Хайди пабаларға оолларынаң пик палғалысты чідірбеске?

«ПАБАМ, син хайдаң анҷа кӧп ниме пілчезің?» Оолғыңарның андағ суриин истерге киліскен ме? Киліскен полза, сірер паба полчатханыңарға поғдархаан поларзар. Оолғыңарның сірернің чӧбіңерҷе тудынғаны чахсы салтарларға ағылза, чӱрееңер уғаа ӧрінче полар (Притчи 23:15, 24) a.

Ам, сірернің оолғыңар улуғ арах пол парғанда, ол сірерге, мының алнындағох чіли, поғдархапча ба? Алай ол сірерге пасха харахнаң кӧр сыхты ба? Оолғыңар ӧсчеткен туста, хайди аннаң чағын палғалысты чідірбеске? Пастап, пабалар урунчатхан нинҷе-де сидіктерні кӧр кӧреелер.

Удаа урунчатхан ӱс сидік

1. ТУС ЧИТПИНЧЕ. Кӧп хазналарда сӧбірее ахчаны пабалары тоғынчалар, аннаңар олар кӧбізін ибде полбинчалар. Пірее пабалар палаларынаң уғаа асхынах тус иртірчелер. Ӱр ниместе Францияда иртірілген істезіг хоостыра, ол хазнада пабалар палаларынаң хада 12 минутадаң даа асхынах тус иртірчелер.

САҒЫН КӦРІҢЕР. Сірер оолғыңарнаң хада нинҷе тус иртірчезер? Оолғыңарнаң хада нинҷе тус иртірчеткеннеріңні пір алай ікі неделя аразында пас кӧріңер. Нинҷе тус иртірчеткеннеріңні кӧр салзар, хайхап таа парарзар.

2. КӦӦКЧЕҢ КӦЗІДІМ ЧОҒЫЛ. Пірее иреннер олған тузында постарының пабаларынаң кӧріспеҷеңнер дее. «Піс пабамнаң уғаа асхынах чоохтасчаң полғабыс», — тіпче Францияда чуртапчатхан Жан-Мари. Анзы ағаа хайди теелген? Ол ӱлесче: «Аның ӱчӱн минің мин сағыбаан даа сидіктер пол парғаннар. Кӧзідімге, мағаа оолларымнаң аарлығ сурығлардаңар чоохтазарға оой нимес». Пасхалары пабаларынаң кӧп арах тус иртірген ползалар даа, оларнаң чағын палғалыстығ пол парбааннар. 43 частығ Филипп чоохтапча: «Пабама мағаа хынызын кӧзідерге сидік полған, аннаңар мағаа даа оолғыма паарсапчатханымны кӧзідерге оой нимес».

САҒЫН КӦРІҢЕР. Пабаңарнаң сірернің аразында хайдағ палғалыс полған, оолғыңарнаң андағох палғалыс па? Пабаңарда полған чахсы алай хомай хылыхтарны позыңарда сизінчезер бе? Хайдағ хылыхтарны?

3. ХЫЙҒА ЧӦПТЕР ЧОҒЫЛ. Пірее культураларда ир кізілер палаларын ӱгретпинчелер. Пір западноевропейскай хазнада тӧреен Лука чоохтапча: «Мин ӧскен орында палаларын іҷелері ӱгредерге кирек тіп саналча». Пасха культураларда пабалары сӧбірелерінде прайлары чахсы тудынзыннар ла тіп кӧрчелер. Кӧзідімге, пір африканскай хазнада ӧскен Жорж чоохтапча: «Пістің пабалар, палалары оларны улуғлабас тіп хорығып, палаларнаң ойнабинчалар. Аннаңар мағаа оолғымның хыринда поларға даа аар полған».

САҒЫН КӦРІҢЕР. Сірернің культурада пабаларға хайди тудынарға кирек тіп санапчалар? Палаларны ӱгреткені ипчілернің тоғызы тіп саналча ба? Пабалар оолларына хыныстарын паза паарсастарын кӧзітчелер бе алай анзын кӧзідерге чарабас па?

Андағ сидіктерге урунчатсар, оларны тобырып аларға, ниме полыс пирер? Пу чӧптерге хайығ салыңар.

Пала кічіг тустох пастаңар

Ооллары пабаларына кӧӧгер иде тӧріп парчатханға тӧӧй. Аннаңар, оолғыңар кічіг тустох, анзынаң тузаланыңар. Хайди анзын идерге? Паланаң чоохтазарға тус хайдаң табарға?

Оңдай ла полза, ибдегі киректерні оолғыңарнаң хада идіңер. Кӧзідімге, ағаа кічіг сыбырғы алай кӱрҷек пир салыңар. Ікінҷілес чоғыл, ағаа кӧзідім полчатхан кізінең, пабазынаң, хада тоғынза, ол часкалығ полар. Тоғыс ағырин арах парза даа, сірер оолғыңарнаң чағын арах пол парарзар паза ағаа тоғысха орта кӧрерге полыс пирерзер. Пурунғы туста Библия пабаларға ибдегі киректерні оолларынаң хада идерге паза, полған на оңдайнаң тузаланып, оларнаң чоохтазарға паза ӱгредерге чоохтаан (Второзаконие 6:6—9). Ол чӧп ам даа тузалығ.

Оолғыңарнаң хада тоғынарға ла нимес, че аннаң хада ойнирға тус табыңар. Ойын ол паланаң хада тус хынығ иртіргені ле нимес. Істезіглер кӧзітчелер, кічіг палаларынаң ойнап, пабалар оларға тідімніг арах паза пӧгін таап оңнапчатхан кізілер поларға полысчалар.

Оолғынаң ойнап, пабазы паза пір аарлығ нимее чидіп алча. Социолог Мишель Физ чоохтапча: «Ойын тузында, оолах пабазынаң иң чахсы чоохтасча. Ол туста пабазы оолғына хынчатханын сӧстернең паза киректернең кӧзітче». Іди ол оолғын хынызын кӧзідерге ӱгретче. Германияда чуртапчатхан Андре сағысха кирче: «Минің оолғым кічіг полғанда, піс аннаң удаа ойнаабыс. Мин аны хуҷахтаҷаң полғам, ол, тізең, хынысха хыныснаң нандырарға ӱгренген».

Узир алнындағы тус пабазына оолғынаң чағын поларға паза пір оңдай пирче. Узир алнында ағаа хығыр турыңар. Оолғыңар кӱн хайди иртіргенін чоохтапчатса, сиргек истіңер. Аның сылтаанда, оолғыңарға, ӧс парза даа, сірернең чоохтазарға ниик арах полар.

Пала тартылчатхан нименең айғазыңар

Саарбах тузында пірее оолахтар пабаларынаң чоохтазарға хынминчалар тіп пілдірче. Сірернің оолғыңар чоохтазарға хынминчатса, ол сірернең чоохтазарға саңай хынминча тіп сағынмаңар. Ағаа чағын поларға оңдай таап алзар, ол сірернең чоохтазарға хынар, арса.

Францияда чуртапчатхан Жакха позының оолғынаң Жеромнаң чоохтазарға оой полбаан. Че ол оолғын чоохтазарға кӱстебеен. Ағаа чағын полып алар ӱчӱн, аннаң хада футбол ойнап сыххан. Жак чоохтапча: «Футбол ойнаан соонда, піс отта одырып алып, тынанҷаң полғабыс. Тынанчатсабыс, оолғым миннең удаа, прай чӱрек азып, чоохтасчаң полған. Ол туста хайиимны прай ағаа салчатханым, пісті уғаа чағын иткен».

Оолғыңар спортнаң айғазарға хынминчатса чи? Андре оолғынаң хада тигірдегі чылтыстарнаң ӧкерсінгенін чылығ сӧстернең сағысха кирче. «Піс раскладной креслоларны тасхар сығарып алып, чылығ тонанып алып, чірчелерге чай урып алып, хараадағы соох киинең тынып ала, чылтыстарны кӧріп одырҷаң полғабыс. Піс ол чылтыстарны чайаан Чайаачыдаңар, постарыбыстаңар, прай даа нимелердеңер чоохтасчаң полғабыс» (Исайя 40:25, 26).

Че оолғыңар тартылчатхан нимее хынминчатсар, хайди поларға? Андада оолғыңар хынчатхан нимені постарыңның хынығыстарынаң пӧзік турғызарға кирек, арса (Филипптегілерге 2:4). ЮАР-дағы Иен чоохтапча: «Мин спортнаң айғазарға хынғам, минің оолғыма, Вонға, тізең, анзы хынығ полбаан. Ол самолеттарға паза компьютерлерге тартылған. Аннаңар мин олардаңар кӧп арах піліп аларға сағыныбысхам. Мин оолғымны авиашоу кӧрерге ал чӧргем паза аннаң хада компьютерде авиационнай ойыннар ойнаам. Сағынчам, аның ӱчӱн Вон мағаа чӱреен асчаң полар».

Позында ікінҷілебеске полызыңар

«Кӧр, пабам, кӧр!» Кічиҷек оолғыңар, пірее нимее ӱгреніп алза, іди махтанҷаң ма? Ам, тізең, саарбах пол парған туста, ол ідӧк сірернің кӧңніңерге кірерге кӱстенче бе? Кӱстенминче дее полар. Че хайдағ даа полза, ағаа ибіре сағынып оңнапчатхан кізі полып аларға кирек.

Кӧр кӧріңер, хайди Иегова позының пір оолғынаң тудынған. Иисустың чирдегі чуртазында аарлығ алызығлар полчатханда, Худай ағаа хынчатханын кӧні чоохтап пирген. Ол теен: «Мына минің хынған Оолғым, ол минің кӧңніме кірче» (Матфей 3:17, НТ; 5:48). Ікінҷілес чоғыл, сірерге палаларыңны ӱгредерге паза тӱзедерге кирек (Ефестегілерге 6:4). Че чахсы сӧстерінің паза тудыныстарының ӱчӱн оларны махтапчазар ба?

Пірее иреннернің іҷе-пабалары, олар кічіг полғанда, оларның алҷаастарына кӧп хайығ салғаннар, арса. Аннаңар оларға постарына даа палаларын махтирға паза оларға хыныстарын кӧзідерге оой нимес. Сірер дее андағ ползар, оолғыңарға позында ікінҷілебеске полыс пирер ӱчӱн, прай кӱс салыңар. Анзын хайди идерге? Пу статьяда чоохталған Лука позының 15 частығ оолғын, Мануэльні, ибдегі киректерні идерге полызарға сыбыра сурынча. Лука ӱлесче: «Пірееде Мануэльні хайдағ-да тоғысты мин чох пастирға сурынчам. Ағаа кирек полза, полыс пирем тіпчем. Кӧбізін тоғысты ол позы ит салча. Анзы аның кӧңнін кӧдірче паза позына кӧп арах ізенерге полысча. Мин Мануэльні прай ниме ит салған ӱчӱн махтапчам. Ол мин сағаан оңдайнаң ит полбаза даа, аның кӱстенгенін аарлыға санапчам тіп чоохтапчам».

Оолғыңарға чуртаста аарлығ кӧстеглерге чидерге полыссар, ол позында асхынах арах ікінҷілир. Че ол кӧстеглерге сірер сағаан чіли табырах чит полбинчатса алай сірер сағыбаан кӧстеглерге чидерге кӱстенчетсе? Андада сірерге оолғыңардаң иртіре кӧп сағыбасха кирек, арса. Ӱстӱнде чоохталған Жак піди тіпче: «Мин оолғыма ол чит полар кӧстеглер турғызарға полызарға кӱстенчем. Че олох туста, ол кӧстеглер мини нимес, ани ползын тіп сыныхтапчам. Паза мин аны кӧстеглеріне чидерге иртіре маңзыратпинчам». Оолғыңарның сағыстарын санға алчатсар, аны маңнаныстарының ӱчӱн махтапчатсар, ачырғаныстарын тобырарға полысчатсар, сірер ағаа кӧстеглеріне чидерге полыс пирерзер.

Пілдістіг, сидіктер чох полбас, че хайди даа полза, ол сірернең палғалысты аарлыға санир. Чуртаста ағаа чахсы ла ползын тіп сағынчатхан кізінең хайди нанҷыласпас?

[Сноска]