1, 2. Omupashukili omweendi umwe okwa li a tala ko ngahelipi ovadiinini vopefimbo lOmbibeli, nomolwashike ovanhu va tya ngaho tava dulu okukala ookaume vawa?

“OKWA POPYA kombinga yovanhu ovo va hokololwa mOmbibeli va fa ookaume kaye vonale.” Omukainhu umwe Omukriste eshi a li a pwilikina koshipopiwa shomupashukili omweendi omunamido, osho a li a didilika osho. Omumwameme okwa li e li mondjila molwaashi omumwatate oo okwa konakona Ombibeli omido omilongo nokuhonga okudja muyo, nongeenge ta popi kombinga yovadiinini vopefimbo lOmbibeli, okwa fa ashike ta popi kombinga yookaume kaye vonale.

² Otashi ka kala shiwa ngeenge otwa ningi vahapu vomovadiinini ovo vopefimbo lOmbibeli ookaume ketu. Mbela ove li ngoo volela kwoove? Diladila nee ngeno nghee tashi ka kala okweenda nokupopya navo, okulongifa efimbo u shiive ovalumenhu novakainhu ovo ngaashi Noa, Abraham, Rut, Elia nosho yo Ester. Lipula yo shi na sha nanghee tashi dulika tava ka nwefa mo onghalamwenyo yoye, noku ku lombwela eendjovo diwa domayele nodetwomukumo. — Lesha Omayeletumbulo 13:20.

3. (a) Ongahelipi hatu dulu okumona ouwa mokulihonga kombinga yovalumenhu novakainhu ovadiinini ovo va popiwa mOmbibeli? (b) Omapulo elipi hatu ka kundafana?

³ Oshoshili kutya pefimbo ‘lenyumuko lovayuki,’ ota pa ka kala ekwatafano la tya ngaho filufilu. (Oil. 24:15) Ndele nande ongaho, nokunena ohatu dulu okumona ouwa mokulihonga kombinga kovalumenhu novakainhu ovadiinini ovo va popiwa mOmbibeli. Ngahelipi mbela? Omuyapostoli Paulus okwa yandja enyamukulo eshi a ti: ‘Ningeni ovashikuli [ile tu tye “ovahopaeleli,” NW] vaavenya va ninga keitavelo nokelididimiko ovafyuululi vaasho sha udanekwa.’ (Heb. 6:12) Eshi hatu hovele okulihonga kombinga yovalumenhu novakainhu ovadiinini, na tu ka kundafaneni omapulo amwe oo tashi dulika tu lipule shi na sha neendjovo daPaulus: Eitavelo oshike, nomolwashike twe li pumbwa? Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena eitavelo lovadiinini vopefimbo lonale?

4. Ovanhu ohava diladila kutya eitavelo oshike, nomolwashike ediladilo olo la puka?

⁴ Eitavelo olo oukwatya wa denga mbada, oukwatya oo ovalumenhu novakainhu ovo hatu ka konakona kombinga yavo moshileshomwa eshi va li va lenga neenghono. Ovanhu vahapu kunena kave shii kutya eitavelo lashili oshike, ohava diladila kutya olo okwiitavela nopehe na oumbangi wa sha. Ashike ediladilo olo ola puka filufilu. Eitavelo lashili kali fi okukala nomaitavelela; kali fi omaliudo ongaho; kali fi okwiitavela ashike ngahenya shimha wa itavela. Omaitavelela okwa nyika oshiponga. Omaliudo  ongaho oo hae uya ndele taa xulu po; okutya ashike ou na eitavelo muKalunga ina shi wana molwaashi ‘neendemoni oda itavela ndele ohadi kakama.’ — Jak. 2:19.

5, 6. (a) Eitavelo letu ohali yandje elitulemo koinima yopavali ihe wetike ilipi? (b) Ongahelipi eitavelo letu li na okukala nekanghameno la kola? Shi yelifa.

⁵ Eitavelo lashili oli dule filufilu omaitavelela. Tala nghee Ombibeli ye li fatulula. (Lesha Ovaheberi 11:1.) Paulus okwa ti kutya eitavelo ohali yandje elitulemo koinima yopavali oyo ita tu dulu okumona. Shotete, ohali yandje elitulemo koinima yashili yokunena oyo “i he wetike.” Ita tu dulu okumona nomesho etu okomutwe oinima ya shili yomeulu, ngaashi Jehova Kalunga, Omona waye, ile Ouhamba oo tau pangele meulu paife. Oshitivali, eitavelo ohali yandje elitulemo kwaasho “tashi teelelwa,” sha hala kutya, koiningwanima oyo inai ningwa natango. Ita tu dulu okumona ounyuni mupe paife oo mafiku tau ka etwa kOuhamba waKalunga. Mbela osho osha hala okutya eitavelo letu kali na ekanghameno nonokutya oinima oyo twa itavela kai na oumbangi wa sha?

⁶ Hasho nandenande. Paulus okwa yelifa kutya eitavelo lashili oli na ekanghameno la pama. Eshi a popya kutya eitavelo “elineekelo la pama” okwa longifa outumbulilo oo tau dulu okuulika ‘komukanda oo tau ulike kutya otu na oufemba woku ka mona oinima oyo twa teelela.’ Diladila ashike kuumwe ngeno a tokola e ku pe eumbo. Otashi dulika e ku pe omukanda wopaveta u na sha neumbo olo, ye ta ti nee: “Eumbo loye lipe olo ngaha.” Ina diladila kutya oto ka kala pombapila oyo, ndele ponhele yaasho okwa hala kutya omukanda oo ou li paveta nou li oumbangi kutya eumbo oloye, hano ngeenge u na omukanda oo owa fa ashike u na eumbo lo vene. Sha faafana, eitavelo letu otali tu kaleke noushili kutya keshe osho Kalunga a udaneka mEendjovo daye osha fa sha wanifwa nale.

7. Eitavelo lashili ola kwatela mo shike?

⁷ Eitavelo lashili oli na okukala la kwatela mo elineekelo la kanghamena koimoniwa yomonakudiwa nosho yo okuyandja elitulemo filufilu kuJehova Kalunga nopehe na okutengauka. Eitavelo ohali tu ningifa tu mu tale ko eli Tate yetu omunahole nokukala tu na elineekelo kutya omaudaneko aeshe oo a udaneka ote ke a wanifa po shili. Ashike eitavelo lashili ola kwatela mo shihapu. Ngaashi oshinima shi na omwenyo, oli na okukala hali palulwa opo li kale nomwenyo. Oli na okuulikwa moilonga, ngeenge hasho otali fi. — Jak. 2:26.

8. Omolwashike eitavelo la fimana?

⁸ Omolwashike eitavelo la fimana? Paulus okwa yandja enyamukulo la yela. (Lesha Ovaheberi 11:6.) Ita tu dulu okweehena kuJehova ile oku mu wapalela ngeenge katu na eitavelo. Onghee hano, eitavelo ola pumbiwa ngeenge otwa hala okuhanga elalakano la fimana olo oishitwa inaendunge tai dulu okuhanga, sha hala kutya okweehena popepi nokufimanekifa Tate yetu womeulu, Jehova.

9. Ongahelipi Jehova a ulika kutya oku shii omhumbwe yetu yeitavelo?

⁹ Jehova oku shii kutya otwa pumbwa eitavelo shi fike peni, nomolwaasho e tu longekidila oihopaenenwa oyo tai dulu oku tu honga  nghee tu na okutunga nokuulika eitavelo. Okwa nangeka noupuna eongalo lopaKriste noihopaenenwa yovalumenhu ovadiinini ovo tava kwatele komesho. Eendjovo daYe oda ti: “Shikuleni eitavelo lavo.” (Heb. 13:7) Okwe tu pa natango shihapu. Paulus okwa shanga shi na sha “noshilemo . . . sheendombwedi,” ovalumenhu novakainhu vopefimbo lonale ovo va fiya po oihopaenenwa ya denga mbada ina sha neitavelo. (Heb. 12:1) Ope na yo ovapiya vaJehova ovadiinini vahapu vehe fi ashike ovo Paulus a tumbula mOvaheberi etukulwa 11. Ombibeli oi na omahokololo oshili kombinga yovalumenhu novakainhu, ovanyasha novakulunhu, va li meenghalo da yoolokafana, ovo va li ovadiinini nove na shihapu oku tu honga mefimbo eli eitavelo la pumba.

10. Ongahelipi ekonakono lopaumwene tali tu kwafele tu hopaenene ovalumenhu novakainhu ovadiinini ovo va popiwa mOmbibeli?

¹⁰ Ito dulu okuhopaenena omunhu ngeenge ino mu shiiva nawa. Eshi to lesha embo eli, oto ka didilika kutya opa ningwa omapekapeko opo u kwafelwe u dule okulihonga kombinga yovalumenhu novakainhu ovo va li ovadiinini. Naave oto dulu okuninga omapekapeko a wedwa po. Pekonakono lopaumwene, konakona Ombibeli moule to longifa eedjo domauyelele odo u na. Eshi to dilonga kwaasho to konakona, kendabala okufaneka momadiladilo onhele nosho yo onghalo yomahokololo Ombibeli. Kala wa fa u wete onhele, u udite omawi, edimba, ngaashi naanaa ngeno u li opo tapa ningilwa oiningwanima. Sha fimanenena, kendabala okuuda ko omaliudo ovanhu ovo va kwatelwa mo. Ngeenge owa kala u uditile ovalumenhu novakainhu ovo ovadiinini oukwao wananghali, otava ka kala volela kwoove, vamwe otashi dulika nokuli va kale ngaashi ookaume koye ovaholike.

11, 12. (a) Ongahelipi tashi dulika u kale u udite wa ehena popepi naAbraham naSara? (b) Ongahelipi to dulu okumona ouwa moshihopaenenwa shaHanna, shaElia nosho yo shaSamuel?

¹¹ Ngeenge owe va shiiva nawa, oto ka kala wa hala oku va hopaenena. Pashihopaenenwa, diladila nee ngeno wa hala oshinakuwanifwa shipe. Mehangano laJehova, owa pumbwa okutamununa mo oukalele woye meenghedi donhumba. Natu tye nee ngeno owa pulwa u ka longe koshitukulwa oko ku na omhumbwe inene yovaudifi ile u kendabale eenghedi dimwe dokuudifa odo iho longifa shito ile u wete kutya kadi pu kwoove. Eshi to lipula nokwiilikana shi na sha noshinakuwanifwa osho, mbela itashi ke ku kwafela okudilonga koshihopaenenwa shaAbraham? Ye naSara ova li va halelela okufiya po oshilando Ur osho sha li sha punapala, noshidjemo ova li va nangekwa noupuna. Ngeenge owa shikula oshihopaenenwa shavo, oto ka kala lela u udite u va shii nawa shi dulife nale.

¹² Sha faafana, ongahelipi ngeenge kaume koye okwa ungaunga naave nai nou udite wa teka omukumo, tashi dulika nokuli wa hala ashike okukala keumbo ponhele yokuya kokwoongala? Ngeenge owa dilonga koshihopaenenwa  shaHanna eshi a li ina efa olushindo laPeninna li mu imbe a longele Jehova, otashi ke ku kwafela u ninge omatokolo eli mondjila na Hanna ota ka kala ngaashi kaume koye omuholike. Sha faafana, ngeenge owa teka omukumo molwaashi ou udite uhe na oshilonga, otashi dulika u ka kale u udite wa ehena popepi naElia ngeenge owa konakona shi na sha noupyakadi waye nomonghedi omo Jehova a li e mu hekeleka. Ovanyasha ovo hava shakeneke omafininiko okudja kovanafikola vakwao ovo ve na eenghedi da xutuka, otashi dulika va ka kale ve udite va ehena popepi naSamuel ngeenge ova konakona nghee a li a ungaunga nenwefemo lii lovanamati vaEli ketwalihangano.

13. Mbela okuhopaenena eitavelo lovadiinini ovo va popiwa mOmbibeli otashi dulu oku ku ningifa u ha kale u na eitavelo pauhandimwe? Shi yelifa.

¹³ Mbela okuhopaenena vamwe nghee va li va ulika eitavelo otashi ka ningifa eitavelo loye li ha kale li na oshilonga? Hasho nandenande. Dimbuluka kutya Eendjovo daJehova otadi tu ladipike tu hopaenene eitavelo lovanhu ovadiinini. (1 Kor. 4:16; 11:1; 2 Tes. 3:7, 9) Shimwe vali, ovanhu vamwe ovo hatu ke lihonga kombinga yavo, ova li yo ovahopaeleli vovadiinini ve va tetekela. Pashihopaenenwa, otwa didilika mEtukulwa 17 lembo eli kutya mokupopya kwaye, Maria okwa li a tofa meendjovo daHanna, sha yela kutya okwa li e mu tala ko e li oshihopaenenwa shiwa. Mbela osho osha li sha nghundipaleka eitavelo laMaria? Hasho. Ponhele yaasho, oshihopaenenwa shaHanna osha li sha kwafela Maria a kulike eitavelo laye nokupanga oukaume naJehova Kalunga.

14, 15. Oinima imwe ilipi i li membo eli, nongahelipi hatu dulu oku i longifa noukeka?

¹⁴ Embo eli ola longekidwa nelalakano loku ku kwafela opo u pameke eitavelo loye. Omatukulwa taa landula okwa fikama po moitukulwa oyo ya kala hai piti mOshungonangelo, i na oshipalanyole, “Natu hopaeneneni eitavelo lavo.” Ndele nande ongaho, omwa wedwa omauyelele amwe mape. Etukulwa keshe oli na omapulo oo tae ke tu kwafela tu dule okukundafana nokutula moilonga oilihongomwa. Omwa tulwa omafaneko ma hokwifa oo a nuninwa ashike embo eli nomauyelele oo makulu okwa yelifwa nokwa ndjadjukununwa nawa. Omwa kwatelwa yo oinima ikwao ngaashi, evalulo lefimbo nosho yo ouwaalita. Natu hopaeneneni eitavelo lavo, embo la nuninwa oku tu kwafela eshi hatu konakona pauhandimwe, tu li oukwaneumbo nosho yo pekonakono leongalo. Otashi dulika omaukwaneumbo mahapu taa ka hafela okulesha pamwe mokule omahokololo oo.

¹⁵ Embo eli nali ku kwafele u hopaenene eitavelo lovapiya vaJehova ovadiinini vopefimbo lonale. Nali ku kwafele yo u kulike eitavelo loye eshi to ehene popepi naTate yetu womeulu, Jehova.