ۆەگاندىق ٶمىر سالتى. بۇل جايلى كيەلى كىتاپتا نە دەلىنگەن؟
دۇنيەجۇزى بويىنشا ۆەگانيزمگە قىزىعاتىن ادامداردىڭ سانى كوبەيىپ جاتىر.
«ۆەگانيزم دەگەن — جانۋارلاردى قاناپ، ولاردى تاماق ٷشىن، كيىم ٷشىن نە باسقا دا ماقساتتا پايدالانۋدان بارىنشا باس تارتاتىن ٶمىر سالتى» (ۆەگاندىق قوعام).
كەيبىر ادامدار جانۋارلاردى قورعاعىسى كەلگەندىكتەن عانا ەمەس، سونداي-اق قورشاعان ورتانى، دەنساۋلىقتارىن جاقسارتۋ ٷشىن نەمەسە ٴدىني ۇستانىمدارى بويىنشا ۆەگاندىق ٶمىر سالتىنا كوشىپ جاتادى.
«كوپشىلىكتىڭ ويىنشا، ۆەگانيزم — جاي عانا ديەتا ەمەس، بۇل — جاتقان فيلوسوفيا، مورالدىق تاڭداۋ جانە الەمدى جاقسارتۋدىڭ بىردەن-ٴبىر جولى» («بريتان ەنسيكلوپەدياسى»).
ۆەگانيزم شىنىمەن دە الەمدى جاقسارتا ما؟ بۇل تۋرالى كيەلى كىتاپتا نە دەلىنگەن؟
جاراتۋشىمىزدىڭ ادامدار مەن جانۋارلارعا دەگەن كوزقاراسى
كيەلى كىتاپتان بىلەتىنىمىزدەي، جاراتۋشى قۇدايىمىز ەحوبا a ادامداردى جانۋارلاردان جوعارى سانايدى ٵرى ادامعا جانۋارلاردىڭ ۇستىنەن بيلىك بەرگەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:27، 28). سونداي-اق قۇداي جانۋارلاردىڭ ەتىن جەۋگە رۇقسات ەتكەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 9:3). دەسە دە ول جانۋارلارعا قاتىگەزدىك كورسەتۋدى قۇپتامايدى (ناقىل سوزدەر 12:10).
كيەلى كىتاپقا ساي، ەت جەۋ-جەمەۋ — اركىمنىڭ جەكە شەشىمى b. بۇدان ٴبىز قۇدايدىڭ الدىندا جاقسى نە جامان ادام بولىپ كەتپەيمىز (قورىنتتىقتارعا 1-حات 8:8). ەشكىمنىڭ بىرەۋدىڭ تاماققا قاتىستى قابىلداعان شەشىمىن سىنعا الۋىنا قۇقىعى جوق (ريمدىكتەرگە 14:3).
جارقىن بولاشاققا باستار جول
كيەلى كىتاپ ٴبىر نارسەنى ايقىن ەتەدى: ادامدار قانداي دا ٴبىر ٶمىر سالتىن تاڭداۋىمەن دۇنيەجۇزىندەگى پروبلەمالاردى شەشە المايدى. سەبەبى كوپ پروبلەمالاردىڭ ٴتۇبىرى ساياساتپەن، ەكونوميكامەن، قوعاممەن بايلانىستى. ال ولاردىڭ شەشىمىن ەشكىم تاپقان جوق. كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن:
«قيسىق تۇزەلمەيدى» (ۋاعىزداۋشى 1:15).
تەك جاراتۋشى قۇداي عانا الەمدىك پروبلەمالاردى شەشەدى. بۇل ٷشىن ونىڭ نە ىستەيتىنى كيەلى كىتاپتا بەينەلى تىلمەن بىلاي دەپ سيپاتتالعان:
«مەن جاڭا اسپان مەن جاڭا جەردى كوردىم، سەبەبى بۇرىنعى اسپان مەن بۇرىنعى جەر قۇرىپ كەتىپ، تەڭىز دە جوق بولدى» (ايان 21:1).
قۇداي «بۇرىنعى اسپاندى»، ياعني قازىرگى ۇكىمەتتەردى «جاڭا اسپانمەن»، ياعني ٶزىنىڭ كوكتەگى ۇكىمەتىمەن اۋىستىرادى. سول ۇكىمەت «بۇرىنعى جەردى»، ياعني زۇلىم ادامداردى جويىپ، «جاڭا جەردىڭ»، ياعني ٶزىنىڭ جۇيەسىن قولدايتىنداردىڭ ۇستىنەن بيلىك ەتەدى.
سول كوكتەگى ۇكىمەت، ياعني قۇداي پاتشالىعى جەر بەتىنە بيلىك ەتكەندە عانا ادامدار جانۋارلارمەن جانە قورشاعان ورتامەن تولىق ۇيلەسىمدىلىك تابادى (يشايا 11:6—9).
a ەحوبا دەگەن — قۇداي تاعالانىڭ ٴتول ەسىمى (ٴزابۇر 83:18).
b كيەلى كىتاپ بىزگە: «قاننان... اۋلاق بولىڭدار»،— دەپ بۇيىرادى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 15:28، 29). بۇل قاندى ٸشۋدى، قانى اعىزىلماعان ەتتى نە قان قوسىلعان تاماقتاردى جەمەۋ كەرەك دەگەندى بىلدىرەدى.