1, 2. Omuyapostoli Johannes okwa li a holola shike kombinga yonguloshi yaxuuninwa oyo Jesus a li pamwe novayapostoli vaye?

 OMUYAPOSTOLI Johannes oye a kala momwenyo efimbo lile kovayapostoli aveshe vaJesus Kristus. Fimbo a li e na omido 100 lwaapo, okwa li natango ta dulu okudimbuluka oinima ihapu oyo ya ningwa nale. Ofimbo e li pomido odo, okwa shanga kombinga yoshiningwanima shimwe shididilikwedi mondjokonona aishe osho sha li sha ningwa konguloshi, omido 70 lwaapo da pita. Omhito oyo oyo ya li omhito yaxuuninwa eshi ye novayapostoli vakwao va li pamwe naJesus fimbo ina dipawa. Omhepo iyapuki yaKalunga oya li ye mu kwafela a dimbuluke noku shange kondadalunde oiningwanima aishe oyo ya ningilwe pomhito oyo.

² Onguloshi oyo, Jesus okwa li a popya sha yela kutya okwa li e li pokudipawa. Johannes oye ashike a holola etomheno kutya omolwashike Jesus a li a popya kutya ota ka fya efyo li nyikifa oluhodi, a ti: “Ounyuni ou opo u shiive nokutya, Ame ondi hole Tate, ndele ohandi ningi ngaashi Tate a lombwela nge; fikameni, tu djeni po apa.” — Johannes 14:31.

3. Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya oku hole Xe?

³ Jesus okwa ti: “Ame ondi hole Tate.” Oshinima osho sha fimanenena kuJesus osho ohole yokuhola Xe. Ashike ka li ha endulula luhapu outumbulilo oo opo a divilike kutya oku hole Xe shili. MuJohannes 14:31 omo ashike mwa popiwa outumbulilo oo sha yukilila. Jesus okwa li a ulika oushili weendjovo odo monghedi yaye yokukalamwenyo. Ohole yaye yokuhola Jehova oya li i liwetikile mokukalamwenyo kwaye kwakeshe efiku. Ouladi waye, okudulika kwaye nosho yo elididimiko laye oya ulika kutya okwa li e hole Kalunga shili. Ohole oyo ya li ye mu linyengifa a wanife po oukalele waye.

4, 5. Ombibeli otai divilike ohole yoludi lilipi, notaku dulu okutiwa shike shi na sha nohole yaJesus yokuhola Jehova?

⁴ Kunena, ovanhu vamwe ohava diladila kutya ohole oukwatya  wanafangwa. Otashi dulika va diladile koitevo nokomaimbilo ohole, ile komaliudo opakafimbo oo ovanhu voukashike kookanhu wa yoolokafana hava kala ve ninafane ngeenge va hokwafana. Ombibeli oya popya shi na sha nohole oyo hai kala pokati kovanhu voukashike kookanhu wa yoolokafana, ndele omonghedi i shii okufimanekwa, hangaashi shi li kunena. (Omayeletumbulo 5:15-21) Eendjovo daKalunga oda kundafana unene shi na sha nohole yoludi limwe li lili. Ohole kai fi ashike okukala nomaliudo a xwama ile eliudo olo hali holoka po pakafimbo, yo kai fi ashike oikala yokuungaunga nawa novanhu ndele itashi di komutima. Oya kwatela mo omutima nosho yo omadiladilo. Ohole ya tya ngaho ohai di komutima, tai wilikwa noi li metwokumwe nomafinamhango a denga mbada nohai ulikwa monghedi tai tungu. Kai fi oshinima shopakafimbo. Nomolwaasho, Eendjovo daKalunga oda ti: “Ohole ihai xulu po nande.” — 1 Ovakorinto 13:8.

⁵ Jesus oye ashike omunhu oo a li kombada yedu, oo a li e hole Jehova unenenene. Oye ashike a wanifa po monghedi ya tongomana oshipango shaKalunga osho a popya kutya osho oshipango shinenenene shi dule oipango aishe, tashi ti: “Ove hola Omwene Kalunga koye nomutima woye aushe nomwenyo woye aushe [neenghono] doye adishe.” (Markus 12:30) Jesus okwa li a dula ngahelipi okukulika ohole ya tya ngaho? Okwa li a dula ngahelipi okupameka ohole yaye yokuhola Kalunga eshi a li kombada yedu? Ongahelipi hatu dulu oku mu hopaenena?

6, 7. Otu shi shii ngahelipi kutya Omayeletumbulo 8:22-31 otaa popi kombinga yOmona waKalunga, ndele itaa popi ashike kombinga youkwatya wounongo?

⁶ Mbela owa longa nale pamwe nakaume koye nowa mona kutya omwa enda tamu lishiiva nawanawa nonokutya oukaume weni owa enda tau kolo? Oshimoniwa sha tya ngaho shitunhula otashi tu kwafele tu ude ko ekwatafano lopahole olo li li pokati kaJehova nOmona waye ewifa. Ohatu kundafana luhapu kombinga yOmayeletumbulo 8:30, ndele paife natu konakoneni ovelishe oyo metwokumwe neevelishe dikwao odo di li metukulwa  olo. Movelishe 22 fiyo 31, otamu popiwa ounongo wa nhupekwa. Otu shi shii ngahelipi kutya eevelishe odo otadi popi kombinga yOmona waKalunga?

⁷ Movelishe 22, ounongo owa popiwa tau ti: “Omwene okwa longekida nge ngaashi wotete woilonga yaye, komesho yoilonga yaye, omafimbo ounyuni manga inaa shitwa.” Osha yela kutya ovelishe oyo itai popi ashike kombinga younongo wo venevene, molwaashi oukwatya oo kau na ehovelo. Jehova okwa kala ko alushe nokwa kala alushe omunongo. (Epsalme 90:2) Ndele Omona waKalunga oye “omudalwa wotete [woishitwa] aishe,” sha hala okutya, oye a shitwa tetetete ile tu tye, oye eshito lotete laKalunga. (Ovakolossi 1:15) Omona waKalunga okwa kala ko ofimbo edu neulu inali shitwa, ngaashi sha popiwa mOmayeletumbulo. Jehova okwa ulika ounongo waye wa wanenena okupitila mOmona waye oo e li Ondjovo, ile, Omupopikalelipo waye. — Johannes 1:14.

8. Omona okwa li e na ondodo ilipi fimbo a li ine uya kombada yedu, noshike hatu dulu okudiladila kusho ngeenge hatu hafele eshito?

⁸ Omona okwa kala ta ningi shike momukokomoko wefimbo alishe olo lilelile a kala ko fimbo ine uya kombada yedu? Ovelishe 30 (NW) otai popi kutya okwa li puKalunga e li “omulongi onghulungu.” Osho osha hala okutya shike? Ovakolossi 1:16 ova yelifa va ti: “Muye omo mwa shitilwa aishe inya yomeulu naai yokombada yedu, . . . aishe ya shitilwa muye noye mu shitilwa.” Jehova, Omushiti, okwa longifa Omona waye, Omulongi Onghulungu, mokushita oinima aishe, okudja ngoo koishitwa yopamhepo oyo i li meulu, eshito liwetike mwa kwatelwa edu olo li na oimeno noinamwenyo ikumwifi i lili noku lili nosho yo oishitwa yokombada yedu ya denga mbada, oyo i li ovanhu. Ohatu dulu okufaafanifa ekwatafano olo li li pokati kaXe nOmona naalo hali kala pokati komufaneki womatungo (omuduti) nomutungi oo ha tungu noukeka she likolelela komudutilo muwa oo a pewa komufaneki. Ngeenge otwa kuminwa oshinima shonhumba meshito, kungaho ohatu pandula Omuduti Munenenene. (Epsalme 19:2) Ndele nande ongaho, ohatu dulu yo okudiladila kombinga yekwatafano la kola nolishambula olo la li pokati kOmushiti ‘nomulongi onghulungu.’

9, 10. (a) Oshike sha pameka ekwatafano olo li li pokati kaJehova nOmona? (b) Oshike tashi dulu okupameka ekwatafano letu naTate yetu womeulu?

 ⁹ Ngeenge ovanhu vavali inava wanenena ohava longo pamwe, otashi dulika omafimbo amwe va kale ihava tu va fife. Ndele Jehova nOmona hasho ve li ngaho. Omona okwa kala ta longo pamwe naXe oule wefimbo lilelile nokwa li ha kala a ‘hafa moipafi yaye alushe.’ (Omayeletumbulo 8:30, yelekanifa NW.) Okwa li ha kala shili a hafela okukala naXe, naXe okwa li yo ha kala a hafa eshi e li nOmona. Omona oo okwa kala ta hopaenene omaukwatya aXe, nomolwaasho oku na omaukwatya a fa aXe. Onghee hano, itashi kumwifa eshi ekwatafano olo la li pokati kavo la li la kola. Nomolwaasho osha yeleka ku tiwa kutya ovo ovanhu ovo va kala ve na ekwatafano lopahole la kola oule wefimbo lilelile meshito alishe.

¹⁰ Osho otashi tu hongo shike? Otashi dulika u udite kutya ito dulu okukala nekwatafano la tya ngaho naJehova. Oshoshili kutya kape na omunhu e na ondodo ya tumbala ngaashi Omona waKalunga. Ndele nande ongaho, Kalunga okwe tu pa oufembanghenda wa denga mbada. Dimbuluka kutya Jesus oku na ekwatafano lopofingo naXe molwaashi oha longo pamwe naYe. Jehova okwe tu pa pahole oufembanghenda wokukala “ovalongi pamwe” naye. (1 Ovakorinto 3:9) Eshi hatu shikula oshihopaenenwa shaJesus moukalele, otu na okukaleka alushe momadiladilo kutya otu li ovalongi pamwe naKalunga. Nokungaho, ekwatafano letu lopahole naJehova otali ka kala la kola. Okukala ovalongi pamwe naKalunga oshi li oufembanghenda wa denga mbada.

11-13. (a) Omolwashike shiwa okudiladila kohole onga oshinima shi na omwenyo, nongahelipi omunyasha Jesus a li a pameka ohole yaye yokuhola Jehova? (b) Omona waKalunga okwa li a ulika ngahelipi kutya oku na ohokwe yokulihonga kombinga yaJehova, fimbo a li ine uya kombada yedu nosho yo eshi a li kombada yedu?

¹¹ Omafimbo amwe, oshiwa okutala ko ohole yetu yokuhola Jehova ya fa oshinima shi na omwenyo, pashihopaenenwa ngaashi okameno. Oku shi popya pafaneko, ohole oya pumbwa okupalulwa  nokufilwa oshisho opo i kale ya kola, ngaashi ashike okameno kawa. Ngeenge ihatu fi oshisho tu pameke ekwatafano letu naJehova, otali ka nghundipala nohole yetu yoku mu hole otai dulu okutalala filufilu. Jesus ka li a kwata okahetengi ekwatafano laye lopahole naJehova. Okwa li a pameka ohole yaye yokuhola Kalunga momukokomoko woukalele waye. Natu ka taleni kutya okwa li e shi ninga ngahelipi.

¹² Diladila natango shi na sha nomunyasha Jesus oo a li a popya shi na sha nekwatafano laye naJehova motembeli muJerusalem. Dimbuluka eendjovo odo a li a lombwela ovadali vaye ovo va li tave mu kongo va tila, a ti: “Oshike mwa konga nge? Kamu shi shii hamba, Ame ndi nokukala [mongulu, NW] yaTate?” (Lukas 2:49) Eshi Jesus a li okamatyona, ka li natango ta dimbuluka onghalamwenyo yaye yomeulu. Ndele nande ongaho, okwa li e hole Xe, Jehova, neenghono. Okwa li e shii kutya ohole oyo ohai ulikwa okupitila monghedi yetu yokulongela Kalunga. Kakwa li vali onhele imwe kombada yedu ya li i holike kuJesus i dule ongulu yaXe yelongelokalunga la koshoka. Ka li a hala okudja mo monhele oyo; okwa li a halelela okukala mo. Kaleke kaasho, mongulu omo ka li mo shamha ashike e li omutumba. Okwa li a halelela okulihonga kombinga yaJehova nokuhepaulula osho a li e shii kombinga yaye. Ehalo laJesus lokulihonga nokuhepaulula oshili kombinga yaKalunga inali hovela ashike pefimbo opo eshi a li e na omido 12 na hapo la xulila opo.

¹³ Fimbo a li ine uya kombada yedu, Omona oo okwa li a halelela okulihonga kuXe. Exunganeko olo tali hangwa muJesaja 50:4-6 otali holola kutya Jehova okwa li a pa Omona waye ehongo le likalekelwa li na sha nonghandangala oyo a li ta ka dana e li Messias. Nonande ehongo la tya ngaho ola li la kwatela mo okulihonga kombinga yeenghalo didjuu odo a li ta ka shakeneka e li Omuvaekwa waJehova, okwa li e lihonga a mana mo. Lwanima, konima eshi Jesus e uya kombada yedu nokwa ninga omukulunhu, okwa li ha i alushe kongulu yaXe nokukufa ombinga melongelokalunga nomehongo olo Jehova a li a hala li hongwe mongulu yaye. Ombibeli oya popya kutya Jesus okwa li ha i alushe kotembeli nosho yo koshinagoga. (Lukas 4:16; 19:47) Ngeenge otwa hala tu pameke ohole yetu yokuhola Jehova, otwa pumbwa  okukala hatu i kokwoongala pandjikilile, opo hatu longele Jehova nohatu hapupalifa eudeko letu li na sha naye nosho yo olupandu letu.

14, 15. (a) Omolwashike Jesus a li ha kongo eemhito dokulikalela? (b) Ongahelipi omailikano aJesus a holola kutya oku hole Xe nohole yomoule nokwe mu fimaneka?

¹⁴ Jesus okwa li a pameka ekwatafano laye lopahole naJehova okupitila mokwiilikana pandjikilile. Nonande okwa li e na omhepo youkaume nokwa li ha hafele pamwe navamwe, oshihokwifa okushiiva kutya okwa li e hole okukonga eemhito dokulikalela. Pashihopaenenwa, Lukas 5:16 okwa ti: “Okwe likalela Oye aeke mombuwa nokwiilikana oko.” Sha faafana, Mateus 14:23 okwa ti: “Eshi a lekela eengudu dovanhu, okwa ka londa komhunda e likalela a ilikane. Hano eshi kwa ninga onguloshi okwa li ko Oye aeke.” Eshi Jesus a li a konga onhele yelimweneneno pomhito oyo nosho yo peemhito dimwe vali, hasheshi ngeno kwa li e yele ovanhu ile ehe hole okweendafana navamwe, ndele omolwaashi a li ha kala a hala okulikalela opo a dule okupopya naXe, Jehova, a manguluka okupitila meilikano.

¹⁵ Ngeenge Jesus a li ta ilikana, okwa li ha longifa luhapu outumbulilo ‘Abba, Tate.’ (Markus 14:36) Pefimbo laJesus, oshitya “Abba” osha li outumbulilo wopahole oo wa li hau longifwa momaukwaneumbo ngeenge omunhu ta ifana “xe.” Oshitya osho oshimwe shomoitya oyo ounona va li have lihongo tete. Ndele nande ongaho, otashi ulike efimaneko. Oshitya osho osha li tashi ulike kutya Omona oku hole Xe nohole yomoule nonokutya okwe mu fimaneka neenghono. Osho otashi holola kutya Jesus okwa li a ulika okupitila momailikano aye kutya oku hole Xe nohole yomoule nonokutya okwe mu fimaneka. Pashihopaenenwa, muJohannes etukulwa 17, omuyapostoli Johannes okwa shanga eilikano lile laJesus olo a li a ilikana moufiku waye waxuuninwa tashi di komutima. Oshihokwifa neenghono okukonakona eilikano olo nosha fimana oku li hopaenena, ndele katu na okweendulula ngahenya eendjovo daJesus. Ponhele yaasho, otu na oku mu hopaenena mokukala hatu popi tashi di komutima naTate yetu  womeulu pandjikilile ngaashi tashi dulika. Ngeenge otwa kala hatu ningi ngaho, ohatu ka mwenyopaleka nokupameka ohole yetu yoku mu hola.

16, 17. (a) Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya oku hole Xe? (b) Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya Xe oha yandje?

¹⁶ Ngaashi twa mona pehovelo letukulwa eli, Jesus ka li ha endulula eendjovo odo kutya “ondi hole Tate.” Ndele okwe shi ulika lwoikando ihapu meendjovo daye kutya okuhole Xe. Ngahelipi mbela? Pashihopaenenwa, Jesus okwa tile: ‘Ohandi ku hambelele, Tate, Omwene weulu nowedu.’ (Mateus 11:25) Eshi twa konakona oshitukulwa oshiti-2 shembo eli, otwa mona kutya Jesus okwa li e hole okutanga Xe eshi a li ta kwafele ovanhu. Pashihopaenenwa, okwa li a faafanifa Jehova naxe wopanhu oo a li a halelela okudimina po omonamati oo a li a tukula oshibofa. Xe oo okwa li a teelela omona oo e livela ombedi a alukile keumbo. Eshi a mona omona tadi kokule, okwa tondoka e ke mu shakeneke noku mu papatela. (Lukas 15:20) Ngeenge owa lesha efaneko olo, ito kala ino kumwa komutima okutala nghee Jesus a udika nghee Jehova ha kala e hole ovanhu noku nehalo oku va dimina po.

¹⁷ Jesus okwa li ha tange luhapu Xe molwaashi oha yandje. Okwa longifa oshihopaenenwa shovadali inava wanenena opo a ulike kutya Tate yetu ota dulu oku tu pa omhepo yaye iyapuki oyo twa pumbwa. (Lukas 11:13) Jesus okwa li a popya kombinga yeteelelo lomwenyo olo Tate e tu pa. Jesus okwa kala ha popi kombinga yeteelelo laye lokushuna kuXe meulu, ta ulike kutya oku na odjuulufi yokushuna kuye. (Johannes 14:28; 17:5) Okwa li a lombwela ovashikuli vaye kombinga yeteelelo olo Jehova a pa “okangudu” oko taka ka kala meulu nokupangela pamwe naye e li Ohamba yopaMessias. (Lukas 12:32; Johannes 14:2) Okwa li a hekeleka omunyoni oo a li a valelwa pamwe naye moku mu lombwela kombinga yeteelelo lomwenyo mOparadisa. (Lukas 23:43) Mokupopya kombinga yokuyandja kwaXe meenghedi da tya ngaho, nopehe na omalimbililo osha li sha kwafela Jesus a kale nohole yomoule yokuhola Jehova. Ovashikuli vaKristus vahapu ova mona kutya okupopya kombinga yaJehova nosho yo eteelelo olo a pa ovo ve mu hole osho unene hashi pameke ohole yavo yoku mu hola neitavelo lavo.

18. Omonghedi ya fimanenena ilipi twa pumbwa okushikula Jesus, nomolwashike?

¹⁸ Onghedi ya fimanenena omo twa pumbwa okushikula Jesus oyo ei kutya: Otu na okuhola Jehova nomutima wetu aushe, nomwenyo wetu, nomadiladilo etu nosho yo eenghono detu. (Lukas 10:27) Ohole ya tya ngaho ihai hololwa ashike mokuulika omaliudo etu a xwama, ndele ohai ulikwa unene tuu okupitila moilonga. Jesus ka li ashike a wanenwa kokukala e udite kutya oku hole Xe ile kokupopya ashike kutya, “ondi hole Tate.” Okwa ti: ‘Ounyuni ou opo u shiive nokutya, Ame ondi hole Tate, ndele ohandi ningi ngaashi Tate a lombwela nge.’ (Johannes 14:31) Satana okwa li a popya kutya ovanhu otava longele ashike Jehova omolwohole yokuliholamwene. (Job 2:4, 5) Opo Jesus a nyaneke filufilu pomutenya elundilo linyanyalifi laSatana, okwa li a katuka eenghatu nouladi nokuulikila ovanhu mounyuni kutya oku hole Xe shi fike peni. Okwa li a dulika nokuli fiyo omefyo. Mbela oto ka shikula Jesus? Mbela oto ka ulikila ovanhu mounyuni kutya ou hole shili Jehova Kalunga?

19, 20. (a) Omolwomatomheno a fimana elipi twa pumbwa okukala hatu ongala pandjikilile pokwoongala kwopaKriste? (b) Otu na okutala ko ngahelipi ekonakono lopaumwene, okudilonga nosho yo eilikano?

¹⁹ Otu na omhumbwe inene yopamhepo yokuulika ohole ya tya ngaho. Onghee hano, Jehova okwa ninga po elongekido opo tu mu longele monghedi oyo tai pameke ohole yetu yoku mu hola. Ngeenge u li pokwoongala kwopaKriste, dimbuluka kutya oto longele Kalunga. Okulongela Kalunga oko okwa kwatela mo okupwilikina nelitulemo komailikano oo taa ilikanwa tashi di komutima, koipopiwa nomatyekosha avamwe nokukufa ombinga mokwiimba ile moitukulwa yokwoongala apa tashi shiiva. Okwoongala kwa tya ngaho ohaku tu pe yo omhito opo tu twafane omukumo nOvakriste vakwetu. (Ovaheberi 10:24, 25) Okulongela Jehova pandjikilile pokwoongala kwopaKriste otaku ke tu kwafela tu kale tu na ohole yomoule yoku mu hola.

²⁰ Natango, ngeenge otwa kala hatu ningi ekonakono lopaumwene, hatu dilonga nohatu ilikana, ohole yetu yokuhola Kalunga otai ka kala yomoule. Didilika kutya odo odo eenghedi dokukwatafana  naJehova. Eshi to konakona Eendjovo daKalunga nokudilonga kudo, kungaho Jehova ote ku lombwele omadiladilo aye. Eshi to ilikana, oto mu mbubulile omutima woye. Dimbuluka kutya eilikano ola kwatela mo shihapu shihe fi ashike okupula Kalunga e tu pe sha ile e tu ningile sha. Eilikano oli li yo omhito yokupandula Jehova omolwomanangeko noupuna oo e tu pa noku mu tanga omolwoinenelonga yaye. (Epsalme 146:1) Shikwao vali, okutanga Jehova moipafi hatu shi ningi nehafo nonondjungu osho onghedi ya denga mbada yoku mu pandula nokuulika kutya otu mu hole.

21. Omolwashike sha fimana okukala tu hole Jehova, nohatu ka kundafana shike momatukulwa taa landula?

²¹ Opo tu kale nonghalamwenyo ihafifa fiyo alushe, osha fimanenena okukala tu hole Kalunga. Osho osho Adam naEva va li va pumbwa opo va pondole, ashike ova li va dopa okukulika ohole ya tya ngaho. Ohole oyo oshinima sha fimanenena osho twa pumbwa opo tu finde eyeleko keshe leitavelo notu lididimikile eshongo keshe. Otai dana onghandangala ya fimanenena mokukalamwenyo kwetu tu li ovashikuli vaJesus. Opo tu ulike kutya otu hole Kalunga, otwa pumbwa okukala tu hole yo ovanhu vakwetu. (1 Johannes 4:20) Momatukulwa taa landula, ohatu ka kundafana nghee Jesus a li a ulika ohole yokuhola ovanhu. Metukulwa tali landula, ohatu ka tala kutya omolwashike ovanhu vahapu va li ve wete Jesus ha popiwa naye noupu.