Ізеніс. Ол сынап полысча ба?

ДЭНИЕЛГЕ он на час полған, че ол пір чыл ракнаң ағырған. Туғаннары даа, имҷілер дее Дэниел имнен поларына ізенмин сыхханнар. Дэниел ле холын тӱзірбеен. Ол ӧзіп аларға паза істезігҷі полып, ракты имнепчеткен им таап аларға хынған. Ол ағырчатхан ракты имнепчеткен имҷее улам тың ізенген. Ол имҷі андар килер кӱнні чидікпин сахтаан. Че хомай кӱн полған ӱчӱн, имҷі андар кил полбаан. Аның ӱчӱн Дэниелнің кӧңні саңай тӱс парған, анаң нинҷе-де кӱн пазынаң ол ӱреп парған.

Пу киректі ізеніс кізінің хазиина хайди теелчеткенін істесчеткен кізі чоохтап пирген. Пу кирекке тӧӧй пірее кирек сірер дее, искен поларзар. Кӧзідімге, пірее ӧлер пазы чатчатхан кирі кізі кемні-де алай хайдағ-да кӱнні сағыпча, ол кӱн ирт парза, табырах ӱреп парча. Ноға іди полча? Ізеніс кізее сынап анҷа кӱс пирче бе?

Ізеніс паза пӧзік кӧңніліг полғаны кізінің хазиина паза чуртазына тың влиять полча тіпчеткен істезігҷі имҷілернің саны кӧптең кӧп ле полып одырча. Андағ ӱгредіг наукаа тоғырланча тіпчеткен имҷілер парох. Олар кізінің хазии физическай процесстернең не палғалыстығ тіп санапчалар.

Ізеніс кізее туза полчатханында ікінҷілепчеткен кізілер хаҷаннаң полғаннар. Муңар чыллар мының алнында грек философ, Аристотель, ізеністеңер піди теен: «Ізеніс — ол узубинчатхан кізі кӧрчеткен тӱс». Нинҷе-де чӱс чыл мының алнында, тізең, Бенджамин Франклин, Америкада политик полған кізі, піди теен: «Ізеніснең чуртапчатхан кізее ӧзӧгіп ӧл парарға хорғыс пар».

Ізеніс нимедір ол? Кізі позын часхарарға кӱстенчеткен толбас сағыстар ба? Алай ізеніснең тӧстии пар ба? Кізі хазиина паза часказына кирек ниме бе?