ХОРҒЫС: Ӱр тус таа, тоғырланыс таа Библияны чох ит полбааннар. Че Библияны хобыра пасхан паза тілбестеен кізілер аны алыстырыбызарға кӱстенгеннер. Олар Библияны, аның ӱгрердіглерін санға албин, постарының ӱгредіглеріне килістіре алыстырып аларға кӱстенгеннер. Мына нинҷе-де кӧзідім:

• Пазырҷаң орын. П. э. алнында IV вектең II векке читіре Самаритяннарның Пятикнижиезін a пасхан кізілер Исход 20:17-зер «Гаризимде. Анда сағаа тайығ салҷаң орын пӱдірерге кирек» тіп сӧстерні хоза пас салғаннар. Іди самаритяннар Гаризим тағда храмны Ызых Пічікке тӧстеніп пӱдірчебіс тирге кӱстенгеннер.

• Троицадаңар ӱгредіг. Библияны пасхан соонда 300 чыл пазынаң троицаға киртінчеткен кізі 1 Иоанның 5:7-де мындағ сӧстер хоза пас салған: «Тигірде Паба, Сӧс паза Худайның Худы. Олар ӱзӧлең пір осхастар». Пу сӧстер оригиналның текстінде учурабинчалар. Хайди библеист Брюс Мецгер чоохтапча: «Пу сӧстер алты вектең сығара иргі латинскай тілнең пазылған Библияда паза латинскай Вульгатада удаа учурап сыхханнар».

• Худайның ады. Азанҷых иудейлернің соонҷа Библияның тілбестігҷілерінің кӧбізі Худайның адын Ызых пічіктең хыйа идібізерге пӧгін алған. Олар аны Худай, Хан-пиг тіп титулларнаң алыстырыбысханнар. Ол сӧстернең Чайаачызар ла нимес, пасхаларынзар даа айланчалар: кізілерзер, чой худайларзар, Сайтанны даа іди адапчалар. (Иоанн 10:34, 35; 1 Коринфтегілерге 8:5, 6; 2 Коринфтегілерге 4:4) b.

ХАЙДИ БИБЛИЯ ПІСТІҢ ТУСХА ЧИРТКЕН: Пастағызын, Библияны хобыра пасхан кізілернің аразында тоғыстарын сала-сула иткен паза чой кізілер полған полза даа, оларның кӧбізі постарының тоғыстарына прай чӱректерін салып, ус итчеңнер. Оларның санында масореттер полғаннар. Масореттер еврей пічіктерін п. э. VI вектең X векке читіре хобыра пасханнар. Оларның тоғыстары масоретскай текст тіп адалчалар. Масореттер алҷаас ит салбас ӱчӱн, хобырған текстте прай сӧстерні паза букваларны санап салҷаңнар. Оларға хобырчатхан текстті алҷаас пар тіп пілдір парза, аның тоғыр танығ турғыс салҷаңнар. Олар Библияның текстін алыстырарға хорыхчаңнар. Семитскай лингвистиканың паза библейскай филологияның профессоры Моше Гошен-Готтштайн пасхан: «Оларға піле тура ол пурунғы кибірні сайбааны иң аар чазых полған».

Ікінҷізін, пістің тусха читкен уғаа кӧп рукописьтер текстке кір парған алҷаастарны ілезіне сығарарға полысчалар. Кӧзідімге, священнослужительлер оларның холларындағы латинскай тілбестегде Библияның оригинальнай тексті пазылых тіп чӱзер чыллар ӱгреткеннер. Олох туста олар 1 Иоанның 5:7-ее ӱстӱнде кӧзіділген сӧстерні хос салғаннар. Ол алҷаас прайзы улуғлапчатхан английскай тілге тілбестелген Библия короля Яковада даа полған. Пасха рукописьтер табыл парғанда, ниме кӧрін парған? Брюс Мецгер піди пасхан: «1 Иоанның 5:7-гі кизек латинскай тілбестегдең пасха пір дее пурунғы тілбестеглерде чоғыл: сирийскай даа, коптскай даа, армянскай даа, эфиопскай даа, арабскай даа, славянскай даа тілбестеглерде чоғыл. Аннаңар хатап тілбестелген Библия короля Яковада паза пасха даа тілбестеглерде ол кизек чоғыл. Орыс тіліне тілбестелген амғы тустағы тілбестеглернің кӧбізінде ол кизек ідӧк учурабинча.

Пурунғы рукописьтер Библияның тексті алыспин читкенін киречілепчелер бе? 1947 чылда Ӧліг талайның тӱрген пічіктері табыл парғанда, библеисттер еврей тілінең пазылған масоретскай тексттерні пір муң чыл азыра аның алнында пазылған тексттернең тиңнестір полғаннар. Ӧліг талайның тӱрген пічіктерін редактировать полған группадағыларның пірсі піди теен: «Библияны хобыра пасхан еврейлер пір муң азыра чыл аразында Библияның текстін хап-орта паза пір дее алыстырбин пасханнарына пір дее тӱрген пічік уғаа чахсы киречілес полча».

Дублинде, Ирландияда, Честер Биттинің библиотеказында папирустарның коллекциязы пар. Анда Христианскай Грек пічіктерінің алай Наа Молҷағның прай даа кинделері пар. Ол коллекцияда п. э. ікінҷі вегінде пазылған рукописьтер пар. Сағын на кӧріңер, Библияны пасхан соонда олар чӱс чыл пазынаң на пазылғаннар. Пір библейскай справочникте чоохталча: «Папирустар, анда пазылған оох-теек нимелерні асчатсалар даа, олар ідӧк Библияның тексті хайди хап-орта хобыра пазылғанын киречілепчелер». (The Anchor Bible Dictionary).

ХЫСХАҶАХТИ: Библияны кӧп хати хобыра пасханы хомай полбаандыр. Анзы піске Библияа ізенерге хай-хай кӧп сылтағ пирче нооза. Британскай ученай Фредерик Кеньон Христианскай Грек пічіктерінеңер піди пасхан: «Пір дее иргі киндені анҷа ыраххы туста пазылған паза анҷа пай текст киречілебинче. Аннаңар пір дее сын ученай таласпас: піс пір дее алыспаан текстнең тузаланчабыс». Еврей Пічіктерінеңер ученай Уильям Хенри Грин пасхан: «Ікінҷілебин чоохтирға чарир, пір дее пурунғы тоғыс пістің тусха іди пір дее алыспин читпеен».