27-زەرتتەۋ ماقالاسى
قۋعىن-سۇرگىنگە قازىردەن دايىن بولىڭىز
«ٴماسىح يسانىڭ شاكىرتى رەتىندە قۇدايعا شىن بەرىلىپ ٶمىر سۇرگىسى كەلەتىندەردىڭ ٴبارى دە قۋعىندالادى» (ٴتىم. 2-ح. 3:12).
129-ٵن تاباندى بولامىز
اڭداتپا *
1. نەلىكتەن قۋعىن-سۇرگىنگە دايىندالۋىمىز قاجەت؟
يسا ونىڭ شاكىرتى بولعىسى كەلەتىندەردىڭ ٴبارى جۇرتقا جەككورىنىشتى بولاتىنىن بىلگەن. ولىمگە كەسىلەر ٴتۇنى ول وسى جايىندا ەسكەرتتى (جوح. 17:14). ەحوبانىڭ ادال كۋاگەرلەرىن قۋدالاعان ادامدار ٵر كەزدە بولعان (ٴتىم. 2-ح. 3:12). وسى زاماننىڭ اقىرى تاياعان سايىن جاۋلارىمىزدىڭ قارسىلىعى دا كۇشەيە تۇسەتىنى انىق (مات. 24:9).
2، 3. ا) ۇرەي نەسىمەن قاۋىپتى؟ ٵ) بۇل ماقالا نە جايىندا؟
2 الدا بولاتىن قۋعىن-سۇرگىنگە قالاي دايىندالسا بولادى؟ قورقىنىشتى جاعدايلاردى ەلەستەتىپ، جامان ويلارعا بەرىلۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى بۇل ۇرەي مەن ۋايىمعا باتىرىپ جىبەرەدى. ۇرەيلەنگەنىمىز سونشا — ناعىز سىناققا كەزىكپەي جاتىپ-اق تىزە بۇگىپ، ەحوباعا قىزمەت ەتۋدى دوعارۋىمىز مۇمكىن (ناق. س. 12:25؛ 17:22). ۇرەي مەن قورقىنىش — جاۋىمىز ٸبىلىستىڭ قولىنداعى مىقتى قارۋ (پەت. 1-ح. 5:8، 9). ەندەشە، وعان قارسى تۇرۋ ٷشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
3 بۇل ماقالادا ەحوبامەن دوستىعىمىزدى نىعايتۋعا جانە نەگە قازىردەن وسىلاي ەتۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋدارامىز. باتىلدىعىمىزدى قالاي بەكەمدەي الاتىنىمىزدى دا بىلەمىز. ال سوڭىندا باسقالار ٴبىزدى جەك كورگەندە، قالاي ارەكەت ەتۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋدارامىز.
ەحوبامەن دوستىعىڭىز نىعايسىن
4. ەۆرەيلەرگە 13:5، 6 عا ساي، نە نارسەگە سەنىمدى بولعانىمىز ٴجون جانە بۇل نەگە ماڭىزدى؟
4 ەحوبا ٴسىزدى جاقسى كورەتىنىنە ٵرى ەشقاشان تاستامايتىنىنا سەنىمدى بولىڭىز (ەۆرەيلەرگە 13:5، 6 وقىڭىز). وسىدان كوپ جىل بۇرىن ٴبىر «كۇزەت مۇناراسىندا»: «قۇدايدى جاقسى تانىعان ادام سىن ساعاتتا ارقا سۇيەر وعان»،— دەپ جازىلدى. بۇل سوزدەردىڭ جانى بار. جاۋلاردىڭ قارسىلىعىنا توتەپ بەرە الۋ ٷشىن، ەحوبانى ٴسۇيۋىمىز، وعان تولىقتاي ارقا سۇيەۋىمىز جانە ونىڭ دا ٴبىزدى سۇيەتىنىنە ەش كۇماندانباۋىمىز كەرەك (مات. 22:36—38؛ جاق. 5:11).
5. ەحوبانىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن سەزىنۋگە نە كومەكتەسەدى؟
5 ەحوباعا جاقىنداي ٴتۇسۋ ماقساتىمەن كيەلى جازبالاردى كۇندە وقىڭىز (جاق. 4:8). وقۋ بارىسىندا ونىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە، مەيىرىمدىلىگىنە كوڭىل قويىڭىز. ايتقان سوزدەرى مەن ىستەرىنەن ٴسىزدى قانشالىقتى سۇيەتىنىن كورۋگە تىرىسىڭىز (مۇس. 2-ج. 34:6). كەيبىرەۋلەر قۇداي ٴسىزدى جاقسى كورەدى دەگەنگە سەنبەيدى، ويتكەنى ەشقانداي سۇيىسپەنشىلىك كورىپ وسپەگەن. ٴسىز دە وسىلاي ويلاساڭىز، ەحوبانىڭ مەيىرىمى مەن جاقسىلىعىن سەزىنگەن ساتتەرىڭىزدى كۇندە قاعاز بەتىنە ٴتۇسىرىپ وتىرىڭىز (ٴزاب. 78:38، 39؛ ريم. 8:32). ٶز ومىرىڭىزگە جانە قۇداي سوزىنە ٷڭىلىپ كورسەڭىز، ەحوبا سىزگە وتە كوپ يگىلىك جاساعانىن تۇسىنەسىز. ونىڭ ٴسىز ٷشىن جاساعان ىستەرىن قانشالىقتى باعالاساڭىز، ونىمەن دوستىعىڭىز دا سونشالىقتى بەرىك بولادى (ٴزاب. 116:1، 2).
6. ٴزابۇر 94:17—19 تارماقتارعا ساي، شىن جۇرەكتەن دۇعا ايتۋدىڭ قانداي كومەگى بار؟
6 ٴجيى-ٴجيى دۇعا ايتىڭىز. قامقور اكەسىنىڭ الدىندا وتىرعان بالانى ەلەستەتىڭىزشى. ول ٶزىن جايلى ٵرى قاۋىپسىز سەزىنىپ، سول كۇنى بولعان جاقسى-جامان جاعدايدىڭ ٴبارىن اكەسىنە ەمىن-ەركىن ايتىپ وتىر. ٴسىز دە ەحوبامەن ٴدال وسىنداي جاقىن قارىم-قاتىناس ورناتا الاسىز. بۇل ٷشىن وعان كۇندە ٵرى شىن جۇرەكتەن دۇعا ايتىڭىز (ٴزابۇر 94:17—19 وقىڭىز). «ەحوبانىڭ الدىندا جۇرەگىڭىزدى اقتارىپ»، ۋايىم مەن قورقىنىشىڭىز تۋرالى اشىق ايتىڭىز (ەرم. ز. 2:19). سوندا جازبالاردا ايتىلعان «قۇدايدىڭ ادام اقىلىنان اسقان تىنىشتىعىنا» كەنەلەسىز (ٴفىلىپ. 4:6، 7). كوبىرەك دۇعا ايتقان سايىن، ەحوباعا جاقىن بولا تۇسەسىز (ريم. 8:38، 39).
7. قۇدايدىڭ پاتشالىققا قاتىستى ۋادەلەرىنىڭ ورىندالاتىنىنا سەنىمدى بولعانىڭىز نەگە ماڭىزدى؟
7 قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ۋادەلەردىڭ ورىندالاتىنىنا نىق سەنىمدى بولىڭىز (مۇس. 4-ج. 23:19). ەگەر سەنىمىڭىز نىق بولماسا، شايتان مەن ونىڭ جاقتاستارىنا ٴسىزدى قورقىتۋ وڭاي بولادى (ناق. س. 24:10؛ ەۆر. 2:15). قۇداي پاتشالىعىنا دەگەن سەنىمىڭىزدى قالاي نىعايتا الاسىز؟ قۇدايدىڭ پاتشالىققا قاتىستى بەرگەن ۋادەلەرى جايىندا جانە ولاردىڭ مىندەتتى تۇردە ورىندالاتىنىنا كوز جەتكىزۋ ٷشىن ٴبىراز زەرتتەۋ جۇرگىزىڭىز. بۇنىڭ سىزگە تيگىزەر پايداسى مول. بۇعان ستەنلي دجونس باۋىرلاستىڭ مىسالى دالەل. ول سەنىمى ٷشىن تۇرمەدە جەتى جىل وتىرعان. وعان ادالدىعىن ساقتاۋعا نە كومەكتەستى؟ ستەنلي باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «مەن قۇداي پاتشالىعىنىڭ بار ەكەنىن، نەنى جۇزەگە اسىراتىنىن جاقسى بىلەتىنمىن. وعان ٴبىر ساتكە دە كۇمانىم بولمادى. سونىڭ ارقاسىندا ەحوبادان مەنى ەشكىم اجىراتا المادى». قۇدايدىڭ ۋادەلەرى ورىندالاتىنىنا نىق سەنسەڭىز، ەحوباعا جاقىنداي تۇسەسىز جانە قورقىنىش پەن ۇرەيگە جەڭىلمەيسىز (ناق. س. 3:25، 26).
8. بۇگىندە كەزدەسۋلەردى قالدىرماعانىمىز نەنىڭ كورسەتكىشى؟ ٴتۇسىندىرىڭىز.
8 ماسىحشىلەر كەزدەسۋلەرىنەن قالماڭىز. ولار ٴبىزدى ەحوباعا جاقىنداتا تۇسەدى. ٴبىزدىڭ بۇگىندە كەزدەسۋلەرگە قانشالىقتى ٴجيى باراتىنىمىز ەرتەڭگى قۋدالاۋلارعا قانشالىقتى دايىن ەكەنىمىزدىڭ كورسەتكىشى بولىپ تابىلادى (ەۆر. 10:24، 25). نەگە ولاي دەيمىز؟ قازىرگى كۇنى بولماشى كەدەرگىلەرگە بولا كەزدەسۋلەردەن قالىپ جۇرسەك، ەرتەڭگى كۇنى باۋىرلاستارمەن جينالۋ ٷشىن باسىمىزدى قاتەرگە تىگۋ كەرەك بولعاندا قايتپەكپىز؟ ەگەر كەزدەسۋلەردەن قالماۋعا قازىردەن نىق بەكىنسەك، قارسىلاستار باۋىرلاستارمەن باس قوسۋىمىزعا تيىم سالعاندا ەش بەرىلمەيمىز. سوندىقتان بويىمىزدا قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك دامىتقانىمىز دۇرىس. قاۋىم كەزدەسۋلەرىن جاقسى كورسەك، ەشقانداي قارسىلىققا، ٴتىپتى ۇكىمەتتىڭ تيىم سالعانىنا قاراماستان، ادامعا ەمەس، قۇدايعا مويىنسۇناتىن بولامىز (ەل. ٸس. 5:29).
9. تارماقتاردى جاتتاپ العانىمىز قۋدالاۋلارعا دايىن بولۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟
9 سۇيىكتى تارماقتارىڭىزدى جاتتاپ الىڭىز (مات. 13:52). «ەستە ساقتاۋ قابىلەتىم ناشار، ۇمىتىپ قالامىن» دەيتىن شىعارسىز، ٴبىراق ەحوبا قۋاتتى كيەلى رۋحىمەن سول تارماقتاردى ويىڭىزعا سالا الادى (جوح. 14:26). شىعىس گەرمانيادا جالعىز ادامدىق كامەراعا جابىلعان ٴبىر ەر باۋىرلاس: «كەزىندە ەكى جۇزدەن اسا تارماقتى جاتتاپ العانىم قانداي جاقسى بولعان! جازبالاردىڭ ٴتۇرلى تاقىرىبىنا وي جۇگىرتكەننىڭ ارقاسىندا مەن جالعىزسىرامادىم»،— دەدى. ٴيا، تارماقتار باۋىرلاسىمىزعا ەحوباعا ەتەنە جاقىن بولىپ، ادالدىعىنان تايماۋعا كومەكتەستى.
10. نەگە اندەردى جاتتاپ ٴجۇرۋىمىز كەرەك؟
10 ەحوبانى ماداقتايتىن اندەردى جاتتاپ الىپ، ايتىپ ٴجۇرىڭىز. فىلىپىدە اباقتىدا بولعاندا، پاۋىل مەن سيلاس ەستەرىندە ساقتالعان ماداق اندەرىن شىرقاعان (ەل. ٸس. 16:25). كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا دا سىبىرگە ايدالعان باۋىرلاستار ٴبىر-بىرىنە وسىلاي رۋح بەرىپ، سۇيەۋ بولدى. ماريا فەدۋن باۋىرلاس: «ٴبىز ٵن كىتابىنان ەسىمىزدە قالعان اندەردىڭ ٴبارىن شىرقايتىنبىز»،— دەپ ەسىنە الدى. ماداق اندەرى ولارعا قانات ٴبىتىرىپ، ەحوباعا جاقىنداتا تۇسكەن. ٵن كىتابى مەن سايتىمىزداعى سۇيىكتى اندەرىڭىزدى شىرقاعاندا، بويىڭىزعا كۇش بىتكەنىن سەزەسىز بە؟ ولاي بولسا، سول اندەردى قازىردەن باستاپ جاتتاڭىز! (« مەنى باتىل ەتشى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.)
باتىلدىقتى بەكەمدەڭىز
11، 12. ا) سامۋيلدىڭ 1-جازباسى 17:37، 45—47 تارماقتارعا ساي، ٴداۋىتتىڭ باتىلدىعىنىڭ سىرى نەدە؟ ٵ) ٴداۋىت قانداي ماڭىزدى ۇلگى قالدىردى؟
11 قارسىلىققا باتىلدىقسىز توتەپ بەرۋ مۇمكىن ەمەس. سىزگە وسى قاسيەت جەتىسپەيتىندەي كورىنسە، نە ىستەۋگە بولادى؟ ناعىز باتىلدىق ادامنىڭ دەنەسىنىڭ ۇلكەندىگىنە، كۇشى مەن قابىلەتىنە بايلانىستى ەمەس. عولياتقا قارسى تۇرعان ٴداۋىتتىڭ مىسالىنا نازار اۋدارايىقشى. عولياتتىڭ قاسىندا ول كىپ-كىشكەنتاي، ٵلسىز، قاجەتتى قارۋ-جاراعى دا جوق ەدى. ونىڭ ٴتىپتى سەمسەرى دە بولمادى، ايتسە دە بويىندا باتىلدىعى تاسىپ تۇردى. كوكىرەگىنە نان پىسكەن الگى الىپقا ٴداۋىت تۇرا ۇمتىلدى.
12 ٴداۋىتتى وسىنشاما باتىل ەتكەن نە نارسە؟ ەحوبا ونىڭ جانىندا ەكەنىنە ول بەرىك سەنگەن (سامۋيلدىڭ 1-جازباسى 17:37، 45—47 وقىڭىز). ٴداۋىت وزىنەن عولياتتىڭ قانشالىقتى ۇلكەن ەكەنىن ەمەس، ونىڭ ەحوبانىڭ قاسىندا قانشالىقتى قۇرتىمداي ەكەنىن ويلادى. بۇل وقيعادان نە تۇيەمىز؟ ەحوبا جانىمىزدا ەكەنىنە جانە جاۋلارىمىز قۇدىرەتى شەكسىز قۇدايدىڭ قاسىندا قۇرتىمداي ەكەنىنە سەنىمدى بولساق، ٴداۋىت سياقتى باتىل بولامىز (شەج. 2-ج. 20:15؛ ٴزاب. 16:8). ال ەندى قۋعىن-سۇرگىنگە دەيىن باتىلدىقتى بەكەمدەۋدىڭ جولدارىنا كوڭىل بۇرايىق.
13. باتىلدىقتى بەكەمدەۋدىڭ جولى قانداي؟ ٴتۇسىندىرىڭىز.
13 باتىلدىعىمىزدى قازىردەن بەكەمدەۋگە قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ىزگى حاباردى جاريالاۋ ٸسى كومەكتەسەدى. قالاي؟ ۋاعىزدا ٴبىز ەحوباعا ارقا سۇيەۋگە جانە ادامداردان قورىقپاۋعا ۇيرەنەمىز (ناق. س. 29:25). جاتتىعۋ جاساعان سايىن دەنەمىز شىنىعاتىنداي، ۇيدەن ۇيگە، كوپشىلىك ورىندارىندا، بەيرەسمي جانە ىسكەرلەر اۋماعىندا ۋاعىزداعان سايىن، باتىلدىعىمىز شىڭدالادى. قىزمەتكە بۇگىننەن باتىل كىرىسسەك، ىسىمىزگە تيىم سالىنعان ۋاقىتتا دا ۋاعىزداي بەرۋگە دايىن بولامىز (سال. 1-ح. 2:1، 2).
14، 15. نەنسي يۋەن مەن ۆالەنتينا گارنوۆسكايا باۋىرلاستاردان نە ۇيرەنەمىز؟
*. تيىم سالىنسا دا، ول قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ۋاعىزداۋدى توقتاتپادى. سودان ول تۇرمەگە شامامەن 20 جىلعا جابىلادى. تەرگەۋشىلەر نەنسي باۋىرلاستى بۇكىل ەلدەگى «ەڭ قىڭىر ادام» دەپ اتاعان.
14 قازىر ەرجۇرەكتىك تانىتقان نازىك جاندى ەكى باۋىرلاسىمىزدىڭ ۇلگىسىنە نازار اۋدارايىق. قىتايلىق نەنسي يۋەن باۋىرلاستىڭ بويى نەبارى 5،1 مەتر بولسا دا، ول قۋعىنعا باتىل توتەپ بەرگەن15 كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا ۆالەنتينا گارنوۆسكايا باۋىرلاس ٷش رەت، جالپى العاندا 21 جىلداي تۇرمەدە وتىردى *. ول ۋاعىزداۋدى ەش توقتاتپاعاندىقتان، بيلىك يەلەرى ونى «اسا قاۋىپتى قىلمىسكەر» دەپ تانىعان. وسى ەكى ادال باۋىرلاسىمىزدى قايتپاس قايسار ەتكەن نە؟ ەحوبا ولاردىڭ جاندارىندا ەكەنىنە ولار نىق سەندى!
16. ناعىز باتىلدىقتىڭ سىرى نەدە؟
16 جوعارىدا ايتىلعانداردان نە تۇيەمىز؟ باتىلدىعىمىز بەكەم بولسىن دەسەك، ٶز كۇشىمىز بەن قابىلەتىمىزگە سەنىم ارتپاۋىمىز كەرەك. ونىڭ ورنىنا، ەحوبا بىزبەن بىرگە ەكەنىنە جانە ٴبىز ٷشىن كۇرەسەتىنىنە سەنىمدى بولايىق (مۇس. 5-ج. 1:29، 30؛ زاك. 4:6). مىنە، ناعىز باتىلدىقتىڭ سىرى وسىندا!
«جۇرت سەندەردى جەك كورەدى»
17، 18. جوحان 15:18—21 تارماقتاردا جازىلعانداي، يسا بىزگە نەنى ەسكەرتتى؟ ٴتۇسىندىرىڭىز.
17 سي-قۇرمەتكە بولەنگەندى ٴبارى دە ۇناتادى. ٴبىراق ٴبىزدىڭ قۇندىلىعىمىز جۇرتقا قانشالىقتى سيلى ەكەنىمىزبەن ولشەنبەيدى. سەبەبى يسا: «جۇرت سەندەردى ادام ۇلىنا بولا جەك كورىپ، ارالارىنان الاستاتىپ، قورلاپ، جاماناتتى قىلسا، باقىتتىسىڭدار»،— دەگەن (لۇقا 6:22). بۇل سوزدەردىڭ ٴمانى نەدە؟
18 يسا جۇرتقا جەككورىنىشتى بولۋ ماسىحشىلەرگە ۇنايتىنىن ايتىپ تۇرعان جوق. جوحان 15:18—21 وقىڭىز). ٴبىز ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىعۋدى قالايمىز. جۇرت ٴبىزدى اكەمىزدى جاقسى كورگەنىمىز ٷشىن جەك كورسە، جەك كورە بەرسىن.
ول شىندىققا تۋرا قاراعان. ٴبىز وسى دۇنيەلىك ەمەسپىز، ٵرى يسانىڭ تالىمدەرىنە ساي ٶمىر سۇرەمىز جانە ول ايتقان حاباردى ۋاعىزدايمىز. سوندىقتان وسى دۇنيە ٴبىزدى جەك كورەدى (19. ەلشىلەر بىزگە قانداي ۇلگى قالدىردى؟
19 ادامدار ايتقان سوزىمەن نە ىسىمەن ٴسىزدى ەحوبا كۋاگەرى بولعانىڭىز ٷشىن ۇيالتقىسى كەلۋى مۇمكىن، ٴبىراق بۇل سەزىمگە بوي الدىرماڭىز (ميحا 4:5). يسا ولىمگە كەسىلگەننەن كەيىن ەلشىلەردىڭ قالاي ارەكەت ەتكەندەرى بىزگە ادام الدىنداعى قورقىنىشتى جەڭۋگە كومەكتەسەدى. ياھۋدي ٴدىنباسىلارى ەلشىلەردى ولەردەي جەك كورەتىن، ٵرى ەلشىلەر مۇنى بىلەتىن (ەل. ٸس. 5:17، 18، 27، 28). ولار سوندا دا عيباداتحاناعا كۇن سايىن باردى جانە ۋاعىزداۋ ارقىلى يسانىڭ شاكىرتى ەكەندەرىن جۇرت الدىندا اشىق كورسەتتى (ەل. ٸس. 5:42). ولار قورقىنىشتىڭ تۇساۋلاپ الۋىنا جول بەرمەدى. جۇمىستا، مەكتەپتە، تۇراتىن جەرىمىزدە ەحوبا كۋاگەرى ەكەنىمىزدى اشىق ايتاتىن بولساق، ٴبىز دە ادامداردان قورىقپايتىن بولامىز (ەل. ٸس. 4:29؛ ريم. 1:16).
20. نەلىكتەن ەلشىلەر قورلىق كورسە دە قۋاندى؟
20 يسانىڭ ەلشىلەرى قورلىق كورگەندەرىنە نەگە قۋاندى؟ ويتكەنى، يسا ايتقانداي، ولار جۇرتقا جەككورىنىشتى ەكەندەرىن ٴبىلدى جانە ەحوبانىڭ ەركىن ورىنداعاندارى ٷشىن قۋدالانۋدى مارتەبە سانادى (لۇقا 6:23؛ ەل. ٸس. 5:41). ەلشى پەتىر: «ادىلدىك ٷشىن قاسىرەت شەكسەڭدەر دە، باقىتتىسىڭدار»،— دەپ جازعان (پەت. 1-ح. 2:19—21؛ 3:14). دۇرىس نارسە ٷشىن جەككورىنىشتى بولىپ جۇرگەنىمىزدى ويدا ۇستاساق، ەشقاشان پەندەدەن قورىقپايتىن بولامىز، ٵرى ەحوباعا قىزمەت ەتۋدى دوعارۋ ويىمىزعا دا كەلمەيتىن بولادى.
دايىندىق ٴتۇبى — ادالدىق
21، 22. ا) قۋعىن-سۇرگىنگە دايىن بولۋ ٷشىن نە ىستەۋگە بەل بۋدىڭىز؟ ٵ) كەلەسى ماقالادان نە بىلەمىز؟
21 ٴبىز قۋعىن-سۇرگىننىڭ قاشان باستالاتىنىن، ىسىمىزگە قاشان تيىم سالىناتىنىن بىلمەيمىز. ٴبىراق قازىردەن باستاپ ەحوبامەن دوستىعىمىزدى نىعايتساق، باتىلدىعىمىزدى بەكەمدەسەك جانە جۇرت ٴبىزدى جەك كورگەندە قالاي ارەكەت ەتۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنە بەرسەك، الدا بولاتىن قۋعىن-سۇرگىنگە دايىن بولامىز. بۇگىنگى دايىندىق ەرتەڭگى سىناقتا ادالدىق ساقتاۋعا جاردەم بولماق.
22 ال ىسىمىزگە الدەقاشان تيىم سالىنعان بولسا شە؟ وسىنداي جاعدايدا دا ەحوباعا قىزمەت ەتە بەرۋگە كومەكتەسەتىن كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرى كەلەسى ماقالادا تالقىلانادى.
118-ٵن «سەنىمىمىزدى نىعايتا كور»
^ 5-ابزاس ەشقايسىسىمىز دا جەككورىنىشتى بولعىمىز كەلمەيدى. ٴبىراق ەرتە مە، كەش پە — ٴبارىمىز قۋعىن-سۇرگىنگە كەزىگەمىز. بۇل ماقالا ٴسىزدى سول كەزگە دايار ەتىپ، باتىلدىعىڭىزدى قامشىلاي تۇسەدى.
^ 14-ابزاس 1981-جىل 1-قاڭتارداعى «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» 4—7 بەتتەرىن قاراڭىز (حانزۇشا). سونداي-اق ®JW Broadcasting ارناسىنداعى «ەحوبانىڭ ەسىمى جۇرتقا پاش ەتىلەدى» دەگەن ۆيدەونى قاراڭىز. «سۇحباتتار مەن ومىردە بولعان وقيعالار» دەگەن جەرگە كىرىڭىز.
^ 15-ابزاس حانزۇ تىلىندەگى «ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ جىلناماسىن» (2008-جىل، 191، 192-بەت.) جانە «كۇزەت مۇناراسىن» (2009-جىل، 15-ٴساۋىر، 9، 10-بەت، 10، 11-ابزاس) قاراڭىز.
^ 66-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: اتا-اناسى وتباسىلىق عيبادات كەزىندە كارتوچكالاردىڭ كومەگىمەن بالالارىنا تارماقتار جاتتاتقىزىپ جاتىر.
^ 69-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: ٴبىر وتباسى جينالىسقا بارار جولدا پاتشالىق اندەرىن ايتىپ، جاتتىعىپ جاتىر.