1-4. (a) Jesus okwa li a honga ngahelipi noukeka omukainhu Omusamaria, naasho osha etifa oidjemo ilipi? (b) Ovayapostoli ova li ve linyenga ngahelipi?

 POMHITO imwe, Jesus novayapostoli vaye ova li ve litwika olweendo lile, va li tava di muJudea va yuka kolundume kuGalilea. Ova ya nondjila oyo ixupi oyo ya pitila muSamaria, oyo ya li tai va pula omafiku atatu. Lwopokati opo, ova li ve uya pokalando kedina Sikar, hanga omutenya utwa, opo va ka lande oikulya.

² Ofimbo ovayapostoli va ka landa oikulya, Jesus okwa li ta fuda po pondungu oyo ya li kondje yoshilando osho. Opo nee ope uya omukainhu oo a li e uya okuteka omeva. Jesus okwa li ta dulu okulidimbika omukainhu oo, a fe ngeno ehe mu wete, molwaashi okwa li “a loloka keengeda.” (Johannes 4:6) Okwa li ta dulu okulikofifa fiyo osheshi omukainhu oo a ya. Ngaashi twe shi mona metukulwa eti-4 lembo eli, omukainhu oo otashi dulika a li a teelela Omujuda keshe a ungaunge naye nodino. Ndele Jesus okwa hovela okupopya naye.

³ Okwa hovela okupopya nomukainhu oo, e likolelela kwaasho omukainhu oo a li e lipyakidila nasho pefimbo opo. Molwaashi omukainhu oo okwa li e uya okuteka omeva, Jesus okwa li ta popi naye kombinga yomeva omwenyo oo taa kumwifa omunhu pamhepo. Oikando ihapu omukainhu oo kwa popya oinima oyo ya li tai dulu okutukulula eenhamanana pokati kavo naJesus. * Ndele Jesus okwa li a henuka nelungi oinima  oyo nokwa yukifa eenghundafana davo kwaasho a li e na momadiladilo, a twikila okudivilika oinima yopamhepo, ta popi kombinga yelongelokalunga lashili nokombinga yaJehova Kalunga. Eendjovo daJesus oda li da kuma komutima omukainhu oo, nomukainhu oo okwe di hepaululila ovanhu vomoshilando shavo, naasho osha li she linyengifa ovanhu ovo va kale va hala okuliudila vo vene kuJesus. — Johannes 4:3-42.

⁴ Eshi ovayapostoli va aluka, mbela ova li ve udite ngahelipi eshi va mona Jesus ta yandje oundombwedi komukainhu oo? Kava li ve shi panda nande. Ova li va kumwa okumona Jesus ta popi nomukainhu oo, nosha yela kutya vo kava li va popya naye nandenande. Konima eshi omukainhu oo a ya, ova li tava ladipike Jesus a lye oikulya oyo va ka landele. Ndele okwe va nyamukula ta ti: “Ondi neendya okulya, edi mu he di shii.” Ova li va kuminwa eendjovo odo, molwaashi ova li tava diladila kutya ota popi eendja do venevene. Opo nee Jesus okwa yelifa a ti: “Oikulya yange ei, Ame ndi longe ehalo laau a tuma nge nondi wanife oshilonga shaye.” (Johannes 4:32, 34) Kungaho, Jesus okwa li te va hongo kutya oilonga yaye ya fimana mokukalamwenyo itai yelekwa noikulya, nokwa li a hala va kale ve uditile oilonga oyo ngaashi ye. Oilonga ilipi mbela oyo?

5. Oilonga oyo ya li ya fimanenena mokukalamwenyo kwaJesus oilipi, noshike hatu ka konakona metukulwa eli?

⁵ Pomhito imwe, Jesus okwa tile: ‘Ondi na okuudifa evangeli louhamba waKalunga, osheshi olo tuu eli nde li tuminwa.’ (Lukas 4:43) Doshili, Jesus okwa li a tumwa kedu opo a udife onghundana iwa yOuhamba waKalunga nokuhonga ovanhu kombinga yao. * Ovashikuli vaJesus ove na okuninga sha faafana kunena. Nomolwaasho, osha fimana filufilu okukonakona kutya omolwashike Jesus a li ha udifa, okwa li ha udifa kombinga yashike nokwa li ha tale ko ngahelipi oshilonga shaye.

6, 7. Jesus okwa hala “omulongimhango” keshe a kale e uditile ngahelipi oilonga yokuudifila vamwe onghundana iwa? Shi yelifa to longifa efaneko.

⁶ Natu ka taleni kutya Jesus okwa li ha kala e udite ngahelipi kombinga yoshili oyo a li ha hongo, opo nee hatu ka kundafana kombinga yanghee a li ha tale ko ovanhu ovo a li ha hongo. Jesus okwa li a longifa efaneko la twa olo tali ulike kutya okwa li a tala ko ngahelipi oufembanghenda wokuhonga vamwe eeshili odo a hongwa kuJehova. Okwa ti: “Keshe [omulongimhango, OB-1986] ou a ninga omulongwa [wouhamba] wokeulu okwa fa omwene weumbo, ta holola mo melimba laye oipe noikulu.” (Mateus 13:52) Omolwashike mwene weumbo womefaneko olo ha holola oinima oyo i li melimba laye?

⁷ Mwene weumbo oo ite shi ningi nelalakano lokuliulika omolwounhwa ngaashi sha li sha ningwa kohamba Hiskia noya li ya mona oilanduliko inyikifa oluhodi. (2 Eehamba 20:13-20) Ndele oshike she mu linyengifa a ninge ngaho? Opo u shi ude ko, diladila kefaneko eli: Natu tye nee ngeno owa ka talela po omuhongi woye umwe oo u hole. Okwa patulula okashikopa kaye ndele ta kufa mo eenhumwafo mbali; imwe oya kulupa ofimbo ikwao ipe. Eenhumwafo odo okwe di shangelelwe kuxe; imwe okwe i shangelwa omido omilongo da pita eshi a li okamatyona, ofimbo ikwao ya li ashike opo e i shangelwa. Okwe di ku ulikila nomutima wa tunhukwa noku ku lombwela nghee e di lenga neenghono nonghee omayele ado a lundulula okukalamwenyo kwaye nonghee taa dulu oku ku kwafela yo. (Lukas 6:45) Elalakano laye kali fi ngeno oku ku linomena, ile okulikola sha mwoove, ndele okwa hala ashike naave u mone ouwa momayele oo e li meenhumwafo odo noku ku lombwela nghee da fimana.

8. Omolwashike tu na omatomheno mahapu okutala ko eeshili odo hatu lihongo mEendjovo daKalunga di li omamona ondilo?

⁸ Omuhongi Munene, Jesus, naye okwa li e na omalinyengotomheno a faafana naao amwene weumbo oo a popiwa metetekelo. Okwa li a tala ko eeshili daKalunga di li omamona e na ondilo ihe fi okuyelekwa. Okwa li e di lenga nokwa li a halelela  oku di lombwela vamwe. Okwa li yo a hala ovashikuli vaye aveshe, ovo ve li ‘ovalongimhango,’ va kale ve udite ngaashi ye. Mbela osho u uditile ngaho eeshili daKalunga? Otu na omatomheno mahapu okukala tu hole oshili keshe oyo hatu lihongo mEendjovo daKalunga. Otwa lenga neenghono eeshili odo twe lihonga nale, nohatu kala twa hafa okumona eudeko lipe li na sha nomahongo Ombibeli. Ngeenge otwa kala tu hole osho Jehova e tu honga noku shi lombwela vamwe hatu popi tashi di komutima tu na ouladi, ohatu ka kwafela vamwe va kale yo ve hole eeshili odo, ngaashi ashike Jesus a li e va kwafela.

9. (a) Jesus okwa li ha kala e uditile ngahelipi ovanhu ovo a li ta hongo? (b) Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena oikala yaJesus i na sha nanghee a li ha ungaunga novanhu?

⁹ Jesus okwa li yo e hole ovanhu ovo a honga, naasho ohatu ke shi kundafana moule moshitukulwa oshiti-3. Ombibeli oya li ya xunganeka kutya Messias okwa li ta ka ‘kenukila omuxupi nohepele.’ (Epsalme 72:13) Jesus okwa li e na ko nasha shili novanhu. Okwa li he lipula kombinga yomalinyengotomheno noikala oyo hai ve linyengifa va ninge oinima, omitengi odo da li de va wilila po nosho yo omashongo oo tae va imbi va tambule ko oshili. (Mateus 11:28; 16:13; 23:13, 15) Pashihopaenenwa, diladila kunghee a ungaunga nomukainhu Omusamaria. Nopehe na omalimbililo, omukainhu oo okwa li a tunhukwa neenghono okutala kunghee Jesus a li a ungaunga naye, ta ulike kutya oku na ko nasha naye. Molwaashi Jesus okwa li a holola kutya oku shii onghalo omo omukainhu oo a li, oshe linyengifa omukainhu oo a dimine kutya Jesus omuprofeti, nokwe ke shi hepaululila yo vamwe. (Johannes 4:16-19, 39) Odoshili kutya fye itatu dulu okumona osho shili momitima daavo hatu udifile. Ndele, ohatu dulu okuulika kutya otu na ko nasha navo ngaashi ashike Jesus a li a ninga. Ohatu dulu oku shi ulika mokukundafana kombinga yoinima oyo ve na ohokwe muyo, ile kombinga yomashongo oo va taalela, ile kombinga yeemhumbwe davo.

10, 11. (a) Jesus okwa li ha udifa kombinga yashike? (b) Osha enda ngahelipi opo pa kale omhumbwe yOuhamba waKalunga?

¹⁰ Jesus okwa li ha udifa kombinga yashike? Ngeenge owa  diladila kombinga yomahongo eengeleka odo tadi liti kutya odopaKriste, otashi dulika u ka fike pexulifodiladilo kutya okwa li ha popi kombinga yanghee ovanhu tava dulu okweetifa po omalunduluko opanghalafano mounyuni. Ile u diladila kutya okwa li ha popi kombinga yanghee ovanhu tava dulu okweetifa omalunduluko e na sha noinima yopapolitika, ile kutya okwa li ta divilike kutya exupifo letu pauhandimwe olo oshinima sha fimanenena shi dulife oinima aishe. Ndele ngaashi sha popiwa nale metetekelo, Jesus okwa yelifa elalakano loukalele waye a ti: ‘Ondi na okuudifa evangeli louhamba waKalunga.’ Mbela osho osha li sha kwatela mo shike?

¹¹ Dimbuluka kutya Jesus okwa li meulu eshi Satana a shonga lwotete oufemba waJehova wokukala omunamapangelo weshito alishe. Jesus ka li tuu a yahamekwa komutima okutala nghee Xe oo e li omuyuki ta lundilwa nokushekwa kutya oku li Omupangeli omukwanyanya oo a lumbula oishitwa yaye omauwa onhumba! Omona waKalunga ka li tu a nyemata eshi Adam naEva, ovadali vetu votete, va tambula ko oipupulu yaSatana! Jesus okwa mona nghee sha enda opo ovanhu va fyuulule oulunde nefyo omolwounashibofa oo. (Ovaroma 5:12) Ka li tuu a hafa eshi a shiiva kutya Xe ona ka yukife oinima fiku limwe!

12, 13. Ouhamba waKalunga otau ka yukifa oinima ilipi, na Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya Ouhamba oo wa li enenediladilo loukalele waye?

¹² Oinima ilipi unene ya pumbwa okuyukifwa? Edina laJehova liyapuki olo la nyatekwa kuSatana novalanduli vaye ola pumbwa okuyapulifwa. Oufemba waJehova wokupangela ile onghedi yaye yokupangela, oya pumbwa okuyukipalifwa. Jesus okwa li e udite ko oinima oyo shi dulife ovanhu aveshe. Onghee hano, okwa li a honga ovashikuli vaye okupitila moshihopaenenwa sheilikano va kale hava indile tete edina laXe li yapulwe, Ouhamba waXe u uye nehalo laXe li wanifwe kombanda yedu. (Mateus 6:9, 10) Ouhamba waKalunga oo u li meke laKristus Jesus otau ka hanauna po mafiku onghalelo yaSatana oyo ya nyonauka nokuyukipalifa ounamapangelo waJehova fiyo alushe. — Daniel 2:44.

 ¹³ Ouhamba oo oo wa li enenediladilo letumwalaka laye pefimbo loukalele waye. Okwa li ha popi oinima nokukatuka eenghatu odo tadi ulikile ovanhu kutya Ouhamba waKalunga oshike nonokutya otau ka wanifa po ngahelipi elalakano laJehova. Ka li a efa nande osha shi ye moshipala oilonga yaye yokuudifa onghundana iwa yOuhamba. Nonande pefimbo laye opa li okuhenouyuki nosho yo oinima ihapu yopanghalafano oyo ya pumbwa okuyukifwa, ye okwa li a yandja ashike elitulemo ketumwalaka laye noilonga yaye. Mbela osho osha hala okutya ka li e na etaleko la mbwalangadja nonokutya ka li e na ko nasha navamwe? Hasho nandenande!

14, 15. (a) Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya “oku dule Salomo”? (b) Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Jesus ngeenge tashi uya petumwalaka olo hatu udifa?

¹⁴ Ngaashi hatu ke shi mona momukokomoko woshitukulwa eshi, Jesus okwa li ha hongo oinima ihokwifa nokwa li ha hongo meenghedi di lili noku lili. Okwa li ha hongo monghedi oyo tai kumu omitima dovanhu. Osho otashi dulika tashi tu dimbulukifa ohamba inaendunge Salomo, oyo ya li hai kongo eendjovo da wapala, da yuka nodoshili opo i shange omadiladilo oo ya nwefwa mo kuJehova i shange. (Omuudifi 12:10) Jehova okwa li a pa ohamba oyo inai wanenena ‘omayele mahapu’ opo i dule okupopya kombinga yoinima ihapu, ngaashi oudila, eeshi, omiti noinamwenyo i lili noku lili. Ovanhu ova li hava di nokuli komakule opo ve uye va pwilikine kuSalomo. (1 Eehamba 4:29-34) Ndelenee Jesus “oku dule Salomo.” (Mateus 12:42) Jesus omunongo noku na ‘omayele mahapu’ e dule Salomo. Eshi Jesus a li ta hongo ovanhu, okwa li ha longifa eshiivo laye lomoule li na sha nEendjovo daKalunga nosho yo li na sha noudila, eeshi noinamwenyo ikwao, li na sha nounamapya, onghalo yomhepo, oiningwanima yopefimbo opo, ondjokonona yonale nosho yo oinima yopanghalafano. Ndele nande ongaho, ka li ha popi nelalakano ngeno opo a kumwife vamwe neshiivo laye. Okwa li ha hongo monghedi i li paunafangwa noya yela. Onghee hano, itashi kumwifa eshi ovanhu va li hava kala va hokwa okupwilikina kuye. — Markus 12:37; Lukas 19:48.

 ¹⁵ Ovakriste kunena ohava kendabala okushikula oshihopaenenwa shaJesus. Ounongo wetu neshiivo letu itali yelekwa naalo Jesus a li e na. Ndele ohatu dulu okulongifa eshiivo nowino oo tu na opo tu kwafele vamwe ve lihonge eeshili dOmbibeli. Pashihopaenenwa, ovadali otava dulu okulongifa oimoniwa yavo yokutekula ounona okuulika nghee Jehova e hole ovana vaYe vokombada yedu. Vamwe otava dulu okulongifa oihopaenenwa ile omafaneko e likolelela koinima oyo va shakeneka koilonga, keefikola, momidingonoko davo ile koiningwanima oyo va kundaneka. Ndele pefimbo opo tuu opo, katu na okudimbwa okuyukifa elitulemo ketumwalaka letu, olo li li onghundana iwa yOuhamba waKalunga. — 1 Timoteus 4:16.

16, 17. (a) Jesus okwa li a tala ko ngahelipi oukalele waye? (b) Okwe shi ulika ngahelipi kutya oukalele oo wa li oilonga yaye ya fimanenena mokukalamwenyo kwaye?

¹⁶ Jesus okwa li a tala ko oukalele waye u li emona li na ondilo. Okwa li a halelela okukwafela ovanhu ovo va lyalyakanifwa komahongo opanhu nosho yo keenghulunghedi ve lihonge oshili kombinga yaXe womeulu. Okwa li e hole okukwafela ovanhu opo va kale ve na ekwatafano liwa naXe Jehova nova kale ve na eteelelo lomwenyo waalushe. Okwa li e na ohokwe yokuudifila ovanhu onghundana iwa oyo tai hafifa notai hekeleke omitima. Okwe shi ulika ngahelipi kutya osho lela kwa li ha kala e udite ngaho? Natu ka taleni keenghedi nhatu omo e shi ulika.

¹⁷ Onghedi yotete: Jesus okwa li a pitifa komesho oukalele waye. Okwa li a lenga neenghono okupopya kombinga yOuhamba, naasho osho sha li oilonga yaye ya fimanenena. Nomolwaasho, okwa li a ninga okukalamwenyo kwaye kwanafangwa ngaashi sha popiwa metukulwa eti-5. Ka li ashike a ladipika vamwe va pitife komesho oilonga oyo ya fimanenena, ndele naye osho a li a ninga. Ka li a efa a piyaanekwe koinima oyo tai pula eefuto dihapu, tai pula okukalekwa po nokupangelwa ile okupingenwa po mokweendela ko kwefimbo. Okwa li a kaleka onghalamwenyo yaye paunafangwa opo a dule okuyandja elitulemo laye alishe koukalele waye. — Mateus 6:22; 8:20.

18. Jesus okwa li a ulika ngahelipi kutya okwa li ha longo noudiinini moukalele?

 ¹⁸ Onghedi onhivali: Jesus okwa li ha longo noudiinini moukalele waye. Okwa li ha longifa eenghono daye mokweenda eekilometa omafele muPalestina, ta kongo ovanhu ovo va hala okupwilikina konghundana iwa. Okwa udifila momaumbo, meendabo domoilando, pomalandifilo nosho yo momaluhaela. Okwa li ha udifile ovanhu nokuli nopomafimbo opo kwa li ha kala e udite a pumbwa okufuda po, a fya ondjala ile enota ile e wete a pumbwa oku ke likalela nookaume kaye kopofingo. Okwa twikila okuudifa onghundana iwa yOuhamba waKalunga fiyo nokuli naashi a li e li pokufya. — Lukas 23:39-43.

19, 20. Jesus okwa li e shi yelifa ngahelipi kutya oilonga yokuudifa oya endelela?

¹⁹ Onghedi onhinhatu: Jesus okwa li a tala ko oukalele waye u li oshinima sha endelela. Oto dimbuluka eshi a li ta kundafana nomukainhu Omusamaria pondungu oyo ya li popepi naSikar? Ovayapostoli vaJesus kava li ve wete sha endelela okuudifila ovanhu vamwe onghundana iwa. Pomhito oyo, Jesus okwa tile: “Hanye vene tamu ti: ope neehani nhe natango, eteyo fimbo inali fika? Taleni, ohandi mu lombwele: yeluleni omesho eni nye mu tale omapya nhumbi a pya okuteywa.” — Johannes 4:35.

²⁰ Jesus okwa li a longifa efaneko le likolelela kefimbo lomudo olo va li mulo. Osha yela kutya osha li momwedi waKislev (Novemba/Desemba). Koilongo yokuAsia, eteyo loilya oyo hai ifanwa mOshiingilisha barley ola li li na ko ashike eemwedi nhee opo li hovele lwopefimbo lOpaasa, oyo ya li hai danwa mo 14 Nisan. Onghee hano, ovanamapya kava li ve wete sha endelela okulipula neteyo pefimbo olo momwedi waKislev, molwaashi okwa li ku na natango eemwedi dihapu. Ndele ongahelipi shi na sha neteyo lopamhepo? Opa li ovanhu vahapu ovo va li ve na ehalo lokupwilikina nokuhongwa opo va ninge ovahongwa vaKristus nova kale ve na eteelelo likumwifi li na sha naasho Jehova a udaneka. Jesus okwa li e wete kutya epya olo lopafaneko ola li la fika okuteywa. Efimbo leteyo olo ola li la fika, noilonga oyo oya li ya endelela. Onghee hano, eshi ovanhu vomoshilando shonhumba va li va hala okukaleka  Jesus moshilando osho, okwe va lombwela a ti: “Ondi na okuudifila oilando imwe yo evangeli louhamba waKalunga, osheshi olo tuu eli [nde] li tuminwa.” — Lukas 4:43.

21. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Jesus?

²¹ Ohatu dulu okuhopaenena Jesus meenghedi adishe odo nhatu da kundafanwa metetekelo. Otu na okukala twa pitifa komesho oukalele wetu wopaKriste. Nonande otashi dulika tu na omaukwaneumbo oo tu na okufila oshisho nohatu longo oilonga yokulikongela omboloto, ohatu dulu okuulika kutya otwa pitifa komesho oukalele wetu mokukala hatu kufa ombinga muo, hatu shi ningi nouladi nosho yo pandjikilile ngaashi Jesus. (Mateus 6:33; 1 Timoteus 5:8) Ohatu dulu okukala hatu longo noudiinini moukalele, hatu longifa nehalo liwa efimbo letu, eenghono detu nosho yo oiniwe yetu. (Lukas 13:24) Osha fimana yo okukaleka momadiladilo oushili oo kutya oilonga yetu oya endelela. (2 Timoteus 4:2, NW) Otwa pumbwa yo okulongifa omhito keshe opo tu udifile vamwe.

22. Oshike hatu ka kundafana metukulwa tali landula?

²² Jesus okwa li yo a ulika kutya okwa lenga oilonga oyo eshi a li a shilipaleka kutya otai ka twikila okulongwa konima yefyo laye. Okwa li a lombwela ovashikuli vaye va kufe ombinga moilonga oyo yokuudifa nokuhonga vamwe. Metukulwa tali landula, ohatu ka kundafana kombinga yelombwelo olo.