1. Otwa pumbwa okuninga po shike opo tu shilipaleke kutya Jehova okwa hokwa onghedi yetu yoku mu longela, nomolwashike?

JESUS okwa ti: “Ovailikani vashili tava ilikana Tate momhepo nomoshili; osheshi Tate a hala ava tave mu ilikana va kale va tya ngaha.” (Johannes 4:23; 6:44) Keshe umwe womufye oku na ‘okushipaashipa eshi tashi wapalele Omwene.’ (Ovaefeso 5:10) Ashike osho ihashi kala alushe shipu. Satana ota kendabala oku tu pukifa opo tu ninge oinima oyo inai hokiwa kuJehova. — Ehololo 12:9.

2. Hokolola osho sha li sha ningwa popepi nOmhunda yaSinai.

² Satana oha kendabala oku tu pukifa ngahelipi? Onghedi imwe oyo oku tu ngwangwaneka tuha kale tu shii eyooloko pokati kaasho shi li mondjila naasho sha puka. Didilika osho sha li sha ningilwa oshiwana shaIsrael eshi sha li sha onga onhanda popepi nOmhunda yaSinai. Moses okwa li a ya komhunda, novanhu ova li ve mu teelela a alukile konhanda. Lwanima, ova li va loloka okuteelela ndele tava pula Aron e va ningile oshikalunga. Okwa li e va ningila oshikalunga shoshingoli sha fa onhana. Opo nee ovanhu ova li tava dana oshivilo nokundanisha tava dingilile onhana oyo noku i twila eengolo. Ova li tava diladila kutya eshi tava twile eengolo onhana, kungaho otava longele Jehova. Ashike nonande oshiwana  osha li tashi diladila kutya oshiningwanima osho “oshivilo shefimano lOmwene,” osho hasho sha li tashi ufa kutya oshi li mondjila. Jehova okwa li e shi tala ko shi li onghedi yokulongela oikalunga, novanhu vahapu ova fya. (Exodus 32:1-6, 10, 28) Oshike hatu lihongo mo moshiningwanima osho? Inatu lifufya. ‘Inatu kuma oshipo,’ notu na okweefa Jehova e tu honge osho shi li mondjila naasho sha puka. — Jesaja 52:11; Hesekiel 44:23; Ovagalati 5:9.

3, 4. Omolwashike sha fimana okukonakona oudilo woivilo ihapu oyo hai danwa apeshe?

³ Eshi Jesus a li kombada yedu, okwa li a deula ovayapostoli vaye va tule po oshihopaenenwa shiwa shi na sha nelongelokalunga la koshoka. Konima yefyo laye, ovayapostoli ova li va twikila okuhonga ovahongwa vape omafinamhango aJehova. Ndele konima yefyo lovayapostoli, ovahongi ovanaipupulu ova li va eta meongalo omadiladilo a puka, eenghedindjikilile doshipaani nomadano oivilo. Ova li nokuli va lukulula oivilo imwe oyo yoshipaani opo i kale ihokwifa kOvakriste. (2 Ovatessaloniki 2:7, 10; 2 Johannes 6, 7) Kunena, oivilo ihapu ya tya ngaho oi holike, nohai xumifa komesho omahongo oipupulu nosho yo oumhulile. * — Ehololo 18:2-4, 23.

⁴ Mounyuni kunena, oivilo nomafiku omafudo oi li oshitukulwa sha fimanenena monghalamwenyo yovanhu. Ashike, eshi to twikile okulihonga nghee Jehova ha tale ko oinima, oto ka mona kutya otashi dulika wa pumbwa okulundulula onghedi yoye yokudiladila shi na sha nomadano oivilo yonhumba. Osho otashi dulika shi kale  shidjuu, ashike kala wa shilipalekwa kutya Jehova ote ke ku kwafela. Paife natu ka konakone oudilo woivilo yonhumba oyo hai danwa apeshe opo tu ude ko kutya Jehova okwa tala ko ngahelipi oivilo ya tya ngaho.

5. Oshike tashi ulike kutya Jesus ina dalwa mo 25 Desemba?

⁵ Moitukulwa ihapu mounyuni, Okrismesa ohai danwa mo 25 Desemba, omo ovanhu hava diladila kutya omo Jesus a dalwa. Ombiibeli inai tu lombwela efiku ile omwedi omo Jesus a dalwa, ashike oye tu lombwela kutya onghalo oya li ya tya ngahelipi pefimbo olo a dalwa. Lukas okwa shanga kutya pefimbo olo Jesus a dalelwa muBetlehem, ‘ovafita ova li va nangela oimuna yavo oufiku moixwa,’ tave i lifa. (Lukas 2:8-11) MuDesemba, muBetlehem omwa li hamu kala mwa talala, tamu lokwa nomu na olumi, nomolwaasho ovafita kava li tava dulu okukala moixwa oufiku noimuna yavo pefimbo la tya ngaho. Oshike hatu lihongo mwaasho? Jesus okwa dalwa pefimbo olo onghalo yomhepo ya li i li nawa, ndele hamuDesemba. Ombiibeli nosho yo oumbangi wopandjokonona otau ulike kutya otashi dulika a dalwa muSeptemba ile muOktoba lwaapo.

6, 7. (a) Eenghedindjikilile dihapu dOkrismesa oda dilila peni? (b) Otu na okupa vamwe eeshali netomheno lilipi?

⁶ Okrismesa oya hovela ngahelipi? Oya dilila koivilo yovapaani, ngaashi oshivilo shOvaroma Saturnalia, oshivilo osho sha li hashi ningilwa Saturn, oshikalunga shounamapya. O-Encyclopedia Americana oya ti: “OSaturnalia oshivilo shOvaroma osho sha li hashi danwa mokati kaDesemba, noko kwa dilila eenghedindjikilile dihapu odo hadi ningwa pOkrismesa. Pashihopaenenwa, pedano olo, opa li hapa danwa oivilo ya tata ya indula, hapa yandjwa  eeshali nohapa temwa omalixita.” Natango, edalo loshikalunga shetango shOvapresia shedina Mithra ola li hali danwa mo 25 Desemba.

⁷ Ashike nande ongaho, ovanhu vahapu ovo hava dana Okrismesa kunena ihava diladila shi na sha noudilo wayo woshipaani. Ohava kala va teelela nodjuulufi Okrismesa opo va kale pamwe novapambele vavo, va hafele okulya pamwe nosho yo okupaafana eeshali. Oshoshili kutya otu hole ovapambele vetu nookaume ketu, na Jehova  okwa hala ovapiya vaye va kale hava tukulilafana navamwe. Ovakorinto ovativali 9:7, ova ti: “Kalunga e hole ou ta yandje nehafo.” Jehova ina hala ashike tu kale hatu yandje pomafimbo e likalekelwa. Ovapiya vaJehova ohava hafele okupaafana eeshali nokutalelafana po nookaume novapambele vavo efimbo keshe lokomudo, nopehe na okuteelela okupewa sha. Ohava yandje molwaashi ove hole vamwe. — Lukas 14:12-14.

8. Mbela ovanyanekeli veenyofi ova li va pa Jesus eeshali eshi a li okahanana? Shi yelifa.

⁸ Opo ovanhu vahapu kunena va yambidide ediladilo lokuyandja eeshali pefimbo lOkrismesa, ohava ti kutya ovalumenhu vatatu ovanongo ova li va twaalela okahanana Jesus eeshali eshi ka li moshiunda shoimuna. Oshoshili kutya Jesus okwa li a talelwa po kongudu yovalumenhu nova li ve mu etela eeshali. Pefimbo lOmbiibeli, ovanhu ova li hava twaalele eeshali ovanhu ovo va fimana. (1 Eehamba 10:1, 2, 10, 13) Ndele mbela ou shii ngoo kutya Ombiibeli oya ti kutya ovalumenhu ovo ova li ovanyanekeli veenyofi, ovanhu ovo hava kufa ombinga moumhulile nokava li hava longele Jehova? Kakele kaasho, kava li va talela po Jesus eshi a li okahanana moshiunda, ndele ova li ve mu talela po lwanima eshi a li “okaana” haka di meumbo. — Mateus 2:1, 2, 11.

9. Omadano omadalo oolyelye a tumbulwa mOmbiibeli?

⁹ Efiku olo okaana ka dalwa ohali kala lihafifa. (Epsalme 127:3) Ashike osho inashi hala kutya otu na okudana omafiku omadalo. Diladila kwaashi: MOmbiibeli omwa tumbulwa ashike oivilo ivali yomadalo. Edalo limwe olaFarao waEgipti, nalikwao olohamba Herodes Antipas.  (Lesha Genesis 40:20-22; Markus 6:21-29.) Ovapangeli aveshe ovo kava li ovapiya vaJehova. MOmbiibeli inamu tumbulwa nande omupiya waJehova umwe a dana edalo.

10. Ovakriste vonale ova li va tala ko ngahelipi okudana omafiku omadalo?

¹⁰ O-The World Book Encyclopedia oya ti kutya Ovakriste vonale “ova li va tala ko okudana edalo laumwe ku li onghedindjikilile yoshipaani.” Eenghedindjikilile odo oda li da kanghamena komahongo oipupulu. Pashihopaenenwa, Ovagreka vonale ova li va itavela kutya keshe omunhu oha kala a amenwa koshishitwa shopamhepo pedalo laye. Ova li hava diladila kutya oshishitwa osho shopamhepo oshi na ekwatafano noshikalunga sha dalwa mefiku limwe nomunhu oo. Kakele komaitavelo oo oshipaani, omafiku omadalo oku na yo ekwatafano novanyanekeli veenyofi nosho yo okutengeneka osho tashi ka ningilwa omunhu komesho.

11. Jehova oha kala e udite ngahelipi ngeenge hatu yandje nehalo liwa?

¹¹ Ovanhu vahapu ove udite kutya omafiku avo omadalo okwe likalekelwa nove na okuulika olupandu nohole. Ashike ohatu dulu okuulika kutya otu hole ovapambele nookaume ketu momukokomoko wodula, ponhele ashike yoku shi ninga mefiku lonhumba lokondadalunde. Jehova okwa hala tu kale tu na ohole nohatu yandje efimbo keshe. (Lesha Oilonga 20:35.) Otu na okukala hatu pandula Jehova efiku keshe eshi e tu pa omwenyo, ndele hamefiku ashike omo twa dalwa. — Epsalme 8:3, 4; 36:9.

12. Ongahelipi efiku letu lokufya tali dulu okukala li dule efiku letu lokudalwa?

¹² Omuudifi 7:1 okwa ti: “Edina la fimana li dule omaadi mawa, nefiku lokufya li dule efiku lokudalwa.” Ongahelipi efiku lokufya tali dulu okukala li dule efiku lokudalwa? Ngeenge opo twa dalwa, ihatu kala twa ninga  sha monghalamwenyo, kutya nee oshiwa ile oshii. Ashike ngeenge otwa longifa onghalamwenyo yetu mokulongela Jehova nokuningila vamwe ouwa, ohatu liningile “edina la fimana,” na Jehova ote ke tu dimbuluka nokuli nongeenge otwa fi. (Job 14:14, 15) Ovapiya vaJehova ihava dana omafiku omadalo avo ile edalo laJesus. Jesus okwe tu lombwela ashike tu dane Edimbuluko lefyo laye. — Lukas 22:17-20; Ovaheberi 1:3, 4.

13, 14. Edano lo-Easter oli na ekwatafano nashike?

¹³ Ovanhu vahapu ohava dana o-Easter (opaasa) tava ti kutya otava dana enyumuko laJesus. Ashike paulelalela, edina Easter oli na ekwatafano naEostre, ile Ostara, oshikalungakainhu shomuAnglo-Saxon sheengulasha noitemadula. O-The Dictionary of Mythology oya ti kutya osha li yo oshikalunga sholudalo. Eenghedindjikilile dimwe odo hadi ningwa po-Easter odi na ekwatafano noshinima osho. Pashihopaenenwa, o-Encyclopædia Britannica oya ti kutya omai “okwa kala haa longifwa e li edidiliko lomwenyo mupe nosho yo enyumuko.” Natango, oundiba ova kala hava longifwa okudja nale ve li edidiliko loludalo momalongelokalunga oshipaani. Osho osha yela kutya o-Easter kai na nande ekwatafano nenyumuko laJesus.

¹⁴ Mbela Jehova oha kala ngoo a hafa okutala ovanhu tava lumbakanifa eenghedindjikilile domalongelokalunga oipupulu nenyumuko lOmona waye? Ahowe. (2 Ovakorinto 6:17, 18) Paulelalela, Jehova ine tu lombwela tu dane enyumuko laJesus.

15. Omolwashike Ovakriste vashili hava henuka eenghedindjikilile dimwe odo hadi landulwa ngeenge omunhu a fya?

¹⁵ Ovakriste vashili ohava henuka eenghedindjikilile odo hadi landulwa ngeenge omunhu a fya. Ngeenge omunhu a fya, luhapu ovalilanghali ohava nangala oupafi oufiku aushe. Pepako, ovapambele ohava ekele edu ile eengala mombila fimbo inai fufilwa. Ope na vali eenghedindjikilile dimwe odo hadi landulwa konima yomafiku manini, yeemwedi, ile yomido konima ngeenge omunhu a fi. Ovanhu ohava ningi oinima aishe oyo molwaashi ova itavela kutya oonakufya otava dulu oku va kwafela ile oku va etela oshiponga. Ashike Ombiibeli otai hongo kutya  oonakufya “inava shiiva nande osha.” Onghee hano, ovo va hala okulikaleka mohole yaKalunga kave na okukufa ombinga meenghedindjikilile odo di na ekwatafano nokufimaneka oonakufya. — Omuudifi 9:5, 10.

16, 17. Oshike tu na okukaleka momadiladilo ngeenge hatu ningi omalongekido e na sha nohango?

¹⁶ Efiku lehombolo oli li omhito yehafo. Eehango ohadi danwa meenghedi da yoolokafana mounyuni aushe. Luhapu ovanhu ihava diladila kutya eenghedindjikilile di na sha neehango oda dja peni, nomolwaasho otashi dulika vehe shii kutya eenghedindjikilile dimwe oda dja komaitavelo omalongelokalunga oshipaani. Ashike Ovakriste ovalikongi ovo tava longekida ohango yavo ove na okushilipaleka kutya otai hafifa Jehova. Ngeenge ova shiiva oudilo weenghedindjikilile di na sha nohango, otava ka dula okuninga omatokolo e li pandunge. — Markus 10:6-9.

¹⁷ Ovanhu ova itavela kutya eenghedindjikilile dimwe di na sha neehango ohadi etele ovalihomboli ‘elao.’ (Jesaja 65:11) Pashihopaenenwa, moitukulwa imwe ovanhu ohava kupula ovafuko olwishi nosho yo oinima imwe i lili. Ova itavela kutya otashi ke va etela oludalo, ehafo, omwenyo mule nonokutya otashi ke va amena keemhepo dowii. Ashike Ovakriste ohava henuka eenghedindjikilile adishe odo di na ekwatafano nomalongelokalunga oipupulu. — Lesha 2 Ovakorinto 6:14-18.

18. Omafinamhango Ombiibeli amwe elipi taa kwafa shi na sha nohango?

¹⁸ Ovalihomboli Ovakriste ohava kala va hala eehango davo di kale dihafifa nodi shii okufimanekwa, novanhu ovo ve uya koshivilo osho va tyapule. Ovaenda ovo ve uya kohango yOvakriste kave na okupopya eendjovo dihe  li pahole, okupopya oinima ya nyika omilele tava umbu omishe ile oinima oyo tai fifa ohoni ovafuko ile vamwe. (Omayeletumbulo 26:18, 19; Lukas 6:31; 10:27) Ovakriste ohava henuka okuninga eehango tadi ulike ‘oifulalala yokukalamwenyo’ ile tu tye omalitalifa. (1 Johannes 2:16) Ngeenge oto longekida ohango, shilipaleka kutya oto ka dula okudimbuluka ohango yoye nehafo. — Tala omafatululo oitya pexulilo lembo, oshitwa 28.

19, 20. Okudenga ouhalasha kumwe okwa dilila peni?

¹⁹ Ovanhu ohava denge ouhalasha kumwe peehango dihapu nosho yo poivilo imwe vali. Ngeenge ovanhu tava denge ouhalasha kumwe, omunhu umwe oha halele vakwao omanangeko noupuna, ofimbo vakwao tava yelula ouhalasha vavo. Ovakriste ove na okutala ko ngahelipi okudenga ouhalasha kumwe?

²⁰ O-International Handbook on Alcohol and Culture oya ti kutya okudenga ouhalasha kumwe otashi dulika kwa dja konghedi yoshikulushonale “omo oshikunguluki shiyapuki sha li hashi yambelwa oikalunga.” Osho osha li hashi ningwa “okuhalela vamwe omanangeko noupuna ponhele yokulongifa omautumbulilo ngaashi ‘kala nomwenyo mule!’ ile ‘kala u na oukolele!’” Momafimbo onale, ovanhu ova li hava yelula oukopi mombada opo va pule oikalunga yavo i va nangeke noupuna. Ashike Jehova iha yandje omanangeko noupuna monghedi ya tya ngaho. — Johannes 14:6; 16:23.

21. Ovakriste ove na okuhenuka oivilo ya tya ngahelipi?

²¹ Ngeenge to tokola okukufa ombinga moshivilo shonhumba ile okuhakufa ombinga, diladila kutya otashi xumifa komesho oikala ile elihumbato la tya ngahelipi.  Pashihopaenenwa, oivilo imwe otashi dulika i kale ya kwatela mo eendanisha inadi koshoka, okunwa sha pitilila nosho yo oluhaelo nokuli. Oivilo ya tya ngaho otashi dulika yo i xumife komesho onghedi yokukalamwenyo kwomashenge ovalumenhu novakainhu ile omhepo youkwashiwana. Ngeenge otwa kufa ombinga moivilo ya tya ngaho, mbela ohatu ulike ngoo shili kutya otu tonde osho Jehova e tonde? — Epsalme 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Oshike tashi dulu okukwafela Omukriste a tokole kutya na kufe ombinga moshivilo shonhumba ile hasho?

²² Ovakriste ova pumbwa okukala va lungama neenghono opo va henuke oshivilo keshe osho itashi fimanekifa Kalunga. Omuyapostoli Paulus okwa ti: “Ngeenge tamu li ile tamu nu, ile keshe tuu eshi tamu shi ningi, ashishe shi ningeni okufimanekifa Kalunga.” (1 Ovakorinto 10:31; tala omafatululo oitya pexulilo lembo, oshitwa 29.) Oshoshili kutya haivilo aishe hai kala i na ekwatafano noinima ya kwatela mo oluhaelo, omalongelokalunga oipupulu ile omhepo youkwashiwana. Ngeenge oshivilo shonhumba itashi nyono omafinamhango Ombiibeli, otwa pumbwa okuninga etokolo kufye vene ngeenge ohatu ka kufa ombinga ile hasho. Otwa pumbwa yo okudiladila kutya omatokolo etu otaa ka kuma vamwe ngahelipi.

23, 24. Ongahelipi hatu dulu okuyelifila ovapambele vetu ovo vehe fi Eendombwedi kutya omolwashike ihatu kufa vali ombinga moivilo yonhumba?

²³ Otashi dulika wa efa po okukufa ombinga moivilo oyo itai fimanekifa Jehova. Ashike ovapambele voye vamwe ovo vehe fi Eendombwedi daJehova otashi dulika va diladile kutya osho otashi ulike kutya ku va hole  ile ino hala okukala vali navo. Otashi dulika va kale ve udite kutya pefimbo lomafudo opo ashike ovapambele hava dulu okukala pamwe. Ndele mbela oshike to dulu okuninga po? Ope na eenghedi dihapu omo to dulu oku va shilipaleka kutya ou va hole nonokutya owe va fimaneka. (Omayeletumbulo 11:25; Omuudifi 3:12, 13) Oto dulu oku va shiva ve uye ve ku talele po peemhito dimwe di lili.

²⁴ Ngeenge ovapambele voye ova hala okushiiva kutya omolwashike iho kufa vali ombinga moivilo yonhumba, oto dulu okukonga ouyelele moishangomwa yetu nosho yo ko-jw.org, oo tau ke ku kwafela u va yelifile. Ino popya navo to ulike kutya ova puka ile u va fininike va kale ve na etaleko la fa loye. Kwafela ovapambele voye va mone kutya owa konakona ouyelele muhapu nowa ninga etokolo kwoove mwene. Kala wa ngungumana, ‘neendjovo doye nadi kale alushe donghenda, da fingala omongwa.’ — Ovakolossi 4:6.

25, 26. Ongahelipi ovadali tava dulu okukwafela ounona vavo va kale ve hole omifikamhango daJehova?

²⁵ Osha fimana kufye atushe okukala tu shii kutya omolwashike ihatu kufa ombinga mokudana oivilo yonhumba. (Ovaheberi 5:14) Otwa hala okuhafifa Jehova. Ngeenge otu li ovadali, natu longife efimbo tu kwafele ounona vetu va ude ko omafinamhango Ombiibeli nova kale ve a hole. Ngeenge ova shiiva nawa Jehova, navo otava ka kala va hala oku mu hafifa. — Jesaja 48:17, 18; 1 Petrus 3:15.

²⁶ Jehova okwa hafa okumona eshi hatu ningi eenghendabala tu mu longele monghedi ya koshoka noi li paushili. (Johannes 4:23) Ashike ovanhu vahapu ohava diladila kutya kape na oo ta dulu okukala omunashili mounyuni ou uhe na oshili. Mbela osho oshoshili ngoo? Ohatu ka kundafana oshinima osho metukulwa tali landula.