1, 2. Noa noukwaneumbo waye ova li tava longo oilonga yashike, nomashongo amwe elipi va li va taalela?

KALA nee wa fa u wete Noa te linane omukuku. Kala yo wa fa u mu wete e li omutumba kendangalati, ta fuda po eshi ta longo oilonga ya kwata moiti yokutunga ongulu yomomeva. Momhepo omwa li edimba lii leka olo va li tava fitikifa nomomudingonoko omwa li tamu udika omaweelelo oilongifo yokuteta omiti. Eshi Noa e li omutumba, okwa li ta dulu okumona ovanamati vaye eshi tava longo noudiinini mokuninga oipilangi yokutungifa. Ovanamati, ovakulukadi vavo nosho yo omukulukadi waye omuholike, ova kala tava longo noudiinini pamwe naye moshilonga osho oule womido omilongo. Pomhito oyo ova li va kufa ko shihapu ashike natango ova li ve na ko shihapu opo va mane.

² Ovanhu pomudingonoko ova li tava diladila kutya Noa noukwaneumbo waye ova pilalala. Fimbo Noa novanamati tava tungu ongulu yomomeva, ovanhu ova li tava yolo epopyo olo kutya ounyuni aushe otau ka yelulwa. Oshiponga osho Noa a li te va lombwele kombinga yasho osha li sha fa oshinima itashi shiiva nosha nyika oulai oku shi itavela. Ovanhu kava li ve udite ko kutya omolwashike Noa noukwaneumbo waye va li tave lihepifa noilonga oyo ya nyika oulai pataleko lavo. Ashike Jehova, Kalunga kaNoa, ka li e mu tala ko elai.

3. Omeityo lilipi Noa a enda pamwe naKalunga?

³ Eendjovo daKalunga oda ti: “Noa okwa enda pamwe naKalunga.” (Lesha Genesis 6:9.) Mbela osho osha hala okutya ngahelipi? Osho inashi hala kutya Kalunga okwa li kombada yedu ile kutya pamwe Noa okwa li a ya meulu. Ndele ponhele yaasho, Noa okwa li ha dulika filufilu kuKalunga, a li e mu hole neenghono nokwa li ashike a fa ta ende pamwe naJehova ngaashi nookaume kaye. Konima yomido omayovi, Ombibeli oya popya kombinga yaNoa ya ti: ‘Omolweitavelo [laye] okwa tokola ounyuni.’ (Heb. 11:7) Noa okwa li a tokola ngahelipi ounyuni omolweitavelo? Oshike hatu lihongo kunena moshihopaenenwa shaye sheitavelo?

4, 5. Ongahelipi ounyuni wa li wa naipala pefimbo laNoa?

⁴ Noa okwa kulila mounyuni omo eenghalo nda enda tadi naipala neendelelo. Eenghalo oda li yo dii nopefimbo laxekulululwa Henok, omulumenhu umwe vali omuyuki oo a enda pamwe naKalunga. Henok okwa  li a xunganeka kutya ounyuni wovahenakalunga owa li tau ka hangwa kefiku letokolo. Ashike pefimbo laNoa, oukolokoshi owa li wa lunda pombada neenghono. Nopehe na omalimbililo, pataleko laJehova ounyuni owa li wa nyonauka molwaashi owa li wa yada elongifo leenghono. (Gen. 5:22; 6:11; Jud. 14, 15) Oshike sha li sha naipika eenghalo ngaho?

⁵ Opa li pa ningwa oshinima shimwe shinyikifa oluhodi neenghono mokati kovanamati vaKalunga vopamhepo, ovaengeli. Umwe womuvo okwa hangwa nale a tukululila Jehova oshibofa, ndele ta ningi Satana Ondiaboli eshi a lundila Kalunga nokuningifa Adam naEva va nyone. Pefimbo laNoa, ovaengeli vamwe ova li va waimina Satana mounashibofa. Eshi ovaengeli ovo va efa po oinakuwanifwa yavo meulu, ova li ve uya kombada yedu, tava djala omalutu opanhu ndele tave likufile ovakainhu vawa va ninge ovakulukadi vavo. Ovaengeli ovanashibofa ovo ve na ounhwa nove lihole vo vene ova li enwefemo lii kovanhu. — Gen. 6:1, 2; Jud. 6, 7.

6. Ovatongolume ova li va nwefa mo ngahelipi eenghalo dounyuni, ndele Jehova okwa li a tokola okuninga po shike?

⁶ Ekwatafano lihe li paushitwe olo la li pokati kovaengeli ovo novakainhu vokombada yedu, ola li le va ningifa va dale ovanamati ovo va li ve na omalutu neenghono de likalekelwa, nOmbibeli oye va ifana ovatongolume, tashi ti: “Ovawifi” ovo hava wifa vakwao. Ovatongolume ovo ovakwanyanya ova li va naipika eenghalo dounyuni neenghono. Nomolwaasho Omushiti a li a mona kutya ‘owii wovanhu kombada yedu owa li uhapu, nomauko omadiladilo omitima davo okwa li mai efimbo alishe.’ Jehova okwa li a tokola kutya ota ka hanauna po oulikumwe wovakolokoshi ovo moule womido 120. — Lesha Genesis 6:3-5.

7. Noa nomukulukadi waye ova li va taalela omashongo elipi mokwaamena ovanamati kenwefemo lii lounyuni wopefimbo lavo?

⁷ Diladila kunghee sha li shidjuu okufila oshisho oukwaneumbo mounyuni  wa tya ngaho! Ashike Noa okwa li a dula oku shi ninga. Okwa li e limonena omukulukadi omutilikalunga. Konima eshi Noa a wanifa omido 500, omukulukadi waye okwa li e mu dalela ovanamati vatatu, Sem, Ham naJafet. * Ovadali ova li ve na okwaamena ovanamati vavo kenwefemo lii olo la li le va dingilila. Ounona voumati ohava kala va kuminwa nova lenga “ovanaenghono” nosho yo “ovalumenhu ovo va tumbala,” onghee hano, ounona otashi dulika va li va lenga ovatongolume. Noa nomukulukadi waye kava li tava dulu okuholeka ovana vavo vaha mone oilonga aishe oyo tai longwa kovatongolume, ndele ova li ashike tava dulu oku va honga oshili ihokwifa kombinga yaJehova Kalunga, oo e tonde oukolokoshi keshe. Ova li ve na okukwafela ovanamati vavo va mone kutya Jehova oku uditile nai elongifo leenghono nounashibofa oo u li mounyuni. — Gen. 6:6.

8. Ongahelipi ovadali ovanaendunge kunena tava dulu okulandula oshihopaenenwa shaNoa nomukulukadi waye?

⁸ Kunena ovadali otashi dulika ve udite ko onghalo omo mwa li Noa nomukulukadi waye molwaashi ounyuni ou tu li muo nao ou na elongifo leenghono nounashibofa. Oilando luhapu ohai kala i yadi eengudu dovanyasha ovatangalali. Nokuli nomalihafifo oo a dingilila ounona otashi dulika a kwatela mo elongifo leenghono nounashibofa. Ovadali ovanaendunge ohava ningi keshe osho tava dulu opo va amene ovana kenwefemo la tya ngaho moku va honga kombinga yaKalunga omunambili, Jehova, oo mafiku ta ka xulifa po elongifo leenghono keshe. (Eps. 11:5; 37:10, 11) Ounona otava dulu okulihonga okulonga osho sha yuka nonande ove li mounyuni woukolokoshi. Noa nomukulukadi waye ova li va pondola. Ovanamati vavo ova kula ve li ovalumenhu ovatilikalunga, ndele tava hombola ovakainhu ovo yo va li va halelela okupitifa komesho Kalunga kashili, Jehova, monghalamwenyo yavo.

9, 10. (a) Elombwelo la li la dja kuJehova lilipi la li la lundulula onghalamwenyo yaNoa? (b) Oshike osho Jehova a li a hololela Noa kombinga yomutungilo nelalakano longuluwato?

⁹ Efiku limwe, onghalamwenyo yaNoa oya li ya lunduluka fiyo alushe. Jehova okwa li a popya nomupiya waye oo omuholike nokwa li e mu lombwela kombinga yelalakano laYe lokuxulifa po ounyuni wopefimbo opo. Kalunga okwa li a lombwela Noa a ti: “Lihongela ongulu yomomeva komuti wagofer.” — Gen. 6:14.

¹⁰ Ongulu oyo yomomeva kaya li oshikepa, ngaashi vamwe hava diladila. Kaya li nokuli ya fa oshikepa, kakele kaasho nayo oya li hai kaama kombada yomeva. Oya li ya fa oshipakete shinene. Jehova okwa li a lombwela Noa kutya oi na okukala i na oule nounene u fike peni, ouyelele u na sha nomutungilo nonokutya oku na oku i vaeka neka meni nokombada. Okwa li a yelifila Noa kutya omolwashike e na okuninga ngaho,  a ti: “Ame ohandi yelufile edu eyelu, . . . Aishe ei i li kombada yedu tai ka fya.” Kakele kaasho, okwa li a ninga eudafano naNoa, a ti: “Ove novana voye ovamati nomwalikadi woye novalikadi vovana voye ovamati pamwe naave, mu nokuya mongulu yomomeva.” Noa okwa li yo e na okweeta mo oludi keshe loinamwenyo aishe, naayo ya li mongulu yomomeva oyo ashike ya li tai ka xupa pEyelu olo la li tali ke uya. — Gen. 6:17-20.

11, 12. Noa okwa li a taalela oshilonga shinene shilipi, nokwa li e linyenga ngahelipi keshongo olo?

¹¹ Noa okwa li a taalela oshilonga shinene. Ongulu yomomeva oya li i na okukala ya kula, i na omutamo weemeta 133, ounene weemeta 22 nosho yo oule wopombada eemeta 13. Oya li ya kula neenghono i dule nokuli noshikepa yoshinanena oyo ya shiya ko. Mbela Noa okwa li a kendabala okuhenuka oshinakuwanifwa osho, ta ngongota shi na sha nomashongo oo a kwatelwa mo ile a lundulule ouyelele u na sha nomutungilo wayo opo shi ninge shipu kuye? Ombibeli otai nyamukula tai ti: ‘Noa osho a ninga. Naanaa ngaashi Kalunga a tonga, osho ye a ninga.’ — Gen. 6:22.

¹² Ova li va longa eedula omilongo, tashi dulika 40 fiyo 50. Ova li ve na okuka omiti, oku di kokolola, oku di teta, oku di lalakanifa noku di tula kumwe. Ongulu yomomeva oya li i na okukala ya londafana lutatu, i na eenduda dihapu noshivelo shi li momunghulo. Otashi ulike kutya oya li i na omakende e li pombada nokwa li ya tungwa monghedi omo omeva taa dulu okutondoka ko. — Gen. 6:14-16.

13. Oshilonga shilipi tashi dulika sha li unene eshongo kuNoa shi dulife nokuli okutunga onguluwato, novanhu ova li ve linyenga ngahelipi?

¹³ Eshi eedula da enda nokudilongela nongulu yomomeva oya li ya fikama po, Noa oku na okukala a li a hafa neenghono omolwoukwaneumbo waye oo we mu yambidida. Natango okwa li e na oshilonga shimwe osho sha li eshongo linene olo tashi dulika la li nokuli lidjuu li dule okutunga ongulu yomomeva. Ombibeli otai ti kutya Noa okwa li “omuudifi wouyuki.” (Lesha 2 Petrus 2:5.) Onghee hano, okwa li a kwatela komesho nouladi mokulondwela ovakolokoshi kombinga yehanauno olo la li tali ke va hanga. Mbela ovanhu ova li ve linyenga ngahelipi? Jesus Kristus lwanima okwa ka popya shi na sha novanhu vopefimbo opo a ti kutya “inave shi shiiva.” Okwa ti kutya ova kala ashike ve litula moinima yavo yakeshe efiku, okulya, okunwa nokuhombola, ndele inava pwilikina kuNoa. (Mat. 24:37-39) Kape na omalimbililo, vahapu ova li tava sheke Noa noukwaneumbo waye, navamwe ova li ve mu ningila omatilifo noku mu pataneka nonyanya.

14. Omaukwaneumbo opaKriste kunena otaa dulu okulihonga shike kuNoa noukwaneumbo waye?

¹⁴ Noa noukwaneumbo waye kava li va sholola. Ova kala nokutunga ongulu yomomeva nonande ovanhu ova li ve wete oilonga yavo inai fimana noya nyika oulai. Omaukwaneumbo opaKriste kunena otaa dulu okulihonga oshilihongomwa sha denga mbada moshihopaenenwa sheitavelo laNoa noukwaneumbo waye. Kakele kaasho, nafye otu li mefimbo  olo la popiwa kOmbibeli kutya ‘omafiku axuuninwa’ onghalelo ei yoinima. (2 Tim. 3:1) Jesus okwa popya kutya ngaashi sha li pefimbo laNoa eshi a tunga ongulu yomomeva osho tashi ka kala yo nopefimbo letu. Otashi ka kala shiwa kOvakriste okudimbuluka kombinga yaNoa, ngeenge ovanhu itava yandje elitulemo ketumwalaka lOuhamba waKalunga, tava sheke ile tave va hepeke. Havo votete tava shakeneke omashongo a tya ngaho.

15. Noa okwa li a shakeneka omaupyakadi ashike eshi a li pokuhanga omido 600?

¹⁵ Ongulu yomomeva oya li ya enda tai pu momukokomoko womido omilongo. Noa okwa li a filwa ovaholike vaye eshi a li e li pokuwanifa omido 600. Okwa li a filwa xe Lamek. * Konima yomido nhano, xe yaLamek, Metusala, xekulu yaNoa, okwa li a fya mepupi lomido 969, nOmbibeli oya popya kutya oye omunhu oo a kala nomwenyo efimbo lile. (Gen. 5:27) Metusala naLamek ova li ko pefimbo limwe nomunhu wotete, Adam.

16, 17. (a) Eshi Noa a li e na omido 600 okwa li a pewa etumwalaka lipe lilipi? (b) Hokolola oshiningwanima shihe fi okudimbuwa osho Noa noukwaneumbo waye va li va mona.

¹⁶ Eshi tatekulululwa Noa a li e na omido 600, okwa li a pewa etumwalaka lipe la dja kuJehova Kalunga tali ti: “Inda mongulu yomomeva, ove neumbo loye alishe.” Pefimbo opo tuu opo, Kalunga okwa li a lombwela Noa a tule mongulu yomomeva oinamwenyo yomaludi aeshe,  oyo ya koshoka okwa li e na oku i kufa iheyali koludi keshe, opo i ka dule okulongifwa mokuninga omayambo, naayo inai koshoka okooivali. — Gen. 7:1-3.

¹⁷ Oshiningwanima osho itashi dulu okudimbuwa. Oinamwenyo omayovi yomaludi tai i mongulu yomomeva, imwe otai ende, imwe otai tuka naimwe otai lipweda, yakula nainini, imwe oikedi ofimbo imwe ya ngungila. Diladila kuNoa ta kendabala okukondeka, ta hanyene ile ta findaeke oifitukuti oyo i ye mongulu yomomeva oyo ya finana. Ombibeli oya ti kutya ‘oya ya mongulu yomomeva kuNoa.’ — Gen. 7:9.

18, 19. (a) Ongahelipi hatu dulu okunyamukula omapulo ovakembauli e na sha noiningwanima yomehokololo laNoa? (b) Onghedi omo Jehova a hoolola okuxupifa oinamwenyo otai ulike ngahelipi ounongo waye?

¹⁸ Ovakembauli vamwe otashi dulika va pule tava ti: ‘Osho otashi dulu okuningwa ngahelipi? Ongahelipi oinamwenyo aishe oyo ya li ya dula okukala pamwe nombili monhele oyo inini?’ Diladila kwaashi: Mbela Omushiti weshito alishe ota nyengwa ngoo okupashukila oinamwenyo yomeshito laye, nokuli noku i deula opo i kale i na eenghedi diwa ngeenge osha pumbiwa? Dimbuluka kutya Jehova oKalunga oo a shita oinamwenyo nolwanima okwa li a tukula pokati Efuta Litilyana nokukangheka etango. Mbela ita dulu okuninga ashishe osho sha tongwa mehokololo laNoa? Kape na omalimbililo, ote shi dulu, naasho osho a ninga.

¹⁹ Kalunga okwa li ta dulu okuhoolola okuxupifa oinamwenyo yaye monghedi vali imwe. Ndele okwa hoolola pandunge okulongifa onghedi oyo tai tu dimbulukifa kutya okwe tu lineekelela okudja pehovelo oshinakuwanifwa shokufila oshisho oinamwenyo aishe i li kombada yedu. (Gen. 1:28) Kunena ovadali vahapu ohava longifa ehokololo laNoa okuhongo ounona vavo kutya Jehova okwa lenga ovanhu noinamwenyo oyo a shita.

20. Noa noukwaneumbo waye otashi dulika va li ve lipyakidila shi fike peni oshivike shaxuuninwa fimbo eyelu ina li uya?

 ²⁰ Jehova okwa li a lombwela Noa kutya oku na oshivike opo Eyelu li uye. Oukwaneumbo waNoa ou na okukala wa li we lipyakidila neenghono. Diladila koilonga ngaashi okwoongela oinamwenyo aishe noikulya yayo noyoukwaneumbo ya longekidwa nawa nokututila mo omitwalo doukwaneumbo. Omukulukadi waNoa noitenya yaye otashi dulika va li ve lipyakidila nokufeweka onhele yavo yokukala mongulu yomomeva.

21, 22. (a) Omolwashike okuhenakonasha kwovanhu vopefimbo laNoa itaku tu kumwifa? (b) Omasheko oo Noa noukwaneumbo waye va li hava mono okudja kovashiinda shavo okwa li a xula po naini?

²¹ Mbela ongahelipi shi na sha novanhu momudingonoko? Natango kava li ‘ve shi shiiva,’ nokuli nonande opa li oumbangi oo tau ulike kutya Jehova okwa nangeka Noa noupuna nosho yo eenghendabala daye. Ova li va mona eshi oinamwenyo tai i mongulu yomomeva. Ashike katu na okukala twa kumwa omolwokuhenakonasha kwavo. Nokunena ovanhu inava didilika oumbangi wa yela oo tau ulike kutya paife otu li momafiku axuuninwa onghalelo ei yoinima. Ngaashi omuyapostoli Petrus a xuunganeka, ovasheki otava sheke ovo tava pwilikine komalondwelo aKalunga. (Lesha 2 Petrus 3:3-6.) Sha faafana, ovanhu ova li va sheka Noa noukwaneumbo waye.

²² Mbela ova kala nokusheka fiyo onaini? Ombibeli oya ti kutya eshi Noa a twala oukwaneumbo waye noinamwenyo mongulu yomomeva, “Omwene okwa idila po konima yaye.” Ngeenge opa li ovasheki popepi, nopehe na omalimbililo onghatu oyo Kalunga a li a katuka oya li ye va mweneka. Ngeenge hasho, odula oya li ye va mweneka, molwaashi oya li ye a tilaelashi! Oya kala nokuloka, ndele tai loko nokulokelela fiyo osheshi ounyuni aushe wa yelulwa, ngaashi naanaa Jehova a popya. — Gen. 7:16-21.

23. (a) Otu shi shii ngahelipi kutya Jehova ka li a hokwa efyo lovakolokoshi vopefimbo laNoa? (b) Omolwashike shi li pandunge okuhopaenena eitavelo laNoa kunena?

²³ Mbela Jehova okwa li a hafela efyo lovakolokoshi ovo? Hasho nandenande! (Hes. 33:11) Mepingafano naasho, okwa li e va pa omhito opo va lundulule eenghedi davo nova longe osho sha yuka. Mbela ova li ngoo tava dulu okuninga ngaho? Onghedi yaNoa yokukalamwenyo oya nyamukula epulo olo. Noa okwa li a ulika kutya ovanhu ova li tava dulu okuxupifwa mokweenda pamwe naJehova nokudulika kuYe moinima aishe. Kungaho, eitavelo laye ola li la tokola ounyuni wopefimbo laye; ola nyaneka pomutenya ovakolokoshi vopefimbo laye. Eitavelo laye ola li le mu xupifa pamwe noukwaneumbo waye. Ngeenge owa hopaenene eitavelo laNoa, naave oto ke lixupififa nosho yo ovo u hole. Ngaashi Noa, oto dulu okweenda pamwe naJehova Kalunga e li kaume koye, noukaume naye otau dulu okukalelela!