Otwa li twa lombwela omufita oo kutya otashi dulika tu yahameke omushingi. Okwa nyamukula a ti: “Mu dipaeni. Longifeni oshikutu shange mu pushule ko ohonde yaye komake eni!” Nonande onda li ndi na ounhwa wa pitilila u na sha noudilo wongeleka yetu yOrthodox yOshigreka, eendjovo odo dinyanyalifi ode ke linyengifa nge ndi fiye po ongeleka oyo. Ngeenge handi diladila koshiningwanima eshi, ohandi mono kutya onghalo oyo oya kwafela nge ndi mone oshili kombinga yaJehova.

 Eshi nda enda handi kulu, etuliloshikepa loshilando Tripoli ola li hali kala li yadi ovanhu va dja momaputuko, momalaka nomomalongelokalunga e lili noku lili. Oukwaneumbo keshe owa li u na ounhwa u na sha neputuko lao, noukwaneumbo wetu kawa li wa lya olusha lokuhakala ngaho. Ame novamwainamati vange ovo va kula otwa li twa waimina ongudu hai ifanwa Ovakwaita vEitavelo, * oyo ya li i li omhinge nEendombwedi daJehova. Katwa li twa shakeneka nande onale Eendombwedi, ashike omufita wetu okwa li e tu lombwela kutya Eendombwedi odi li ongudu yovanamapove. Ongudu oyo i li omhinge nongeleka yOrthodox yOshigreka nomuwiliki wado omulumenhu wedina Jehova. Omufita wetu okwa kala he tu lombwele lwoikando tu ponokele Eendombwedi keshe opo hatu di mono.

 Nonande kanda li ndi shi shii, ovamwainamati vange vatatu ova hangwa nale va shakena nEendombwedi daJehova. Ponhele yoku di ponokela, ovamwainamati vange ova li va dimina okukonakona Ombiibeli nado, opo ve di mone epuko. Efiku limwe, eshi nde uya meumbo konguloshi, onda hanga mo Eendombwedi dihapu tadi kundafana kombinga yOmbiibeli noukwaneumbo wetu nosho yo ovashiinda shetu vanini. Osha li sha udifa nge nai! Kanda li ndi udite ko kutya omolwashike ovamwainamati vange va li vehe fi ovadiinini kelongelokalunga letu lOrthodox. Eshi nda li pokudja mo meumbo, omushiinda shetu wondokotola yomayoo noku li Ondombwedi yaJehova, okwa lombwela nge ndi kale omutumba ndi pwilikine. Kaume ketu umwe okwa li ta lesha mokule Epsalme 83:18 mOmbiibeli yange. Pomhito oyo, onda li nda didilika kutya omufita wetu okwa kala he tu lombwele oipupulu. Jehova ka li omuwiliki wongudu yovanamapove, ndele oku li Kalunga aeke kashili.

 Onda li nda hala okushiiva shihapu kombinga yaJehova. Onghee onda li nda hovela okukala pekonakono lOmbiibeli, olo la li hali ningilwa meumbo letu, hali kwatelwa komesho komumwatate Michel Aboud. Efiku limwe, kaume kange umwe oo a li po, okwa pula epulo olo la kala hali ingaana momadiladilo ange okudja eshi nda li okamatyona. Okwa pula a ti: “Tu lombwela, olyelye a shita Kalunga?” Omumwatate Aboud okwa yelifa a longifa okambishi oko ka li ka nangala metyofa. Okwa yelifa a ti kutya oombishi ihava dulu okuuda osho ovanhu tava popi, ile osho tava diladila. Sha faafana, nafye ihatu dulu okuuda ko oinima ihapu i na sha naKalunga. Efaneko olo li li paunafangwa ola li la kwafela nge ndi ude ko kutya omolwashike itandi dulu okuuda ko filufilu oinima imwe i na sha naJehova. Konima yefimbo linini, onda li nde liyapulila Jehova Kalunga nonda ninginifwa mo 1946, eshi nda li ndi na omido 15.

 Mo 1948, onda li nda waimina omumwamememati Hanna mongeshefa yaye yokufaneka omafano. Ofitola yaye oya li popepi nofitola yeepainda yomumwatate wedina Najib Salem. * Najib okwa li omuudifi omuladi wonghundana iwa, nokwa twikila okukala omuladi fiyo osheshi a ka fya e na eedula 100. Eshi twa kala hatu ka udifa pamwe naye momikunda, onda li nda mona kutya omuladi, nonande ota patanekwa. Okwa li yo ha dulu okuhovela eenghundafana dopaMbiibeli nakeshe umwe, kashi na nee mbudi kutya owelongelokalunga lilipi. Oshihopaenenwa shaye shouladi osha li sha nwefa nge mo neenghono.

 Efiku limwe, ofimbo twa li koilonga, otwa li twa talelwa po kuMary Shaayah, omumwameme Omulibanon a dja koUnited States. Kakele kokukala e li omudali e lipyakidila, okwa li yo omukokolindjila omuladi. Etalelepo olo ola li la lundulula onghalamwenyo yange. Mary okwa kala pufye eevili di dulife pumbali te tu kufile ko koimoniwa yaye oyo a mona moukalele. Ofimbo ina ya okwa tala nge, ndele ta pula nge ta ti: “Milto, molwaashi ino hombola, omolwashike ito kokola ondjila?” Onde mu nyamukula nda ti kutya itandi dulu okukokola ondjila onda pumbwa okulonga, opo ndi likole oimaliwa ihapu. Opo nee okwa pula nge a ti: “Onda kala po efimbo li fike peni apa nanye ongula ei yonena?” Onda ti: “Eevili mbali lwaapo.” Mary okwa ti: “Inandi mona we lipyakidila unene noilonga momukokomoko wefimbo olo. Ngeenge owa kala ho udifa oule wefimbo li fike opo efiku keshe, oto dulu okukokola ondjila. Kendabala ashike okuninga ngaho nande omudo umwe, ndele to tokola kutya oto dulu okutwikila, ile hasho.”

 Nonande ovalumenhu meputuko letu ihava tambula ko naanaa omayele ovakainhu, omayele aye okwa li taa ti sha neenghono kwaame. Konima yeemwedi mbali, muJanuali 1952, onda li nda hovela okukokola ondjila. Konima yeemwedi 18 lwaapo, onda li nda shivwa ndi ye kOfikola yaGilead mondodo onhi-22.

 Konima eshi nda pewa ondjapo, onda tuminwa kOushilo woPokati. Moule ashike weemwedi dinini, onda li nda hombola Doris Wood, omutumwa mukwetu omunambili a dja koEngland, oo a li a tuminwa yo a ka longele kOushilo woPokati.

 Diva konima eshi twa hombola, ame naDoris otwa tuminwa tu ka longele koAleppo, moSiria. Molwaashi oilonga yetu oya li ya shilikwa moshilongo osho, otwa li ashike hatu konakona Ombiibeli naavo twa ninga oshilaye navo.

 Efiku limwe, otwa li twa ka talela po omukainhu umwe, oo a li a ulika ohokwe mOmbiibeli. Okwa li a tila neenghono, eshi a yeulula omuvelo nokwe tu lombwela a ti: “Kaleni mwa lungama! Opolifi opo ashike ya di po apa. Oya hala okushiiva opo hamu di.” Osho otashi ulike kutya opolifi yomonanguwi oya li i shii kutya ohatu konakona Ombiibeli noolyelye. Otwa dengela ovamwatate ovo va li tava pashukile oilonga mOushili woPokati, nove tu ladipika tu fiye po oshilongo mepakumo leisho. Nonande otwa li twa nyemata, eshi hatu fiye po ovakonakonimbiibeli vetu, otwa li tu wete kutya Jehova ote tu amene pahole.

 Mo 1955, otwa li twa tuminwa koBaghdad moIraq. Nonande otwa li hatu udifile ovanhu aveshe nelungi moIraq, otwa li unene hatu udifile Ovakriste.

 Otwa li yo hatu kendabala okuninga eenghundafana dopahole nOvamoslema pomalandifilo nomomapandavanda. Luhapu, Doris okwa li e hole okukundafana novapwilikini vaye oinima oyo ve na ohokwe muyo. Pashihopaenenwa, okwa li ha ti: “Tate okwa kala e hole oku tu lombwela kutya keshe umwe ote ke lihokolola kOmushiti wetu.” (Ovaroma 14:12) Opo nee oha weda ko ta ti: “Ediladilo olo ola kala hali kwafele nge monghalamwenyo yange. Ove oto diladila ngahelipi shi na sha nalo?”

 Otwa kala hatu longele moBaghdad oule hanga womido nhatu, hatu kwafele ovamwatate vomoshitukulwa nghee ve na okuunganeka oilonga yokuudifa tave shi ningi meholeko. Otwa kala hatu ongalele meumbo letu lovatumwa, melaka lOshiarabia. Otwa li twa hafa neenghono eshi twa li twa waimina koohandimwe vomomudingonoko waAssiria, ongudu yopamufyuululwakalo oyo ya fikama po unene mwaavo have liti Ovakriste. Eshi va mona ohole nosho yo oukumwe oo hatu ulike pokwoongala kwetu, ova li va didilika kutya fye otu li ovahongwa vashili vaJesus. — Johannes 13:35.

 Mokati kaavo va li va tambula ko diva etumwalaka letu lombili oNicolas Aziz, omutwe woukwaneumbo unahole noulininipiki, Omuarmenia nOmusiria kombinga. Nicolas nomukulukadi waye Helen ova li va tambula ko ehongo lOmbiibeli li na sha naJehova nosho yo Omona waye, Jesus, olo kutya ove li ovanhu vavali va yoolokafana. (1 Ovakorinto 8:5, 6) Natango ohandi dimbuluka efiku olo Nicolas nosho yo vakwao 20 va ninginifwa momulonga waEufrat.

 Pomhito imwe, eshi pa li pa tukuluka ounashibofa oo wa li wa twaalela omwenyo wohamba onhivali yaIraq, Faisal, mo 14 Juli 1958, otwa li twa tembukila koIran. Otwa li twa twikila noilonga yetu yokuudifa hatu udifile ovanailongo hanga oule weemwedi hamano, hatu shi ningi nelungi.

 Fimbo inatu dja mo moTehran, oshilandopangelo shaIran, onda li nda twalwa koshitaashi shopolifi, opo ndi ka pulwaapulwe. Osho osha li sha ningifa nge ndi mone kutya opolifi oya kala noku tu konenena. Konima yokupulwaapulwa, onda li nda kwatafana naDoris noku mu lombwela kutya opolifi otai tu konenene. Omolweameno letu, otwa li twa fika pexulifodiladilo ndiha shune keumbo notuha kale pamwe oule wokafimbo fiyo osheshi twa dja mo moshilongo.

 Doris okwa li a mona onhele ya amenwa omo a li ta dulu okukala fiyo osheshi twa ka shakena kokapale keedila. Ndele ongahelipi a li ta dulu okuya kokapale keedila nopehe na okumonika kopolifi? Doris okwa ilikana kuJehova kombinga yoshinima osho.

 Ombadilila, okwa li kwa dja odula inene noya li ya ningifa keshe umwe a ka yaame, nokuli nopolifi. Momapandavanda omwa li mwa yela, naasho osha li sha pa Doris omhito a ende a manguluka. Doris okwa ti: “Oshikungulu osho osha li oshali ya dja kuKalunga!”

 Eshi twa fiya po Iran, otwa li twa tuminwa koshitukulwa shimwe, oko twa li hatu udifile ovanhu va dja momaputuko nosho yo momalongelokalunga e lili noku lili. Mo 1961, otwa li twa ya moilonga youpashukilishikandjo hatu talele po ovaitaveli vakwetu, ovo ve li moitukulwa ya yoolokafana yokOushilo woPokati.

 Onda mona peemhito dihapu nghee omhepo iyapuki yaKalunga ya li ya hanganifa ovanhu moukalele mOushilo woPokati. Ohandi dimbuluka natango eenghundafana da mwenyopala, eshi nda li handi konakona Ombiibeli novalumenhu vavali Ovapalestina, Eddy naNicolas. Aveshe ova li hava hafele okwoongala kwetu, ashike ova li va efa po diva ekonakonombiibeli, molwaashi ova li va nwefwa mo neenghono kopolotika. Onda ilikana kuJehova a patulule omitima davo. Eshi va didilika kutya Kalunga ota ka kandula po omaupyakadi ovanhu aveshe, ndele kae fi ashike Ovapalestina, ova li va twikila vali okukonakona. (Jesaja 2:4) Ova li va efa po omadiladilo oo kutya oukwashiwana wavo ou li xwepo u dule wavamwe, nova li va ninginifwa. Lwanima, Nicolas okwa ka ninga omupashukilishikandjo omuladi.

 Eshi twa kala nokutalela po oshilongo noshilongo, fye naDoris, otwa li twa kuminwa oudiinini wovamwatate, kashi na nee mbudi kutya ova li meenghalo da tya ngahelipi. Molwaashi ova li tave lididimikile omaudjuu mahapu, onda li nda tokola oku va hekeleka pomatalelepo ange ndi li omupashukilishikandjo. (Ovaroma 1:11, 12) Opo ndi hange elalakano olo, onda kala handi litula pondodo yavo. (1 Ovakorinto 9:22) Onda mona ehafo linene, eshi nda kala nokutwa omukumo ovaitaveli vakwetu ovo va li ve li pumbwa neenghono.

 Oshe tu hafifa neenghono okumona ovanhu vahapu ovo twa konakona navo Ombiibeli va ninga ovapiya vaJehova ovadiinini. Vanini vomuvo ova li va tembukila koilongo imwe pamwe nomaukwaneumbo avo, va faduka po omahepeko oo a li moshilongo shavo. Ashike ova ka kala enangeko noupuna kwaavo tava longele moitukulwa omo hamu popiwa elaka lOshiaraba ngaashi omoAustralia, Canada, Europe nomoUnited States. Omido opo da di ko, vamwe vomounona ovo va kula ova li va alukila kOushilo woPokati, opo va longele oko ku na omhumbwe inene yovaudifi ovaladi. Ame naDoris, otwa hafa unene okukala tu li pamwe novamwatate novamwameme vahapu, ovo ve li onga ounona novatekulu vetu vopamhepo.

 Otwa mona nghee Jehova a kala te tu file oshisho noku tu wilika monghalamwenyo yetu meenghedi dihapu. Onda pandula neenghono, eshi a kwafela nge ndi efe po okatongo nosho yo omhepo youkwashiwana oyo ya li ya mena omidi mwaame, eshi nda li omunyasha. Edeulo olo nda mona kovaitaveli vakwetu ovaladi novehe na onhondo, ola kwafela nge ndi dule okuudifila oohandimwe oshili yOmbiibeli, ovo va dja momaputuko e lili noku lili. Eshi hatu talele po oshilongo noshilongo, ame naDoris otwa shakeneka omashongo mahapu, nomafimbo amwe katwa li tu shii kutya oshike tashi ka shikula ko. Ashike osho oshe tu honga okukala twe lineekela filufilu muJehova Kalunga, ndele hamufye vene. — Epsalme 16:8.

 Ngeenge handi diladila komido omilongo odo nda longela Jehova, ohandi mono kutya ondi na shihapu osho ndi na okupa Tate womeulu. Ohandi tu kumwe nomuholike wange Doris, oo ha popi alushe kutya kape na osho tashi tu imbi tu longele Jehova oye aeke, kutya nee oumbada wokutila efyo. Ohatu pandula alushe Jehova, eshi e tu pitika tu kufe ombinga mokutandavelifa etumwalaka lombili mOushilo woPokati. (Epsalme 46:8, 9) Otwa teelela onakwiiwa nomukumo, tu shii kutya Jehova ota twikile okuwilika nokwaamena aveshe ovo have liameke kuye. — Jesaja 26:3.