OVANHU ovo va itavela ehongo lOukwatatu otava ti kutya Kalunga okwa fikama po movanhu vatatu muumwe — Xe, Omona nosho yo Omhepo Iyapuki. Omunhu keshe womovanhu ovo vatatu otaku tiwa kutya oku fike pamwe navakwao, ovanaenghono adishe nokave na ehovelo. Onghee hano, ehongo olo lOukwatatu otali ti kutya, Xe oKalunga, Omona oKalunga nosho yo Omhepo Iyapuki oKalunga, ndelenee ope na ashike Kalunga umwe.

Ovanhu vahapu ovo va itavela Oukwatatu ova dimina kutya itava dulu okuyelifa ehongo olo. Ndele otashi dulika va kale tava diladila kutya otau hongwa kOmbibeli. Shididilikwedi, oshitya “Oukwatatu” kashi mo nandenande mOmbibeli. Ndele mbela ediladilo  lOukwatatu omo li li mOmbibeli? Opo tu nyamukule epulo olo, natu taleni komushangwa oo ovo va itavela oukwatatu luhapu hava tofa mo okupopila Oukwatatu.

Johannes 1:1 ota ti: “Pehovelo opa li Ondjovo, nOndjovo oya kala puKalunga nOndjovo ei [oya] li Kalunga.” Konima yefimbo, omuyapostoli Johannes okwe ke shi ulika nawa metukulwa olo tuu olo kutya ‘Ondjovo’ oyo oJesus. (Johannes 1:14) Ndele molwaashi Ondjovo otai popiwa i li Kalunga, vamwe ova fika pexulifodiladilo kutya Omona nosho yo Xe ove li oitukulwa yaKalunga.

Dimbuluka kutya omushangwa oo wOmbibeli owa li wa shangwa tete mOshigreka. Konima yefimbo, ovatoloki ova toloka omishangwa dOshigreka momalaka amwe. Ndele ovatoloki vahapu vOmbibeli inava longifa outumbulilo ‘Ondjovo oya li Kalunga.’ Omolwashike mbela? Pashiivo lavo lOshigreka osho sha longifwa okushanga Ombibeli, ovatoloki ovo ova fika pexulifodiladilo kutya outumbulilo ‘Ondjovo oya li Kalunga’ ou na okutolokwa shimwe shi lili. Ngahelipi mbela? Oihopaenenwa imwe oyo ei: “Logos [Ondjovo] oya li ya fa Kalunga.” (A New Translation of the Bible) “Ondjovo oya li kalunga.” (The New Testament in an Improved Version) “Ondjovo oya li puKalunga noya li i na oukwatya wa fa waye.” (The Translator’s New Testament) Pamatoloko oo, Ondjovo kai fi Kalunga mwene. * Ponhele yaasho, omolwondodo yayo yopombada mokati keshito laJehova, Ondjovo otai popiwa i li “kalunga” (a hovela nondada inini). Apa outumbulilo “kalunga” otau ti “omunaenghono.”

Ovanhu vahapu kave shii Oshigreka osho sha longifwa okushanga Ombibeli. Hano ongahelipi to dulu okushiiva osho omuyapostoli Johannes a li ta ti lela? Diladila koshihopaenenwa eshi: Omuhongifikola ta yelifile ovahongwa vaye oshinima shonhumba. Konima yefimbo, ovahongwa ova ka kala ve na omadiladilo a yoolokafana e na sha nokuuda ko eyelifilo olo. Mbela ongahelipi ovahongwa ovo tava dulu okukandula po oupyakadi oo? Otava dulu okupula  omuhongifikola e va pe ouyelele muhapu. Nope he na omalimbililo, okumona omauyelele a wedwa po otaku ke va kwafela va ude ko nawa oshinima osho. Sha faafana, opo u ude ko eityo laJohannes 1:1, oto dulu okutala mEvangeli laJohannes omolwouyelele muhapu u na sha nondodo yaJesus. Okulihonga ouyelele wa wedwa po u na sha noshikundafanwa osho otashi ke ku kwafela u fike pexulifodiladilo li li mondjila.

Pashihopaenenwa, konakona osho Johannes a shanga natango metukulwa 1, ovelishe 18, a ti: “Kape na ou a mona Kalunga [Omunaenghono adishe] nande.” Ndele ovanhu ova mona Jesus, Omona, omolwaasho Johannes okwa ti: “Nondjovo [Jesus] ya ninga omunhu. Ye okwa kala mokati ketu, ndele fye twa tala oshinge shaye.” (Johannes 1:14) Ngeenge osho ngaho, ongahelipi Omona ta dulu okukala oshitukulwa shaKalunga Omunaenghono adishe? Johannes okwa ti yo kutya Ondjovo oya kala ‘puKalunga.’ Ndele ongahelipi omunhu ta dulu okukala e li pamwe namukwao, ndele aveshe vavali ove li omunhu umwe? Natango, ngaashi sha shangwa muJohannes 17:3, Jesus okwa yelifa nawa eyooloko pokati kaye naXe womeulu. Ota popi Xe e li ‘Kalunga aeke kashili.’ Johannes okwe shi ngonga nawa pexulilo lEvangeli laye, a ti: “Ei oya shangwa, nye mu itavele Jesus Oye Kristus, Omona waKalunga.” (Johannes 20:31) Didilika kutya Jesus ota popiwa eli Omona waKalunga, ndele haKalunga. Ouyelele muhapu oo wa yandjwa mEvangeli laJohannes otau ulike nghee Johannes 1:1 e na okuudiwa ko. Jesus, Ondjovo, oku li “kalunga” meityo olo kutya oku na ondodo yopombada, ndele inai faafana naai yaKalunga Omunaenghono adishe.

Diladila natango kombinga yoshihopaenenwa shomuhongifikola novahongwa. Natu tye nee ngeno ovahongwa vamwe ove na natango omalimbililo, nokuli nokonima eshi va pwilikina komayelifo omuhongi a wedwa po. Oshike va li tava dulu okuninga po? Okwa li tava dulu okuya komuhongi umwe e lili opo va mone ouyelele muhapu u na sha noshikundafanwa osho tuu osho. Ngeenge omuhongi oo okwa koleke omayelifilo omuhongi wotete, ovanafikola vahapu otava ka dja momalimbililo. Sha faafana, ngeenge ku na oushili shi na sha naasho omushangi wOmbibeli Johannes kwa li ta popi shi na sha nekwatafano laJesus naKalunga Omunaenghono adishe, oto dulu okutala membo lomushangi wOmbibeli  umwe e lili opo u mone ouyelele wa wedwa po. Pashihopaenenwa, tala kwaasho sha shangwa kuMateus. Shi na sha nexulilo longhalelo ei yoinima, okwa tofa mo eendjovo daJesus eshi a popya a ti: “Ndelenee efiku olo notundi oyo kaku na ou e i shii, nande ovaengeli vomeulu, ile Omona, oTate Oye aeke.” (Mateus 24:36) Eendjovo odo otadi koleke ngahelipi kutya Jesus ke fi Kalunga Omunaenghono adishe?

Jesus okwa ti kutya Xe oku shii shihapu e dule Omona. Ndele ngeno Jesus okwa li oshitukulwa shaKalunga Omunaenghono adishe, ngeno oku shii omauyelele aeshe oo Xe e shii. Onghee hano, Omona nosho yo Xe itava dulu okukala ve fike pamwe. Ndele vamwe otashi dulika va tye kutya: ‘Jesus okwa li e na ounhu wopavali. Apa ota popiwa e li omunhu.’ Ndele nonande ngeno osho sha li ngaho, ongahelipi shi na sha nomhepo iyapuki? Ngeenge oi li oshitukulwa shaKalunga e li Xe, omolwashike Jesus ina tya kutya oi shii osho Xe e shii?

Eshi to twikile okukonakona Ombibeli, oto ka shiiva nawa omishangwa dihapudihapu dOmbibeli odo di na ouyelele muhapu wa pamba oshikundafanwa osho. Otadi koleke oshili i na sha naXe, Omona nosho yo omhepo iyapuki. — Epsalme 90:2; Oilonga 7:55; Ovakolossi 1:15.