1-3. (a) Omolwashike omuyapostoli Paulus a li a kenyanana, eshi a li muAtena? (b) Ohatu ke lihonga shike, ngeenge otwa konakona oshihopaenenwa shaPaulus?

 PAULUS okwa li a kenyanana, eshi a li muAtena shomuGreka, omo ovanhu va li hava hongwa omahongo aSokrates, Plato naAristotle. Ovanhu vomuAtena ova li ve hole elongelokalunga neenghono. Keshe pamwe, opo a li ta tale, kutya nee omotembeli, omeenhele daaveshe nosho yo momapandavanda, okwa li mu na oihongwafano ihapu, molwaashi Ovaatena ova li hava longele oikalunga i lili noku lili. Paulus okwa li e shii kutya Jehova Kalunga kashili okwa tala ko ngahelipi oihongwafano. (Ex. 20:4, 5) Molwaashi omuyapostoli oo omudiinini okwa li ha tale ko oinima ngaashi Jehova he i tale ko, okwa li e tonde oihongwafano.

² Eshi Paulus a li a ya monhele yomalandifilo, okwa li a haluka unene, molwaashi okwa li a mona oihongwafano ihapu yoshikalunga oshilumenhu shedina Hermes, ya li i na omitwe dinene noilyo yoludalo ya nenepekwa i li momukweyo kouningininolundume popepi noshivelo shinene shonhele yomalandifilo. Ponhele yomalandifilo opa li pe yadi eenhele diyapuki, omo ovanhu va li hava ilikanene oikalunga. Mbela omuyapostoli oo omuladi okwa li ta ka udifila ngahelipi ovanhu ovo ve hole oikalunga neenghono? Mbela okwa li ngoo ta ka dula okupangela omaliudo aye nokupopya oinima oyo tava tu kumwe novapwilikini vaye? Mbela okwa li ngoo ta ka pondola okukwafela nande omunhu umwe a konge Kalunga kashili noku mu mona?

³ Paulus okwe tu tulila po oshihopaenenwa shi na sha nokukala nelungi, eendunge dokuyoolola nosho yo okutomha ovanhu moshipopiwa shaye, osho a li a yandja kovahongwanhu vomuAtena, osho shi li mOilonga 17:22-31. Ngeenge otwa konakona oshihopaenenwa shaPaulus, ohatu ke lihonga shihapu shi na sha nokukundafana novanhu oinima oyo hatu tu kumwe navo nokukwafela ovapwilikini vetu va diladile.

4, 5. Paulus okwa li a udifila peni, eshi a li muAtena, nokwa li a taalela oupyakadi ulipi u na sha novanhu ovo a li ta udifile?

⁴ Paulus okwa li a ya kuAtena, eshi a li molweendo laye olutivali loutumwa,  mo 50 O.P. lwaapo. a Ofimbo Paulus a li a teelela Silas naTimoteus va aluke kuBerea, okwa li a “hovela okukundafana nOvajuda moshinagoga,” ngaashi sha li onghedindjikilile yaye. Okwa li yo a ya koshitukulwa oko a li ta dulu okuhanga Ovaatena ovo vehe fi Ovajuda, sha hala okutya, “pomalandifilo.” (Oil. 17:17) Onhele yomalandifilo oya li kouningininolundume waAkropolis, noi na ounene weehekta 5, ile u dule po. Onhele oyo kaya li ashike onhele omo ovanhu hava lande oinima nokulandifa, ndele oya li yo onhele yaaveshe. Embo limwe lomauyelele ola ti kutya oya li ondingandinga “yoinima yopamaxupilo, yopapolotika nosho yo yopashiwana.” Ovaatena ova li hava kala va hafa okwoongala ponhele oyo nokulindungika.

⁵ Paulus okwa li a taalela oupyakadi u na sha novanhu ovo a li ta udifile pomalandifilo. Mokati kovanhu ovo a li ta udifile omwa li Ovaepikuri nOvastoa ovo va li oilyo yeefikola doufilosofi, odo da li hadi hongo oinima itai tu kumwe. b Ovaepikuri ova li va itavela kutya omunhu okwe ya po ashike ombadilila. Etaleko lavo ola li la ngongwa ngaashi tashi landula: “Ino pumbwa okutila Kalunga; omunhu ngeenge a fya iha kala vali e udite ouyahame; ouwa otau dulu okulongwa; owii otau dulu okulididimikilwa.” Ovastoa kava li va itavela kutya Kalunga omunhu, ndele ova li hava hongo kutya omunhu oku na okukala e lineekela meendunge nomomadiladilo aye mwene. Ovaepikuri nOvastoa kava li va itavela menyumuko, ngaashi ovashikuli vaKristus hava hongo. Etaleko loufilosofi leengudu odo mbali kala li tali tu kumwe noshili ya tumbala yOukriste washili, oyo Paulus a li ta udifa.

6, 7.Ovahongwanhu vamwe Ovagreka ova li ve linyenga ngahelipi komahongo aPaulus, novanhu ovo hatu shakeneke kunena ohave linyenge ngahelipi monghedi ya faafana?

⁶ Ovagreka ovanaendunge ova li ve linyenga ngahelipi komahongo aPaulus? Vamwe ova li tave mu ula tava longifa outumbulilo oo tau ti “omupopyaani,” ile “omutooli wombuto.” (Oil. 17:18, yelekanifa neshangelo lopedu mo-nwtsty.) Omuhongwanhu umwe okwa popya shi na sha noshitya shOshigreka osho sha longifwa momushangwa oo, a ti: “Oshitya osho osha li hashi longifwa pehovelo okuulika kokadila kanini oko haka ende taka shomona oilya, ndele lwanima osha ka kala hashi longifwa okuulika komunhu oo ha toola oikulya noinima imwe vali oyo ya ekelwashi peenhele domalandifilo. Natango osha ka kala hashi longifwa pafaneko okuulika komunhu oo ha ongele ouyelele inau pambafana, unene tuu oo a li ehe u udite ko.” Kungaho, ovahongwanhu ovo ova li tava ti kutya Paulus ke na eendunge nokwa li ashike ta popi osho a uda kuvamwe. Ndele ngaashi hatu ke shi konakona, Paulus ka li a shololifwa kwaavo va li tave mu ula omupopyaani.

⁷ Sha faafana nokunena, tu li Eendombwedi daJehova, luhapu ohatu lukwa omadina omolweitavelo letu la kanghamena kOmbiibeli. Pashihopaenenwa, ovahongifikola vamwe ohava hongo kutya oevolusi oshinima shoshili nohava kala tava komangele kutya, ngeenge omunhu oku na eendunge oku na okwiitavela moevolusi. Kungaho, ova hala kutya ovanhu ovo inava itavela moevolusi kave na eendunge. Ovahongwanhu va tya ngaho otava ningifa ovanhu vakwao va diladile kutya fye ‘ovatooli vombuto,’ eshi hatu va lombwele osho Ombiibeli tai ti nokuulika  koumbangi, oo tau ulike kutya oinima oya shitwa. Ihatu kala twa tila, ndele ponhele yaasho, ohatu popi nouladi, eshi hatu popile eitavelo letu kutya oishitwa aishe i li kombada yedu oya shitwa kOmushiti omunaendunge, Jehova Kalunga.—Eh. 4:11.

8. (a) Ovanhu vamwe ovo va li va uda Paulus ta udifa ova li ve linyenga ngahelipi? (b) Otashi dulika sha hala okutya shike, eshi taku tiwa kutya Paulus okwa li a twalwa koAreopagi? (Tala eshangelo lopedu pepandja 142.)

⁸ Eshi Paulus a li ta udifile pomalandifilo, ovanhu vamwe vali ova li ve linyenga monghedi imwe vali. Ova li va fika pexulifodiladilo kutya “ota udifa kombinga yookalunga vokoilongo.” (Oil. 17:18) Mbela Paulus okwa li shili ta hongo Ovaatena kombinga yoikalunga imwe ipe? Elundilo olo ola li la kwata moiti, molwaashi opa li oshinima sha tya ngaho shi na sha nOvasokrates omafelemido a pita nova li va tokolelwa efyo. Nomolwaasho Paulus a li a twalwa koAreopagi nokwa li a pulwa a yelife omahongo oo a li ta hongo ehe shiivike kOvaatena. c Mbela Paulus okwa li ta ka popila ngahelipi etumwalaka laye komesho yovanhu ovo va li vehe shii Omishangwa?

9-11. (a) Paulus okwa li a kendabala ngahelipi okupopya kombinga yoinima oyo va li tava tu kumwe novapwilikini vaye? (b) Ongahelipi hatu dulu okushikula oshihopaenenwa shaPaulus moukalele wetu?

⁹ Dimbuluka kutya Paulus okwa li a nyematekwa neenghono koihongwafano aishe oyo a li a mona. Ndele ponhele yokupopya kombinga yokulongela oikalunga kwavo, okwa li e lipangela, ndele ta kala a ngungumana. Okwa li a longifa elungi mokukendabala okupopya kombinga yoinima oyo va li tava tu kumwe novapwilikini vaye. Opo nee okwa li a hovela okupopya ta ti: “Ovaatena nye, ondi wete kutya amushe otamu monika mu hole oinima yopakalunga.” (Oil. 17:22) Paulus okwa li a hala lelalela okutya: ‘Ondi wete kutya nye omu hole elongelokalunga.’ Okwa li a pandula Ovaatena, molwaashi ova li ve hole elongelokalunga. Okwa li a didilika kutya ovanhu vamwe ovo va li va pofipalekwa komahongo oipupulu otashi dulika va tambule ko onghundana iwa. Kakele kaasho, Paulus okwa li e shii kutya naye nale ka li ‘e shii osho ta ningi nikali e na eitavelo.’—1 Tim. 1:13.

¹⁰ Paulus okwa li a tomhafana nOvaatena shi na sha noinima oyo va li tava tu kumwe, eshi a li a popya kutya okwa mona oshinima osho tashi ulike kutya ove hole elongelokalunga, molwaashi ova li ve na oaltari oyo ya li ya yapulilwa ‘Kalunga ehe shiivike.’ Odjo imwe yomauyelele oya ti kutya “osha li onghedindjikilile yOvagreka nosho yo ovanhu vamwe okuyapulila oaltari yonhumba ‘oikalunga ihe shiivike,’ molwaashi va tila kutya pamwe otava ka dimbwa okwiilikana oshikalunga shimwe, ndele tashi handuka.” Ovaatena ova li va dimina kutya oku na Kalunga umwe oo vehe shii omolwoaltari oyo ya yapulilwa Kalunga ehe shiivike. Paulus okwa li a popya kombinga yoaltari oyo, opo a ninge etwalemo longhundana iwa oyo a li ta udifa. Okwa li e va lombwela a ti: “Ohandi mu udifile kombinga yaKalunga ou hamu longele ndele kamu mu shii.” (Oil. 17:23) Paulus okwa li a tomhafana navo nelungi, ndele oshipopiwa shaye osha li sha kwata moiti. Ka li te va udifile kombinga yoshikalunga shimwe shi lili, ngaashi vamwe va li tava popi. Ndele okwa li te va udifile kombinga yaKalunga, oo va li vehe shii, sha hala okutya, Kalunga kashili.

¹¹ Ongahelipi hatu dulu okushikula oshihopaenenwa shaPaulus moukalele wetu? Ngeenge otwa kala hatu konenene oinima, otashi dulika tu ka didilike kutya omuneumbo oku hole elongelokalunga, tashi dulika omolwoinima yopalongelokalunga oyo a djala, ile oyo a tulika meumbo laye, ile oyo i li moluumbo laye. Ohatu dulu okutya: ‘Ondi wete kutya ou hole elongelokalunga. Onda kala nda hala okupopya nomunhu oo e hole elongelokalunga.’ Ngeenge otwa dimine nelungi etaleko lomunhu li na sha nelongelokalunga, otashi dulika tu ka tomhafane naye she likolelela koinima oyo hatu tu kumwe. Dimbuluka kutya elalakano letu kali fi okutokola ovanhu she likolelela komalongelokalunga avo. Vahapu vomovalongelikalunga vakwetu navo ova li va itavela filufilu omahongo oipupulu omalongelokalunga.

12. Ongahelipi Paulus a li a lundulula etwalemo laye she likolelela kovapwilikini vaye?

¹² Mbela Paulus okwa li ngoo a dula okupopya kombinga yoinima oyo tava tu kumwe novapwilikini vaye momukokomoko weenghundafana, eshi a li ta yandje oundombwedi? Molwaashi okwa li e shii kutya ovapwilikini vaye ova li va hongwa oufilosofi wOshigreka nokava li ve shii Omishangwa, okwa li a lundulula etwalemo  laye meenghedi dihapu. Tete, okwa li a popya kombinga yomahongo onhumba opaMbiibeli nopehe na okutofa mOmishangwa odikilila. Oshitivali, naye okwa li e likwatela mo, eshi a li ta popi novapwilikini vaye, eshi omafimbo amwe a li a longifa oitya ngaashi ‘fye’ nosho yo “tu.” Oshititatu, okwa li a tofa moileshomwa yOvagreka, opo a ulike kutya oinima imwe oyo a li ta hongo oi li yo nomoileshomwa yavo. Natu ka konakoneni oshipopiwa shaPaulus shi na eenghono. Mbela okwa li a popya oshili ya fimana ilipi kombinga yaKalunga, oo a li ehe shiivike kOvaatena?

13. Paulus okwa li a yelifa ngahelipi shi na sha nanghee eshito le uya po, noshitwa shilipi a li a hala okudivilika?

¹³ Kalunga oye a shita eshito alishe. Paulus okwa ti: “Kalunga ou a shita eulu nedu nakeshe eshi shi li mo iha kala meetembeli da tungwa nomake molwaashi oye mwene weulu nedu.” d (Oil. 17:24) Eshito inali uya po kulo vene. Kalunga kashili oye Omushiti woinima aishe. (Eps. 146:6) Mepingafano noikalunga yOvaatena nosho yo oikalunga imwe vali oyo efimano layo le likolelela keetembeli, keenhele dikwao diyapuki nokeealtari, Omwene Omunamapangelo weulu nedu iha kala meetembeli da tungwa kovanhu. (1 Eeh. 8:27) Paulus okwa li a hala lelalela okutya: Kalunga kashili omunenenene e dule oikalunga oyo ya ningwa kovanhu nohai kala meetembeli da tungwa kovanhu.—Jes. 40:18-26.

14. Paulus okwa li a yelifa ngahelipi kutya Kalunga ina pumbwa ekwafo lovanhu?

¹⁴ Kalunga ina pumbwa ekwafo lovanhu. Ovalongeli voikalunga ova li have i dike oikutu yondilo, have i etele eeshali dondilo, ile oikulya noikunwa, sha fa ngeno kutya oikalunga oya pumbwa oinima oyo. Ndele otashi dulika vamwe vomovapwilikini vaPaulus ovo va li va hongwa oufilosofi wOvagreka va li va itavela kutya oikalunga inai pumbwa ekwafo lovanhu. Ngeenge osho ngaho, osha yela kutya ova li tava tu kumwe neendjovo daPaulus, odo kutya Kalunga iha “kwafelwa kovanhu nomake a fa ngeno e na eshi a pumbwa.” Oshoshili kutya ovanhu itava dulu okupa Omushiti oiniwe yasha, ndele ponhele yaasho, Omushiti oye e va pa osho va pumbwa, “omwenyo nomufudo nakeshe shimwe,” mwa kwatelwa etango, odula nosho yo edu hali imike. (Oil. 17:25; Gen. 2:7) Onghee hano, Kalunga ina pumbwa okupewa sha kovanhu ovo a pa oinima aishe.

15. Paulus okwa li a ungaunga ngahelipi nOvaatena ovo va li va itavela kutya ova tumbala ve dule ovanhu ovo vehe fi Ovagreka, noshilihongomwa sha fimana shilipi hatu lihongo moshihopaenenwa shaye?

 ¹⁵ Kalunga oye a shita ovanhu. Ovaatena ova li va itavela kutya ova tumbala ve dule ovanhu ovo vehe fi Ovagreka. Ndele okulitangela oukwashiwana, ile omuhoko kashi li metwokumwe noshili yOmbiibeli. (Deut. 10:17) Paulus okwa li a ungaunga nelungi nonowino neenghalo odo da li da kuma ovapwilikini vaye. Nopehe na omalimbililo, Paulus okwa li a ningifa ovapwilikini vaye va diladile, eshi a ti: “[Kalunga] okwa shita oiwana aishe” okudja momunhu umwe. (Oil. 17:26) Okwa li ta popi kombinga yehokololo olo tali hangwa muGenesis li na sha naAdam, xekulululwa yovanhu aveshe. (Gen. 1:26-28) Molwaashi ovanhu aveshe ove na xekulululwa umwe aeke, kape na omuhoko, ile oshiwana shimwe sha tumbala shi dule ikwao. Ovapwilikini vaPaulus aveshe ova li va uda ko oshitwa osho. Ohatu lihongo oshilihongomwa sha fimana moshihopaenenwa shaPaulus. Nonande otwa hala okukala nelungi nosho yo ondjele moilonga yetu yokuyandja oundombwedi, otu na okukala twa lungama, opo tuha hekule oshili yOmbiibeli, molwaashi twa hala i hokwife vamwe.

16. Elalakano lOmushiti li na sha novanhu olilipi?

¹⁶ Kalunga okwa hala ovanhu va ehene popepi naye. Nokuli nonande ovafilosofi ovo va li tava pwilikine eendjovo daPaulus ova kala tava popi luhapu kombinga yelalakano li na sha nokukala po kwovanhu, kava li va dula oku li yelifa nande efiku limwe monghedi oyo ya mbilipaleka ovanhu. Ndele Paulus okwa li a holola elalakano lOmushiti li na sha novanhu monghedi ya yela, kutya “va dule okukonga Kalunga va mana mo fiyo otave mu mono, osheshi ke li kokule nakeshe umwe womufye.” (Oil. 17:27) Kalunga oo a li ehe shiivike kOvaatena ota dulu okushiivika. Ke li kokule naavo tave mu kongo nova hala okulihonga kombinga yaye. (Eps. 145:18) Dimbuluka kutya Paulus okwa longifa outumbulilo ‘fye,’ oo tau ulike kutya naye okwe likwatela mo mwaavo va pumbwa ‘okupamhadala nokukonga’ Kalunga.

17, 18. Omolwashike ovanhu ve na okukala ve udite va nanenwa kuKalunga, noshike hatu lihongo monghedi omo Paulus a li a hokwifa ovapwilikini vaye?

 ¹⁷ Ovanhu ove na okukala ve udite va nanenwa kuKalunga. Paulus okwa ti kutya “otu na omwenyo, hatu linyenge notu li po,” omolwaKalunga. Ovahongwanhu vamwe ova ti kutya Paulus okwa li ta endulula eendjovo domutoti woitevo Omukreta wedina Epimenides womefelemudo eti-6 K.O.P., oo a li “omunhu a fimana mondjokonona yopalongelokalunga yOvaatena.” Paulus okwa li a yandja etomheno limwe vali kutya omolwashike ovanhu ve na okukala ve udite va nanenwa kuKalunga, a ti: “ovashangi veni voitevo vamwe va tile, ‘Nafye yo oludalo laye.’” (Oil. 17:28) Ovanhu ove na okukala ve na ekwatafano lopofingo naKalunga, molwaashi oye Xe yomunhu wotete, omo mwa dja ovanhu aveshe. Paulus okwa li a tofa odikilila moishangomwa yOvagreka, oyo ya li ya fimanekwa kovapwilikini vaye, opo e va hokwife. e Ohatu dulu okushikula oshihopaenenwa shaPaulus mokukala hatu tofa omafimbo amwe momambo e na sha nondjokonona younyuni, meeensiklopedia, ile momambo amwe omauyelele e shii okulineekelwa. Pashihopaenenwa, ngeenge otwa tofa moishangomwa oyo ya fimanekwa kovanhu otashi dulika shi tomhe ovo vehe fi Eendombwedi shi na sha noudilo weenghedindjikilile, ile omadano oivilo onhumba omalongelokalunga oipupulu.

¹⁸ Fiyo opapa, otwa mona kutya Paulus okwa li a lombwela ovanhu oshili kombinga yaKalunga, nokulongifa nelungi oinima oyo va li tava tu kumwe novapwilikini vaye. Ndele mbela omuyapostoli okwa li a hala ovapwilikini vaye Ovaatena va longife ngahelipi ouyelele oo wa fimanenena? Nopehe na okwoongaonga, okwa li e va lombwela kutya ove na oku u longifa ngahelipi, eshi a twikila okuyandja oshipopiwa shaye.

19, 20. (a) Okutomhafana kwaPaulus nelungi okwa li kwa ulika ngahelipi kutya kashi li pandunge okulongela oihongwafano ya longwa kovanhu? (b) Ovapwilikini vaPaulus ova li va pumbwa okukatuka onghatu ilipi?

¹⁹ Paulus okwa li a tokola okuladipika ovapwilikini vaye va katuke onghatu. Natango okwa li a popya eendjovo odo a li a tofa moishangomwa yOvagreka, a ti: “Ndele molwaashi fye oludalo laKalunga, inatu diladila kutya Kalunga okwa fa oshingoli, oshisilveri ile emanya ile oshinima keshe sha hongwa nosha etwa po kovanhu.” (Oil. 17:29) Ngeenge ovanhu ova shitwa kuKalunga, ongahelipi Kalunga ta ka kala oshihongwafano osho sha longwa kovanhu? Okutomhafana kwaPaulus nelungi okwa li kwa ulika kutya kashi li pandunge okulongela oihongwafano oyo ya longwa kovanhu. (Eps. 115:4-8; Jes. 44:9-20) Nopehe na omalimbililo, Paulus okwa li a henuka okuyahameka ovapwilikini vaye nomayele aye, eshi a longifa outumbulilo “inatu.”

²⁰ Omuyapostoli okwa yelifa nawa kutya ovanhu ova pumbwa okukatuka onghatu ilipi, a ti: “Kalunga okwa kala te lididimikile ovanhu eshi va li vehe mu shii, ndele paife ote va shiivifile keshe pamwe kutya nave lidilulule.” (Oil. 17:30) Ovapwilikini vaPaulus vamwe otashi dulika va li va haluka, eshi a li e va lombwela kutya ove na okulidilulula. Ndele oshipopiwa shaye shi na eenghono osha li sha ulika filufilu kutya ove na oshikolo shomwenyo kuKalunga nove na okulihokolola kuye. Ova li va pumbwa okukonga Kalunga, okulihonga oshili kombinga yaye nokukala metwokumwe noshili  ya tya ngaho monghalamwenyo yavo. Onghee hano, Ovaatena ova li ve na okudidilika kutya osha puka okulongela oikalunga nokuninga omalunduluko a pumbiwa.

21, 22. Paulus okwa li a xulifa oshipopiwa shaye neendjovo di na eenghono dilipi, neendjovo odo otadi ti shike kufye kunena?

²¹ Paulus okwa li a xulifa oshipopiwa shaye neendjovo di na eenghono a ti: “molwaashi [Kalunga] okwa tula po efiku omo ta ka tokola ounyuni pauyuki, te u tokolifa omulumenhu ou a nangeka po nokwe mu nyumuna opo a ulikile ovanhu aveshe kutya efiku olo otali ke uya shili.” (Oil. 17:31) OmolwEfiku lEtokolo olo tali ke uya, kashi li tuu pandunge okukonga nokumona Kalunga kashili! Paulus ka li a popya kondadalunde kutya Omutokoli oo oye lyelye. Ndele ponhele yaasho, okwa popya oinima ididilikwedi i na sha naye a ti: Okwa li omunhu, okwa dipawa nokwa nyumunwa koufi kuKalunga.

²² Eendjovo tadi kumu omutima odo Paulus a xulifa nado otadi ti sha kufye kunena. Otu shii kutya Omutokoli oo a nangekwa po kuKalunga oye omunyumunwa Jesus Kristus. (Joh. 5:22) Otu shii yo kutya Efiku lEtokolo otali ka kufa oule womido eyovi noli li pokuuya. (Eh. 20:4, 6) Inatu tila Efiku lEtokolo, molwaashi otu shii kutya otali ka etela omanangeko noupuna mahapu ovanhu ovo tava ka kala nomwenyo konima yetokolo. Otu na oushili kutya, eteelelo letu li na sha nonakwiiwa ikumwifi otali ka wanifwa po omolwoshikumwifilonga shinenenene osho sha ningwa po, sha hala okutya, okunyumunwa kwaJesus Kristus.

23. Ovanhu ova li ve linyenga ketumwalaka laPaulus meenghedi da yoolokafana dilipi?

²³ Ovanhu ova li ve linyenga koshipopiwa shaPaulus meenghedi da yoolokafana. “Vamwe ove mu sheka,” eshi va uda ta popi kombinga yenyumuko. Vamwe ova li va pwilikina nawa nonande kava li va tokola okulivela ombedi nokuninga ovaitaveli, va ti: “Otwa hala vali okuuda kwoove kombinga yoshinima osho moshikando tashi uya.” (Oil. 17:32) Ndele nande ongaho, vamwe ova li va tambula ko onghundana iwa. Ombiibeli oya ti: “Novalumenhu vamwe ove mu shikula nova ninga ovaitaveli. Mokati kavo omwa li Dionisius, oo a li oshilyo shomhangu yOareopagi, nosho yo omukainhu wedina Damaris, navamwe vali.” (Oil. 17:34) Nafye ohatu shakeneke eenghalo da faafana moukalele wetu. Ovanhu vamwe otashi dulika ve tu sheke, ofimbo vamwe tave tu pwilikine nawa, ndele itava ningi omatokolo asha. Ndele nande ongaho, ohashi tu hafifa okumona vamwe tava tambula ko etumwalaka lOuhamba ndele tava ningi ovaitaveli.

24. Oshike hatu lihongo moshipopiwa shaPaulus osho a li a yandja eshi a li a fikama pokati koAreopagi?

²⁴ Ngeenge otwa dilonga koshipopiwa shaPaulus, ohatu ke lihonga okukala hatu popi oinima i li melandulafano nokutomhafana pandunge nokupopya kombinga yoinima oyo hatu tu kumwe novapwilikini vetu. Kakele kaasho, ohatu ke lihonga kutya otwa pumbwa okukala ovalididimiki notu na elungi, eshi hatu ungaunga naavo va pofipalekwa komahongo oipupulu omalongelokalunga. Ohatu ke lihonga mo yo oshilihongomwa eshi sha fimanenena kutya: Katu na okuhekula oshili yOmbiibeli opo tu hafife ovapwilikini vetu. Ndele ngeenge otwa shikula oshihopaenenwa shomuyapostoli Paulus, ohatu ka honga nomupondo moukalele. Kakele kaasho, ovapashukili navo otava ka ninga ovahongi va pyokoka meongalo. Kungaho, ohatu ka kala twa deuka okukwafela vamwe “va dule okukonga Kalunga va mana mo fiyo otave mu mono.”—Oil. 17:27.