1, 2. Ngeenge mohombo omwa holoka omaupyakadi, mbela osha hala kutya itai dulu vali okuxwepopala? Shi yelifa.

OHOMBO oshali ya dja kuJehova notai dulu okweetela omunhu ehafo monghalamwenyo. Ashike nande ongaho, mohombo keshe ohamu holoka omaupyakadi. Otashi dulika nokuli omaupyakadi a kale a fa itaa dulu okukandulwa po nandenande. Osho otashi dulu okuningifa ovalihomboli va kale vehe na vali ekwatafano lopofingo ngaashi va li pehovelo.

² Inatu pumbwa okukala twa kumwa ngeenge meehombo detu tamu holoka omaupyakadi efimbo nefimbo. Ashike osho inashi hala kutya ohombo itai dulu vali okuxwepopala. Nokuli novalihomboli ovo va li ve na omaupyakadi a kwata moiti ova dula oku a kandula po nokupameka ohombo yavo. Ngahelipi mbela?

3, 4. Oshike tashi dulu okuholoka mohombo omafimbo amwe?

³ Ohombo oya kwatela mo ovanhu vavali va yoolokafana. Keshe umwe oha kala e na osho e hole naasho e tonde, e na omataleko a yooloka ko kwaao amukwao noha ningi oinima monghedi i lili. Natango, keshe umwe otashi dulika a dja momudingonoko ile meputuko li lili. Ohashi pula  efimbo neenghendabala opo ovalihomboli va shiivafane nova kale hava longele kumwe.

⁴ Mokweendela ko kwefimbo, ovalihomboli otashi dulika va kale ve lipyakidila neenghono noinima yavo yopaumwene ndele tashi va ningifa vaha kale vali ve na ekwatafano lopofingo. Otashi dulika va monike va fa vehe fi ovalihomboli. Oshike tashi dulu oku va kwafela va kale vali ve na ekwatafano lopofingo?

5. (a) Oshike tashi dulu okukwafela Omukriste a kale e na ekwatafano lopofingo nakaume kaye kopahombo? (b) PaVaheberi 13:4, otu na okutala ko ngahelipi ohombo?

⁵ Jehova okwa yandja omayele a denga mbada oo taa dulu okukwafela ovalihomboli va ehene popepi naye nosho yo nookaume kavo kopahombo. (Epsalme 25:4; Jesaja 48:17, 18) Okwa ti: “Ohombo nai fimanekwe kwaaveshe.” (Ovaheberi 13:4) Oshinima osho wa fimaneka oho kala we  shi tala ko shi na ongushu nowe shi lenga. Oho kala we shi amena noho shi kwata nawa. Osho osho naanaa Jehova a hala tu kale twa tala ko ohombo ngaho.

6. Oshike hatu lihongo muMateus 19:4-6 kombinga yetaleko laJehova li na sha nohombo?

⁶ Jehova oye a hombolifa ovalihomboli votete. Omona waye, Jesus, okwa ti: “Inamu lesha hamba, Omushiti okwe va shita pehovelo omulumenhu nomukainhu, ndele ta ti: onghee hano omulumenhu e nokufiya po xe naina nokulimangeleka komukainhu waye, ndele ava vavali otava ningi omunhu umwe? Osho hano kave fi vali vavali, ndelenee ombelela imwe. Hano osho Kalunga e shi tula kumwe, inashi kufwa kumwe komunhu.” (Mateus 19:4-6) Okudja pehovelo, Jehova okwa li a lalakanena ohombo i kalelele. Okwa li a hala omaukwaneumbo a kale a hangana nokuhafela onghalamwenyo pamwe.

7. Ongahelipi ovalihomboli tava dulu okupameka ohombo yavo?

⁷ Ovalihomboli kunena ohava shakeneke omaupyakadi nomafininiko shi dulife nale. Efimbo limwe omaupyakadi ohaa kala mahapu unene nohaa diladilifa ovalihomboli kutya ohombo yavo itai dulu okuxwepopala nohava sholola. Ashike ngeenge otwa shiiva etaleko laJehova li na sha nohombo, otashi ke tu kwafela. — 1 Johannes 5:3.

8, 9. (a) Onaini tu na okushikula omayele aJehova e na sha nohombo? (b) Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya ohombo oi li oshinima shi na ongushu kufye?

⁸ Omayele aJehova ohae tu etele alushe ouwa. Ngaashi twe shi mona, okwe tu ladipika a ti: “Ohombo nai fimanekwe.” (Ovaheberi 13:4; Omuudifi 5:4) Ngeenge otwa shikula ewiliko laJehova, nokuli nongeenge shidjuu, ohatu ka mona ouwa. — 1 Ovatessaloniki 1:3; Ovaheberi 6:10.

 ⁹ Molwaashi ohombo oi li oshinima sha fimana, otwa pumbwa okuhenuka okuninga sha ile okupopya keshe osho tashi dulu okuteya po ohombo yetu. Onghee hano, otwa hala okupameka ekwatafano letu nakaume ketu kopahombo. Ongahelipi hatu dulu okuninga ngaho?

10, 11. (a) Oupyakadi wa kwata moiti ulipi hau holoka meehombo dimwe? (b) Omolwashike onghedi omo hatu popi nookaume ketu kopahombo ya fimana?

¹⁰ Ope na eenghedi dihapu omo omunhu ta dulu okuyahameka kaume kaye kopahombo. Otu shi shii kutya Omukriste ke na okudenga ile okweehameka kaume kaye kopahombo palutu. Ashike nande ongaho, otashi dulika tu yahameke ookaume ketu kopahombo neendjovo detu. Eendjovo detu otadi dulu okuyahameka vamwe neenghono. Omukainhu umwe okwa ti: “Omushamane wange oha ula nge omalaka mai. Nonande nghi na oipute kolutu, omalaka mai oo omushamane wange ha ula nge, ngaashi oo kutya ‘owa lulila nge’ nosho yo ‘ove omunhu wahamakasha’ okwa yahameka nai omutima wange.” Omushamane umwe okwa ti kutya omukulukadi waye ohe mu yahameke luhapu neendjovo noku mu luka omadina. Okwa ti: “Itandi dulu okweendulula oinima oyo hau lange. Nomolwaasho itandi dulu okupopya naye nohandi kala koilonga fiyo osheshi kwa toka. Oshi li xwepo shi dulife okuya keumbo.” Kunena, okupopya omalaka a honga noinima inai diladilwa nawa oku li apeshe, naasho ohashi yahameke omaliudo avamwe.

¹¹ Ngeenge ovalihomboli ohave liula omalaka mai, ohashi yahameke omaliudo avo nohashi pula efimbo opo umwe a veluke pamaliudo. Jehova ina hala ovalihomboli va kale hava ungaungafana ngaho. Ashike otashi dulika u  udife nai kaume koye kopahombo nopehe na oku shi didilika. Otashi dulika u kale u wete ho ungaunga nawa nakaume koye kopahombo, ndele mbela kaume koye oku udite ngahelipi? Ngeenge owa popi oshinima osho tashi udifa nai kaume koye, oto ka kala ngoo wa halelela okulundulula? — Ovagalati 5:15; lesha Ovaefeso 4:31.

12. Oshike tashi dulu okunyona po ekwatafano lovalihomboli naJehova?

¹² Onghedi omo ho popi nakaume koye kopahombo, kutya nee opokati kovanhu ile ongeenge mu li onye amuke, otai ti sha kuJehova. (Lesha 1 Petrus 3:7.) Jakob 1:26 okwe tu dimbulukifa a ti: “Ngeenge ope na umwe mokati keni e lishii oye omulongelikalunga ndele ita pangele elaka  laye, ndele ota pukifa omutima waye, okulongela Kalunga kwaye okwongaho.”

13. Onghedi imwe ilipi tashi dulika i ningife omunhu a yahameke kaume kaye kopahombo?

¹³ Ope na eenghedi dimwe omo ovalihomboli va pumbwa okukala va lungama eshi tava ungaunga nookaume kavo kopahombo. Pashihopaenenwa, mbela kaume koye kopahombo ota ka kala e udite ngahelipi ngeenge owa hovele okukala efimbo lihapu nomunhu oo ehe fi kaume koye kopahombo? Nonande otashi dulika oto shi ningi netomheno liwa, ngaashi okulonga pamwe naye moukalele ile oku mu kwafela ngeenge e na omaupyakadi, mbela osho otashi ka yahameka kaume koye kopahombo? Omukulukadi umwe Omukriste okwa ti: “Ngeenge onda mono kutya omushamane wange oha kala efimbo lihapu unene nomumwameme wonhumba meongalo nohe mu pe elitulemo la pitilila, ohashi yahameke nge. Ohashi ningifa nge ndi kale nda fa ndihe na oshilonga.”

14. (a) Efinamhango lilipi hatu lihongo muGenesis 2:24? (b) Epulo lilipi twa pumbwa okulipula?

¹⁴ Tu li Ovakriste, otu na oshinakuwanifwa shokufila oshisho ovadali vetu nosho yo ovamwatate novamwameme meongalo. Ashike ngeenge otwa hombola ile otwa hombolwa, otu na oshinakuwanifwa shokufila oshisho ovashamane ile ovakulukadi vetu. Jehova okwa ti kutya omushamane oku na ‘okukanyatela komukainhu waye.’ (Genesis 2:24) Omaliudo ookaume ketu kopahombo oku na okukala a fimanenena kufye. Lipula kutya: ‘Mbela ohandi kongo efimbo ndi kale nakaume kange kopahombo, oku mu pa elitulemo noku mu ulikila ohole oyo a pumbwa nokwa wana okuulikilwa?’

15. Omolwashike Ovakriste ovalihomboli ve na okuhenuka okukala ve na ekwatafano la pitilila naavo vehe fi ookaume kavo kopahombo?

¹⁵ Ngeenge otwa yandje elitulemo la pitilila komunhu oo ehe fi kaume ketu kopahombo, otashi ka eta omaupyakadi  mohombo. Otashi dulika tu hovele okukala hatu lixu momunhu wonhumba ndele hatu kulike ekwatafano lopaihole nomunhu oo. (Mateus 5:28) Omaliudo oo otashi dulika a ende taa kulu noku ku ningifa oshinima osho itashi fimanekifa ohombo yeni.

16. Ombiibeli oya yandja oshipango shilipi shi na sha nohombo?

¹⁶ Konima eshi Ombiibeli ya ti: “Ohombo nai fimanekwe kwaaveshe,” oya weda ko ya ti: ‘Omutala wohombo nau kale uhe noshipo; osheshi ovaholi voipala novateihombo Kalunga te va tokola.’ (Ovaheberi 13:4) Outumbulilo ‘omutala wohombo’ otau ulike kekwatafano lopamilele pokati komushamane nomukulukadi. (Omayeletumbulo 5:18) Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya otwa fimaneka ekwatafano olo nokukala tuhe na oshipo?

17. (a) Ovanhu vahapu kunena ova tala ko ngahelipi oluhaelo? (b) Ovakriste ove na okutala ko ngahelipi oluhaelo?

¹⁷ Ovanhu vamwe kunena ohava diladila kutya inashi puka okukengelela ookaume kavo kopahombo. Inatu efa tu nwefwe mo koikala oyo. Jehova okwa popya sha yela kutya oku tonde oluhaelo neteyohombo. (Lesha Ovaroma 12:9; Ovaheberi 10:31; 12:29) Ngeenge otwa i momilele nomunhu oo ehe fi kaume ketu kopahombo, kungaho ohombo yetu otai ka kala i na oshipo. Ngeenge otwa ningi ngaho ohatu ulike kutya inatu fimaneka omifikamhango daJehova nohatu nyono po ekwatafano letu laye. Onghee hano, otu na okuhenuka keshe osho tashi tu ningifa tu ye moluhaelo. Osho osha kwatela mo okuhenuka omadiladilo inaa koshoka kombinga yomunhu wonhumba. — Job 31:1.

18. (a) Oluhaelo ola faafana ngahelipi nokulongela oikalunga? (b) Jehova okwa tala ko ngahelipi oluhaelo?

¹⁸ MuIsrael shonale, oluhaelo ola li enyono la kwata  moiti paMhango yaMoses, ngaashi ashike okulongela oikalunga. Ovo va li va longela oikalunga ile va ya moluhaelo ova li hava tokolelwa efyo. (Leviticus 20:2, 10) Oluhaelo ola li la faafana ngahelipi nokulongela oikalunga? Ngeenge Omuisrael a li a longela oikalunga, kungaho okwa li a teya eudaneko lokukala omudiinini kuJehova. Ngeenge okwa i moluhaelo, oha teya eudaneko lokukala omudiinini kukaume kaye kopahombo. (Exodus 19:5, 6; Deuteronomion 5:9; lesha Malakia 2:14.) Osho otashi ulike kutya Jehova okwa kala a tala ko oluhaelo li li enyono la kwata moiti okudja nale.

19. Oshike tashi dulu oku tu kwafela tuha ye moluhaelo?

¹⁹ Ongahelipi shi na sha nokunena? Nonande katu li koshi yOmhango yaMoses, etaleko laJehova li na sha noluhaelo inali lunduluka. Ngaashi ashike inatu hala okulongela oikalunga, inatu hala okweefa po oudiinini wetu kookaume ketu kopahombo. (Epsalme 51:1, 4; Ovakolossi 3:5) Ngeenge otwa ningi ngaho, ohatu ka ulika kutya inatu fimaneka ohombo nosho yo Kalunga, Jehova. — Tala omafatululo oitya pexulilo lembo, oshitwa 26.

20. Ongahelipi ounongo tau dulu okukwafela ovalihomboli?

²⁰ Ongahelipi tamu dulu okupameka ohombo yeni? Eendjovo daKalunga oda ti: “Eumbo tali dikwa nomayele, ndele tali pamekwa neendunge.” (Omayeletumbulo 24:3) Eumbo otali dulu okukala la talala nolihe na sha ile la pupyala, liwa nola amenwa. Osho osha faafana nohombo. Omunaendunge ota ka shilipaleka kutya ohombo yaye oya amenwa noihafifa.

21. Ongahelipi eshiivo tali dulu okupameka ohombo?

²¹ Ombiibeli oya popya vali kombinga yeumbo olo ya ti: “Ndele mokushiiva omalimba taa yadifwa noinima i lili nai lili iwa i nondilo.” (Omayeletumbulo 24:4) Osho to lihongo  mEendjovo daKalunga otashi dulu okuxwepopaleka ohombo yeni. (Ovaroma 12:2; Ovafilippi 1:9) Ngeenge oha mu lesha Ombiibeli noishangomwa yetu pamwe mu li ovalihomboli, kundafaneni nghee tamu dulu okutula moilonga osho ta mu lihongo. Taleni kutya omeenghedi dilipi tamu dulu okuulikilafana ohole nokufimanekafana, nonghee tamu dulu okukala ovananghenda noha mu yavelelafana. Ilikaneni Jehova e mu kwafele mu kulike omaukwatya oo tae ke mu kwafela mu pameke ohombo yeni nomu kale mu holafane. — Omayeletumbulo 15:16, 17; 1 Petrus 1:7.

22. Omolwashike tu na okukala tu hole notwa fimaneka ookaume ketu kopahombo?

²² Natu kendabale tu kale hatu ungaunga nookaume ketu kopahombo pahole nonefimaneko. Opo nee ohombo yetu otai ka kala ya pama. Naasho sha fimanenena, ohatu ka hafifa Jehova. — Epsalme 147:11; Ovaroma 12:10.