ETUKULWA 10
“Eendjovo daJehova oda tandavela”
Petrus okwa li a mangululwa, nomahepeko kaa li a ya moshipala okutandavela kwonghundana iwa
Etukulwa eli ola kanghamena kOilonga 12:1-25
1-4. Petrus okwa li a taalela onghalo idjuu ilipi, mbela ngeno oove wa li monghalo ya fa yaye, ngeno oto kala u udite ngahelipi?
PETRUS okwa li a tulwa modolongo oyo ya li i na omivelo dinene doshivela shilaula e li momalyenge a pandekwa movanangeli vavali Ovaroma. Eshi a li mokanduda kodolongo, ka li e na eshi e wete, kakele kekuma lodolongo nomivelo, omalyenge nosho yo ovanangeli vaye. Okwa li e lididimika oule wefimbo, tashi dulika oule womafiku, a teelela okuuda osho ta ka ningilwa.
2 Petrus okwa li a pewa ehandukilo la kwata moiti. Ohamba Herodes Agrippa wOtete oya li ya tokola oku mu dipaa. a Oya li ya diladila oku mu yandja a dipawe konima yOpaasa e li onga oshali yokuhafifa ovakwashiwana. Olo kala li etilifo longaho, molwaashi omupangeli oye tuu oo okwa hangwa opo a dipaa omuyapostoli Jakob.
3 Mbela Petrus okwa li te lipula nashike, eshi a li momilaulu mokanduda kodolongo konguloshi fimbo a li a teelela efiku lokudipawa kwaye? Mbela Petrus okwa li a dimbuluka eendjovo odo a li a lombwelwa kuJesus omido donhumba da pita kutya fiku limwe ota ka mangwa nokudipawa nonande hasho a hala? (Joh. 21:18, 19) Otashi dulika a li te lipula kutya shiimba efiku olo ola fika.
4 Mbela ngeno oove wa li monghalo ya fa yaPetrus, ngeno oto kala u udite ngahelipi? Vahapu otashi dulika va kale ve wete vehe na eteelelo lasha. Mbela omushikuli washili waJesus Kristus ota dulu okukala monghalo yonhumba, ndele ta kala ehe na eteelelo lasha? Oshike hatu lihongo monghedi omo Petrus nosho yo Ovakriste vakwao va li ve linyenga komahepeko oo a li e va hanga? Natu ka taleni kutya oshike hatu lihongo mo.
Eongalo “ola kala tali mu ilikanene kuKalunga la mana mo.” (Oil. 12:1-5)
5, 6. (a) Omolwashike ohamba Herodes Agrippa wOtete ya li tai ungaunga nai nOvakriste, noye shi ninga ngahelipi? (b) Omolwashike sha li eyeleko keongalo, eshi Jakob a dipawa?
5 Ngaashi twe lihonga metukulwa la tetekela lembo eli, elidilululo lomunhu womoiwana i lili Kornelius noukwaneumbo waye, ola li la hafifa eongalo lopaKriste. Ndele otashi dulika Ovajuda ovo vehe fi ovaitaveli va li va kumwa eshi va uda kutya Ovakriste vahapu Ovajuda otava longele Kalunga va manguluka pamwe novanhu ovo vehe fi Ovajuda.
6 Herodes, omunapolotika omunamakoto, okwa li a ungaunga nai nOvakriste, molwaashi okwa li a hala okukala a hokiwa kOvajuda. Nopehe na omalimbililo, Herodes okwa li a uda kutya omuyapostoli Jakob okwa li e na ekwatafano lopofingo naJesus Kristus. Onghee hano, “okwa dipaifa Jakob omumwaina waJohannes neongamukonda.” (Oil. 12:2) Eongalo kala li tuu la yelekwa! Jakob okwa li umwe womovayapostoli vatatu ovo va li peshituluko laJesus nova mona oikumwifilonga oyo ovayapostoli vamwe inava mona. (Mat. 17:1, 2; Mark. 5:37-42) Jesus okwa li a luka Jakob nomumwaxe Johannes “Ovana vEngungumo,” molwaashi ova li ve na onyati. (Mark. 3:17) Onghee hano, eshi Jakob a dipawa, eongalo ola li la kanifa ondombwedi idiinini, iladi nomuyapostoli omuholike.
7, 8. Eongalo ola li la ninga po shike, eshi Petrus a li a tulwa modolongo?
7 Okudipawa kwaJakob okwa li kwa hafifa Ovajuda, ngaashi ashike Agrippa a li a hala, naasho osha li she mu xwaxwameka a kale a hala yo okudipaa Petrus. Ngaashi sha tumbulwa pehovelo letukulwa eli, okwa li a kwatifa po Petrus. Ndele otashi dulika Agrippa a li ta dimbuluka kutya ovayapostoli ohava mangululwa modolongo pashikumwifilonga, ngaashi twe shi mona mEtukulwa eti-5 lembo eli. Onghee hano, okwa li a mangifa Petrus nomalyenge a pandekwa movanangeli vavali nokwa li yo a tula po ovanangeli 16 tava longo omalufo omutenya noufiku, opo va shilipaleke kutya omuyapostoli oo ite livake mo modolongo. Ngeenge ngeno okwe livake mo, ovanangeli ovo ova li tava ka tokolelwa efyo ngaashi Petrus. Mbela Ovakriste vakwao ova li va ninga po shike, eshi Petrus a li pokati koshilaleko nomukonda?
8 Eongalo ola li li shii kutya oli na okuninga po shike. Oilonga 12:5 oya ti: “Petrus okwa kala modolongo, neongalo ola kala tali mu ilikanene kuKalunga la mana mo.” Eongalo ola li la ilikanena omumwaxe omuholike la mana mo notashi di komutima. Efyo laJakob kala li le va teya omukumo nokala li le va ningifa va diladile kutya kashi na ekwafo lasha okwiilikana. Omailikano ohaa ti sha lela kuJehova. Ngeenge oku li metwokumwe nehalo laye, ote ke a nyamukula. (Heb. 13:18, 19; Jak. 5:16) Osho oshi li oshilihongomwa sha fimana kOvakriste kunena.
9. Oshike hatu lihongo moshihopaenenwa shOvakriste vopefimbo laPetrus shi na sha neilikano?
9 Mbela ou shii ovaitaveli vakweni ovo ve li momayeleko mahapu? Otashi dulika tave lididimikile omahepeko, okushilikwa komapangelo ile oiponga yopashitwe. Otu na okukwatela mo ovaitaveli vakwetu momailikano etu opaumwene taa di komutima. Otashi dulika yo u shii vamwe ovo ve li momaupyakadi oo ihaa shiivika noupu kukeshe umwe, ngaashi omaupyakadi moukwaneumbo, etekomukumo, ile omayeleko amwe vali eitavelo. Ngeenge owa dilonga fimbo ino ilikana, oto ka dimbuluka ovanhu vahapu ovo to dulu okutumbula komadina, eshi to ilikana kuJehova, “Omuudi womailikano.” (Eps. 65:2) Mepingafano naasho, naave owa pumbwa okwiilikanenwa kovamwaxo novamwanyoko, ngeenge owa hangwa komaudjuu.
Ohatu ilikanene ovamwatate ovo va tulwa meedolongo omolweitavelo lavo
’Shikule nge’ (Oil. 12:6-11)
10, 11. Hokolola kutya omweengeli waJehova okwa li a mangulula ngahelipi Petrus modolongo.
10 Mbela Petrus okwa li te lipula kombinga yonghalo ya nyika oshiponga oyo a li a taalela? Katu na oushili shi na sha naasho, ndele moufiku waye waxuuninwa modolongo, okwa li a kofa eemhofi doshitula pokati kovanangeli vavali ovo va li oupafi. Molwaashi omulumenhu oo omudiinini okwa li e na ekwatafano liwa naJehova, ka li te lipula shi na sha nonakwiiwa. (Rom. 14:7, 8) Otashi dulika ka li yo a diladila kombinga yoiningwanima ikumwifi oyo ya li pokuningwa. Ohaluka, mokanduda kodolongo omwa li mwa holoka ouyelele wa twa. Omweengeli oo sha yela kutya ka li e wetike kovanangeli okwa li a fikama puPetrus noku mu pendula diva. Omalyenge oo a li a mangifwa Petrus okwa li a wa ko kuye nonande okwa li taa monika a kola.
‘Ova fika pomuvelo woshitenda oo wa ama koshilando, nowe liyeulula.’—Oilonga 12:10
11 Omweengeli oo okwa li a pa Petrus omalombwelo e li pauxupi a shikulafana a ti: “Fikama, endelela!” “Lilongekida ndele to djala eenghaku doye.” Petrus okwa li a ninga ngaashi a lombwelwa. Xuuninwa, omweengeli okwa li e mu lombwela a ti: “Djala oshikutu shoye shokombada, ndele to shikula nge,” na Petrus osho a li a ninga. Ova li va dja mo mokanduda kodolongo nova enda petanganangelo olo la li pondje nopehe na ou e va kelela va finda komuvelo munene woshivela shilaula. Mbela ova li va dula ngahelipi okupita po pomuvelo oo? Ngeenge Petrus okwa li te lipula kombinga yaasho, ka li e lipula nasho oule wefimbo lile. Eshi va fika pomuvelo oo, “owe liyeulula” wo vene. Fimbo Petrus ine shi didilika, ova li va pita pomuvelo nokuya pondje, nomweengeli okwa li a kana po. Eshi Petrus a li a fiwa pondje, opo a ka didilika kutya oinima oyo oya ningwa shili, ndele kasha li emoniko. Okwa li a mangululwa shili!—Oil. 12:7-11.
12. Omolwashike tashi hekeleke okudilonga kunghee Jehova a li a mangulula Petrus?
12 Mbela itashi hekeleke okudilonga kombinga yeenghono daJehova inadi ngabekwa dokuxupifa ovapiya vaye? Petrus okwa li a kwatwa po kohamba oyo ya li tai yambididwa kepangelo enaenghono mounyuni pefimbo opo. Ndele omupangeli oo ka li a dula okuningila Petrus owii washa molwaashi okwa li a mangululwa modolongo pashikumwifilonga. Jehova ka li a longela ovapiya vaye aveshe oikumwifilonga ya tya ngaho. Ka li a longela Jakob oshikumwifilonga, noka li e shi longela Petrus lwanima, eshi eendjovo odo Jesus a li a lombwela omuyapostoli oo da ka wanifwa. Ovakriste kunena inava teelela okuxupifwa pashikumwifilonga. Ndele nande ongaho, otu shii kutya Jehova iha lunduluka. (Malachi 3:6) Mafiku ota ka longifa Omona waye opo a mangulule ovanhu omamiliyona mahapuhapu modolongo oyo ovanhu itava dulu okuhenuka nandenande, sha hala okutya, moshovafi. (Joh. 5:28, 29) Omaudaneko oo itae tu pameke tuu kunena ngeenge tu li momayeleko!
‘Eshi ve mu mona, ova li va kumwa’ (Oil. 12:12-17)
13-15. (a) Oilyo yeongalo oyo ya li ya ongala meumbo laMaria oya li ye linyenga ngahelipi, eshi Petrus e uya? (b) Embo lOilonga ola ka yandja elitulemo kushike, na Petrus okwa li a twikila okuningila shike ovamwaxe novamwaina?
13 Petrus okwa li a fikama mepandavanda momilaulu ta diladila kutya na yuke peni. Opo nee okwa li a tokola okuya keumbo lomukainhu Omukriste wedina Maria, olo la li popepi naapo a li. Maria otashi dulika a li omufiyekadi nokwa li oshipuna, nomolwaasho okwa li e na eumbo la kula omo mwa li hamu ongala eongalo. Oye a li ina yaJohannes Markus, oo a tumbulwa oshikando shotete membo lOilonga pomhito oyo, nohauxuuninwa okwa ka kala onga omona waPetrus. (1 Pet. 5:13) Moufiku oo, oilyo ihapu yeongalo oya li meumbo laMaria tai ilikana ya mana mo nonande okwa li kwa toka. Nopehe na omalimbililo, oya li tai ilikana opo Petrus a mangululwe, ndele kaya li ya diladila kutya Jehova ota ka nyamukula omailikano ayo ngahelipi.
14 Petrus okwa li a konghola pomuvelo, nokakadona kokapiya kedina Rode, edina lOshigreka la sha olo tali ti “Ongala,” oka li ke uya komuvelo. Eshi ke uya pomuvelo oka li ka kumwa eshi ka uda ondaka yaPetrus. Ponhele yoku mu yeulula, okakadona oko ka li ka tunhukwa oka li ka shuna diva meumbo nokukendabala okwiitavelifa eongalo kutya Petrus oku li pomuvelo. Oilyo yeongalo oya li ye ka ula kutya otaka hadauka, ndele nande ongaho ka kali ka sholola. Rode okwa li a tomwa kutya osho ta popi oshoshili. Vamwe ova li tava ti kutya ngeenge oka uda sha shili, shiimba oka uda omweengeli. (Oil. 12:12-15) Ndele pefimbo opo tuu opo, Petrus okwa li a twikila okukonghola fiyo osheshi a yeululwa.
15 Eshi oilyo yeongalo ya yeulula pomuvelo, oye “mu mona nova li va kumwa.” (Oil. 12:16) Petrus okwa li a lombwela oilyo yeongalo oyo ya li ya hafa neenghono i ngungumane opo e i hokololele osho sha ningwa po nokwe i lombwela i shiivifile yo omuhongwa Jakob novamwaxe vakwao kombinga yaye. Opo nee, Petrus okwa ya a ka twikile noilonga yaye youdiinini konhele oko kwa amenwa fimbo ovakwaita vaHerodes inave mu mona. Okudja opo, Petrus ina tumbulwa vali lwopokati opo, kakele kaashi a ka tumbulwa metukulwa 15 lOilonga eshi a li ta kwafele mokupongolola po omhata i na sha nepitotanda. Konima yehokololo olo, embo lOilonga ola twikila okuyandja elitulemo koilonga nokomalweendo omuyapostoli Paulus. Ndele otu na oushili kutya Petrus okwa ka twikila okupameka eitavelo lovamwaxe novamwaina keshe opo a li a ya. Eshi Petrus a fiya po ovamwaxe ovo va li meumbo laMaria, nopehe na omalimbililo, okwe va fiya va hafa neenghono.
16. Omolwashike tu na oushili kutya ohatu ka hafela oinima ihapu monakwiiwa?
16 Omafimbo amwe Jehova oha ningile ovapiya vaye oinima oyo va li inava teelela, nohava kala va hafa neenghono noitava dulu oku shi itavela. Ovamwaxe novamwaina vaPetrus vopamhepo osho naanaa va li ve udite ngaho onguloshi oyo a mangululwa. Nafye omafimbo amwe osho hatu kala tu udite ngaho ngeenge Jehova e tu pa omanangeko noupuna mahapu kunena. (Omayel. 10:22) Monakwiiwa, ohatu ka kala twa kumwa neenghono eshi Jehova ta wanifa po omaudaneko aye aeshe kombada yedu alishe, ta ka ninga shi dulife pwaasho twa teelela. Onghee hano, ngeenge otwa kala ovadiinini, ohatu ka hafela oinima ihapu monakwiiwa.
“Omweengeli waJehova okwe mu handukila” (Oil. 12:18-25)
17, 18. Oshike sha li sha ningifa ovanhu va tange Herodes?
17 Herodes naye okwa li a kuminwa okumangululwa kwaPetrus, nonande ka li e shi hafela. Okwa li a unganeka diva opo Petrus a kongwe nokwa li yo a hokololifa ovanangeli ovo va li va nangela Petrus. Ovanangeli ovo ova li va pewa “ehandukilo,” tashi dulika va dipawa. (Oil. 12:19) Herodes Agrippa ka li e na olukeno ile onghenda. Ndele mbela omulumenhu oo omukwanyanya okwa li ashike a efuwa ngaho ina handukilwa?
18 Agrippa otashi dulika a li a fya ohoni eshi ina dula okudipaifa Petrus, ndele diva okwa li a twikila okuulika oikala yaye younhwa. Ovatondi vaye vamwe ova li va hala okwoongala pamwe naye opo va pange ombili naye, nosha yela kutya okwa li a teelela nodjuulufi oku ka yandja oshipopiwa komesho yeemhunga dovanhu. Lukas okwa ti kutya “Herodes okwa djala oshikutu shouhamba,” eshi a li te li longekidile omhito oyo. Omunandjokonona Omujuda wedina Josefus okwa ti kutya oshikutu shaHerodes osha li sha longwa moshisilveri, opo shi kale tashi vilima ngeenge okwa i mouyelele. Omunapolotika oo omulinenepeki okwa li a yandja oshipopiwa shaye. Eemhunga dovanhu oda li da ingida pombada tadi mu tange tadi ti: “Ondaka oyo oyakalunga, ndele kai fi yomunhu!”—Oil. 12:20-22.
19, 20. (a) Omolwashike Herodes a li a handukilwa kuJehova? (b) Ehokololo li na sha nokufya kwaHerodes Agrippa otali tu hekeleke ngahelipi?
19 Kalunga okwa li e wete ovanhu eshi tava fimaneke Herodes nefimaneko olo Oye aeke a li e na oku li pewa. Herodes okwa li ta dulu okuhenuka oilanduliko ya nyika oshiponga yokutambula efimano, mokuhanyena ovanhu ovo ile mokuhadimina efimaneko la tya ngaho. Mupya munene, okwa li a wanifilwa eyeletumbulo olo tali ti: “Ounhwa tau tetekele ehanauno.” (Omayel. 16:18) “Omweengeli waJehova okwe mu handukila,” naasho osha li sha ningifa omupangeli oo e lihole mwene noku na ounhwa a fye efyo linyanyalifa. Okwa li a “shitwa komainyo ndele ta fi” (Oil. 12:23) Josefus naye okwa popya kutya Agrippa okwa li a dengwa ombadilila nokwa weda ko kutya ohamba oyo oya li ya mona kutya otai fi molwaashi ya tambula ko efimano olo ya li ya pewa keemhunga dovanhu. Josefus okwa ti kutya Agrippa okwa kala ta vele oule womafiku atano fimbo ina fya. b
20 Omafimbo amwe, otashi dulika ovakolokoshi va kale va fa itava katukilwa onghatu diva omolwoilonga yavo ii. Osho kashi na oku tu kumwifa molwaashi “ounyuni aushe ou li mepangelo lomunawii.” (1 Joh. 5:19) Ndele nande ongaho, ovapiya vaKalunga ovadiinini omafimbo amwe ohava kala ve wete ovakolokoshi tava longo owii nopehe na okuhandukilwa. Onghee hano, ehokololo li na sha naHerodes otali tu hekeleke. Paulelalela, otwa fa tu wete Jehova ta katuka eenghatu, ta dimbulukifa ovapiya vaye aveshe kutya oku hole ouyuki. (Eps. 33:5) Mafiku, Jehova ota ka yukifa oinima fiyo alushe.
21. Oshilihongomwa sha fimana shilipi hatu lihongo mOilonga etukulwa 12, nomolwashike tashi tu hekeleke kunena?
21 Ehokololo eli ola xula neendjovo di na oshilihongomwa tashi tu omukumo odo tadi ti: “Eendjovo daJehova oda tandavela.” (Oil. 12:24) Ehokololo olo li na sha netamunukemo loilonga yokuudifa otali tu dimbulukifa shi na sha nanghee Jehova a nangeka noupuna oilonga oyo tuu oyo kunena. Ehokololo olo li li mOilonga etukulwa 12 kali na sha ashike nefyo lomuyapostoli umwe nokuxupifwa kwaumwe. Otali popi kombinga yanghee Jehova ha i moshipala eenghendabala odo Satana ha ningi opo a hanaune po eongalo lopaKriste noku xulife po oilonga yOvakriste yokuudifa nouladi. Omaponokelo a tya ngaho kaa li a pondola, ngaashi ashike eemhangela domonanguwi adishe da yukila oko ihadi pondola. (Jes. 54:17) Mepingafano naasho, ovo tava yambidida Jehova naJesus Kristus ohava longo oilonga oyo ihe na efiku i ponye. Mbela oshinima osho itashi tu tu omukumo? Kau fi tuu oufembanghenda okuudifa “eendjovo daJehova” kunena!
a Tala oshimhungu “ Ohamba Herodes Agrippa wOtete.”
b Ondokotola nomushangi womambo umwe okwa ti kutya omadidiliko omukifi oo wa hokololwa kuJosefus nokuLukas otashi dulika wa li wa etifwa komainyo oo haa ningifa omandjadja omunhu a kale itaa longo vali. Efimbo limwe omunaudu otashi dulika a kunge mo omainyo oo ile a mbaduke molutu laye ngeenge ta fi. Embo lomauyelele limwe ola ti: “Okupopya oinima kondadalunde elela kwaLukas e li ndokotola, okwa ulika kutya [Herodes] okwa fya efyo linyanyalifa.”
