1, 2. Ovanhu vahapu ohave lipula nashike?

OSHIKE hashi uya momadiladilo oye ngeenge wa udu oinima ngaashi ei tai landula? Oshikungulu shomhepo shinene sha hanauna po omukunda wonhumba. Omulumenhu wonhumba e uya nondjebo mongeleka, ndele ta umbu nokulemaneka nokudipaa ovanhu vahapu. Omudalakadi a fya kokankela nokwa fiya po ounona vatano.

² Ngeenge oiponga nomaupyakadi a tya ngaho tai holoka, ovanhu vahapu ohava kala tave lipula kutya omolwashike mounyuni mu yadi outondwe nokumona oixuna. Mbela naave owe lipula nale kutya omolwashike shi li ngaho?

3, 4. (a) Habakuk okwa li a pula omapulo elipi? (b) Jehova okwa li a nyamukula Habakuk ngahelipi?

³ Ombiibeli otai ulike kutya novanhu vamwe ovo va li ve na eitavelo la kola muKalunga ova li yo va pula omapulo a tya ngaho. Pashihopaenenwa, omuprofeti Habakuk okwa li a pula Jehova ta ti: “Oshike Ove ho talifa nge osho inashi yuka, ndele ndi nokutala eshunduko? Heeno, owii noukolokoshi u li koshipala shange. Ope nondubo neemhata.” — Habakuk 1:3.

⁴ Ombiibeli oya popya muHabakuk 2:2, 3 kutya Kalunga okwa li a nyamukula omapulo aHabakuk noku mu udanekela kutya onghalo otai ka alukila kouwa. Jehova oku hole ovanhu neenghono. Ombiibeli oya ti: ‘Ote mu file oshisho.’ (1 Petrus 5:7) Kalunga oku tonde okumona oixuna neenghono e dule ovanhu. (Jesaja 55:8, 9) Onghee hano, natu ka kundafaneni epulo eli kutya: Omolwashike mounyuni mu na okumona oixuna kuhapu?

5. Ovafita vahapu veengeleka ohava hongo shike kombinga yokumona oixuna? Ombiibeli otai hongo shike?

⁵ Ovafita veengeleka luhapu ohava hongo kutya Kalunga oye a hala ovanhu va mone oixuna. Ovanhu vamwe ohava ti kutya keshe shimwe osho tashi hange omunhu, kutya nee oshiponga, Kalunga okwe shi tokola nale, nokatu na efiku tu shi ude ko kutya omolwashike shi li ngaho. Vamwe ohava ti kutya ovanhu, mwa kwatelwa ounona, ohava fi opo va ye meulu kuKalunga. Ashike osho kashi fi shoshili molwaashi Kalunga iha etele nandenande ovanhu owii. Ombiibeli oya ti: ‘Kalunga oku li kokule nouhenakalunga, nOmunamapangelo aeshe oku li kokule nowii.’ — Job 34:10.

6. Omolwashike ovanhu vahapu hava pe Kalunga ombedi omolwokumona oixuna akushe oko ku li mounyuni?

⁶ Ovanhu vahapu ohava pe Kalunga ombedi omolwokumona oixuna akushe oko ku li mounyuni molwaashi otava diladila kutya Kalunga oye ta pangele ounyuni. Ndele ngaashi twe lihonga mEtukulwa 3, ounyuni otau pangelwa kuSatana Ondiaboli.

7, 8. Omolwashike mounyuni mu na okumona oixuna kuhapu?

⁷ Ombiibeli otai ti kutya ‘ounyuni aushe ou li mepangelo lomunawii.’ (1 Johannes 5:19) Omupangeli wounyuni ou, Satana, omukwanyanya nota “hongaula ounyuni aushe.” (Ehololo 12:9) Ovanhu vahapu ove na oikala ya fa yaye, nomolwaasho hava popi oipupulu, ve na outondwe novakwanyanya.

⁸ Ope na omatomheno amwe vali kutya omolwashike mounyuni mu na okumona oixuna kuhapu. Konima eshi Adam naEva va hoolola okuhadulika, oludalo lavo ola fyuulula oulunde kuvo. Omolwoulunde oo, ovanhu otava etele ovanhu vakwao emono loixuna. Luhapu ohava kala va hala okukala va talwa ko va fimana ve dule vakwao. Ohava lwifafana nokuhepekafana. (Omuudifi 4:1; 8:9) Omafimbo  amwe ovanhu ohava mono oixuna ‘omolwefimbo noiningwanima yombadilila.’ (Omuudifi 9:11, NW) Otava dulu okuya moshiponga nokuningilwa sha shii ombadilila.

9. Omolwashike hatu dulu okukala noushili kutya Jehova oku na etomheno li shii okuudiwa ko eshi a efa okumona oixuna ku kale po?

⁹ Jehova haye nandenande omweetifi wokumona oixuna. Haye tu na okupa ombedi eshi mounyuni mu na oita, ominyonena nomahepeko. Haye yo ha etifa oiponga ngaashi omakakamo edu, oikungulu yomefuta nefundja. Ndele otashi dulika u lipule kutya: ‘Ngeenge Jehova oku li omunaenghono adishe, omolwashike ita kelele oinima oyo iha ningwe vali?’ Otu shi shii kutya Kalunga oku na ko nasha lela nafye, onghee hano, oku na etomheno li shii okuudiwa ko eshi a efa okumona oixuna ku kale po. — 1 Johannes 4:8.

10. Satana okwa li a lundila ngahelipi Jehova?

¹⁰ Satana okwa li a pukifa Adam naEva moshikunino shaEden eshi a lundila Kalunga kutya ke fi omupangeli muwa. Okwa ti yo kutya Kalunga okwe va holeka sha shiwa. Okwa li a hala va itavele kutya ye oku li omupangeli muwa e dule Jehova nonokutya inava pumbwa ewiliko laJehova. — Genesis 3:2-5; tala omafatululo oitya pexulilo lembo, oshitwa 27.

11. Otwa pumbwa okumona enyamukulo kepulo lilipi?

¹¹ Adam naEva kava li va dulika kuJehova, nova li tava diladila kutya ove na oufemba wokutokola kuvo vene osho shi li mondjila naasho sha puka. Ongahelipi Jehova a li ta ka ulikila ovanyoni ovo kutya ova puka nosho yo kutya oye e shii osho tashi dulu oku va etela ouwa?

12, 13. (a) Omolwashike Jehova ina hanauna po diva Adam naEva? (b) Omolwashike Jehova a efa Satana a ninge omupangeli wounyuni ou novanhu ve lipangele vo vene?

¹² Jehova ka li a hanauna po Adam naEva diva eshi va  nyona. Ponhele yaasho, okwe va efa va dale ounona. Opo nee Jehova okwe shi ninga tashi shiiva opo oludalo laAdam naEva li hoolole kutya olyelye la hala a kale omupangeli wavo. Elalakano laJehova lokuyadifa edu novanhu va wanena otali ka wanifwa po, kashi na nee mbudi kutya Ondiaboli otai kendabala okuninga po shike. — Genesis 1:28; Jesaja 55:10, 11.

¹³ Satana okwa li a shonga Jehova moipafi yovaengeli omamiliyona. (Job 38:7; Daniel 7:10) Onghee hano, Jehova okwa li a pa Satana omhito a ulike oushili waasho a popya. Okwa pa yo ovanhu omhito va tote po omapangelo avo vene tava wilikwa kuSatana opo va ulike ngeenge otava pondola ngoo shili okulipangela nopehe na ekwafo laYe.

14. Efimbo olo la pita po ola ulika shike?

¹⁴ Ovanhu ova kala tava kendabala okulipangela vo vene oule womido omayovi ndele inava pondola. Osho osha ulika kutya Satana omunaipupulu. Ovanhu ova pumbwa ekwafo laKalunga. Omuprofeti Jeremia okwa popya shi li mondjila eshi a ti: “Ondi shi shii nokutya, ondjila yomunhu ihai kala mepangelo laye mwene ile mepangelo lomulumenhu, nhumbi ta ende, nhumbi ta yukifa eenghatu daye.” — Jeremia 10:23.

15, 16. (a) Omolwashike Jehova a efa okumona oixuna ku kale po efimbo lile? (b) Omolwashike Jehova ita xulifa po paife omaupyakadi oo a etifwa kuSatana?

¹⁵ Omolwashike Jehova a efa okumona oixuna ku kale po oule wefimbo lile? Omolwashike ina kelela oinima ii iha ningwe? Osha pula efimbo opo ku monike kutya epangelo laSatana itali pondola. Ovanhu ova kendabala omaludi omapangelo e lili noku lili, ndele inava pondola. Nokuli nonande ova ninga exumokomesho mounongononi nohava  dulu okunduluka oinima i lili noku lili, ope na okuhenouyuki, oluhepo, ominyonena noita shi dulife nale. Itatu dulu okupondola okulipangela nopehe na ekwafo laKalunga.

¹⁶ Jehova ina xulifa po natango omaupyakadi oo a etifwa kuSatana molwaashi ngeenge okwa ningi ngaho okwa fa ta yambidida epangelo laSatana. Shikwao vali, ngeenge okwa xulifa po omaupyakadi, ovanhu otava ka diladila kutya otava dulu okupondola okulipangela vo vene. Jehova ke na efiku a yambidide oinima ya tya ngaho molwaashi osho otashi mu ningifa a kale a fa omunaipupulu. Ashike Jehova ke na efiku a fufye. — Ovaheberi 6:18.

17, 18. Jehova ota ka ninga po shike shi na sha nomaupyakadi aeshe oo a etifwa kuSatana?

¹⁷ Mbela Jehova ota dulu ngoo okuxulifa po omaupyakadi aeshe oo a etifwa kuSatana novanhu. Heeno, molwaashi Jehova iha nyengwa kusha. Oku shii kutya onaini ta ka nyaneka pomutenya oipupulu yaSatana. Opo nee ota ka ninga edu oparadisa, ngaashi la li li na okukala. Aveshe ovo ve li “meembila,” ile tu tye ovo Kalunga a tala ko va wana okunyumuka, otava ka nyumuka. (Johannes 5:28, 29) Itaku ka kala vali ouyahame nefyo. Jesus ota ka xulifa po omaupyakadi aeshe oo a etifwa kuSatana. Jehova ota ka longifa Jesus a “hanaune po oilonga yaSatana.” (1 Johannes 3:8) Otwa hafa eshi Jehova a kala te lididimike, naasho oshe tu pa omhito tu lihonge kombinga yaye notu tokole kutya otwa hala oye a kale Omupangeli wetu. (Lesha 2 Petrus 3:9, 10.) Nonande ohatu mono oixuna, Jehova ohe tu kwafele tu lididimike. — Johannes 4:23; Lesha 1 Ovakorinto 10:13.

¹⁸ Jehova ihe tu fininike tu ninge ovapangelwa vaye. Okwe tu pa emanguluko lokuninga omatokolo. Natu ka konakoneni kutya ongahelipi hatu dulu okulongifa emanguluko la tya ngaho.

19. Jehova okwe tu pa shike, nomolwashike tu na okuulika olupandu laasho e tu pa?

¹⁹ Jehova okwe tu pa emanguluko lokuninga omatokolo, oukwatya oo we tu ningifa tu kale twa yooloka ko filufilu koinamwenyo. Oinamwenyo ohai ningi oinima she likolelela koushitwe wayo, ashike fye ohatu dulu okuhoolola kutya otwa hala okukala nonghalamwenyo ya tya ngahelipi nokutokola kutya otwa hala okuhafifa Kalunga ile hasho. (Omayeletumbulo 30:24) Shikwao vali, inatu shitwa twa fa omashina oo haa ningi ashike osho a longelwa. Otu na emanguluko lokuhoolola kutya otwa hala okukala nonghalamwenyo ya tya ngahelipi, oolyelye twa hala okupanga oukaume navo naasho twa hala okulonga monghalamwenyo yetu. Jehova okwa hala tu hafele onghalamwenyo.

20, 21. Etokolo la fimanenena lilipi to dulu okuninga paife?

²⁰ Jehova okwa hala tu kale tu mu hole. (Mateus 22:37, 38) Okwa fa xe omudali oo ha kala a hafa okuuda okaana kaye taka popi tashi di komutima ndele hamolwaashi ka fininikwa ka tye: Tate “ondi ku hole.” Jehova okwe tu pa emanguluko lokuhoolola kutya otwa hala oku mu longela ile hasho. Satana, Adam naEva ova hoolola okuhalongela Jehova. Mbela ove oto ka longifa ngahelipi emanguluko loye?

²¹ Longifa emanguluko loye u hoolole okulongela Jehova. Ovanhu omamiliyona ova hoolola okuhafifa Jehova ponhele yokwaama kombinga yaSatana. (Omayeletumbulo 27:11) Oshike to dulu okuninga paife opo u ka kale mounyuni mupe eshi Kalunga ta ka xulifa po okumona oixuna akushe? Epulo olo otali ka nyamukulwa metukulwa tali landula.