1-3. (a) Ovanhu vahapu ohava tale ko ngahelipi oilonga yavo? (b) Ombibeli otai ladipike ovanhu va kale ve na etaleko lilipi li na sha noilonga, nomapulo elipi hatu ka kundafana metukulwa eli?

OVANHU vahapu kunena mounyuni ihava shambukilwa oilonga. Ohava longo oule weevili dihapu koilonga oyo ihava hafele, nokave hole okuya koilonga efiku keshe. Ongahelipi ovanhu ovo ve na oikala ya tya ngaho tava dulu okutuwa omukumo opo va kale ve hole oilonga yavo noku i shambukilwa?

² Ombibeli otai ladipike ovanhu va kale ve na etaleko liwa li na sha nokulonga noudiinini. Otai ti kutya oilonga nosho yo oidjemo oyo hatu mono mokulonga noudiinini oi li enangeko noupuna. Salomo okwa ti: “Oshali shaKalunga omunhu ngenge ta li ndee ta nu ndee ta shambukwa kouwa moshilonga shaye ashishe shidjuu.” (Omuudifi 3:13) Jehova oo e tu hole nokwe tu halela alushe ouwa okwa hala tu kale hatu shambukilwa oilonga yetu nokuhafela oidjemo iwa yoilonga yetu. Opo tu likaleke mohole yaye, otwa pumbwa okukala tu na etaleko la fa laye li na sha noilonga nokukala metwokumwe nomafinamhango aye e na sha noilonga. — Lesha Omuudifi 2:24; 5:17.

³ Metukulwa eli, ohatu ka kundafana omapulo ane aa taa landula apa: Oshike tashi dulu oku tu kwafela tu kale hatu shambukilwa oilonga yetu idjuu? Oilonga yoludi lilipi itai wapalele Ovakriste vashili? Ongahelipi hatu dulu okukala tu na ondjele ngeenge tashi uya poilonga yokulikongela omboloto nosho yo omalipyakidilo etu opamhepo? Oilonga ya fimanenena ilipi tu na okukala hatu longo? Ndele tete natu ka konakoneni oihopaenenwa yovalongi vavali vanenenene meshito alishe, Jehova Kalunga naJesus Kristus.

4, 5. Ombibeli otai ulike ngahelipi kutya Jehova oha longo noudiinini?

⁴ Jehova oye Omulongi Munenenene. Genesis 1:1 ota ti: “Pehovelo Kalunga okwa shita eulu nedu.” Eshi Kalunga a mana oilonga yaye yokushita edu naashishe osho shi li ko, okwa li a popya kombinga yoilonga oyo a ti kutya oya “wapala unene.” (Genesis 1:31) Oku shi popya noitya imwe, Kalunga okwa li a mbilipalelwa filufilu koilonga yaye aishe oyo a li a longa kombada yedu. Osha yela kutya okwa li yo a hafa neenghono omolwoilonga yaye youdiinini, molwaashi oku li ‘Kalunga omunelao.’ — 1 Timoteus 1:11.

⁵ Kalunga ketu omulongi omudiinini ina efa po okulonga. Konima eshi pa pita efimbo lilelile okudja eshi edu naashishe osho shi li ko ya pwa okushitwa, Jesus okwa li a popya kutya: “Tate ta longo fiyo paife, naame yo handi longo.” (Johannes 5:17) Xe okwa kala ta longo shike? Nonande oku li meulu, okwa kala e lipyakidila mokuwilika nokufila oshisho ovanhu kombada yedu. Okwa ka kala ta shiti ‘oishitwa ipe,’ sha hala okutya, Ovakriste ovavaekwa ovo tava ka pangela pamwe naJesus meulu monakwiiwa. (2 Ovakorinto 5:17) Okwa kala yo ta longo opo a wanife po elalakano laye li na sha novanhu, opo ovanhu ovo ve mu hole va ka mone omwenyo waalushe mounyuni mupe. (Ovaroma 6:23) Nopehe na omalimbililo, Jehova okwa hafa neenghono omolwoidjemo yoilonga oyo. Ovanhu omamiliyona ova tambula ko etumwalaka lOuhamba, va nanenwa kuKalunga nova lundulula onghalamwenyo yavo opo ve likaleke mohole yaye. — Johannes 6:44.

6, 7. Jesus oku na ondjokonona ile yokukala omulongi omudiinini ilipi?

⁶ Jesus oku na ondjokonona ile yokukala omulongi omudiinini. Fimbo a li i ne uya kombada yedu, okwa li ha longo e li “omulongi onghulungu” oo a li a longifwa kuKalunga mokushita oinima aishe “yomeulu naai yokombada yedu.” (Omayeletumbulo 8:22-31, NW; Ovakolossi 1:15-17) Eshi Jesus a li kombada yedu, okwa li a twikila okulonga noudiinini. Eshi a li omunyasha, okwa li e lihonga oilonga yokuhonga oipilangi, nomolwaasho  okwa li a shiivika e li “omuhongi womiti.” * (Markus 6:3) Oilonga ya tya ngaho oya li idjuu noya li tai pula okukala nomaunghulungu e lili noku lili, unene tuu mefimbo lonale eshi kwa li kuhe na eefabulika dokuhonga oipilangi nosho yo eefitola dokulandifa oipilangi noilongifo yokolusheno. Diladila ashike Jesus tai a ka longe, tashi dulika ta ka ka omiti noku di tuta e di twale oko ta longele! Diladila yo kuJesus ta tungu omaumbo, ta longekida oikonde noku i tula mo, ta longo omivelo nokuninga oikwaipundi yomomaumbo! Jesus okwa li a mona pauhandimwe ehafo olo hali di mokulonga noudiinini nosho yo noukeka.

⁷ Jesus okwa li oshihopaenenwa sha denga mbada shokulonga noudiinini moukalele. Okwa li e litula mo filufilu moilonga ya tya ngaho ya fimanenena oule womido nhatu netata. Molwaashi okwa li a hala okuudifila ovanhu vahapu ngaashi ta dulu, okwa li ha longifa nawa efimbo laye, ha penduka eengula dinene nokulonga fiyo okeenguloshi. (Lukas 21:37, 38; Johannes 3:2) Okwa li ha endaenda ‘noilando nomikunda ta udifa evangeli lOuhamba waKalunga.’ (Lukas 8:1) Okwa li ha ende eekilometa omafele, ta ende kolupadi meendjila dile di na ondwi opo a ka udifile ovanhu onghundana iwa.

8, 9. Oshike tashi ulike kutya Jesus okwa li ha shambukilwa oilonga yaye idjuu?

⁸ Mbela Jesus okwa li ha shambukilwa oilonga yaye idjuu youkalele? Heeno, okwa li he i shambukilwa! Okwa li a kuna eembuto doshili yOuhamba, nokwa fiya omapya a pya okuteywa. Okulonga oilonga yaKalunga okwa li kwa pameka Jesus, nomolwaasho a li e lidilika oikulya pomhito imwe opo a wanife po oilonga oyo. (Johannes 4:31-38) Diladila kunghee a li e udite a wanenwa eshi a li a dula okulombwela Xe pexulilo loukalele waye wokombada yedu, a ti: “Ame onde ku fimanekifa kombada yedu mokuwanifa oshilonga eshi we shi pele nge, ndi shi longe.” — Johannes 17:4.

 ⁹ Jehova naJesus ove li shili oihopaenenwa ya denga mbada yovanhu ovo hava shambukilwa oilonga yavo idjuu. Ohole yetu yokuhola Jehova ohai tu linyengifa tu ‘ninge ovahopaeleli vaye.’ (Ovaefeso 5:1) Ohole yetu yokuhola Jesus ohai tu linyengifa tu “shikule oshikoti shaye.” (1 Petrus 2:21) Onghee hano, natu ka konakoneni shi na sha nanghee nafye hatu dulu okukala hatu shambukilwa oilonga yetu idjuu.

10, 11. Oshike tashi dulu oku tu kwafela tu kale tu na etaleko liwa shi na sha noilonga yetu?

¹⁰ Ovakriste vashili otava dulu okulonga oilonga yokulikongela omboloto. Onghee hano, otwa hala okuhafela oilonga yetu nokukala twa wanenwa. Ndele osho otashi dulu okukala shidjuu neenghono ngeenge ohatu longo oilonga yokulikongela omboloto oyo tuhe hole. Ongahelipi hatu dulu okukala hatu shambukilwa oilonga yetu meenghalo da tya ngaho?

¹¹ Natu kale tu na etaleko liwa. Itatu dulu alushe okulundulula eenghalo detu, ndele ohatu dulu okulundulula etaleko letu. Ngeenge otwa dilonga shi na sha netaleko laKalunga, otashi dulu oku tu kwafela tu kale tu na etaleko liwa li na sha noilonga. Pashihopaenenwa, ngeenge ou li omutwe woukwaneumbo, dimbuluka kutya oilonga yoye otai ku kwafele u file oshisho oukwaneumbo woye, nonande otai monika idinifa. Okufila oshisho oukwaneumbo woye oshinima sha fimana koshipala shaKalunga. Eendjovo daye otadi ti kutya omunhu oo iha file oshisho oukwaneumbo waye ‘oku dulike kwaau ehe fi omwiitaveli.’ (1 Timoteus 5:8) Okukala u shii kutya oilonga yoye otai ku kwafele u wanife po oshinakuwanifwa shoye osho wa pewa kuKalunga, otashi dulu oku ku kwafela u hafele oilonga yoye nokukala u na elalakano, omaukwatya oo tashi dulika ehe niwe kovanailonga vakweni.

12. Okulonga noudiinini nosho yo okukala ovanashili koilonga yetu ohaku eta omauwa elipi?

¹² Natu kale hatu longo noudiinini notu li ovanashili. Okulonga noudiinini nosho yo okulihonga okulonga nawa oilonga yetu otaku dulu oku tu etela omanangeko noupuna. Ovanailonga  ovo hava longo noudiinini nonoukeka ova fimanekwa neenghono kovayandji voilonga vavo. (Omayeletumbulo 12:24; 22:29) Tu li Ovakriste vashili, otu na yo okukala ovanashili moilonga yetu, katu na okuvaka oimaliwa, oinima imwe i lili ile efimbo lomuyandji woilonga. (Ovaefeso 4:28) Ngaashi twa mona metukulwa la tetekela, okukala ovanashili ohaku eta ouwa. Omunailonga oo a shiivikila ounashili ohe lineekelwa noupu. Kakele kaasho, ohatu dulu okukala twa mbilipalelwa omolwokukala tu na ‘omaliudo mawa’ nokukala tu shii kutya ohatu hafifa Kalunga oo tu hole, kashi na nee mbudi kutya ovayandji voilonga vetu ove wete oshihopaenenwa shetu tu li ovanailonga ovadiinini ile hasho. — Ovaheberi 13:18; Ovakolossi 3:22-24.

13. Oshihopaenenwa shetu shiwa koilonga otashi dulu okweeta oidjemo ilipi?

 ¹³ Natu kale tu shii kutya elihumbato letu ohali fimanekifa Kalunga. Ngeenge otwa diinine omifikamhango da denga mbada dopaenghedi dopaKriste koilonga, ovanhu vamwe otave ke shi didilika. Osho otashi ka eta oidjemo ilipi? Ohatu ka ‘wapeka elongo laKalunga, Omukulili wetu.’ (Titus 2:9, 10) Elihumbato letu liwa otali dulu okuningifa vamwe va mone ouwa welongelokalunga letu, notali ka kala lihokwifa kuvo neenghono. Diladila ashike kunghee to ka kala wa hafa ngeenge omunailonga mukweni umwe okwa tambula ko oshili omolwoshihopaenenwa shoye shiwa koilonga! Osho sha fimanenena oshosho kutya: Itashi ka kala mbela shihafifa neenghono okushiiva kutya elihumbato loye liwa ohali fimanekifa Jehova nohali hafifa omutima waye? — Lesha Omayeletumbulo 27:11; 1 Petrus 2:12.

14-16. Ngeenge hatu ningi etokolo li na sha nokukonga oilonga, omapulo a fimana elipi twa pumbwa okulipula?

¹⁴ Ombibeli inai yandja omalombwelo okondadalunde e na sha noilonga yokulikongela omboloto oyo tai wapalele ile oyo itai wapalele Ovakriste. Ndele osho inashi hala okutya ohatu dulu okulonga oilonga yoludi keshe, kashi na nee mbudi kutya oya kwatela mo shike. Omishangwa otadi dulu oku tu kwafela tu konge oilonga tai wapalele notai ti sha, oyo tai hafifa Kalunga, notu henuke oilonga oyo itai mu hafifa. (Omayeletumbulo 2:6) Ngeenge hatu ningi omatokolo e na sha nokukonga oilonga, otu na okulipula omapulo avali a fimana taa landula.

¹⁵ Mbela okulonga oilonga yoludi eli okwa kwatela mo oinima yonhumba oyo ya tokolwa kOmbibeli? Eendjovo daKalunga oda tokola filufilu okuvaka, okupopya oipupulu nosho yo okuhonga oihongwafano. (Exodus 20:4; Oilonga 15:29; Ovaefeso 4:28; Ehololo 21:8) Ohatu ka henuka okulonga oilonga oyo tai dulu oku tu ningifa tu kufe ombinga moinima ya tya ngaho. Ohole yetu yokuhola Jehova itai ke tu pitika nande tu konge oilonga  oyo ya kwatela mo okulonga oilonga oyo tai nyono oipango yaye. — Lesha 1 Johannes 5:3.

¹⁶ Mbela okulonga oilonga ya tya ngaho otaku ka ningifa nge ndi yambidide ile ndi xumife komesho oinima ya puka? Natu tale koshihopaenenwa tashi landula. Okulonga u li hamushanga inashi puka musho vene. Ndele ongahelipi ngeenge Omukriste okwa pewa oilonga ya tya ngaho mokapangelo oko haka kufa ovanhu omadimo? Oilonga oyo itai pula hamushanga a kale ta kwafele okukufa mo omadimo odikilila. Ndele nande ongaho,  mbela oilonga yaye yakeshe efiku itai yambidida okulonga kwokapangelo oko haka kufa mo omadimo, oshinima osho shihe li metwokumwe nEendjovo daKalunga? (Exodus 21:22-24) Molwaashi otu hole Jehova, inatu hala okukala tu na ekwatafano noinima oyo ihe li metwokumwe nOmishangwa.

17. (a) Oinima ilipi tu na okukonakona noukeka ngeenge hatu ningi omatokolo e na sha noilonga? (Tala  oshimhungu pepandja 177.) (b) Ongahelipi eliudo letu tali dulu oku tu kwafela tu ninge omatokolo oo taa hafifa Kalunga?

¹⁷ Omalipulo mahapu a pamba oilonga otaa dulu okukandulwa po mokukonga omanyamukulo omapulo avali a fimana oo e li mokatendo okati-15 nokati-16. Kakele kaasho, ope na natango oinima imwe oyo twa pumbwa okukonakona noukeka ngeenge hatu ningi omatokolo e na sha noilonga. * Inatu teelela  omupiya omudiinini a tule po omifindalandu odo da kwatela mo onghalo keshe oyo tai dulu okuholoka po. Ndele otwa pumbwa okulongifa eendunge dokuyoolola. Ngaashi twe lihonga mEtukulwa 2, otwa pumbwa okuhonga nokudeula eliudo letu mokukonakona nghee hatu dulu okutula moilonga Eendjovo daKalunga monghalamwenyo yetu yakeshe efiku. Ngeenge otwa ‘ika okutongola ouwa nowii,’ eliudo letu otali ke tu kwafela tu ninge omatokolo oo taa hafifa Kalunga notae tu kwafele tu likaleke mohole yaye. — Ovaheberi 5:14.

18. Omolwashike shidjuu okukala tu na etaleko li li pandjele li na sha noilonga nosho yo omalipyakidilo etu oinima yopamhepo?

¹⁸ Kashipu okukala tu na etaleko li li pandjele li na sha noilonga nosho yo omalipyakidilo etu oinima yopamhepo ‘momafiku aa axuuninwa,’ molwaashi “omafimbo madjuu.” (2 Timoteus 3:1) Omafimbo amwe, ohashi kala shidjuu neenghono okumona oilonga noku i diinina. Ndele tu li Ovakriste vashili, otu shii kutya osha fimana okulonga noudiinini opo tu file oshisho omaukwaneumbo etu. Ashike ngeenge inatu lungama, omafininiko okudja koilonga ile ohole younyuni yokuhola omaliko oyo i na enwefemo linene otai dulu okuya moshipala omalipyakidilo etu e na sha noinima yopamhepo. (1 Timoteus 6:9, 10) Natu ka konakoneni nghee hatu dulu okukala tu na ondjele, mokupitifa komesho “oinima oyo ya fimanenena.” — Ovafilippi 1:10, NW.

19. Omolwashike tu na okulineekela Jehova filufilu, nelineekelo la tya ngaho otali tu kwafele tu henuke shike?

¹⁹ Kala we lineekela Jehova filufilu. (Lesha Omayeletumbulo 3:5, 6.) Mbela katu na okukala twe lineekela Jehova filufilu? Otu na okukala twe mu lineekela filufilu, molwaashi ohe tu file oshisho. (1 Petrus 5:7) Oku shii nawa osho twa pumbwa e tu dule, noha wanifa po alushe eemhumbwe detu. (Epsalme 37:25) Onghee hano, otu na okupwilikina eshi Eendjovo daye tadi tu dimbulukifa tadi ti: “Mokukala kweni kaleni mu he nolwisho. Eshi mu shi kwete nashi mu wanene, osheshi [Kalunga] okwa  tya: Ame ihandi ku efa noitandi ku fii po nande.” (Ovaheberi 13:5) Ovalongi vefimbo liyadi vahapu otava dulu okuyandja oumbangi kutya Kalunga oha yandje shili oipumbiwa yonghalamwenyo. Ngeenge otwe lineekela filufilu kutya Jehova ote ke tu fila oshisho, ohatu ka henuka okukala noshisho sha pitilila shi na sha nokufila oshisho omaukwaneumbo etu. (Mateus 6:25-32) Itatu ka efa oilonga yokulikongela omboloto i tu efife po omalipyakidilo etu opamhepo, ngaashi okuudifa onghundana  iwa nosho yo okuya kokwoongala. — Mateus 24:14; Ovaheberi 10:24, 25.

20. Okukaleka eisho li li nawa osha hala okutya shike, noshike tashi dulu oku tu kwafela tu ninge ngaho?

²⁰ Kaleka eisho loye li li nawa. (Lesha Mateus 6:22, 23.) Okukaleka eisho letu li li nawa osha hala okutya okukaleka onghalamwenyo yetu i li paunafangwa. Eisho li li nawa lOmukriste ohali yandje elitulemo kelalakano limwe, sha hala okutya, okulonga ehalo laKalunga. Ngeenge eisho letu ola yukifa elitulemo koinima ya yuka, itatu ka kala twa pwila mokukonga oilonga oyo hai futu nawa nosho yo okulalakanena onghalamwenyo youdjeko. Itatu ka kala yo twa pwila mokulikongela oinima yoshinanena noya denga mbada nopehe na olufuwo, oyo ovashiivifi voinima yopaipindi hava kendabala oku tu itavelifa kutya otwe i pumbwa opo tu kale twa hafa. Ongahelipi to dulu okukaleka eisho loye li li nawa? Henuka okulindubila eendjo inadi pumbiwa. Ino liongelela oiniwe oyo hai pula efimbo nosho yo elitulemo lihapu. Dulika komayele Ombibeli oo taa ti kutya natu kale twa wanenwa ‘koipalwifa nokoikutu.’ (1 Timoteus 6:8) Kendabala okukaleka onghalamwenyo yoye paunafangwa.

21. Omolwashike twa pumbwa okulitulila po omalalakano, noshike tu na okukala twa pitifa komesho monghalamwenyo yetu?

²¹ Litulila po omalalakano e na sha noinima yopamhepo noku a diinina. Molwaashi katu na efimbo la wana nosho yo eenghono okuninga keshe shimwe monghalamwenyo, otwa pumbwa okulitulila po omalalakano. Ngeenge inatu litulila po omalalakano, oinima oyo inai fimana otai ka mana po efimbo letu li na ondilo. Oshike tu na okukala twa pitifa komesho monghalamwenyo yetu? Ovanhu vahapu mounyuni ohava yandje elitulemo lihapu kokulalakanena ehongo lopombada opo va dule okumona omaifano a tumbala monghalelo ei. Ndele Jesus okwa ladipika ovashikuli vaye kutya nava ‘konge tete Ouhamba.’ (Mateus 6:33) Onghee hano, tu li Ovakriste vashili, otwa pitifa komesho Ouhamba waKalunga monghalamwenyo yetu. Onghedi yetu yokukalamwenyo, sha hala okutya, omatokolo oo hatu ningi, omalalakano oo hatu litulile po nosho yo omalipyakidilo etu oku na okuulika kutya otwa lenga oinima yOuhamba notwa  pitifa komesho okulonga ehalo laKalunga ponhele yoinima yopamaliko nosho yo omaifano omounyuni.

22, 23. (a) Oilonga ilipi ya fimanenena kOvakriste vashili, nongahelipi hatu dulu okuulika kutya otwa lenga oilonga ya tya ngaho? (Tala  oshimhungu pepandja 180.) (b) Owa tokola toko okuninga shike shi na sha noilonga yokulikongela omboloto?

²² Molwaashi otu shii kutya otu li filufilu mefimbo lexulilo, ohatu yandje elitulemo lihapu koilonga ya fimanenena oyo i na okulongwa kOvakriste vashili, okuudifa nokuninga ovanhu ovahongwa. (Mateus 24:14; 28:19, 20) Otwa hala okukala twe litula moilonga oyo tai xupifa eemwenyo, ngaashi Jesus oo e li oshihopaenenwa shetu. Ongahelipi hatu dulu okuulika kutya otwa lenga oilonga ya tya ngaho? Vahapu vomoshiwana shaKalunga otava kufa ombinga moilonga yokuudifa nomutima aushe ve li ovaudifi momaongalo. Vamwe ova unganeka nawa oinima yavo opo va dule okuninga ovakokolindjila ile okuya moilonga youtumwa. Molwaashi ovadali vahapu ove shii kutya osha fimana okulitulila po omalalakano e na sha noinima yopamhepo, ova ladipika ovana vavo va lalakanene omaifano e na sha noilonga yefimbo li yadi. Mbela ovaudifi vOuhamba ovaladi ohava shambukilwa ngoo oilonga yavo idjuu youkalele? Heeno, ohave i shambukilwa! Okulongela Jehova nomutima aushe ohashi etele omunhu ehafo monghalamwenyo, embilipalelo nosho yo omanangeko noupuna mahapu. — Lesha Omayeletumbulo 10:22.

²³ Vahapu vomufye ohatu longo eevili dihapu koilonga yokulikongela omboloto opo tu file oshisho omaukwaneumbo etu palutu. Natu dimbuluke kutya Jehova okwa hala tu kale hatu shambukilwa oilonga yetu idjuu. Ngeenge otwa kala tu na etaleko la fa laye nokukatuka metwokumwe nomafinamhango aye, ohatu ka hafela oilonga yetu. Onghee hano, natu kale twa tokola toko tuha efe nande oilonga yokulikongela omboloto i ye moshipala oilonga yetu ya fimanenena yokuudifa onghundana iwa yOuhamba waKalunga. Ngeenge otwa kala twa pitifa komesho oilonga ya tya ngaho monghalamwenyo yetu, ohatu ulike kutya otu hole Jehova, nokungaho ohatu ke likaleka mohole yaye.