1-3. (a) Omunafaalama okwa li a ninga po shike eshi oikunomwa yaye ya li ihapu unene noita dulu oku i teya oye aeke? (b) Eshongo lilipi Jesus a li a shakeneka pokwenye kwomo 33 O.P., nokwa li a ungaunga ngahelipi neshongo olo?

 DILADILA shi na sha neshongo olo omunafaalama ha kala a taalela pefimbo leteyo. Natu tye nee eemwedi da tetekela okwa li a pulula epya laye nokwa kuna eembuto. Okwa kala ta tale nohokwe eshi omino da pita nokwa kala a nyakukwa eshi oikunomwa yaye ya enda tai kulu. Omunafaalama oo okwa mona ondjabi yoilonga yaye youdiinini eshi efimbo lokuteya la fika. Ndele oupyakadi oo a taalela oyoo kutya: Oikunomwa yaye oihapu unene noita dulu oku i teya oye aeke. Opo a kandule po oupyakadi oo, okwa tokola oku ka konga ovanailonga vamwe noku va tuma va ka longe mepya laye. Ndele oku na ashike efimbo la ngabekwa lokuteya oikunomwa yaye oyo i na ondilo.

 ² Pokwenye kwomo 33 O.P., omunyumunwa Jesus naye okwa li a shakeneka eshongo la faafana naalo lomunafaalama oo. Pefimbo loukalele waye wokombada yedu, okwa li a kuna eembuto doshili. Ndele fimbo ina ya meulu, eteyo ola li la fika noikunomwa oya li ihapu. Ovanhu vahapu ovo va li va tambula ko etumwalaka ova li va pumbwa okuninga ovahongwa. (Johannes 4:35-38) Jesus okwa li a ungaunga ngahelipi neshongo olo? Diva fimbo ina shuna meulu, okwa li a ya komhunda yaGalilea nokwa li a pa ovashikuli vaye oshinakuwanifwa shoku ka konga ovanailonga vahapu a ti: “Indeni hano ka ningeni ovanhu [vomoiwana aishe, NW] ovalongwa vange, noku va [ninginifa, NW] . . . noku va longa okudiinina aishe ei nde i mu lombwela.” — Mateus 28:19, 20.

³ Oshilonga osho osho tashi ufa kutya omunhu oku li omushikuli washili waKristus. Onghee hano, natu ka konakoneni omapulo atatu aa taa landula apa: Omolwashike Jesus a li a yandja oshinakuwanifwa shoku ka konga ovanailonga vahapu? Ongahelipi a li a deula ovashikuli vaye opo va dule okukonga ovanailonga vahapu? Ongahelipi twa kwatelwa mo moshilonga osho?

4, 5. Omolwashike Jesus a li ina mana oilonga oyo a li a hovela, noolyelye va li ve na okutwikila noilonga oyo eshi Jesus a shuna meulu?

⁴ Eshi Jesus a li a hovela oukalele waye mo 29 O.P., okwa li e shii kutya oshilonga osho ite ke shi mana oye aeke. Oshitukulwa osho a li ta longo nosho yo omuvalu wovanhu oo a li ta ka udifila etumwalaka lOuhamba oya li ya ngabekwa molwaashi okwa li ta ka dja ko kombada yedu meni lefimbo lixupi. Okwa li unene e na okuudifila ‘eedi odo da kana domeumbo laIsrael,’ sha hala okutya, Ovajuda nosho yo ovanhu ovo ve lidilululifwa ndele tava ningi veitavelo lOshijuda. (Mateus 15:24) Ndele ‘eedi odo da kana’ oda li de lihanena muIsrael ashishe, oshitukulwa osho sha li shi na omutamo weekilometa omilongo noule weekilometa omafele. Kakele kaasho, mokweendela ko kwefimbo ounyuni aushe owa li u na okuudifilwa onghundana iwa. — Mateus 13:38; 24:14.

⁵ Jesus okwa li e shii kutya oilonga ihapu oya li tai ka longwa  konima yefyo laye. Okwa li a lombwela ovayapostoli vaye a ti: “Oshilishili handi mu lombwele: Ou ta itavele nge, naye yo ota longo oilonga ei Ame handi i longo, ndele ta ka longa oilonga inene i dule inya, osheshi ohandi i kuTate.” (Johannes 14:12) Okudja eshi Omona waKalunga a shuna meulu, ovashikuli vaye, ovo va kwatela mo ovayapostoli vaye novahongwa vaye aveshe vomonakwiiwa , ova li ve na okutwikila okulonga oilonga yokuudifa nokuhonga. (Johannes 17:20) Jesus okwa li a dimina nelininipiko kutya oilonga yavo oya li tai ka kala “inene i dule” yaye. Omeenghedi dilipi mbela? Oya li tai ka kala i dule yaye meenghedi dopatatu.

6, 7. (a) Omeenghedi dilipi oilonga oyo ya li ya longwa kuJesus ya li tai ka kala i dulike kwaayo yovashikuli vaye? (b) Ohatu ka ulika ngahelipi kutya Jesus ina ninga epuko eshi e lineekelela ovashikuli vaye oshilonga shokuudifa?

⁶ Onghedi yotete, ovashikuli vaJesus ova li tava ka longa oshitukulwa sha kula. Kunena ova yandja oundombwedi fiyo okominghulo dedu, noshitukulwa osho osha kula neenghono shi dule osho Jesus a li a udifila. Onhivali, ova li tava ka udifila ovanhu vahapu. Ongudu inini yovahongwa oyo Jesus a li a fiya po oya li ya kula neendelelo, ndele tai ningi ovahongwa omayovi. (Oilonga 2:41; 4:4) Paife oku na ovahongwa omamiliyona, novanhu omayovi omafele ohava ninginifwa omudo keshe. Onhinhatu, ova li tava ka udifa oule wefimbo lile, sha hala okutya, okudja pefimbo lonale fiyo okunena, oule womido 2 000 lwaapo okudja eshi oukalele waJesus womido nhatu netata wa xula.

⁷ Jesus okwa li a ulika kutya okwe lineekela ovahongwa vaye eshi a ti kutya otava ka longa “oilonga inene i dule inya.” Okwa li e va pa oilonga yokuudifa “evangeli louhamba waKalunga” nokuhonga, oyo a li a tala ko ya fimanenena. (Lukas 4:43) Okwa li e lineekela kutya otava ka wanifa po noudiinini oshilonga osho. Osho otashi ti shike kufye kunena? Ngeenge otwa kala hatu kufa ombinga nouladi moilonga youkalele nohatu shi ningi nomutima aushe, kungaho ohatu ulike kutya Jesus ina ninga epuko eshi e lineekelela ovashikuli vaye oshilonga sha tya ngaho. Mbela oo kau fi oufembanghenda munene? — Lukas 13:24.

8, 9. Jesus okwe tu tulila po oshihopaenenwa shilipi moukalele, nongahelipi hatu dulu oku mu hopaenena?

⁸ Jesus okwa li a deulila nawa ovahongwa vaye oukalele. Ndele osho sha fimanenena oshosho kutya okwa li yo e va tulila po oshihopaenenwa sha wanenena. (Lukas 6:40) Metukulwa la tetekela, otwa li twa kundafana kombinga ya nghee a li a tala ko oukalele waye. Diladila kovahongwa ovo va li hava i naJesus momalweendo okuudifa. Ova li va mona kutya okwa li ha udifile keshe opo ta hange ovanhu, kutya nee opominghulofuta, okoikulundudu, omoilando, opeenhele domalandifilo ile omomaumbo avo. (Mateus 5:1, 2; Lukas 5:1-3; 8:1; 19:5, 6) Ova li va mona kutya okwa li ha longo noudiinini, ha penduka ongula nokwa li ha longo fiyo okonguloshi. Ka li a tala ko okuya moukalele ku li omhito yongaho yokulihafifa. (Lukas 21:37, 38; Johannes 5:17) Nopehe na omalimbililo, ova li va mona kutya okwa li he linyengifwa kohole inene yokuhola ovanhu. Otashi dulika va li hava kala ve liwetele koshipala shaye olukeno olo a li ha kala e uditile ovanhu momutima. (Markus 6:34) Mbela oshihopaenenwa shaJesus osha li sha kuma ngahelipi ovahongwa vaye? Mbela ngeno oove, ngeno oshe ku kuma ngahelipi?

⁹ Tu li ovashikuli vaKristus, ohatu hopaenene oshihopaenenwa shaye moukalele wetu. Onghee hano, ohatu ningi ngaashi hatu dulu opo tu ‘hepaululile’ ovanhu etumwalaka lOuhamba. (Oilonga 10:42) Ohatu ka udifila ovanhu komaumbo avo ngaashi Jesus a li ha ningi. (Oilonga 5:42) Ohatu ningi omalunduluko opo sha pumbiwa opo tu dule oku va talela po pefimbo opo ve li momaumbo avo. Nafye ohatu kongo yo ovanhu noku va udifila nelungi meenhele daaveshe ngaashi, momapandavanda, meeparka, meefitola nosho yo peenhele doilonga. Ohatu twikile ‘okulonga noudiinini nokukondja’ moukalele molwaashi otwe u tala ko u li oshinima sha fimana. (1 Timoteus 4:10, yelekanifa NW.) Ohole yetu yomoule yokuhola vakwetu otai ke tu linyengifa tu kale hatu kongo eemhito dokuudifa keshe opo hatu hange ovanhu, kashi na nee mbudi kutya opefimbo lilipi. — 1 Ovatessaloniki 2:8.

10-12. Jesus okwa li a honga ovahongwa vaye oilihongomwa ya fimana ilipi fimbo ine va tuma va ka udife?

 ¹⁰ Onghedi imwe vali omo Jesus a li a deula ovahongwa vaye omo ku va pa omalombwelo okondadalunde e na sha nanghee ve na okuwanifa po oukalele wavo. Fimbo Jesus ina tuma ovayapostoli vaye 12 va ka udife nolwanima ovahongwa 70, okwe va deula tete shi na sha nanghee ve na oku ka udifa. (Mateus 10:1-15; Lukas 10:1-12) Edeulo olo a li e va pa ola li la etifa oidjemo iwa, molwaashi Lukas 10:17 okwa ti: “Venya 70 va aluka nehafo.” Natu ka kundafaneni oilihongomwa ivali ya fimana oyo Jesus a li a honga, nokukaleka momadiladilo kutya omayele aye okwa li yo e likolelela keenghalo dOvajuda vopefimbo olo.

¹¹ Jesus okwa li a honga ovahongwa vaye kutya nava kale ve lineekela Jehova. Okwe va lombwela a ti: “Inamu lilongelela momakwamo eni oingoldo noisilveri ile oivela itwima, haekutu lokweenda nalo, haoikutu ivali, haenghaku ile odibo; osheshi omulongi a wana okupewa oipalwifa yaye.” (Mateus 10:9, 10) Ovanhu ngeenge tava i molweendo ova li hava humbata oimaliwa momakwamo avo, hava humbata omakutu okweenda oikulya nosho yo epando limwe vali leenghatu. * Eshi Jesus a lombwela ovahongwa vaye vaha kale tave lipula noinima oyo, kungaho okwa li ta ti lelalela: “Kaleni mwe lineekela filufilu muJehova, molwaashi ota ka wanifa po eemhumbwe deni.” Jehova okwa li te ke va fila oshisho mokulinyengifa ovo va tambula ko  onghundana iwa ve va yakule, molwaashi pefimbo olo Ovaisrael ova li ve na onghedindjikilile yokuyakula ovaendanandjila. — Lukas 22:35.

¹² Jesus okwa li yo a honga ovahongwa vaye va henuke oinima oyo tai dulu oku va manena po efimbo inashi pumbiwa. Okwa ti: “Inamu kunda nande omunhu mondjila.” (Lukas 10:4) Mbela okwa li te va lombwele va kale vehe na ko nasha novanhu? Hasho nandenande. Pefimbo lOmbibeli, okulikunda okwa li kwa kwatela mo shihapu shihe fi ashike okutya “wa lele po.” Okwa li kwa kwatela mo omilandu dokulipopifa di lili noku lili nokuninga eenghundafana diledile. Omuhongwanhu umwe wOmbibeli okwa ti: “Ovanhu vokoilongo yokoushilo ihave likundu ngaashi fye hatu likundu omunhu ta tifuka, ile okuliminika, vo ohave lipapatele lwoikando, nokukala tava fidimana luhapu nokulinyongamena nokuli pedu. Okuninga oinima aishe oyo ohashi pula efimbo lihapu.” Hano, eshi Jesus a li a lombwela ovahongwa vaye vaha kufe ombinga monghedindjikilile oyo yokulipopifa, okwa li lelalela ta ti: “Longifeni nawa efimbo leni molwaashi etumwalaka leni ola endelela.” *

13. Omeenghedi dilipi hatu dulu okuulika kutya ohatu tula moilonga omalombwelo oo Jesus a li a lombwela ovahongwa vaye vomefelemudo lotete?

¹³ Ohatu tula yo moilonga omalombwelo oo Jesus a li a pa ovahongwa vaye vomefelemudo lotete. Ohatu ulike kutya otwe lineekela Jehova eshi hatu wanifa po oukalele wetu. (Omayeletumbulo 3:5, 6) Otu shii yo kutya itatu ka pumbwa oipumbiwa yokukalamwenyo ngeenge otwa ‘kongo tete ouhamba.’ (Mateus 6:33) Ovaudifi vOhamba vefimbo li yadi mounyuni aushe otava dulu okukoleka oushili oo kutya Jehova ohe va kwafele nokuli nomomafimbo madjuu. (Epsalme 37:25) Nafye otwa didilika  yo kutya otwa pumbwa okuhenuka oinima oyo tai dulu oku tu manena po efimbo. Oinima yomonghalelo ei otai dulu oku tu piyaaneka ngeenge inatu lungama. (Lukas 21:34-36) Katu na okweefa tu piyaanekwe kusha pefimbo eli lopaife. Etumwalaka letu ola endelela, neemwenyo dovanhu odi li monghuwo i nonghambe. (Ovaroma 10:13-15) Ngeenge otwa kaleke momadiladilo oushili oo kutya efimbo ola endelela, otashi ke tu kwafela tuha efe oinima yomounyuni ou i mane po efimbo nosho yo eenghono detu odo hatu dulu okulongifa moukalele. Dimbuluka kutya efimbo olo la xupa ko olixupi, ndele oikunomwa oyo ya pumbwa okuteywa oihapu. — Mateus 9:37, 38.

14. Oshike tashi ulike kutya oshilonga osho sha tumbulwa muMateus 28:18-20 osha pewa ovashikuli aveshe vaKristus? (Tala yo eshangelo lopedu.)

¹⁴ Omunyumunwa Jesus okwa pa ovashikuli vaye oshinakuwanifwa shinene eshi a ti: ‘Indeni, ka ningeni ovanhu ovalongwa.’ Jesus ka li ashike ta lombwele ovahongwa ovo va li komhunda yaGalilea pomhito oyo a li a yandja oshipango osho. * Oilonga oyo a yandja oya kwatela mo okuudifila “ovanhu vomoiwana aishe” notai twikile “fiyo okexulilo lefimbo lounyuni.” Onghee hano, osha yela kutya oshilonga osho osha pewa ovashikuli aveshe vaKristus, nafyeni twa kwatelwa mo. Natu ka konakoneni moule eendjovo daJesus odo di li muMateus 28:18-20.

15. Omolwashike shi li pandunge okudulika koshipango shaJesus shi na sha nokuninga ovanhu ovahongwa?

¹⁵ Ofimbo Jesus ina yandja oshilonga shokuudifa, okwa ti: “Ame onda pewa eenghono adishe meulu nokombada yedu.” (ovelishe 18) Mbela Jesus okwa li ngoo shili e na eenghonopangelo dinenenene di fike opo? Osho naanaa! Oye omweengeli omukulunhu oo ha wilike ovaengeli omamiliyona. (1 Ovatessaloniki 4:16; Ehololo 12:7) E li “omutwe weongalo,” oku na eenghonopangelo  dokuwilika ovashikuli vaye vokombada yedu. (Ovaefeso 5:23) Okudja mo 1914, okwa kala ta pangele meulu e li Ohamba yopaMessias. (Ehololo 11:15) Oku na yo eenghono dokunyumuna oonakufya. (Johannes 5:26-28) Eshi Jesus a li a popya tete kutya oku na eenghono dinene, okwa ulika kutya eendjovo odo a ka shikulifa ko kadi fi eetepo ndele oshipango. Onghee hano, oshi li pandunge okudulika koshipango osho, molwaashi haye mwene e lipa eenghonopangelo, ndele okwe di pewa kuKalunga. — 1 Ovakorinto 15:27.

16. Eshi Jesus a ti kutya “indeni,” okwa hala tu ninge shike, nohatu wanifa po ngahelipi oshiteelelwa osho?

¹⁶ Konima eshi Jesus a popya kutya oku na eenghono dinene, okwa yandja oshinakuwanifwa osho a hovela noshitya: ‘Indeni.’ (Ovelishe 19) Kungaho, okwe tu lombwela kutya ofye tu na okukatuka eenghatu tu twaalele ovanhu etumwalaka lOuhamba. Eshi hatu wanifa po oshilonga osho, ohatu dulu okulongifa eenghedi di lili noku lili dokuudifa. Okuudifa eumbo neumbo oko onghedi hai pondola neenghono omo hatu dulu okupopya novanhu paumwene. (Oilonga 20:20) Ohatu kongo yo eemhito tu yandje oundombwedi wohangelela. Otwa halelela okuhovela eenghundafana di na sha nonghundana iwa pomhito keshe oyo hatu mono efiku keshe. Eenghedi detu dokuudifa dokondadalunde otadi dulu okukala da yoolokafana she likolelela keemhumbwe nokeenghalo dovanhu moshitukulwa shetu. Ndele nande ongaho, otu na okudulika kelombwelo olo kutya “indeni” noku ka konga ovo va wana. — Mateus 10:11.

17. Ongahelipi hatu dulu ‘okuninga ovanhu ovahongwa’?

¹⁷ Konima eshi Jesus a ti “indeni,” okwa popya elalakano lokuya kwetu a ti: ‘Ka ningeni ovanhu vomoiwana aishe ovahongwa vange.’ (Ovelishe 19) Ongahelipi hatu dulu ‘okuninga ovanhu ovahongwa’? Okuninga ovanhu ovahongwa inaku kwatela mo ashike oku va kwafela va kale ve na eshiivo. Ngeenge hatu konakona Ombibeli naavo ve na ohokwe, ohatu shi ningi nelalakano loku va kwafela va ninge ovashikuli vaKristus. Ohatu divilike oshihopaenenwa shaJesus opo ovakonakoni ve mu tale ko e li Omuhongi nOmuhopaenenwa wavo, nova shikule onghedi  yaye yokukalamwenyo nosho yo okulonga oilonga oyo a li ha longo. — Johannes 13:15.

18. Omolwashike eninginifo li li onghatu ya fimanenena mokukalamwenyo kwomuhongwa waJesus?

¹⁸ Oshitukulwa sha fimanenena shoshinakuwanifwa osho Jesus a yandja oshosho kutya: ‘Noku va ninginifa medina laXe nolOmona nolomhepo iyapuki.’ (Ovelishe 19) Eninginifo oli li onghatu ya fimanenena mokukalamwenyo kwomuhongwa waJesus, molwaashi oli li euliko kutya omunhu okwe liyapulila Kalunga nomutima aushe. Onghee hano, ola fimana opo tu ka xupifwe. (1 Petrus 3:21) Ngeenge omuudifi oo a ninginifwa okwa twikile okulongela Jehova, ota kala e na etimaumbwile loku ka hafela omanangeko noupuna mounyuni mupe oo twa teelela. Mbela owa kwafela nande onale umwe a ninge omuhongwa waKristus a ninginifwa? Moukalele wopaKriste kamu na oshinima shimwe tashi ku etele ehafo linene shi dulife okuninga omunhu omuhongwa. — 3 Johannes 4.

19. Oshike tu na okuhonga ovo vape, nomolwashike tashi dulika tu twikile oku va honga nokonima eshi va ninginifwa?

¹⁹ Jesus okwa yelifa ombinga vali imwe yoshinakuwanifwa osho eshi a ti: ‘Noku va longa okudiinina aishe ei nde i mu lombwela.’ (Ovelishe 20) Ohatu hongo ovo vape va dulike koipango yaJesus, mwa kwatelwa oshipango shokukala ve hole Kalunga novanhu vakwao nosho yo okuninga ovanhu ovahongwa. (Mateus 22:37-39) Ohatu twikile oku va honga nghee ve na okuyelifa  eeshili dOmbibeli nonghee tava dulu okupopila eitavelo lavo olo tali ende tali kolo. Ngeenge ova kala va wana okukufa ombinga moilonga yokuudifa, ohatu longo pamwe navo, hatu va hongo okupitila moilonga nosho yo moihopaenenwa yetu nghee ve na okukufa ombinga pauyadi moshilonga osho. Ovo opo va ninginifwa otashi dulika va kale va pumbwa natango ehongo la wedwa po opo va kwafelwe nghee tava dulu okuungaunga nomashongo oo tava shakeneke eshi tava shikula Kristus. — Lukas 9:23, 24.

20, 21. (a) Omolwashike tuhe na etomheno lokukala twa tila eshi hatu wanifa po oshinakuwanifwa osho twa pewa kuJesus? (b) Omolwashike tuhe na okusholola paife, notu na okukala twa tokola toko okuninga shike?

²⁰ Eendjovo daxuuninwa di na sha noshinakuwanifwa shaJesus otadi tu hekeleke neenghono, odo tadi ti: “Tala, Ame [ondi] li pamwe nanye omafiku aeshe fiyo okexulilo lefimbo lounyuni.” (Mateus 28:20) Jesus oku shii kutya oshinakuwanifwa osho osha kwata moiti. Oku shii yo kutya ovashikuli vaye otava ka patanekwa neenghono omafimbo amwe eshi tava wanifa po oshilonga osho. (Lukas 21:12) Ndele katu na etomheno lokukala twa tila. Omuwiliki wetu ina teelela tu wanife po oshilonga osho nopehe na ekwafo lasha. Mbela itashi tu hekeleke okushiiva kutya oo e na “eenghono adishe meulu nokombada yedu” ote tu yambidida eshi hatu wanifa po oshinakuwanifwa osho?

²¹ Jesus okwa shilipaleka ovahongwa vaye kutya ota ka kala pamwe navo oule womafelemido fiyo “okexulilo lefimbo lounyuni” eshi tava wanifa po oukalele wavo. Otu na okutwikila okuudifa fiyo osheshi exulilo le uya. Inatu shololeni nande, molwaashi paife eteyo linene lopamhepo oli li metifa. Ope na ovanamitimadiwa vahapu ovo va pumbwa okwoongelwa momuvalu munene. Tu li ovashikuli vaKristus, natu kale twa tokola toko okuwanifa po oshinakuwanifwa sha kwata moiti osho twe lineekelelwa. Natu kale twa tokola toko okulongifa efimbo letu, eenghono detu nosho yo oiniwe yetu opo tu wanife po oshipango osho kutya: ‘Indeni, ka ningeni ovanhu ovalongwa.’