ٶمىربايان
«ماعان كوپ باۋىرلاس ۇلگى بولدى»
مەن فرانسيا اسكەرىنىڭ قۇرامىندا بولدىم. ٴبىزدىڭ اسكەر الجير تاۋلارىنا قوس تىكتى. سول ۋاقىتتا الجير تاۋلارىندا سوعىس ۇدەپ تۇرعان ەدى. ٴبىر كۇنى قۇم تولتىرىلعان قاپتاردىڭ ارتىندا جالعىز ٶزىم قوستى كۇزەتىپ جاتتىم. قاراڭعى ٴتۇسىپ، قاس قارايعان كەز. قولىمدا قارۋىم بار. ٴبىر كەزدە ارت جاقتان بىرەۋدىڭ كەلە جاتقانىن سەزدىم. سوندا زارە-قۇتىم قالمادى! مەن ەشكىمدى ولتىرگىم كەلمەدى، ٶزىم دە ولگىم كەلمەدى. سودان: «و، قۇدايىم، كومەكتەس!»— دەپ ايقايلاپ جىبەردىم.
سول قورقىنىشتى جاعداي ٶمىرىمدى وزگەرتىپ جىبەردى. ويتكەنى سول كەزدەن باستاپ جاراتۋشى جايلى ويلانا باستادىم. سىزدەرگە سول ٴتۇنى نە بولعانىن ايتىپ بەرمەس بۇرىن، بالا كەزىمدەگى قانداي جايتتار قۇدايدى ىزدەۋىمە تۇرتكى بولعانىن ايتىپ بەرەيىن.
اكەمنەن دارىعان قاسيەتتەر
مەن 1937-جىلى سولتۇستىك فرانسيانىڭ گەنەن دەگەن شاحتاشىلار قالاسىندا دۇنيەگە كەلدىم. اكەم كومىر شاحتاسىندا جۇمىس ىستەيتىن. ول مەنى دە اۋىر ەڭبەككە باۋلىدى. اكەم ادىلەتسىزدىكتى جەك كورەتىن. ول شاحتاداعى ادامداردىڭ قانداي اۋىر جاعدايدا جۇمىس ىستەپ جاتقانىنا كۇيىنىپ، ولاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ ٷشىن ٴتۇرلى ەرەۋىلدەرگە شىعاتىن. اكەم جەرگىلىكتى ٴدىنباسىلاردىڭ دا ەكىجۇزدىلىگىنە نارازى بولاتىن. وزدەرى باقۋاتتى تۇرسا دا، ولار كۇندەرىن ارەڭ كورىپ جۇرگەن شاحتاشىلاردان تاماق پەن اقشا سۇرايتىن. اكەم ولاردىڭ ىستەرىنەن جيرەنگەنى سونشا، ۇيدە ماعان ٴدىن تۋرالى ەشتەڭە ۇيرەتپەدى. ويلاپ قاراسام، ٴبىز ۇيدە قۇداي تۋرالى ەشقاشان سويلەسپەپپىز.
اكەمنىڭ ادىلەتسىزدىككە دەگەن كوزقاراسى ماعان دا ٶتتى. ماعان ادامداردىڭ فرانسياعا كوشىپ كەلگەن شەتەلدىكتەردى ٴبولىپ-جاراتىنى ەش ۇنامايتىن. ال ٶزىم بولسام يمميگرانتتاردىڭ بالالارىمەن فۋتبول ويناپ، ولارمەن ارالاسقاندى جاقسى كورەتىنمىن. بۇعان قوسا، انام فرانسۋز ەمەس، پولياك بولاتىن. مەن ۇلتتار مەن ناسىلدەر اراسىندا تەڭدىك ورناعان زاماندى قاتتى اڭسادىم.
ٶمىردىڭ ماعىناسىنا ٷڭىلۋىم
اسكەردە جۇرگەن كەزىم
1957-جىلى اسكەرگە شاقىرىلدىم. باسىندا ايتىپ بەرگەن قاراڭعى تۇندە بولعان جاعداي سول كەزدە ورىن العان ەدى. مەن: «و، قۇدايىم، كومەكتەس!»— دەپ قاراپ قالسام، كەلە جاتقان جاۋدىڭ ساربازى ەمەس، جابايى ەسەك ەكەن. سوندا جۇرەگىمنىڭ ورنىنا تۇسكەنى-اي! وسى جاعدايدان كەيىن، جالپى سوعىستىڭ دا اسەرى بار، ٶمىر جايىندا كادىمگىدەي ويلانا باستادىم. «ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە؟ قۇداي ٴبىزدى ويلاي ما؟ باياندى بەيبىتشىلىك قاشان ورنار ەكەن؟» دەگەن سۇراقتار ماعان مازا بەرمەدى.
سوعىستىڭ كەزىندە ٴبىر رەت ۇيگە بارىپ قايتتىم. سول كەزدە ٴبىر ەحوبا كۋاگەرى ماعان كيەلى كىتاپتىڭ فرانسۋز-كاتوليك اۋدارماسىن بەردى. مەن ونى الجيرگە ورالعاندا وقي باستادىم. اسىرەسە قاتتى اسەر قالدىرعان تارماقتار ايان 21: 3، 4 ەدى. وندا: «مىنە، قۇدايدىڭ تۇراعى ادامدار اراسىندا!...قۇداي ولاردىڭ كوزىندەگى ٵربىر جاستى ٴسۇرتىپ تاستايدى، ەندى قايتىپ ٶلىم، جوقتاۋ، زار ەڭىرەۋ مەن اۋرۋ بولمايدى»،— دەلىنگەن. مەن وسى سوزدەر شىنىمەن ورىندالار ما ەكەن دەپ ويلادىم. ول كەزدە قۇداي تۋرالى دا، كيەلى كىتاپ تۋرالى دا ەشتەڭە بىلمەيتىنمىن.
1959-جىلى اسكەردەن ورالعان سوڭ مەن فرانسۋا دەگەن كۋاگەرمەن تانىستىم. ول ماعان كيەلى كىتاپتاعى شىندىقتاردى ۇيرەتتى. كيەلى كىتاپتان قۇدايدىڭ «ەحوبا» دەگەن دارا ەسىمىن كورسەتتى (ٴزاب. 83:18). سونىمەن قاتار ەحوبا كۇللى جەر بەتىندە ادىلدىك ورناتاتىنىن جانە ايان 21:3، 4 تەگى ۋادەسىنە ساي، جەردى جۇماققا اينالدىراتىنىن ٴتۇسىندىردى.
ٴبىلىپ جاتقاندارىم اقىلعا قونىمدى، جۇرەككە جەتەتىن شىندىقتار ەدى. مەن ٴدىنباسىلاردىڭ ۇيرەتىپ جۇرگەندەرى كيەلى كىتاپقا قايشى ەكەنىن بىلگەندە، ودان سايىن زىعىردانىم قايناپ، كۇنالارىن بەتتەرىنە باسقىم كەلدى. مەن دە اكەم سياقتى ادىلدىكتى بىردەن ورناتقىم كەلدى.
ٴبىراق فرانسۋا مەن باسقا دا كۋاگەر دوستارىم مەنى رايىمنان قايتاردى. ولار ٴبىزدىڭ ماقساتىمىز ادامداردى سوتتاۋ ەمەس، قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ىزگى حاباردى ايتىپ، ٷمىت بەرۋ ەكەنىن ٴتۇسىندىردى. ويتكەنى يسا دا سولاي ەتكەن جانە شاكىرتتەرىنە دە وسىنى تاپسىرعان (مات. 24:14؛ لۇقا 4:43). سونداي-اق ماعان ادامدار قانداي ٴدىندى ۇستانباسىن، ولارمەن جۇمساق ٵرى ىزەتپەن سويلەسۋدى ۇيرەنۋ كەرەك بولدى. ويتكەنى كيەلى كىتاپتا ايتىلعانداي، «يەمىزدىڭ قۇلى جانجالداسپاۋ كەرەك، ول بارىنە ٸلتيپاتتى» بولۋ كەرەك (ٴتىم. 2-ح. 2:24 ٴسىلت.).
مەن رۋحاني قادامدار جاساپ، 1959-جىلى اۋداندىق كونگرەستە شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتىم. ٴدال وسى كونگرەستە انجەلا دەگەن قىز باۋىرلاستى ۇناتىپ قالدىم. سودان، ونىڭ قاۋىمىنا بارا باستادىم. ال 1960-جىلى ەكەۋمىز ۇيلەندىك. مەن قۇداي قوسقان اسىل جارىم انجەلانى قاتتى باعالايمىن (ناق. س. 19:14). ول — تاماشا جان.
ۇيلەنگەن كەزىمىز
تاجىريبەلى باۋىرلاستاردان ۇيرەنگەنىم
مەن ومىردە كوپتى كورگەن دانا باۋىرلاستاردان ٴبىراز نارسە ۇيرەندىم. ولاردىڭ اقىلىنان تۇيگەنىم، ادام كىشىپەيىل بولسا جانە ناقىل سوزدەردەگى «كەڭەسشى كوپ بولسا، جوسپار جۇزەگە اسادى» دەگەن كەڭەسكە قۇلاق اسسا، وندا كەز كەلگەن قيىن تاپسىرمانى اتقارا الادى (ناق. س. 15:22).
1965-جىل، فرانسيا. اۋداندىق قىزمەتتە جۇرگەن كەزىمىز
ناقىل سوزدەر 15:22 دەگى سوزدەردىڭ راستىعىنا تالاي رەت كوزىم جەتتى. 1964-جىلى اۋداندىق باقىلاۋشى بولىپ تاعايىندالدىم. سول جىلدان باستاپ باۋىرلاستاردى جىگەرلەندىرىپ، رۋحاني كۇش بەرۋ ٷشىن قاۋىمداردى ارالاي باستادىم. ول كەزدە جاسىم جيىرما جەتىدە. اسا تاجىريبەم بولماعاندىقتان، كەيبىر نارسەلەردى دۇرىس ىستەمەيتىنمىن. ٴبىراق سول قاتەلىكتەرىمنەن ساباق الۋعا تىرىستىم. مەن اسىرەسە قابىلەتتى، وتە تاجىريبەلى «كەڭەسشىلەردىڭ» كومەگىن كوپ كوردىم.
اۋداندىق قىزمەتكە ەندى كىرىسكەن كەزىمدە بولعان ٴبىر جاعداي ەسىمدە. پاريجدەگى ٴبىر قاۋىمعا ساپار جاساعاننان كەيىن، سول قاۋىمداعى تاجىريبەلى ٴبىر ەر باۋىرلاس ماعان وڭاشادا بىلاي دەدى:
— لۋيس، ساعان ايتارىم بار ەدى.
— ٴيا، ايتا بەرىڭىز،— دەدىم مەن.
— ۇيگە دارىگەر شاقىرعاندا، ول ٴبىرىنشى بولىپ كىمگە كوڭىل بولەدى؟— دەپ سۇرادى ول.
— ناۋقاس ادامعا،— دەپ جاۋاپ بەردىم.
— دۇرىس ايتاسىڭ، ٴبىراق مەن سەنىڭ قاۋىمدا رۋحاني مىقتى باۋىرلاستارمەن كوپ ۋاقىت وتكىزەتىنىڭدى بايقادىم. بىزدە جاڭادان كەلگەن نەمەسە ۇيالشاق، كوڭىلى ٴتۇسىپ جۇرگەن باۋىرلاستار وتە كوپ. سەن ولارعا دا كوڭىل بولسەڭ، ۇيلەرىنە قوناققا بارىپ قايتساڭ، ولار قاتتى ريزا بولىپ قالار ەدى،— دەدى ول.
بۇل باۋىرلاسىم ماعان وتە قۇندى، وتە قاجەتتى كەڭەس بەردى. ونىڭ ەحوبانىڭ قويلارىنا دەگەن قامقورلىعىنا قايران قالدىم. سودان، نامىسىمدى بىلاي ىسىرىپ قويدىم دا، بىردەن ونىڭ كەڭەسىنە ساي ارەكەت ەتە باستادىم. وسىنداي ەر باۋىرلاستار ٷشىن ەحوباعا العىسىم شەكسىز.
1969 جانە 1973-جىلدارى پاريجدىڭ كولومب ستاديونىندا حالىقارالىق كونگرەستەر ٶتتى. مەن وسى ەكى كونگرەستە دە تاماق ۇيلەستىرۋ ٴبولىمىنىڭ باقىلاۋشىسى بولىپ قىزمەت ەتتىم. 1973-جىلعى كونگرەستە 60000 داي ادامدى بەس كۇن بويى تاماقتاندىرۋ كەرەك بولدى. بۇنى قالاي اتقارىپ شىعامىز دەپ ۋايىمدادىم. وسى كەزدە دە ماعان ناقىل سوزدەر 15:22 دەگى كەڭەس كومەكتەستى. مەن جۇمىسى ازىق-تۇلىكپەن بايلانىستى ٵرى وزدەرى رۋحاني تولىسقان ەر باۋىرلاستارمەن اقىلداستىم. ولاردىڭ ىشىندە قاساپشىلار، كوكونىس وسىرەتىندەر، اسپازدار، ونىمگە تاپسىرىس بەرۋشىلەر بولدى. ٴسۇيتىپ، وسى تاۋداي تاپسىرمانى ٴبارىمىز جۇمىلا كوتەرىسىپ اتقاردىق.
1973-جىلى ايەلىم ەكەۋمىزدى فرانسياداعى بەتەلگە شاقىردى. بۇل جەردە دە مەنى تاۋداي تاپسىرما كۇتىپ تۇر ەكەن. ماعان افريكاداعى كامەرۋن ەلىنە ادەبيەتتەردى جەتكىزۋ تاپسىرىلدى. بۇل ەلدە كۋاگەرلەردىڭ ىسىنە تيىم سالىنعاندىقتان (1970—1993-جىلدار ارالىعى)، تاپسىرمامدى ەندى قالاي اتقارامىن دەپ تاعى ۋايىمدادىم. سوندا فرانسياداعى فيليال باقىلاۋشىسى مەنى نە مازالاپ جۇرگەنىن بايقاسا كەرەك: «لۋيس، كامەرۋنداعى باۋىرلاستارىمىز رۋحاني اسقا ٴزارۋ. ولارعا ازىقتارىن قالاي دا جەتكىزەيىك»،— دەدى. ٴبىز سولاي ەتتىك تە.
1973-جىل، نيگەريا. كامەرۋنداعى باۋىرلاستارمەن وتكەن ارنايى كەزدەسۋ
مەن كامەرۋننىڭ اقساقالدارىمەن وسى ەلمەن شەكارالاس مەملەكەتتەردە كەزدەسەتىنمىن. ەرجۇرەك ٵرى پاراساتتى وسى باۋىرلاستار رۋحاني استى جۇيەلى تۇردە ەلگە جەتكىزىپ تۇرۋعا كوپ ۇلەس قوستى. ەحوبا بىزگە ٵردايىم جار بولىپ ٴجۇردى. ناتيجەسىندە، كامەرۋنداعى باۋىرلاستار 20 جىلداي ۋاقىت بويى «كۇزەت مۇناراسى» مەن اي سايىن شىعاتىن «ٴبىزدىڭ قاسيەتتى قىزمەتىمىز» باسىلىمىن بىردە-ٴبىر رەت جىبەرمەي الىپ وتىردى.
1977-جىل، نيگەريا. انجەلا ەكەۋمىز كامەرۋنداعى اۋداندىق باقىلاۋشىلارمەن جانە ولاردىڭ ايەلدەرىمەن كەزدەستىك
اياۋلى جارىمنان ۇيرەنگەنىم
انجەلامەن جاقىنىراق تانىسا باستاعان كەزىمدە بويىندا ەحوباعا ۇنامدى كوپ قاسيەتتەر بار ەكەنىن بايقادىم. وسى قاسيەتتەرى كەيىن نەكەمىزدى كوركەيتە ٴتۇستى. تويىمىز بولعان كۇنى-اق كەشكە ول مەنەن ەحوباعا دۇعا ەتۋدى سۇرادى. دۇعادا جۇپ بولىپ وعان بارىنشا قىزمەت ەتۋدى قالايتىنىمىزدى ايتشى دەپ ٶتىندى. ەحوبا سول دۇعامىزعا جاۋاپ بەردى.
سونىمەن قاتار انجەلا ماعان ەحوباعا تولىق سەنىم ارتۋدى ۇيرەتتى. مەن اۋداندىق قىزمەتتى قاتتى ۇناتاتىنمىن. سوندىقتان 1973-جىلى ٴبىزدى بەتەلگە شاقىرعاندا، بارعىم كەلمەدى. انجەلانىڭ سول كەزدە ايتقان ٴسوزى ەسىمدە. ول: «ٴبىز ٶمىرىمىزدى ەحوباعا باعىشتادىق قوي. ەندەشە، ونىڭ ۇيىمى تاپسىرعان كەز كەلگەن ٸستى اتقارۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟!»— دەدى (ەۆر. 13:17). ٴسۇيتىپ، ٴبىز بەتەلگە كەلدىك. انجەلانىڭ پاراساتتىلىعى، رۋحاني وي قالپى نەكەمىزدىڭ ىرگەسىن بەرىك ساقتاۋعا، دۇرىس شەشىمدەر قابىلداۋعا تالاي كومەكتەستى.
انجەلا ەكەۋمىز فرانسياداعى بەتەلدىڭ باقشاسىندا
قارتتىققا اياق باسقان شاقتا دا اياۋلى جارىم ماعان تىرەنىش بولدى. تەوكراتيالىق مەكتەپتەردىڭ كوبىسى اعىلشىن تىلىندە وتەتىندىكتەن، انجەلا ەكەۋمىز وسى ٴتىلدى ۇيرەنۋگە بارىمىزدى سالدىق. سودان جاسىمىز 70 تەن اسقان شاعىمىزدا اعىلشىن تىلىندەگى قاۋىمعا اۋىستىق. فرانسيا فيليالىنداعى كوميتەتتىڭ مۇشەسى بولعاندىقتان، جۇمىس باستان اسادى. سوندىقتان جاڭا ٴتىل ۇيرەنۋ ماعان وڭاي بولعان جوق. ٴبىراق انجەلا ەكەۋمىز ٴتىل ماسەلەسىندە دە ٴبىر-ٴبىرىمىزدى دەمەپ وتىردىق. قازىر جاسىمىز 80 گە كەلگەن كەزدە قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە ٵلى دە ەكى تىلدە، اعىلشىن جانە فرانسۋز تىلدەرىندە، دايىندالامىز. سونداي-اق كەزدەسۋلەرگە كوبىرەك اتسالىسۋعا، قاۋىممەن بىرگە قىزمەت ەتۋگە كۇش سالىپ كەلەمىز. ەحوبا ٴبىزدىڭ ٴتىل ۇيرەنەمىز دەگەن ىقىلاسىمىزعا باتاسىن بەردى.
2017-جىلى پاتتەرسونداعى (نيۋ-يورك) كۇزەت مۇناراسىنىڭ ٴبىلىم ورتالىعىندا فيليال كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرى مەن ايەلدەرىنە ارنالعان مەكتەپكە شاقىرىلدىق. ەحوبا انجەلا ەكەۋمىزگە وسىنداي كەرەمەت سيلىق جاسادى.
ەحوبا راسىندا دا ۇلى تالىمگەر ەكەنىنە كوزىم جەتتى (يشايا 30:20). سوندىقتان ول جاستار بار، قارتتار بار — كۇللى حالقىنا ەڭ ساپالى ٴبىلىم بەرۋدە (مۇس. 5-ج. 4:5—8). ٴبىر تۇسىنگەنىم، ەگەر جاستار ەحوبانىڭ دا، تاجىريبەلى باۋىرلاستاردىڭ دا اقىلىنا بىردەي قۇلاق اسسا، رۋحاني جاقسى ٶسىپ، جەمىستى بولادى. ناقىل سوزدەر 9:9 دا: «اقىل-كەڭەستى داناعا ايت، دانالىعى ارتار، ٴتالىمدى ادىلگە بەر، ٴبىلىمى مولايار»،— دەپ بەكەر ايتىلماسا كەرەك.
60 جىلداي ۋاقىت بۇرىن الجير تاۋلارىندا بولعان سول قورقىنىشتى جاعدايدى كەيدە ەسىمە الىپ تۇرامىن. سول كەزدە الدا مەنى وسىنداي كەرەمەت ٶمىر كۇتىپ تۇرعانىن كىم ٴبىلسىن. ماعان ۇلگى-ونەگە بولعان باۋىرلاستار كوپ بولدى. ەحوبا ماعان كوپ باتاسىن توكتى. كەرەمەت جار سيلادى، ٴمان-ماعىناعا تولى ٶمىر بەردى. ٴبىز كوكتەگى اكەمىزدەن ٴتالىم الۋدى جانە ونى جاقسى كورەتىن دانا دا تاجىريبەلى باۋىرلاستاردان ۇيرەنۋدى ەشقاشان دوعارمايمىز!
