37-زەرتتەۋ ماقالاسى
«مەن بارلىق حالىقتاردى سىلكيمىن»
«مەن بارلىق حالىقتاردى سىلكيمىن، سوندا بارلىق حالىقتاردىڭ باعالى قازىنالارى وسى ۇيگە كەلەدى» (حاگ. 2:7).
24-ٵن ەحوبانىڭ تاۋىنا كەلىڭدەر!
اڭداتپا *
1، 2. ٴبىزدىڭ كۇنىمىزدە قانداي بەينەلى سىلكىنىس بولىپ جاتىر؟
نەپالدا 2015-جىلى جويقىن ٴزىلزالا ورىن الدى. سول جەر سىلكىنىسىنەن امان قالعانداردىڭ ايتقان سوزدەرى مىناداي: «قاس قاعىم ساتتە دۇكەندەر مەن ەسكى عيماراتتار وپىرىلىپ ٴتۇستى»؛ «جان-جاقتىڭ ٴبارى ايقاي-شۋ، دۇربەلەڭ بولىپ جاتتى... ادامدار جەر سىلكىنىسى ەكى مينۋتتاي بولدى دەيدى، ٴبىراق بۇل مەن ٷشىن ماڭگىلىككە جالعاسقانداي بولدى». ٴسىز دە قورقىنىشتى جايتتى باستان كەشكەن بولساڭىز، بۇل كۇندى ٵلى كۇنگە دەيىن ۇمىتپاعان شىعارسىز.
2 دال قازىر بۇكىل جەر بەتىندە بۇدان دا ۇلكەن «سىلكىنىس» ٴجۇرىپ جاتىر. بۇل سىلكىنىس ونداعان جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلەدى. بۇل جايىندا حاگەي پايعامبار بىلاي دەپ ايتىپ كەتكەن: «اسكەرباسى ەحوبا مىنانى ايتادى: —از ۋاقىتتان سوڭ مەن تاعى دا ٴبىر رەت اسپان مەن جەردى، تەڭىز بەن قۇرلىقتى شايقالتامىن» (حاگ. 2:6).
3. حاگەي كىتابىندا ايتىلعان سىلكىنىس كادىمگى جەر سىلكىنىسىنەن نەسىمەن ەرەكشەلەنەدى؟
3 حاگەي پايعامبار ايتقان سىلكىنىس كادىمگى جەر سىلكىنىسىنە مۇلدەم ۇقسامايدى. ويتكەنى جەر سىلكىنىسى ٴبارىن كۇيرەتسە، بۇل سىلكىنىس ادامدارعا جاقسىلىق الىپ كەلەدى. «مەن بارلىق حالىقتاردى سىلكيمىن، سوندا بارلىق حالىقتاردىڭ باعالى قازىنالارى وسى ۇيگە كەلەدى، وسىلاي مەن ونى داڭققا بولەيمىن،»— دەيدى ەحوبا (حاگ. 2:7). بۇل پايعامبارلىق حاگەيدىڭ زامانىندا قالاي ورىندالدى؟ ال ٴبىزدىڭ كۇنىمىزدە قالاي ورىندالىپ جاتىر؟ حالىقتاردى سىلكۋ ىسىنە ٴبىز قالاي اتسالىسا الامىز؟ بۇل ماقالادا وسى سۇراقتارعا جاۋاپ الامىز.
حاگەيدىڭ كەزىندەگى جىگەرلى حابار
4. ەحوبا حالقىنا حاگەي پايعامباردى نە ٷشىن جىبەردى؟
4 حاگەي حالىقتاردىڭ سىلكىنىسى تۋرالى پايعامبارلىقتى ايتقانعا دەيىن ەلدە قانداي جاعداي بولعانىن كورەيىك. ەسىمىزدە بولسا، ب.ز.ب. 537-جىلى ياھۋديلەر بابىلدان ورالعان ەدى. حاگەي پايعامبار دا يەرۋساليمگە سولارمەن بىرگە كەلسە كەرەك. ولار قالاعا كەلگەننەن كەيىن ەحوبانىڭ ٷيىنىڭ ىرگەتاسىن سالدى (ەزرا 3:8، 10). ٴبىراق كەيىن حالىق جاۋلارىنان قورقىپ، قۇرىلىستى توقتاتىپ قويدى (ەزرا 4:4؛ حاگ. 1:1، 2). ەحوبا ولاردىڭ جىگەرىن قامشىلاپ، قۇرىلىسقا قايتا جۇمىلدىرۋ ٷشىن، ب.ز.ب. 520-جىلى حاگەي پايعامباردى جىبەردى * (ەزرا 6:14، 15).
5. حاگەيدىڭ حابارى حالىقتىڭ سەنىمىن قالاي قاتايتتى؟
5 حاگەي جىگەرى جاسىپ، ساعى سىنعان حالىققا ەحوبانىڭ مىنا سوزدەرىن جەتكىزدى: «وسى ەلدەگى كۇللى حالىق، سەندەر بەرىك بولىپ، جۇمىستى قولعا الىڭدار،— دەيدى ەحوبا. ويتكەنى مەن سەندەرگە جار بولامىن،— دەيدى اسكەرباسى ەحوبا» (حاگ. 2:4). «اسكەرباسى ەحوبا» دەگەن حالىقتىڭ سەنىمىن قاتايتاتىن سوزدەر ەدى. ويتكەنى بۇل ەحوبانىڭ ميلليونداعان مىقتى پەرىشتەدەن تۇراتىن قالىڭ اسكەرى بار ەكەنىنە نۇسقايتىن. وسىلاي ەحوبا حالىقتى وعان ارقا سۇيەۋگە شاقىردى.
6. حاگەي ايتقان سىلكىنىستىڭ ناتيجەسى قانداي بولماق ەدى؟
6 حالىقتاردى بەينەلى ماعىنادا سىلكۋ جايلى پايعامبارلىق ياھۋديلەردىڭ رۋحىن كوتەرىپ تاستاسا كەرەك. ويتكەنى ولار ەحوبانىڭ كوپ حالىقتاردى بيلەپ وتىرعان ۇلى پەرسيا يمپەرياسىن سىلكيتىنىن ٴتۇسىندى. مۇنىڭ ناتيجەسىندە ياھۋديلەر عيباداتحانانىڭ قۇرىلىسىن بىتىرمەك ەدى. سونداي-اق سول جەردە ياھۋديلەرمەن بىرگە ٴتىپتى باسقا ۇلت ادامدارى دا عيبادات ەتپەك ەدى. بۇل حابار ياھۋديلەردىڭ بويىنا جىگەر قۇيىپ، قاناتتاندىرىپ تاستاسا كەرەك (زاك. 8:9).
حالىقتاردى سىلكىپ جاتقان ٸس
بارلىق حالىقتاردى سىلكۋ ىسىنە بارىنشا اتسالىسىپ ٴجۇرسىز بە؟ (7، 8-ابزاستاردى قاراڭىز) *
7. ٴبىز بۇگىندە قانداي سىلكۋ ىسىنە قاتىسىپ ٴجۇرمىز؟ ٴتۇسىندىرىڭىز.
7 حاگەيدىڭ ايتقان پايعامبارلىعى بۇگىنگى كۇندە دە ورىندالىپ جاتىر. ەحوبا ٶزىنىڭ قىزمەتشىلەرىن قولدانىپ، بارلىق حالىقتاردى سىلكۋدە. قالاي دەيسىز عوي؟ دۇنيەجۇزى بويىنشا ٴجۇرىپ جاتقان پاتشالىق جايلى ىزگى حابار ارقىلى. ەحوبا 1914-جىلى كوكتە ٶز پاتشالىعىن ورناتىپ، يسا ٴماسىحتى ونىڭ پاتشاسى ەتىپ تاعايىندادى (ٴزاب. 2:6). بۇل جەردەگى بيلەۋشىلەر ٷشىن جاقسى جاڭالىق ەمەس ەدى. ويتكەنى «باسقا ۇلتتارعا بەلگىلەنگەن ۋاقىت»، ياعني ەحوبانىڭ بيلىگىن بەينەلەيتىن ەشقانداي پاتشا بولماعان كەزەڭ بىتكەن ەدى (لۇقا 21:24). وسىنى تۇسىنگەندىكتەن، اسىرەسە 1919-جىلدان باستاپ ەحوبانىڭ حالقى ادامزاتتىڭ جالعىز ٷمىتى — قۇداي پاتشالىعى ەكەنىن جاريالاپ كەلەدى (مات. 24:14).
8. ٴزابۇر 2:1—3-تارماقتاردا ايتىلعانداي، حالىقتاردىڭ كوبىسى ىزگى حاباردى قالاي قابىلداۋدا؟
8 حالىقتار بۇل حاباردى قالاي قابىلدادى؟ كوپشىلىگى باس تارتۋدا (ٴزابۇر 2:1—3 وقىڭىز). ولار ەحوبا تاعايىنداعان بيلەۋشىنى مويىندامايدى. ولار ٷشىن پاتشالىق جايلى حابار — «ىزگى حابار» ەمەس. كەيبىر ۇكىمەتتەر ٴتىپتى ۋاعىز ىسىنە تيىم سالىپ تاستادى. بيلەۋشىلەردىڭ كوبىسى «ٴبىر قۇدايعا سەنەمىز» دەگەنمەن، ٶز پاتشالىقتارىنان ايىرىلعىلارى كەلمەيدى. سودان ولار يسانىڭ كەزىندەگىدەي، ەحوبانىڭ مايلانعانىنا قارسى شىعىپ، ونىڭ ٸزباسارلارىنا تاپ بەرۋدە (ەل. ٸس. 4:25—28).
9. ىزگى حاباردى قابىلداماي جاتقان حالىقتارعا ەحوبا نە دەيدى؟
9 ىزگى حاباردى قابىلداماي جاتقان حالىقتارعا ەحوبا نە ايتادى؟ ٴزابۇر 2:10—12-تارماقتاردان بىلاي دەپ وقيمىز: «ەندەشە، پاتشالار، اقىلعا كەلىڭدەر، جەرجۇزىندەگى بيلەر، تۇزەتۋدى قابىلداڭدار. ەحوبادان قورقىپ، وعان قىزمەت ەتىڭدەر، ونى قاستەرلەڭدەر، قۋانىڭدار. ۇلىنا قۇرمەت كورسەتىڭدەر، ايتپەسە قۇداي قاھارىنا مىنەدى دە، سەندەر قۇرىپ جوق بولاسىڭدار. سەبەبى ونىڭ اشۋى لەزدە لاپ ەتە قالادى، ال قۇدايدى پانالايتىن اركىم باقىتتى بولادى». ٴيا، ەحوبا حالىقتارعا رايلارىنان قايتىپ، ونىڭ پاتشالىعىن مويىنداۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. ٴبىراق ۋاقىت وتە از. سەبەبى ٴبىز وسى دۇنيەنىڭ «سوڭعى كۇندەرىندە» ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز (ٴتىم. 2-ح. 3:1؛ يشايا 61:2). مۇمكىندىك باردا ادامداردىڭ تەزىرەك ايعاقتارعا كوز جەتكىزىپ، دۇرىس تاڭداۋ جاساعاندارى ٴجون.
حالىقتاردىڭ سىلكىنىسىن جاقسى قابىلدايتىندار
10. بارلىق حالىقتاردى سىلكۋدىڭ وڭ ناتيجەسى جايىندا حاگەيدە نە ايتىلعان؟
10 حاگەي پايعامبار ايتىپ كەتكەن سىلكىنىستى جاقسى قابىلدايتىندار دا بولماق ەدى. بۇل بەينەلى سىلكىنىستىڭ ناتيجەسىندە «بارلىق حالىقتاردىڭ باعالى قازىنالارى»، ياعني اقجۇرەكتى ادامدار، ەحوباعا عيبادات ەتپەك ەدى * (حاگەي 2:7—9 وقىڭىز). «سوڭعى كۇندەردە» وسىنداي جاعداي ورىن الاتىنىن يشايا مەن ميحا پايعامبار دا ايتىپ كەتكەن (يشايا 2:2—4؛ ميحا 4:1، 2).
11. ٴبىر ەر باۋىرلاس پاتشالىق جايلى حاباردى قالاي قابىلدادى؟
11 حالىقتاردى سىلكۋ ٸسى كەن باۋىرلاسقا قالاي اسەر ەتكەنىن كورەيىك. ول پاتشالىق جايلى ىزگى حاباردى وسىدان 40 جىلداي ۋاقىت بۇرىن ەستىگەن. سول كەز جايىندا كەن باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «مەن قۇدايدىڭ سوزىنەن سوڭعى كۇندەرى ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقانىمىزدى بىلگەندە، قاتتى قۋاندىم. مەن قۇدايدىڭ باتاسىن الىپ، ماڭگى ٶمىر سۇرگىم كەلدى. بۇل ٷشىن مىنا جالعان دۇنيەدەن قاشىپ، ەحوبانىڭ جاعىندا نىق تۇرۋىم كەرەكتىگىن ٴتۇسىندىم. سودان ەحوباعا دۇعا ايتىپ، بىردەن دۇرىس تاڭداۋ جاسادىم. مەن مىنا تۇراقسىز دۇنيەنى ارتتا قالدىرىپ، ەش مىزعىمايتىن قۇداي پاتشالىعىن پانالادىم». قازىر كەن باۋىرلاس ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ باس باسقارماسىندا قىزمەت ەتەدى.
12. سوڭعى كۇندەرى ەحوبانىڭ رۋحاني عيباداتحاناسى قالاي سالتاناتقا بولەنىپ جاتقانىن ايتىپ بەرىڭىز.
12 ەحوبا ٶزىنىڭ حالقىنا اسىرەسە وسى سوڭعى كۇندەرى مولىنان باتاسىن توگىپ جاتىر. 1914-جىلى ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ سانى بىرنەشە مىڭ عانا بولسا، قازىر ولار 8000000 نان اسادى. سونداي-اق جىل سايىن ەسكە الۋ كەشىنە ادامدار ميلليونداپ قاتىسادى. وسىلاي «بارلىق حالىقتاردىڭ باعالى قازىنالارى» ەحوبانىڭ رۋحاني عيباداتحاناسىنىڭ جەردەگى اۋلالارىنا، ياعني تازا عيبادات ەتۋگە جينالىپ جاتىر. ولاردىڭ جاقسى جاققا وزگەرىپ، جاڭا بولمىسقا يە بولىپ جاتقاندارى دا ەحوبانىڭ ەسىمىن داڭققا بولەيدى (ەفەس. 4:22—24).
قۇداي حالقى جەر شارى بويىنشا ادامدارعا قۇداي پاتشالىعى تۋرالى قۋانا ايتىپ ٴجۇر (13-ابزاستى قاراڭىز).
13. ەحوباعا عيبادات ەتۋشىلەردىڭ كوبەيۋىمەن بايلانىستى تاعى قانداي پايعامبارلىقتار ورىندالىپ جاتىر؟ (مۇقاباداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
13 ەحوباعا عيبادات ەتەتىندەردىڭ سانى ارتىپ جاتقانى كيەلى كىتاپتاعى باسقا دا پايعامبارلىقتاردىڭ ورىندالىپ جاتقانىن كورسەتەدى. مىسالى، يشايا 60:22 دە بىلاي دەلىنگەن: «ازعانتاي ادامنان مىڭ ادام، كىشكەنتاي حالىقتان مىقتى حالىق شىعادى. مەن، ەحوبا، ٶز ۋاقىتىندا مۇنى تەزدەتەمىن». وسى پايعامبارلىقتىڭ ورىندالىپ جاتقانىنىڭ ارقاسىندا ٴبىر عاجايىپ نارسە بولىپ جاتىر. «باعالى قازىنالار» كوبەيگەن سايىن، قابىلەت-دارىندارى ٵرتۇرلى ٵرى پاتشالىق تۋرالى ىزگى حاباردى جاريالاۋعا دايىن قىزمەتشىلەر دە كوبەيۋدە. ولاردىڭ قابىلەتتەرىنىڭ ارقاسىندا ەحوبانىڭ حالقى «ۇلتتاردىڭ سۇتىنە» قول جەتكىزىپ جاتىر (يشايا 60:5، 16). سونىمەن قاتار ۋاعىز ٸسى 240 ەلدە ٴجۇرىپ، ال ادەبيەتتەرىمىز 1000 نان استام تىلدە باسىلىپ شىعۋدا.
تاڭداۋ جاسايتىن ۋاقىت
14. ادامدار قازىر قانداي تاڭداۋ جاساۋ كەرەك؟
14 حالىقتاردى سىلكۋ ٸسىنىڭ ناتيجەسىندە بۇگىندە ٵربىر ادام تاڭداۋ جاساۋعا ٴماجبۇر. ادام قۇداي پاتشالىعىن قولداي ما، الدە وسى دۇنيەنىڭ ۇكىمەتتەرىنە ارقا سۇيەي مە — سونى شەشۋى كەرەك. ەحوبانىڭ حالقى ٶز ەلدەرىنىڭ زاڭدارىنا مويىنسۇنعانمەن، ساياساتقا كەلگەندە بەيتاراپتىق ساقتايدى (ريم. 13:1—7). ويتكەنى ولار ادامداردىڭ قيىنشىلىقتارىنىڭ ٴبارىن قۇداي پاتشالىعى عانا شەشە الاتىنىن بىلەدى. ال قۇداي پاتشالىعى وسى دۇنيەلىك ەمەس (جوح. 18:36، 37).
15. ايان كىتابىندا قانداي سىناق جايىندا ايتىلعان؟
15 ايان كىتابىندا سوڭعى كۇندەرى قۇدايدىڭ حالقىنىڭ ادالدىعى سىنالاتىنى ايتىلعان. بۇل سىناق بارعان سايىن كۇشەيە تۇسپەك. وسى دۇنيەنىڭ ساياسي جۇيەسى ٴبىزدى وزىنە عيبادات ەتكىزۋگە تىرىساتىن بولادى، ال باس تارتقانداردى قۋدالايدى (ايان 13:12، 15). ولار «بارلىق ادامداردان — ۇلىقتار مەن كىشىكتەردەن، بايلار مەن كەدەيلەردەن، ەرىكتىلەر مەن قۇلداردان — وڭ قولىنا نە ماڭدايلارىنا تاڭبا سالدىرۋدى» تالاپ ەتەتىن بولادى (ايان 13:16). ەجەلدە قۇلدارعا يەلەرى كىم ەكەنىن ٴبىلۋ ٷشىن تاڭبا سالىناتىن. سول سياقتى ٴبىزدىڭ كەزىمىزدە بارلىق ادامعا ماڭدايى مەن قولىنا تاڭبا سالدىرۋعا قىسىم جاسالاتىن بولادى. ولاردىڭ ويلارىنان جانە ىستەرىنەن ساياسي جۇيەنى قولدايتىندارى جانە سوعان تيەسىلى ەكەندەرى كورىنىپ تۇرادى.
16. نەلىكتەن قازىردەن باستاپ ەحوباعا دەگەن ادالدىعىمىزدى بەكەمدەۋىمىز كەرەك؟
16 ٴسىز بەينەلى تاڭبا سالدىرىپ، ۇكىمەتكە ادال بولاسىز با، الدە قۇدايعا ما؟ تاڭبا سالدىرۋدان باس تارتقاندار قيىندىققا كەزىگىپ، ومىرلەرىنە قاۋىپ ٴتونۋى مۇمكىن. ويتكەنى ايان كىتابىندا: «تاڭبا... سالىنعانداردان باسقا ەشكىم ەشتەڭە ساتىپ الا دا، ساتا ادا المايدى»،— دەلىنگەن (ايان 13:17). ٴبىراق ايان 14:9، 10-دا تاڭبا سالىنعاندارمەن تۇبىندە نە بولاتىنى ايتىلعان. وسىنى جاقسى بىلگەندىكتەن، قۇداي حالقى سول تاڭبادان باس تارتىپ، بەينەلى قولدارىنا «ەحوباعا تيەسىلىمىن» دەگەن تاڭبا سالدىرادى (يشايا 44:5). ەندەشە، ەحوبا ٴبىزدى «مەنىڭ مەنشىگىم» دەپ تانۋ ٷشىن، قازىردەن باستاپ وعان دەگەن ادالدىعىمىزدى بەكەمدەي بەرەيىك!
اقىرعى سىلكىنىس
17. ەحوبا شەكسىز شىدامدىلىق تانىتا بەرە مە؟
17 ەحوبا ەشكىمنىڭ جويىلعانىن قالامايدى (پەت. 2-ح. 3:9). سوندىقتان ول ادامدارعا رايلارىنان قايتىپ، دۇرىس تاڭداۋ جاساۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. ٴبىراق ونىڭ شىدامدىلىعىنىڭ شەگى بار. بۇل مۇمكىندىكتەن باس تارتاتىندار جۋىردا پەرعاۋىننىڭ كۇيىن كەشەتىن بولادى. ەحوبا پەرعاۋىنعا: «قالاسام، باياعىدا-اق قولىمدى سوزىپ، سەنى دە، حالقىڭدى دا جامان ىندەتكە ۇشىراتىپ، جەر بەتىنەن جوق قىلار ەدىم. الايدا ساعان قۇدىرەتىمدى كورسەتىپ، ەسىمىمدى بۇكىل جەر بەتىنە جاريا ەتۋ ٷشىن سەنى ٴتىرى قالدىردىم»،— دەگەن (مۇس. 2-ج. 9:15، 16). ٴيا، تۇبىندە حالىقتاردىڭ بارلىعى ەحوبانىڭ شىنايى قۇداي ەكەنىن بىلەتىن بولادى (ەزەك. 38:23). قازىر وسى جايلى بىلەمىز.
18. ا) حاگەي 2:6، 20—22-تارماقتاردان تاعى قانداي سىلكىنىس جايلى بىلەمىز؟ ٵ) حاگەيدىڭ بۇل سوزدەرى بولاشاققا نۇسقايتىنىن قايدان بىلەمىز؟
18 حاگەي 2:6، 20—22 (وقىڭىز) تارماقتاردان باسقا ٴبىر سىلكىنىس جايلى وقيمىز. بۇل سىلكىنىستىڭ بولاشاقتا ورىن الاتىنىن پاۋىلدىڭ سوزدەرىنەن بىلەمىز. ول بىلاي دەگەن: «قازىر ول: «مەن تاعى دا جەردى عانا ەمەس، اسپاندى دا شايقالتامىن»،— دەپ ۋادە بەردى. «تاعى دا» دەگەن ٴسوز شايقالمايتىن نارسەلەر قالۋ ٷشىن، شايقالاتىن، ياعني قۇداي جاراتپاعان، نارسەلەردىڭ قۇريتىنىنا نۇسقايدى» (ەۆر. 12:26، 27). بايقاعانىمىزداي، مۇنداعى ايتىلعان سىلكىنىس حاگەي 2:7 دەگى سىلكىنىستەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل سىلكىنىستە پەرعاۋىن سياقتى ەحوبانىڭ بيلىگىن مويىندامايتىن ادامدار ماڭگىلىككە جويىلادى.
19. سوڭعى سىلكىنىستەن كەيىن نە نارسە قالادى جانە بۇنى قايدان بىلەمىز؟
19 سوڭعى سىلكىنىستەن كەيىن نە نارسە قالادى؟ پاۋىل: «شايقالمايتىن پاتشالىققا يە بولاتىنىمىزدى بىلەتىندىكتەن، قۇدايدىڭ راقىمىنان باس تارتپايىق. ويتكەنى وسى راقىمنىڭ ارقاسىندا قۇدايعا دەگەن قاسيەتتى قىزمەتىمىزدى وعان ۇنامدى بولاتىنداي ەتىپ، قورقىنىشپەن ٵرى زور قۇرمەتپەن اتقارا الامىز»، — دەگەن (ەۆر. 12:28). دەمەك، سوڭعى سىلكىنىستەن كەيىن شايقالمايتىن قۇداي پاتشالىعى عانا قالادى. ول ەش مىزعىماي، ٶز ورنىندا بەرىك تۇرادى (ٴزاب. 110:5، 6؛ دان. 2:44).
20. ادامدار قانداي تاڭداۋ جاساۋ كەرەك جانە ٴبىز ولارعا قالاي كومەكتەسە الامىز؟
20 قازىر ۋاقىت وتە از قالدى! ادامدار مىنا ەكى جولدىڭ ٴبىرىن تاڭداۋى كەرەك: ولار تۇبىندە كۇل-تالقان بولاتىن وسى دۇنيەنى قولداي ما، الدە ماڭگىلىك ومىرگە اپاراتىن جولدى تاڭداپ، قۇدايدىڭ ەركىن ورىنداي ما؟ (ەۆر. 12:25). ٴبىز ولارعا دۇرىس تاڭداۋ جاساۋعا قالاي كومەكتەسە الامىز؟ قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ۋاعىزداۋ ارقىلى. ەندەشە، كوبىرەك ادامعا قۇداي پاتشالىعىنىڭ جاعىنا شىعۋعا كومەكتەسەيىك. «پاتشالىق جايلى وسى ىزگى حابار بارلىق حالىقتار ەستۋ ٷشىن بۇكىل جەر بەتىندە ۋاعىزدالادى. سودان كەيىن وسى زاماننىڭ سوڭى كەلەدى» دەگەن يەمىز يسا ٴماسىحتىڭ سوزدەرىن ەستە ۇستايىق (مات. 24:14).
40-ٵن سەن كىمنىڭ مەنشىگىسىڭ؟
^ 5-ابزاس ٴبىزدىڭ حاگەي 2:7 گە قاتىستى تۇسىنىگىمىز وزگەرتىلدى. قازىر ٴبىز بارلىق حالىقتاردى سىلكۋ ٸسى جايلى جانە سول ىسكە قالاي قاتىسا الاتىنىمىز جايلى بىلەمىز. سونداي-اق بۇل ٸستى بىرەۋلەر جاقسى قابىلداسا، باسقالارى جامان قابىلداپ جاتقانىن بىلەمىز.
^ 4-ابزاس حاگەي پايعامباردىڭ ەڭبەگى تەككە كەتپەدى. سەبەبى عيباداتحانا ب.ز.ب. 515-جىلى تولىعىمەن سوعىلىپ بىتكەنىن بىلەمىز.
^ 10-ابزاس بۇل — وزگەرتىلگەن تۇسىنىك. بۇعان دەيىن ٴبىز اقجۇرەك ادامداردى ەحوباعا جاقىنداتاتىن — بارلىق حالىقتاردىڭ سىلكىنىسى ەمەس دەپ ويلادىق. 2006-جىل، 15-مامىرداعى «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» (حانزۇشا) «وقىرمان ساۋالدارى» ايدارىن قاراڭىز.
^ 63-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: حاگەي قۇداي حالقىنىڭ قۇلشىنىسىن وياتىپ، عيباداتحانانى سوعىپ بىتىرۋگە تالپىندىردى. بۇگىندەگى قۇداي حالقى پاتشالىق جايلى حاباردى قۇلشىنا جاريالاپ كەلەدى. ەرلى-زايىپتى بولاشاقتا بولاتىن سوڭعى سىلكىنىس جايىندا ۋاعىزداپ، حالىقتاردى سىلكۋ ىسىنە قاتىسىپ جاتىر.
