandulwe omolwaJesus Kristus” oo e tu kulila. (Ovaroma 7:25) Ekuliloyambo kali fi oshinima sha kitakana, ndelenee onghedi ikumwifa omo la yandjwa oya wana ok u tu linyengifa tu kale tu na etilokalunga. (Ovaroma 11:33) Ngeenge otwa kala hatu dilonga kulo tu na olupandu, otali ka kuma omitima detu, notali ke tu ehenifa popepi elela naKalunga omuyuki. Ngaashi omupsalme, otu na omatomheno okutanga Jehova, oo e “hole ouyuki netokolo la yuka.” — Epsalme 33:5.

a Adam naEva kava li tava ka mona ouwa mekulilo. Omhango yaMoses oya popya efinamhango li na sha nomudipai woshiningilewina ya ti: “Inamu tambula nande oimaliwa yokukulila omudipai a kale nomwenyo, osheshi ye e netimba lokufya.” (Numeri 35:31) Osha yela kutya Adam naEva ove lilongela efyo, molwaashi ova hoolola owina okuhadulika kuKalunga nove shi ninga ve shii osho tava ningi. Kungaho, ova li ve likanifila etimaumbwile loku ka mona omwenyo waalushe.

b Opo Jesus a kufe po oilanduliko youlunde waAdam, okwa li e na okufya e li omukulunhu a wanenena, ndele hakaana ka wanenena. Dimbuluka kutya Adam okwa li a nyonena owina, a nyona e shii nawa kutya enyono laye ola kwata moiti shi fike peni nosho yo oilanduliko yalo. Opo Jesus a ninge “Adam ou axuuninwa” noku tuvike omatimba, okwa li e na okukala e na eshiivo nokuninga etokolo lopandunge lokukala omudiinini kuJehova. (1 Ovakorinto 15:45, 47) Onghee hano, onghalamwenyo aishe yaJesus mwa kwatelwa efyo laye lopayambo oi li ‘oshilonga shokuyukipalifa shaumwe.’ — Ovaroma 5:18, 19.