1, 2. а) Религиознай устағҷылар ниме иткеннер, че анзына илҷілер хайди ӱндескеннер? б) Чахсы хабарны искірерге чаратпиныбысханда, илҷілер ноға оларның чооғын испееннер?

 П. Э. 33 чылдағы Иліг кӱн пайрамы ӱр ниместе ле ирт парды. Иерусалимдегі христианскай ӧмее нинҷе-де ле неделя, аннаңар Сайтан ол ӧмені чох идібізерге хынча. Ол туста Сайтан религиознай устағҷыларны ӧмедең тоғыр кӧдірген. Религиознай устағҷылар Хан-ӱлгӱдеңер хабарны тарадарға чаратпиныбысханнар. Андағ даа полза, махачы илҷілер Худайдаңар чахсы хабарны искірерін тохтатпааннар, аннаңар «Хан Худайға киртінчеткеннернің саны хозылғаннаң хозыл турған» (Илҷ. 4:18, 33; 5:14).

² Ыырҷылар, ӧкпелен парып, прай илҷілерні харибге одырт салчалар. Че хараазын ангел оларны сығарыбысча. Иртен илҷілер Худай сӧзін искірчелер. Ӱлгӱдегілер оларны хатап тудып алчалар паза, оларға чаратпазалар даа, Хан-ӱлгӱдеңер чахсы хабарны искірген ӱчӱн оларны хатап чарғылапчалар. Че илҷілер оларға нандырчалар: «Піс кізілернің нимес, Худайның сӧзін истерге кирекпіс». Андада ыырҷылар, уғаа тарын парып, илҷілерні ӧдірібізерге хынчалар. Ол туста прайлары улуғлапчатхан Гамалиил тіпче: «Пу кізілерге теңмеңер, постары алынҷа ползыннар». Хайхастығ, чон пастыхтары аның чооғын истіп, илҷілерні позыдыбысчалар. Илҷілер хайди тудынчалар? «Мессий Иисус полчатханнаңар Чахсы Хабарны» аннаң андар искірчелер (Илҷ. 5:17—21, 27—42; Прит. 21:1, 30).

3, 4. а) Худайның чонын абылирға Сайтан хайдағ ізестіг оңдайнаң тузаланча? б) Пу паза полар ікі пастағларда піс ниме ӱзӱрербіс?

³ П. э. 33 чылдағы пу чарғы пастағы чарғы полған. Аның соонда ӱлгӱдегілер кӧп хати христианскай ӧмее тоғырланғаннар (Илҷ. 4:5—8; 16:20; 17:6, 7). Сайтан сын пазырыстың ыырҷыларын искіріг тоғызына тоғырланарға ам даа кӧӧктірче. Ыырҷылар Худайның чонын аймах-пасха оңдайнаң пыролапчалар. Кӧзідімге, амыр чуртас сайбапчалар, хазнадаң тоғыр агитация апарчалар паза садығ итчелер тіп пыролапчалар. Оларның, чой ниме сағынып алып, пыролапчатханнарын кӧзіт пирер ӱчӱн, пірееде харындастарға чарғыларзар айланарға килісче. Чарғылар нимее ағылғаннар? Онар чыллар мының алнында полған чарғылар пӱӱн піске хайди теепчелер? Нинҷе-де чарғы кӧр кӧреелер паза хайди олар піске чахсы хабарны искірерге полысханына хайығ сал кӧреелер (Флп. 1:7).

⁴ Пу пастағда искіріг тоғызын апарарға правобыстың ӱчӱн харбасханыбысты кӧр кӧрербіс. Мының соондағы ікі пастағда пу чир-чалбахтың чардығы полбасха паза Хан-ӱлгӱнің нормаларынҷа тудынарға правобыстың ӱчӱн харбасханыбысты кӧр кӧрербіс.

5. Ноға 1930 чылларның халғанҷызында Хан-ӱлгӱнің искірігҷілерін арестовывать полғаннар паза организациянаң устапчатханнар ниме идерге пӧгін алғаннар?

⁵ 1930 чылларның халғанҷы чылларында Американың піріккен штаттарының аймах-пасха городтары паза штаттары Иегованың киречілерін, искіріг тоғызын апарар ӱчӱн, официальнай чарадығ алай лицензия аларға кӱстееннер. Че пістің харындастар чарадығ алар ӱчӱн, ӱлгӱлерзер айланмааннар. Лицензияны нандыра алып аларға чарир. Харындастар піди санааннар: «Искіріг тоғызын апарарға христианнарға Иисус Христос чахығ пирген, аннаңар ӱлгӱдегілерге ол тоғысты апарарға харығ поларға чарабас» (Мар. 13:10). Аннаңар Хан-ӱлгӱнің искірігҷілерін чӱзернең арестовывать полғаннар. Аннаңар пістің организациядағы устапчатхан харындастар чарғыларзар айланарға пӧгін алғаннар. Харындастар, ӱлгӱдегілер, Иегованың киречілеріне Худай сӧзін пойли искірерге пирбин, хазна законын сайбапчатханнарын кӧзіт пирерге хынғаннар. 1938 чылда уғаа танығлығ чарғаа ағылған кирек пол парған. Ниме пол парған?

6, 7. Ньютон Кантуэллның сӧбірезінең ниме пол парған?

⁶ 1938 чылда, 26 апрельде, вторникте 60 частығ Ньютон Кантуэлл паза аның ипчізі, Эстер, оолларынаң Хенри, Расселл паза Джессинең хада (олар прайлары специальнай пионерлер полғаннар) Худай сӧзін Нью-Хейвенде (Коннектикут тіп штат) искірерге ибдең сыхханнар. Аның алнында оларны нинҷе-де хати арестовывать полғаннар. Аннаңар иирде пірееде ибзер айланмасха олар тимде полғаннар. Че андағ даа полза, Худай сӧзін искірерін олар тохтатпааннар. Нью-Хейвензер олар ікі машиналығ килгеннер. Ньютон сӧбірелерінің машиназын апарған, анда библейскай литература паза патефоннар полғаннар. 22 частығ Хенри рупорлығ машина апарған. Нинҷе-де час пазынаң полиция оларны апарыбысхан.

⁷ Пастап 18 частығ Расселні арестовывать полыбысханнар, анаң Ньютонны паза Эстерні. 16 частығ Джесси, тізең, хайди аның іҷе-пабазын паза харындазын арестовывать полчатханнарын ырахтаң кӧрген. Хенри чахсы хабарны городтың пасха саринда искірчеткен, аннаңар Джесси чалғызан халған. Андағ даа полза, Джесси, патефон алып алып, аннаң андар Худай сӧзін искірген. Ікі католик Рутерфордтың «Ыырҷылар» тіп чооғын истіп алған. Чоохты истіп, олар уғаа ӧкпелен парғаннар паза Джессині сох пирерге иткеннер. Джесси, тізең амыр тудынған. Че нинҷе-де тус пазынаң полицияның холына кір парған. Полиция Кантуэлл пиҷені пір дее нимеде пыролабаан, аның ирін паза оолларын пыролаан. Соонаң олох кӱнде оларны залогха сығарыбысханнар.

8. Ноға чарғы Джесси Кантуэллны кізілернің амыр чуртастарын сайбаанында пыролаан?

⁸ Нинҷе-де ай пазынаң 1938 чылда, сентябрь айда Кантуэллның сӧбірезін Нью-Хейвендегі пастағы инстанцияның чарғызы чарғылаан. Чарғы Ньютонны, Расселлні паза Джессині лицензия чох тайығлар алған ӱчӱн пыролығлар тіп пӧгін алған. Олар Коннектикут штаттағы Ӧӧркі чарғызар апелляция пазыбысханнар. Че Джессині общественнай порядок сайбапчатхан ӱчӱн пыролығ тіп чарғы сығарғаннар. Рутерфордтың чооғын искен ікі католик чоох оларның религиязын хомайлапча паза оларның чувстволарына теепче тіп чарғыда чоохтап пиргеннер. Оларның саба пыролапчатханнарын кӧзіт пирер ӱчӱн, нандырығлығ харындастар США-ның Ӧӧркі чарғызынзар айланғаннар.

9, 10. а) США-ның Ӧӧркі чарғызы Ньютон Кантуэллның сӧбіре кирегінҷе хайдағ пӧгін алған? б) Ол пӧгін алғаны піске хайдағ туза ағылча?

⁹ 29 мартта, 1941 чылда ӧӧн чарғыҷы Чарлз Хьюз сигіс чарғыҷынаң хада пу киректі истіп пастааннар. Пастап Хейден Ковингтон * чоох тутхан. Ол Иегованың киречілерінің саринаң адвокат полған. Анаң Коннектикут штат саринаң юрист чоох чоохтаан. Иегованың киречілері общественнай порядокты сайбапчатханын кӧзіт пирерге итчеткенде, чарғыҷыларның пірсі сурыбысхан: «Иисус Христос чоохтаан хабарға ол туста хынмааннар нимес пе?» Юрист нандырған: «Я, сах андағ. Сағызыма орта кірчетсе, Библияда Иисуснаң ол хабар ӱчӱн ниме полғаннаңар пазылча». Позы даа пілінмин, ол Иегованың киречілерін Иисуснаң, штатты, тізең, аны пыролаан кізілернең тиңнестірібіскен. 20 майда, 1940 чылда Ӧӧркі чарғының прай чарғыҷылары Иегованың киречілерінің саринзар турыбысханнар.

¹⁰ Ол пӧгіннің салтарлары хайдағ полған? Кізілернің религия хоостыра чуртир праволарын арачылаан. Ам федеральнай даа, штаттардағы даа паза орындағы даа ӱлгӱлер, законға тӧстеніп, религиознай саринаң пос чуртасты хызыр полбастар. Ағаа хоза, чарғы Джессинің тудынызы амыр чуртасха хорығыс ағылчатханын таппаан. Іди чарғының пӧгіні Иегованың киречілері общественнай порядокты сайбабинчатханнарын кӧзіт пирген. Ікінҷілес чоғыл, пу чарғы Худайның нымысчыларының юридическай чиңізі полған. Піске ол чарғы ниме пирче? Пір юрист-Киречі чоохтапча: «Саба пыролаттырарынаң хорыхпин, позыбыстың религиябыс хоостыра чуртир право піске, Киречілерге, піс чуртапчатхан орындағы кізілернең ізеніс хабарынаң ӱлезерге оңдай пирче».

11. Канадада пістің харындастар хайдағ кампания иртіргеннер паза ноға?

¹¹ 1940 чылларда Канадада Иегованың киречілері уғаа хатығ сӱрдіріге урунғаннар. Хазнаның кізінің киртініс хоостыра чуртирға правозын сайбапчатханын кӧзідер ӱчӱн, харындастар 1946 чылда 16 кӱнніг кампания иртірібіскеннер. Ол кампанияда «Квебектің Худайны, Христосты паза пос чуртасты тың хырт кӧрчеткені прай Канаданы уйатха сухча» тіп буклетті таратханнар. Пу 4 страницалығ буклетте Квебек тіп провинцияда духовенство кӧдірген сайбағлардаңар, полицияның хатығ тудынызынаңар паза Иегованың киречілерін кӧп чон абылааннаңар пазылған. Ол буклетте чоохталған: «Иегованың киречілерін, закон сайбап, ам даа арестовывать полчалар. Улуғ Монреальда Иегованың киречілерін пыролапчатхан 800-че кирек чатча».

12. а) Ол кампанияға ыырҷылар хайди хайғаннар? б) Пістің харындастарны нимеде пыролааннар? (Ідӧк сносканы кӧріңер.)

¹² Квебектің премьер-министрі Морис Дюплесси католическай кардиналнаң, Вильнёвнаң, хада Иегованың киречілерінең тоғыр «хатығ чаа» апар сыхханнар. Киречілердең тоғыр киректер ӱр нимеске ле 800-тең 1600 пол парған. Пір пиҷе сағысха кирче: «Нинҷе хати пісті арестовывать полғаннар санап таа полбиныбысхабыс». Нымысчыланыста піреезін буклетнең тудып алзалар, оларны «тоғырланыс пічіктері» * таратчалар тіп пыролаҷаңнар.

13. Хазнадаң тоғыр искіріг тоғызының ӱчӱн кем пастағызын чарғылатхан паза чарғының пастағы инстанциязының пӧгіні хайдағ полған?

¹³ 1947 чылда харындас Эме Буше 18 паза 11 частығ хыстарынаң, Жизель паза Люсильнең хада хазнадаң тоғыр агитация апарчалар тіп чарғылаттырғаннар. Олар Квебектең ырах нимес постарының фермазының хыринда «Квебектің тың хырт кӧрчеткені» тіп буклетті таратханнар. Буше харындас позының фермазында тоғынчатхан амыр паза нымзах кізі полған. Ол городсар пірееде ле хаңаалығ аттығ сыхчаң. Аны сайбағҷы пір дее тіп полбас. Че андағ даа полза, оларның сӧбірезі буклетте пазылған тоғырланысха урунған. Иегованың киречілерін пу харахнаң кӧрбинчеткен чарғыҷы Бушенің сӧбірезі пыролығ нимес полчатханын киречілепчеткен киречілестерні санға албаан. Ол пыролапчатханнарның саринзар турыбысхан паза буклет ыырлас кӧдірче, аннаңар Бушені пыролығ тіп санирға пӧгін алған. Чарғыҷының кӧрізі хоостыра, сынны чоохтааны сайбағ иткені полча. Эменең Жизель «тоғырланыс пічіктерін» таратчалар тіп чарғылабысханнар, кічиҷек Люсиль дее ікі кӱн харибде одырған. Харындастар Канаданың Ӧӧркі чарғызынзар апелляция пирібіскеннер.

14. Сӱрдірген чылларда Квебекте пістің харындастар хайди тудынғаннар?

¹⁴ Ол туста, хатығ тоғырланыс полза даа, Квебектегі махачы харындас-пиҷелер Чахсы хабарны искірерін тохтатпааннар. Удаа анзы хайхастығ салтарларға ағылҷаң. 1946 чылдағы кампанияның соонда тӧрт чылға Квебектегі Киречілернің саны 300-тең 1000-а читіре ӧс парған! *

15, 16. а) Канаданың Ӧӧркі чарғызы Эме Бушенің сӧбірезінің кирегінҷе хайдағ пӧгін алған? б) Пістің харындастарға паза пасха кізілерге ол чиңіс хайдағ туза полған?

¹⁵ Июнь айда, 1950 чылда Канаданың Ӧӧркі чарғызы (прай тоғыс чарғыҷы) Эме Бушенің кирегін истіп алған. Алты ай пазынаң, 18 декабрьда, 1950 чылда чарғы піске кирек пӧгін алған. Ноға? Анзын Иегованың киречілерінің адвокады піди чарыда чоохтапча: «Ӱлгӱдең тоғыр апарчатхан агитация кӱстеге паза амғы туста турчатхан ӱлгӱдең тоғыр парарға кӧӧктірерге кирек, че пу буклетте андағ ниме чох полған. Аннаңар ол пос сӧсті закон сайбабин таратчаң оңдай полған». Чарғы пу сағыснаң чарасхан. Хау харындас: «Иегова чиңіс пирчеткенін позымның харахтарымнаң кӧргем», — тіпче *.

¹⁶ Ӧӧркі чарғының пу пӧгіні Хан-ӱлгӱнің сынап уғаа аарлығ чиңізі полған. Аның сылтаанда Квебектегі Иегованың киречілері ӱлгӱдең тоғыр агитация апарчалар тіп пыролыпчатхан 122 кирек чабыл парған. Ідӧк пу чарғы Канадада паза Содружествода чуртапчатхан кізілерге ӱлгӱ саба тудынчатханнаңар чоохтирға оңдай пирген. Ідӧк пу чарғы тигіриб паза Квебектегі ӱлгӱ пірігіп алып, Иегованың киречілерінің праволарын типсепчеткенін тохтат салған *.

17. Пірее ӱлгӱлер пістің искіріг тоғызыбысты хайди постарының холында тударға кӱстенчелер?

¹⁷ Иегованың киречілері, пастағы христианнарох чіли, Худай сӧзін сат чӧрбинчелер. (2 Коринфтегілерге 2:17 хығырыбызыңар.) Че пірее ӱлгӱлер садығ тоғызын апарчатхан законнар пастыра пістің нымысчыланызыбысты сыныхтирға кӱстенчелер. Чарғыда полған ікі киректі кӧр кӧреелер. Олар мындағ сурығларға нандырығ пирерлер: Иегованың киречілері садығҷылар алай религиознай нымысчылар?

18, 19. Данияның ӱлгӱлері хайди искіріг тоғызын тохтадарға кӱстенгеннер?

¹⁸ Дания. 1 октябрьда, 1932 чылда пічікке сыххан материалларны садығ чаратчатхан лицензия чох садарға чаратпинчатхан закон сыххан. Че пістің харындастар андағ чарадығ албааннар. Соңа кӱнде пис искірігҷі Копенгагендең 30 километр ырах чатчатхан Роскилл городта Худай сӧзін искіргеннер. Иирде пір харындас айланмаан. Аугуст Леманны чарадығ чох садығ апарча тіп пиктеп салғаннар.

¹⁹ 19 декабрьда, 1932 чылда Аугуст Леманны чарғылааннар. Ол харындас, кізілерзер киліп, кізілерге библейскай литератураны пиргем, че садығҷы нимеспін теен. Пастағы инстанцияның чарғызы аннаң чарасхан. Чарғы алған пӧгінде піди пазылых: «Чарғылатчатхан кізі позына ахча тоғынып алча, ол позына парыс албаан паза парыс аларға даа сағынмаан. Че ол итчеткен тоғыс ағаа хорадығлар ағылча». Чарғы Иегованың киречілерінің саринзар турыбысхан паза Леманн харындас иткен тоғысты «садығ тоғызына санирға чарабас» тіп пӧгін алған. Че Худай чонының ыырҷылары ол хазнада искіріг тоғызын тохтадарға хынғаннар (Пс. 94:20). Прокурор, ол пӧгіннең чараспин, Данияның Ӧӧркі чарғызынзар айланған. Пістің харындастар чи ниме иткеннер?

20. Данияның Ӧӧркі чарғызы хайдағ пӧгін алған паза пістің харындастар ол пӧгін алғанына хайди ӱндескеннер?

²⁰ Ӧӧркі чарғыда ол киректі истер алнында Даниядағы Иегованың киречілері улам тың нымысчыланғаннар. Вторникте, 3 октябрьда, 1933 чылда Ӧӧркі чарғы Аугуст Леманн пыролығ нимес тіп пӧгін алған. Анзы Иегованың киречілеріне Худай сӧзін аннаң андар пойли искірерге оңдай пирген. Ол юридическай чиңіс ӱчӱн харындас-пиҷелер, улам тың нымысчылынып, Иеговаа алғыстарын кӧзіткеннер. Ол пӧгін алған соонда Данияның ӱлгӱлері Иегованың киречілерінің искіріг тоғызына паза харығ полбааннар.

21, 22. Мердок харындас кирегінең США-ның Ӧӧркі чарғызы хайдағ пӧгін алған?

²¹ Піріккен Штаттар. Позырахта, 25 февральда, 1940 чылда пионер Роберт Мердокты паза читі Киречіні арестовывать полыбысханнар. Олар Питсбургтаң (штат Пенсильвания) ырах нимес Дженнетт городта Худай сӧзін искір чӧргеннер. Оларны, лицензия алып албин, литература таратхан ӱчӱн чарғылабысханнар. Харындастарға США-ның Ӧӧркі чарғызынзар айланарға киліскен.

²² 3 майда, 1943 чылда Ӧӧркі чарғы позының пӧгінін чарлаан. Ол пӧгін Иегованың киречілерін арачылаан. Лицензия садып алғаны «федеральнай Конституция пирчеткен право ӱчӱн ахча тӧлеені полча», аннаңар чарғы пу сурығда ӱлгӱлердең тоғыр турыбысхан. Чарғы городтың ӱлгӱлерінің пӧгіні прессаның паза религияның пос чуртазын хызырчатхан пӧгін тіп санаан. Чарғыҷы Уильям Дуглас, кӧбізі чарғыҷыларның сағызын чоохтап, Иегованың киречілерінеңер піди теен: «Ол искіріг тоғызы ла нимес паза религиознай литература таратханы ла нимес. Прай пу киректер хада иділерге киректер». Анаң ол хосхан: «Пу тоғыс тигірибде пазырғаны паза кафедрадаң ӱгреткені осхас аарлығ тоғыс».

23. Ноға 1943 чылдағы юридическай чиңістер амғы туста піске аарлығлар?

²³ Ӧӧркі чарғының пу пӧгіні Худайның чонының илбек чиңізі полған. Ол кӧзіт пирген: піс садығҷылар нимеспіс, че христианскай нымысчыларбыс. Ол кӱнде, 1943 чылда Иегованың киречілері Ӧӧркі чарғыда 13 киректең 12 кирек утып алғаннар, оларның санында Мердоктың кирегі полған. Аның соонда даа ыырҷылар Хан-ӱлгӱдеңер хабарны искірерге харығ полғаннар. Че пу пӧгіннер прай ол киректерге прецедент полған.

24. Худай сӧзін искірерге ӱлгӱ чаратпинчатса, піс ниме итчебіс?

²⁴ Піске, Иегованың киречілеріне, ӱлгӱдегілер піске Худай сӧзін искірерге чаратчатсалар, чахсы. Че кізілернең чахсы хабарнаң ӱлезерге ӱлгӱдегілер харығ полчатсалар, піс Худай сӧзін искірерге пасха оңдай тілепчебіс. Піс, илҷілер чіли, «кізілернің нимес, Худайның сӧзін истерге кирекпіс» (Илҷ. 5:29; Матф. 28:19, 20). Олох туста, ӱлгӱдегілер пістің киректерібісті чабызарға кӱстенчетселер, піс чарғыларзар айланчабыс. Мына ікі кӧзідім.

25, 26. Никарагуада хайдағ полған киректер Ӧӧркі чарғызар ағылғаннар паза хайдағ салтарларға анзы ағылған?

²⁵ Никарагуа. 19 ноябрьда, 1952 чылда Донован Менстерман, миссионер паза филиалның нымысчызы, хазнаның столицазындағы, Манагуадағы, Иммиграционнай департаментсер килген. Аны департаменттің пастығынзар, капитан Арнольдо Гарсиазар хығыртыбысханнар. Ол Донованға Иегованың киречілеріне Никарагуада постарының ӱгредіглерін искірерге паза религиознай тоғыстарын апарарға чарадылбинча тіп чоохтап пирген. Ноға тіп сурғанда, капитан Гарсиа Иегованың киречілерінің ӱлгӱ пирген чарадығ чоғыл паза оларны коммунисттерге санапчалар тіп чоохтап пирген. Кем іди пыролаан? Католическай духовенство.

²⁶ Менстерман харындас Религияның киректерінің министерствозынзар паза Анастасио Сомосе Гарсиа президентсер пічік пазыбысхан, че пір дее ниме алыспаан. Аннаңар харындастар алызығлар идібіскеннер. Олар Залларны чабысханнар, кічиҷек группаларнаң чыылыс сыхханнар паза тасхар нымысчыланминыбысханнар, че Худай сӧзін искірерін тохтатпааннар. Олох туста пісті саба чабысханнар тіп Никарагуаның Ӧӧркі чарғызынзар айланғаннар. Ол киректеңер газеталарда кӧп пасханнар, аннаңар Ӧӧркі чарғы пістің кирегібіснең айғас сыххан. Хайдағ чарғы сығарғаннар? 19 июньда, 1953 чылда Ӧӧркі чарғы Иегованың киречілерінің саринзар турыбысхан. Чарғы ӱлгӱдегілер, Иегованың киречілерінің тоғыстарын чаратпиныбызып, оларның кӧрістері, совестьтері паза киртіністері хоостыра чуртирға конституционнай праволарын пылазып алғаннар тіп санаан. Ағаа хоза, чарғы Никарагуаның ӱлгӱлері мының алнында Иегованың киречілеріне хайди хайған, ідӧк хайарға киректер тіп пӧгін алған.

27. Никарагуа чуртағҷыларын Ӧӧркі чарғының пӧгіні ноға хайхатхан паза пістің харындастар ол чиңіске хайди хайғаннар?

²⁷ Ӧӧркі чарғының Иегованың киречілерінің саринзар турыбысханы Никарагуаның чуртағҷыларына хайхастығ пілдірген. Мының алнында духовенствоның влияниезі уғаа тың улуғ полған, аннаңар чарғылар духовенстводаң тоғыр парбаҷаңнар. Ӱлгӱдегілернің влияниезі ідӧк уғаа пик полған, чарғылар олардаң тоғыр ідӧк парбаҷаңнар. Пістің харындастар ікінҷілебинчелер: искіріг тоғызын тохтатпаан паза оларның Ханы оларны арачылаан ӱчӱн олар чиңіп алғаннар (Илҷ. 1:8).

28, 29. 1980 чылларның ортызында Заирде ниме алыс парған?

²⁸ Заир. 1980 чылларның ортызында Заирде (ам Демократическай Республика Конго) 35 000-ҷа Иегованың киречізі полған. Искірігҷілернің саны ӧскен, аннаңар филиалда наа туралар пӱдірерге пӧгін алылған. Декабрьда, 1985 чылда хазнаның столицазынзар, Киншасазар, международнай конгресске прай чир ӱстӱнең 32 000 кізі килген. Анаң Иегованың киречілерінің чуртазы алыс парған. Ноға?

²⁹ Ол туста Заирде Квебектең, Канададаң килген, Дюплесси устаан туста сӱрдірген Марсель Фильто харындас, миссионер полып, нымысчыланған. Ол сағысха кирче: «12 мартта, 1986 чылда нандырығлығ харындастарға пічік килген. Ол пічікте Иегованың киречілерінің общиназының прай киректері чарадылбинча тіп пазыл парған». Ол пічікке президент Мобуту хол салтыр.

30. Филиал комитедіндегі харындастарға хайдағ аарлығ пӧгін аларға кирек полған паза ниме идерге олар пӧгін алғаннар?

³⁰ Пазағы кӱнде национальнай радиода искірілген: «Піс Иегованың киречілерінеңер Заирде хаҷан даа испеспіс». Анаң сӱрдіріглер пасталыбысханнар. Харындастарны арестовывать полғаннар, сохханнар, харибге пиктееннер паза прай нимелерін пыласханнар. Залларны иңзергеннер. Палаларны даа харибге чапханнар. 12 октябрда, 1988 чылда ӱлгӱдегілер организацияның прай нимелерін конфисковывать полыбысханнар. Филиалның территориязында, тізең, гражданскай гвардия орных сыххан. Нандырығлығ харындастар президент Мабутузар айланғаннар, че нандырығ чох полған. Филиалның комитедінің алнында сурығ турған: «Ӧӧркі чарғызар айланарға алай сахтап аларға?» Ол туста, миссионер паза филиалның комитедінің координаторы полып, нымысчыланған Тимоти Холмс чоохтапча: «Піс Иеговадаң хыйға сағыс паза устағ сурынғабыс». Ӱр пазырған паза ӱзӱрген соонда, харындастар чарғызар айланарға килістіре нимес тус тіп сағысха килгеннер. Комитет харындастарға полызарға, искіріг тоғызын апарарға оңдайлар тілирге пӧгін алған.

31, 32. Заирнің Ӧӧркі чарғызы хайдағ аарлығ пӧгін алған паза ол пӧгін хайди пістің харындастарға теелген?

³¹ Нинҷе-де чыл ирт парған. Иегованың киречілерін іди тың сӱрбин сыхханнар паза хазнада кізілернің праволарын улуғлап сыхханнар. Филиалның комитеді Ӧӧркі чарғызар айланарға килістіре тус читті тіп сағысха килген. Ӧӧркі чарғы ол кирекнең айғас сыххан. 8 январьда, 1993 чылда, президент указ сығарған соонда 7-ҷе чыл ирт парғанда, чарғы ӱлгӱдегілернің Иегованың киречілерінең тоғыр парғаны закон сайбаан тіп пӧгін алған паза піске нымысчыланарға чаратхан. Сағын на кӧріңер, чарғыҷыларның чуртастарына хорғыс полған полза даа, олар президент саба пӧгін алған тееннер. Холмс харындас чоохтапча: «Ол чарғы тузында піс Иегова прай нимені алыстыр полчатханын кӧргебіс» (Дан. 2:21). Ол чиңіс харындастарның киртіністерін тыытхан. Ідӧк олар Хан, Иисус Христос, Худай чонынаң устапчатханын паза хаҷан, хайди тудынарға кӧзітчеткенін кӧргеннер.

³² Пістің тоғысты хатап чаратхан соонда филиалға пӱдірерге хазназар миссионерлер хығырарға паза библейскай литература кирерге чарадылған *. Иегованың позының чонын духовнай саринаң арачылапчатханын кӧріп, Худайның прай чир ӱстӱндегі нымысчылары ӧрінчелер! (Ис. 52:10).

33. Чарғыларда полған пірее киректерні хысхаҷахти ӱзӱргені пісті нимее ӱгретче?

³³ Піс нинҷе-де юридическай харбазығны кӧрібістібіс. Олар Иисус позының пирген сӧзін толдырчатханын кӧзітчелер. Ол теен: «Мин сірерге ыырҷыңарның пірдеезі нандыр полбас, тоғырлан таа полбас сӧстер паза кӱлӱк сағыс пирербін». (Лука 21:12—15 хығырыбызыңар.) Пірееде Иегова амғы Гамалииллерні позының чонын арачылирға кӧӧктірче. Ідӧк махачы чарғыҷыларны паза юристтерні сын тудыныстың саринзар турыбызарға кӧӧктірче. Иегова пістің ыырҷыларның тиріглерін нимее чарабас тиріглер ит салча. (Исаия 54:17 хығырыбызыңар.) Хайдағ даа тоғырланыс Худайның кирегін тохтат полбас.

34. Пістің юридическай чиңістер нименең таныхтығлар паза ниме олар іле кӧзітчелер? (Ідӧк « Ӧӧркі чарғыларда тутхан танығлығ чиңістер» тіп рамканы кӧріңер.)

³⁴ Пістің юридическай чиңістерібіс нименең саблығ? Сағын кӧріңер. Иегованың киречілері саблығ паза влиятельнай ниместер. Піс табығларда паза политическай акцияларда араласпинчабыс паза политиктерге влиять поларға кӱстенминчебіс. Ағаа хоза, Ӧӧркі чарғыларзар айланчатхан кізілерні «пічікчіл нимес, олаңай кізілер» тіп санапчалар (Илҷ. 4:13). Аннаңар, кізілернің кӧрістерінің хоостыра, чарғыларның, уғаа кӱстіг религиознай паза политическай ыырҷылардаң тоғыр парып, піске полызарға сылтағлар чоғыл (2 Кор. 2:17). Піс, Павел илҷӧк чіли: «Худай мағаа полысча. Мағаа пір дее нимедең хорығарға кирек чоғыл», — тіпчебіс (Евр. 13:6).