مازمۇنعا ٶتۋ

مازمۇن تىزىمىنە ٶتۋ

ٴ‌سىز بىلگەنسىز بە؟‏

ٴ‌سىز بىلگەنسىز بە؟‏

كيەلى كىتاپ جازىلعان زاماندا پاپيرۋستان قايىق جاسالعان با؟‏

پاپيرۋس قامىسى

پاپيرۋس قامىسى ەجەلدە مىسىردا جازۋ ٷشىن قولدانىلعانى بارىمىزگە ٴ‌مالىم.‏ گرەكتەر مەن ريمدىكتەر دە پاپيرۋسقا جازعان *‏.‏ ٴ‌بىراق پاپيرۋستىڭ قايىق جاساۋ ٷشىن دە قولدانىلعانىن كوبىسى بىلە بەرمەيدى.‏

مىسىردا قابىردەن تابىلعان ەكى پاپيرۋس قايىقتىڭ ۇلگىسى

وسىدان 2500-‏جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن يشايا پايعامبار:‏ «ەفيوپيا وزەندەرىنىڭ بويىنداعى ەل.‏.‏.‏ تەڭىز ارقىلى پاپيرۋس قايىقتارمەن وكىلدەرىن جىبەردى»،‏—‏ دەپ جازعان.‏ كەيىنىرەك ەرەميا پايعامبار ميديالىقتار مەن پارسىلاردىڭ بابىل قالاسىن جاۋلاپ الاتىنىن جانە بابىلدىقتار قاشىپ كەتپەس ٷشىن،‏ «قامىس قايىقتارىن ورتەپ» جىبەرەتىنىن ايتقان (‏يشايا 18:‏1،‏ 2؛‏ ەرم.‏ 51:‏32‏)‏.‏

كيەلى كىتاپ —‏ قۇدايدىڭ رۋحىمەن جازىلعان كىتاپ.‏ سوندىقتان ارحەولوگتاردىڭ ەجەلدە پاپيرۋس قايىقتاردىڭ بولعانىنا دالەلدەر تاپقانى تاڭعالارلىق جايت ەمەس (‏ٴ‌تىم.‏ 2-‏ح.‏ 3:‏16‏)‏.‏ بۇل قانداي دالەلدەر؟‏

پاپيرۋس قايىقتار قالاي جاسالعان؟‏

مىسىردان تابىلعان ەجەلگى قابىرلەردىڭ ىشىندەگى سۋرەتتەر مەن بەدەرلەردەن ادامداردىڭ پاپيرۋستى جيناپ،‏ ودان قايىق جاساپ جاتقانىن كورۋگە بولادى.‏ ەر كىسىلەر پاپيرۋس ساباقتارىن شاۋىپ،‏ بۋما-‏بۋما قىلىپ بايلاپ،‏ سوسىن سول بۋمالاردى ٴ‌بىر-‏بىرىمەن بىرىكتىرگەن.‏ پاپيرۋس ساباقتارى كادىمگى قامىستىڭ پىشىنىندەي دومالاق ەمەس،‏ ٷشبۇرىشتى بولىپ كەلگەندىكتەن،‏ ولاردى بىرىكتىرگەندە،‏ وتە نىعىز،‏ بەرىك بۋما شىعاتىن.‏ مىسىر تاريحى جازىلعان ٴ‌بىر كىتاپتا پاپيرۋس قايىقتاردىڭ ۇزىندىعى 17 مەترگە دەيىن جەتەتىنى جانە ٵر جاعىندا 10—‏12 ەسكەك بولاتىنى ايتىلعان (‏«‏A Companion to Ancient Egypt‏»)‏.‏

قابىرعاداعى بەدەرلەر مىسىردا پاپيرۋس قايىقتىڭ قالاي جاسالعانىن كورسەتەدى

قايىقتى نەگە پاپيرۋستان جاساعان؟‏

پاپيرۋس قامىستارى ٴ‌نىل وزەنىنىڭ اڭعارىندا قاپتاپ وسەتىندىكتەن،‏ ولار قايىق جاساۋدا كەڭىنەن قولدانىلعان.‏ بۇعان قوسا،‏ پاپيرۋستان قايىق جاساۋ وڭايىراق بولعان.‏ كەيىنىرەك كەمە جاساۋدا نەگىزىنەن اعاش قولدانىلا باستادى.‏ ٴ‌بىراق بالىقشىلار مەن اڭشىلار ٵرى قاراي دا پاپيرۋس قايىقتاردى قولدانا بەرگەنگە ۇقسايدى.‏

پاپيرۋس قايىقتار عاسىرلار بويى قولدانىستا بولدى.‏ ب.‏ز.‏ I جانە II عاسىرلارىندا ٶمىر سۇرگەن گرەك جازۋشىسى پلۋتارح سول كەزدەرى كەيبىر ادامداردىڭ ٵلى دە پاپيرۋس قايىقتاردى قولدانعانىن جازعان.‏

^ ‏ 3-‏ابزاس پاپيرۋس قامىسى باتپاقتاردا،‏ كولدەردە،‏ اعىسى باياۋ وزەندەردىڭ بويىندا وسەدى.‏ بۇل قامىستىڭ بيىكتىگى 5 مەترگە دەيىن،‏ ال ساباعىنىڭ قالىڭدىعى 15 سانتيمەترگە دەيىن بارادى.‏