Чиит туста сірер нимее киртінгезер?

Школада эволюция теориязына ӱгретчеңнер, че чуртас хайдаң килгенін чоохтабаҷаңнар. Минің іҷемнең пабам даосизмге кіріп алғаннар. Олар религиознай ӱгретчілерінең тоғасчатсалар, мин удаа, оларнаң хада полып, кӧп сурығлар турғысчаң полғам. Че оларның нандырығлары мағаа киртістіг пілдірбеҷең.

Ноға сірер математик полып алғазар?

Пастағы класстардох мин математикаа тың хыныбысхам. Университетте дее ӱгренчеткемде, ол хынызым сообаан. Анда минің кӧңніме «теория вероятностей» уғаа тың кір сыххан. Мағаа математиканың хысхаҷах киречілестерінең сіліг ниме чоғыл.

Ноға сірер Библиянаң таныс сыххазар?

1978 чылда минің ипчім, Чин Вай, Библияны Иегованың киречілерінең хада ӱгрен сыххан. Пірееде мин оларның чоохтарында араласчаң полғам. Андада піс США-да чуртаабыс. Ипчім ол туста наа ла доктор физики полып алған, мин, тізең, Пердьюның Университедінде (штат Индиана) статистиканы істесчеткем.

Библиядаңар ниме тирзер?

Чирнің, кізілер чуртазыннар тіп, тимнелгеннеңер чоох мағаа уғаа хайхастығ полған. Алты чайалыс «кӱннеңер» чоох, Бытие киндеде олаңай тілнең пазылған полза даа, пурунғы мифтерге тӧӧй нимес, че факттарға килістіре пазылых *. Андағ даа полза, мин кӧп чыллар Чайаачаа киртінерге тідінмеем.

Ниме харығ полған?

Кӧрістерімні алыстырарға оой полбаан. Даосизмде Худайны личность алай Чайаачы тіп санабинчалар: мині кічігдең ала іди ӱгреткеннер. Чайаачаа киртініс кічігдең сығара ӱгренген религиознай кӧрістерімні алыстырарын киректеен.

Че андағ даа полза, сірер соонаң кӧрістеріңні алыстырыбысхазар. Ноға?

Чуртас хайдаң килгеннеңер нинҷе кӧп сағынғам, анҷох кӧп пастағы тіріг организмнің пӱдізі уғаа олаңай нимес полғанына киречілестер кӧргем. Кӧзідімге, ол позына тӧӧй тӧл тӧрідіп оңнирға кирек полған. Анзын идер ӱчӱн, ағаа генетическай информация паза ол информацияны хап-орта хобыр полар механизм кирек полған. Ағаа хоза, иң олаңай тіріг клеткаа даа посха тӧӧй копия идер ӱчӱн, ідӧк энергиянаң тузаланар паза аны ӱлестірер ӱчӱн, молекулярнай механизм кирек. Ол олаңай нимес механизмнер тіріг нимес материядаң пол поларҷыхтар ба? Мин, математик кізі, андағ нименең чарас полбаам. Анзы пос алынҷа пол парғанына пір дее тӧӧй нимес.

Ноға сірер Иегованың киречілерінің ӱгредіглерін істес сыххазар?

Мин Библияны Иегованың киречілерінең хада ӱгренерге пастаҷаң, анаң тастаҷаң полғам. Че 1995 чылда, Тайваньзар чӧргемде, тың ағырыбысхам. Ипчім США-даң Тайваньдағы Иегованың киречілеріне сығдыратхан. Олар мині таап алғанда, мин больница хыринда чатчатхам. Больницада орын чох полған. Минің хазығым уғаа хомай полған. Пір харындас мині, кӱс алынзын тіп, гостиницада чуртат салған. Ол сыбыра минзер кил турҷаң, анаң мині больницаа чатыр салған.

Оларның паарсааны минің чӱрееме тың теңен, анаң мин Иегованың киречілері хайди удаа сӧбіреме чахсы киректер иткеннер тіп сағын сыххам. Мин піліп алғам: оларны киртіністері пасха кізілерге тӧӧй нимес итче. Аннаңар мин хатап Библияны оларнаң хада ӱгрен сыххам. Соңа чылда мин кіреске тӱскем.

Киртінізіңер науканаң айғазарға харығ полча ба?

Пір дее харығ полбинча! Халғанҷы нинҷе-де чыл мин геннер тоғызын істесчеткен учёнайларға математика саринаң полысхам. Генетиканы істескені чуртастың механизмнерін піліп аларға полысча. Прай ол нимелерні кӧріп, Чайаачының хыйғазына тың хайхапчам.

Худайның хыйғазын кӧзітчеткен кӧзідім кӧзіт поларзар ба?

Кӧзідімге, позына тӧӧй тӧлні тӧріткені. Пірее организмнер, кӧзідімге, амеба іргек паза тізі полбинча. Ол пір клеткалығ микроорганизмнер, постарының генетическай информациязын хобырып, постарына тӧӧй тӧлні тӧрітчелер. Андағ процесс «бесполое размножение» тіп адалча. Кӧбізін мал-хустарның паза ӧзімнернің тӧлі іргек паза тізі генетическай информация піріктірген сылтаанда тӧріпче. Ол «половое размножение» тіп адалча. Анзы нименең хайхастығ?

Ноға, олаңай ла чарылып, тӧл тӧрітчеткен системаа нинҷе-нинҷе кӧп чыллар маңнаныстығ тоғынған соонда, кинетін, тӧл тӧрідер ӱчӱн, ікі организм кирек пол сыххан? Генетическай информацияның чарымын іргек организмнең, чарымын, тізең, тізі организмнең алып, пір организмге піріктірчеткен механизмнер уғаа хадыллар. Оларны биолог-эволюционисттер чарыда чоохтап полбинчалар. Мин «половое размножениенің» механизмнері хыйға Чайаачы парын киречілепчелер тіп санапчам.