Пурунғыда израильтяннар религиянаң палғалыстығ киректерге хабазар ӱчӱн, десятинаны чыл сай алҷаң парыстың онынҷы чардығын тӧлирге кирек полғаннар a. Худай чахаан: «Таараан ӱреннердең ӧскен нименің онынҷы чардығын [алай десятинаны] хайди даа пир тур. Анзын чылдаң чылға ит тур» (Второзаконие 14:22).

 Худай Моисей пастыра Израиль чонына чахығлар пирген. Десятинаны пирерге кирек полчатханы ол чахығларның пірсі полған. Христианнарға Моисей чахиин толдырарға кирек чоғыл, аннаңар олар десятинаны тӧлебинчелер (Колосстағыларға 2:13, 14). Худай ӧрініснең сыйлапчатханнарға хынча. Аннаңар христианнар тайыға ниме-нооларын алай ахчаларын ирік чохтаң нимес, че прай чӱрекнең салчалар (2 Коринфтегілерге 9:7).

•  Десятинадаңар Иргі Молҷағда ниме чоохталча?

•  Десятинадаңар Наа Молҷағда ниме чоохталча?

 Библияның Иргі Молҷағ тіп адалчатхан чардығында десятинадаңар нинҷе-нинҷе хати чоохталча. Кӧбізін десятинадаңар чоохтар Моисей чахии турғызылған соондағы тусха килісче. Че десятина пирілгеннеңер ікі хати Моисей чахии турғызылған алнында чоохталча.

Моисей чахииның алнында

 Библия хоостыра, Аврам (Авраам) десятина тӧлеен пастағы кізі полған (Бытие 14:18—20; Еврейлерге 7:4). Ол анзын Салим саарның ханына паза абысха пір ле хати тӧлеп салған. Библияда Авраам паза аның палалары соонаң десятина тӧлееннер тіп пазылбинча.

 Иаков, Авраамның пархазы, десятина тӧлеен ікінҷі кізі полған. Ол Худайға, Худай аның прай чуртазын маңнаныстығ ит салза, прай ниме-нооларының онынҷы чардығын тайыға саларға сӧс пирген (Бытие 28:20—22). Пірее библеисттер Иаков, малларны тайыға пиріп, десятина тӧлеен полар тіп сағынчалар. Иаков, позы іди харғанып, десятина тӧлеп салған полза даа, позының ибдегілерінең іди тудынарға киректебеен.

Моисей чахии турғызылған соонда

 Пурунғы израильтяннар, религиянаң палғалыстығ киректерге хабазар ӱчӱн, десятина тӧлирге кирек полғаннар.

•   Левиттер паза абыстар ӱлӱске чир албааннар, аннаңар Израиль чоны пирген десятина оларға пирілҷең (Числа 18:20, 21). Абыс нимес левиттер, тізең, чон пирген десятинаның иң чахсы чардығын абыстарға пирҷеңнер (Числа 18:26—29).

•   Сынында чыл сай пирілчеткен ікінҷі десятина пар полғанға тӧӧй. Аннаң левиттер дее, левит ниместер дее тузаланҷаңнар (Второзаконие 14:22, 23). Ол десятина сӧбірелерге чыл сай иртірілчеткен ӱлӱкӱннернең палғалыстығ хорадығларны толдырарға полысчаң. Паза хайдағ-да чылларда ол десятинаны чох чуртапчатхан кізілерге пирібісҷеңнер (Второзаконие 14:28, 29; 26:12).

 Десятинаны хайди санаҷаңнар? Израиль чоны чыл сай чирде ӧскіріп алған нимелернің онынҷы чардығын пирҷең (Левит 27:30). Кізі десятинаны ахчанаң тӧлеп саларға итсе, ағаа тамахтың пазына чибіргі процент хозарға кирек полған (Левит 27:31). Ідӧк израильтяннар чоон даа, оох таа малның онынҷы чардығын пирерге кирек полғаннар (Левит 27:32).

 Малның онынҷы чардығын пир салар ӱчӱн, израильтянин хазадаң сыхчатхан полған на онынҷы малын хыйа турғыс салҷаң. Чахығ хоостыра, ағаа ол малны сыныхтирға паза пасха малнаң орнастырарға чарабас полған. Ідӧк ағаа ол малның орнына ахча пирерге чарадылбаан (Левит 27:32, 33). Че ікінҷі алай чыл сай иртірілчеткен ӱлӱкӱнге чарыдылған десятинаны ахчаа орнастырып аларға чарадылҷаң. Анзының сылтаанда, ӱлӱкӱннер иртірілчеткен орыннаң оортах чуртапчатхан израильтяннарға десятинаны андар апарарға оой полҷаң (Второзаконие 14:25, 26).

 Израильтяннар десятинаны хаҷан тӧлеҷеңнер? Олар десятинаны чыл сай тӧлеҷеңнер (Второзаконие 14:22). Че полған на читінҷі чылда десятина тӧлелбеҷең. Ол чыл суббота алай тынағ чылы полҷаң, аннаңар израильтяннар ол чылда хыра таарыбаҷаңнар (Левит 25:4, 5). Ол чыл чирдең алған тамах чох полҷаң, аннаңар десятина тӧлелбеҷең. Полған на ӱзінҷі паза алтынҷы чылда Израиль чоны десятинаны чох чуртапчатхан кізілерге паза левиттерге пирҷең (Второзаконие 14:28, 29).

 Десятина тӧлебеен ӱчӱн хайди хатығлаҷаңнар? Моисей чахиинда десятина тӧлебеен ӱчӱн хатығлирға кирек тіп пазылбинча. Худай Израиль чоны десятинаны хатығладарынаң хорығып нимес, че, ол кирек аарлығ полчатханын піліп, пирзіннер тіп хынған. Израильтяннар, десятина пир салған соонда, Худайға десятинаны прай пир салдым тіп чоохтирға кирек полғаннар. Андада оларға Худай оларны алғастирына ізенерге оңдай полған (Второзаконие 26:12—15). Десятина тӧлебинчеткен кізіні Худай аннаң оғырлапчатхан кізее санаҷаң (Малахия 3:8, 9).

 Десятина чонға аар чӱк полған ма? Чох. Израиль чоны десятинаны тӧлезе, Худай оларны алғастирға сӧс пирген (Малахия 3:10). Че десятина тӧлебинчетселер, Израиль чоны хызылҷаң. Іди олар Худайға постарын алғастирға пирбеҷеңнер. Ағаа хоза, абыстар паза левиттер хызылҷаңнар, аннаңар оларға тоғынарға килісчең. Храмдағы ызых нымысчыланыстарын, тізең, толдыр полбаҷаңнар (Неемия 13:10; Малахия 3:7).

 Иисус чирде чуртаанда, десятина тӧлелерге кирек полған. Иисус ӱреп парған соонда, десятина тӧлирге паза киректелбеен.

Иисустың тузында

 Библияның Наа Молҷағ тіп адалчатхан чардығынаң кӧрінче: Иисус чирде чуртаан туста израильтяннар десятинаны тӧлееннер. Иисус чонға анзын идерге кирек теен. Че Чахығның пу чардығын уғаа ситкеп толдырчатхан религиознай устағҷыларны «чарғыны, ӧлҷейні паза киртіністі» — хай-хай аарлығ нимелерні — нимее салбинчатханнары ӱчӱн пыролаан (Матфей 23:23).

Иисус ӱреен соонда

 Иисус ӱреен соонда, десятинаны паза тӧлирге кирек чох полған. Иисустың ӧлімі Моисей чахиин хыйа идібіскен. Моисей чахии хыйа иділгенде, тізең, Чахығ хоостыра чоннаң десятина чыырға ідӧк кирек чох пол парған (Еврейлерге 7:5, 18; Ефестегілерге 2:13—15; Колосстағыларға 2:13, 14).