Нинҷе-де он чыл мының алнында, іҷе-пабаларға палаларына секстеңер прайзынаң пурун чоохтап пирерге оңдай полған. Оларға пала ӧсчеткен туста кӧместең палаа килістіре иде чарыда чоохтап одырарға оңдай полған.

Тус алыс парған. «Пӱӱн палалар секстеңер информацияа уғаа ирте урун парчалар. Ағаа хоза, палаларға сығарылған программаларда секстеңер темалар кӧптең кӧп ле полып одырчалар», — тіп чоохталча пір киндеде (The Lolita Effect). Анзы палаларға полысча алай хомай итче?

Уйадыстығ ниме уғаа кӧп. Позының киндезінде психолог Дебора Рофман пасча: «Чоохтар, реклама, фильмнер, кинделер, сарыннар, телевизордағы программалар, тексттер, ойыннар, афишалар, телефоннар паза компьютерлер секстеңер кӧні чоохтапчалар алай аннаңар сағыс кирчелер. Аннаңар кӧбізі [саарбахтар, палалар, кічіг дее палалар], постары даа пілінмин, сексті чуртаста иң аарлығ нимее санапча поларлар» (Talk to Me First).

Рекламаның пырозы. Реклама сығарчатхан кізілер паза садығҷылар палаларға сексуальнай кип-азахтарны рекламировать полчалар паза сатчалар. Андағ оңдайнаң олар палаларны кічігдең ала постарының кӧріміне иртіре кӧп хайығ саларға ӱгретчелер. Пір киндеде чоохталча: «Реклама сығарчатхан кізілер палаларның уйан сариларын пілчелер паза анзынаң тузаланчалар. Прай ол сексуальнай кӧрімнер паза нимелер палаларны секске тартып алар ӱчӱн нимес, ол нимелерні садып аларға кӧӧктірер ӱчӱн, иділчелер» (So Sexy So Soon).

Пілістер ле асхынах. Машинаның пӱдізін пілгені паза нандырығлығ водитель полғаны ікі пасха ниме. Андағох оңдайнаң, секстеңер пілгені паза, ол пілістерге тӧстеніп, хыйға пӧгіннер алғаны саңай пасха нимелер.

Хайдағ сағысха килдібіс? Сірернің палаңарға половой саринаң ӱгренерге уғаа кирек. Іди ол чахсыны чабалдаң талластырарға ӱгреніп алар (Еврейлерге 5:14).

Постарың чоох пастаңар. Андағ темаларға паланаң чоохтазарға хайди даа уйадыстығ пілдірчетсе, ундутпаңар: палаларны половой саринаң сірер ӱгредерге кирексер. (Библейскай принцип: Притчи 22:6.)

Хысхаҷах чоохтар апарыңар. Паланаң ол темаа пір хати ӱр чоохтазар орнына, килістіре тустарда, хысхаҷахти чоохтазып ал турыңар. Кӧзідімге, ибдегі тоғыстарны хада итчетсер алай машинада хада парчатсар. Пала ол темаа чоохтазарға уйатпазын тіп, ағаа кӧріс хоостыра сурығлар турғызыңар. Кӧзідімге, «Пу реклама синің кӧңніңе кірче бе?» тіп сурар орнына піди сурза, чахсы полар: «Хайди сағынчазың, ноға реклама сығарчатхан кізілер, постарының товарларын садып алар ӱчӱн, андағ хоостар хоостапчалар?» Аның нандыриин истіп алған соонда, мындағ сурығ турғызарға чарир: «Син аннаңар ниме сағынчазың?» (Библейскай принцип: Второзаконие 6:6, 7.)

Паланың чазын санға алыңар. Школаа чӧрерге чазы читпеен палаа половой органнар хайди орта адалчатханын паза палаларға кӱл салчатхан кізілердең позын хайди арачыланарын чоохтап пирерге чарир. Пала кӧмес ӧс парза, ағаа палалар хайдаң килчеткеннеңер ӧӧн сағыстарны чоохтап пирерге чарир. Саарбах тузына сірернің палаңар сексуальнай чуртастың физическай паза нравственнай сариларын чахсы арах пілерге кирек.

Нравственнай нормаларға ӱгредіңер. Сірернің палаларың кічігдеңӧк сығара чойланмин, киртістіг паза улуғласнаң тудынып оңнирға киректер. Андада, паланың чазы читсе, сірер аннаң секстеңер, ол аарлығ нимелерге тӧстеніп, чоохтас поларзар. Ағаа хоза, палаа сірер нравственнай саринаң нимені аарлыға санапчазар чоохтап пиріңер. Кӧзідімге, хоных хонғалахха сексуальнай чуртас чуртирға чарабас тіп санапчатсар, палаа анзын кӧні чоохтап пиріңер. Паза ноға анзы хомай, ідӧк, ол кирек хайдағ ӱрег ағылча хайди даа чоохтап пиріңер. Пір киндеде чоохталча: «Іҷе-пабалары хоных хонғалахха сексуальнай чуртас апарғанын хомай нимее санапчатханнарын пілчеткен саарбахтарның санынаң асхынах пала сексуальнай чуртас апарча» (Beyond the Big Talk).

Кӧзідім полыңар. Палаларны хайдағ нравственнай нормаларҷа ӱгретчезер, постарың олох нормаларҷа тудыныңар. Сағын кӧріңер: кем-де сексуальнай чуртастаңар хормачыланып чоохтасчатса, кӱлчезер бе? Сірернің кип-азахтарың пасха кізее сексуальнай сағыстар кирче бе? Флиртовать поларға хынчазар ба? Андағ нимелерге хынчатсар, палаларны нравственнай нормаларға ӱгредерге хайди даа кӱстензер, тик ле полар. (Библейскай принцип: Римдегілерге 2:21.)

Чахсы сариларын кӧзідіңер. Ир кізінең ипчі кізінің аразындағы половой чуртас — ол Худай пирген сыйых. Хоныхта ол сыйых кӧп ӧрініс ағылча (Притчи 5:18, 19). Ӧс парып, хоных хон салза, ол пала даа ол сыйыхнаң тузалан полар. Хоных хонғалах тустағы сексуальнай чуртас чӱрек ағыртча паза кӧп сағыссырастар ағылча. Ол сыйыхнаң орта тузаланза, пір дее андағ сидіктер полбас. Прай пу сағыстарны палаа чарыда чоохтап пиріңер (1 Тимофейге 1:18, 19).