2-زەرتتەۋ ماقالاسى
ەحوبانى قاۋىمدا ماداقتايىق!
«قاۋىمدا سەنى ماداقتايمىن» (ٴزاب. 22:22).
59-ٵن ەحوبانى بىرگە ماداقتايىق!
اڭداتپا *
1. ٴداۋىتتىڭ ەحوباعا دەگەن سەزىمى قانداي بولعان؟ مۇنىسى نە نارسەگە قوزعاۋ بولدى؟
داۋىت پاتشا: «ەحوبا ۇلى، زور داڭققا لايىقتى»،— دەپ جىرلاعان (ٴزاب. 145:3). ول ەحوبانى ٴسۇيدى. بۇل سەزىمى وعان قۇدايدى «قاۋىمدا ماداقتاۋعا» قوزعاۋ بولدى (ٴزاب. 22:22؛ 40:5). ٴسىزدىڭ دە ٴداۋىتتىڭ سەزىمدەرىنە ورتاقتاس ەكەنىڭىزگە، سونداي-اق ونىڭ «اكەمىز يسرايلدىڭ قۇدايى ەحوبا ماڭگى باقي ماداقتالا بەرسىن!» دەگەن سوزدەرىنە قوسىلاتىنىڭىزعا سەنىمدىمىز (شەج. 1-ج. 29:10—13).
2. ا) ەحوبانى قالاي ماداقتاساق بولادى؟ ٵ) كەيبىرەۋلەردە قانداي قيىندىق بار جانە ٴبىز نەنى شولىپ وتەمىز؟
2 بۇگىندە ەحوبانى ماداقتاۋدىڭ ٴبىر جولى — قاۋىم جينالىستارىندا تۇسىنىكتەمە بەرۋ. ٴبىراق بۇل — كوپ باۋىرلاستار ٷشىن ناعىز سىناق. ولار تالقىلاۋعا قاتىسقىسى-اق كەلەدى، ٴبىراق قورقىنىشتارى كەرى تارتىپ تۇرادى. بۇدان شىعار جول بار ما؟ جىگەرلى تۇسىنىكتەمە بەرۋگە كومەكتەسەتىن قانداي كەڭەستەر بار؟ بۇل سۇراقتارعا جاۋاپ الماس بۇرىن، كەزدەسۋلەردە نە ٷشىن تۇسىنىكتەمە بەرەتىنىمىزدىڭ نەگىزگى ٴتورت سەبەبىن شولىپ وتەيىك.
تۇسىنىكتەمەلەردىڭ ماقساتى
3—5. ا) ەۆرەيلەرگە 13:15 تە جازىلعانداي، كەزدەسۋلەردە نە ٷشىن تۇسىنىكتەمە بەرەمىز؟ ٵ) بارىمىزدىڭ تۇسىنىكتەمەلەرىمىز بىردەي بولۋ كەرەك پە؟ ٴتۇسىندىرىڭىز.
3 ەحوبا بارىمىزگە ونى ماداقتاۋ مارتەبەسىن سيلادى (ٴزاب. 119:108). كەزدەسۋلەردە بەرەتىن جاۋاپتار «ماداقتاۋ قۇرباندىعىنا» جاتادى، ٵرى بۇل قۇرباندىقتى ٴبىز ٷشىن ەشكىم اكەلە المايدى (ەۆرەيلەرگە 13:15 وقىڭىز). ەحوبا بارىمىزدىڭ قۇرباندىعىمىز، ياعني تۇسىنىكتەمەمىز بىردەي بولادى دەپ كۇتە مە؟ جوق.
4 ەحوبا ٴبىزدىڭ قابىلەتىمىز، ومىرلىك جاعدايىمىز ٵرتۇرلى ەكەنىن بىلەدى. شامامىزعا قاراي اكەلگەن قۇرباندىقتارىمىز ٷشىن ول وتە ريزا. كەزىندە يسرايل حالقىنان ول قانداي قۇرباندىقتاردى قابىل العانىن ويلاپ كورىڭىزشى. جاعدايى بولعاندارى قۇرباندىققا توقتى نە ەشكى اكەلگەن. ال كەدەيلەرى «ەكى كەپتەر نەمەسە ەكى جاس كوگەرشىن» بەرگەن. وسىنداي ەكى قۇس بەرۋگە شامالارى كەلمەگەن بولسا، ەحوبا ولاردىڭ «ساپالى ۇننان ەفانىڭ وننان ٴبىر بولىگىن» اكەلگەنىنە قۋانعان (مۇس. 3-ج. 5:7، 11). ۇن ونشا قىمبات تۇرماسا دا، ەحوبا ونىڭ «ساپالى ۇن» بولعانىنا ريزا ەدى.
5 مەيىرىمدى قۇدايىمىز ەش وزگەرگەن جوق. ول ٴبىزدى اپوللوس سياقتى مايىن تامىزىپ سويلەيدى، ەلشى پاۋىل سياقتى سەندىرە جاۋاپ بەرەدى دەپ كۇتپەيدى (ەل. ٸس. 18:24؛ 26:28). ەحوبانىڭ بار قالايتىنى — اركىمنىڭ ٶز مۇمكىندىگىنە قاراي جاقسى تۇسىنىكتەمە بەرگەنى. ەكى كىشكەنتاي تيىندى ساداقا ەتكەن جەسىر ايەل ەسىڭىزدە مە؟ قولىنداعى ەڭ جاقسىسىن بەرگەنى ٷشىن ەحوبا ونى قىمبات كوردى (لۇقا 21:1—4).
بەرگەن تۇسىنىكتەمەمىز ٶزىمىز ٷشىن دە، وزگەلەر ٷشىن دە پايدالى (6، 7-ابزاستى قاراڭىز) *
6. ا) ەۆرەيلەرگە 10:24، 25 كە ساي، باسقالاردىڭ جاۋاپتارى بىزگە قالاي اسەر ەتەدى؟ ٵ) باسقالاردىڭ جاۋاپتارىنا ريزاشىلىعىڭىزدى قالاي بىلدىرە الاسىز؟
6 جاۋاپتارىمىز باسقالارعا دەم بەرەدى (ەۆرەيلەرگە 10:24، 25 وقىڭىز). جينالىستاردا باۋىرلاستاردىڭ ٴتۇرلى تۇسىنىكتەمەلەرىن تىڭداۋ قاي-قايسىمىزدىڭ دا قۇلاق قۇرىشىمىزدى قاندىرادى. بالالاردىڭ بال تىلىمەن بەرگەن ٴبىر-ەكى اۋىز ٴسوزى، يا بولماسا الدەكىمنىڭ شىندىقتىڭ ٴبىر مارجانىن تاۋىپ، تاڭدانىسىن جاسىرا الماعانى ٴبىزدى تەبىرەنتپەي قويمايدى. ۇياڭدىعىنا، بولماسا ەندى عانا ٴتىل ۇيرەنىپ جۇرگەنىنە قاراماي «باتىلدىققا يە بولىپ»، تۇسىنىكتەمە بەرگەندەرگە دە ٴبارىمىز ٴتانتىمىز (سال. 1-ح. 2:2). ولاردىڭ تاۋداي تالپىنىسىنا قالاي ريزاشىلىق بىلدىرە الامىز؟ جينالىستان كەيىن جولىعىپ، راقمەت ايتساق بولادى. ريزاشىلىعىمىزدى ٶزىمىز تۇسىنىكتەمە بەرۋ ارقىلى دا بىلدىرە الامىز. سوندا كەزدەسۋلەردە جىگەر الىپ قانا قويماي، ٶزىمىز دە باسقالار ٷشىن جىگەردىڭ كوزى بولامىز (ريم. 1:11، 12).
7. تۇسىنىكتەمە بەرۋدىڭ قانداي پايداسى بار؟
7 جاۋاپ بەرۋ ٶزىمىز ٷشىن پايدالى (يشايا 48:17). قاي جاعىنان؟ بىرىنشىدەن، تۇسىنىكتەمە بەرۋدى شەشسەك، كەزدەسۋگە جاقسىلاپ دايىندالاتىن بولامىز. جاقسىلاپ دايىندالساق، قۇداي ٴسوزىن تەرەڭىنەن تۇسىنەمىز. ال تەرەڭ تۇسىنگەن سايىن، ٴبىلىمىمىزدى ىسكە اسىرامىز. ەكىنشىدەن، تالقىلاۋعا قاتىسىپ وتىرساق، كەزدەسۋ قىزىقتى وتەدى. ۇشىنشىدەن، تۇسىنىكتەمە بەرۋ ٴبىراز ىزدەنىستى تالاپ ەتەتىندىكتەن، ايتقان ويلارىمىز جادىمىزدا ۇزاق ساقتالادى.
8، 9. ا) مالاحي 3:16 دان بىلگەنىڭىزدەي، تۇسىنىكتەمەلەرگە ەحوبا قالاي قارايدى ەكەن؟ ٵ) كەيبىرەۋلەردىڭ قانداي قورقىنىشتارى بار؟
8 سەنىمىمىز تۋرالى ايتقانىمىز ەحوباعا ۇنايدى. ول ٴبىزدى ٴسوزسىز تىڭدايدى ٵرى كەزدەسۋلەردە جاۋاپ بەرۋگە ۇمتىلىپ جۇرگەنىمىزدى جوعارى باعالايدى (مالاحي 3:16 وقىڭىز). وعان ۇنامدى بولۋعا تىرمىسىپ جاتقانىمىزدى كورگەندە، باتاسىن توگىپ، ٴبىزدى باعالايتىنىن كورسەتەدى (مالح. 3:10).
9 ٴيا، كەزدەسۋلەردە جاۋاپ بەرۋدىڭ كەلەلى سەبەپتەرى كوپ-اق. وسىنى تۇسىنسە دە، قولدارىن كوتەرۋگە قورقاتىندار بار. ولاردىڭ ٴبىرى ٴسىز بولساڭىز، جىگەرىڭىز جاسىماسىن. قازىر بارىمىزگە دە كوبىرەك تۇسىنىكتەمە بەرۋگە كومەكتەسەتىن كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرىنە، بىرنەشە مىسالدار مەن ٴتيىمدى كەڭەستەرگە نازار اۋدارامىز.
قورقىنىشتى باعىندىرۋ
10. ا) كوبىمىزدە قانداي قورقىنىش بار؟ ٵ) بۇل نەنىڭ كورسەتكىشى بولۋى مۇمكىن؟
10 تۇسىنىكتەمە بەرۋ كەرەك دەگەن ويدىڭ وزىنەن كەيبىرەۋلەردىڭ جۇرەگى اۋزىنا تىعىلىپ جاتادى. ٴسىز دە سولاي سەزىنسەڭىز، ٴسىزدى قۋانتىپ قويايىق، ٴسىز جالعىز ەمەسسىز. تالاي باۋىرلاس وسىنداي كۇي كەشەدى. قورقىنىشتى جەڭۋ ٷشىن، الدىمەن، ونىڭ سەبەبىن انىقتاپ الايىق. ٴسىز تۇسىنىكتەمە بەرىپ جاتقاندا ويىڭىزدى جوعالتىپ الامىن دەپ قورقاسىز با؟ قاتە بىردەڭە ايتىپ قويارمىن دەگەن وي مىسىڭىزدى باسىپ تۇرا ما؟ جاۋابىم باسقالاردىكىندەي تەرەڭ ەمەس دەپ ۋايىمدايسىز با؟ بىلەسىز بە، بۇلاي قورقۋ — جاقسى كورسەتكىش. بۇل ٴسىزدىڭ كىشىپەيىل ەكەنىڭىزدى، وزگەلەردى وزىڭىزدەن جوعارى قوياتىنىڭىزدى كورسەتەدى. ەحوبا كىشىپەيىلدىلىك قاسيەتىن جاقسى كورەدى (ٴزاب. 138:6؛ ٴفىلىپ. 2:3). ٴبىراق ول ٴسىزدىڭ ونى ماداقتاعانىڭىزدى، جينالىستا باۋىرلاستاردى نىعايتقانىڭىزدى دا قالايدى (سال. 1-ح. 5:11). ول ٴسىزدى جاقسى كورگەندىكتەن سىزگە قاجەتتى باتىلدىق دارىتادى.
11. كيەلى كىتاپتاعى قانداي ويلار بىزگە كومەك بولا الادى؟
11 جازبالارداعى كەيبىر ويلاردى ەسكە تۇسىرەيىكشى. وندا بارلىق ادام نە ايتاتىنىنان جانە قالاي ايتاتىنىنان ٴمۇلت كەتەتىنى جازىلعان (جاق. 3:2). ەحوبا دا، باۋىرلاستار دا بىزدەن كەمەلدىلىكتى كۇتپەيدى (ٴزاب. 103:12—14). ولار — ٴبىزدى جاقسى كورەتىن رۋحاني وتباسىمىز (مار. 10:29، 30؛ جوح. 13:35). تۇسىنىكتەمەدە ايتقىمىز كەلگەن نارسەنى كەيدە ٴدال ايتا الماي قالاتىنىمىزدى ولار جاقسى تۇسىنەدى.
12، 13. نەحەميا مەن جۇنىستىڭ وقيعاسىنان قانداي وي تۇيدىك؟
12 قورقىنىشتى سەيىلتۋگە كومەكتەسەتىن كيەلى كىتاپتاعى بىرنەشە كەيىپكەرگە كوڭىل قويايىق. مىسالى، نەحەميانى الايىق. ول بيلىگى زور پاتشانىڭ سارايىندا قىزمەت ەتكەن. يەرۋساليمنىڭ قابىرعالارى قيراپ جاتقانىن ەستىگەندە، ونىڭ قاتتى كوڭىلى ٴتۇستى (نەح. 1:1—4). پاتشا نە سەبەپتى كوڭىلسىز ەكەنىن سۇراعاندا، نەحەميانىڭ جۇرەگى اۋزىنا تىعىلعان بولار. ول بىردەن ىشتەي دۇعا ەتىپ، جاعدايىن ٴتۇسىندىرىپ بەردى. سوندا پاتشا قۇداي حالقىنا ۇلكەن جاردەم كورسەتتى (نەح. 2:1—8). ال ەندى ٴجۇنىستى ەسكە الايىق. ەحوبا ونى نينەۆيانىڭ تۇرعىندارىنا جىبەرگەندە، ول قورىققاننان باسقا جاققا قاشىپ كەتتى (ٴجۇنىس 1:1—3). ٴبىراق كەيىن ەحوبانىڭ كومەگىمەن تاپسىرماسىن ورىنداي الدى. ونىڭ ايتقان حابارى نينەۆيالىقتاردى امان ساقتاپ قالدى (ٴجۇنىس 3:5—10). وسى ەكى وقيعادان نە تۇيدىك؟ جاۋاپ بەرەر الدىندا نەحەميا سياقتى دۇعا ەتەيىك. ال جۇنىستىڭ وقيعاسىنان تۇيەرىمىز — قورقىنىشتىڭ كوزى شاراداي بولسا دا، ەحوبا وزىنە قىزمەت ەتۋىمىز ٷشىن كومەگىن بەرەدى. شىنداپ ويلانساق، قاۋىمدا تۇسىنىكتەمە بەرۋ نينەۆيالىقتارعا سوت حابارىن ايتۋدان الدەقايدا وڭاي، سولاي ەمەس پە؟
13 قاۋىمدا قانات بىتىرەرلىك تۇسىنىكتەمە ايتۋعا قانداي كەڭەستەر كومەككە كەلە الادى؟ قازىر سولاردىڭ كەيبىرىن قاراستىرىپ كورەيىك.
14. قاۋىمعا نەلىكتەن جاقسىلاپ دايىندالۋ كەرەك جانە مۇنى قاشان ىستەگەن جاقسى؟
14 ٵر كەزدەسۋگە دايىندالىڭىز. الدىن الا جوسپارلاپ، جاقسىلاپ دايىندالساڭىز، تۇسىنىكتەمە ايتقاندا قاتتى قوبالجىمايسىز (ناق. س. 21:5). ارينە، ٵرقايسىسىمىزدىڭ كۇن ٴتارتىبىمىز ٵرتۇرلى. مىسالى، سەكسەندەگى ەلويز ەسىمدى جەسىر باۋىرلاسىمىز «كۇزەت مۇناراسىنا» اپتانىڭ باسىندا دايىندالادى ەكەن. «الدىن الا دايىندالىپ قويسام، جينالىستا ٴبىر راقاتتانىپ وتىرامىن»،— دەيدى ول. تولىق ۋاقىت جۇمىس ىستەيتىن دجوي ەسىمدى ايەل باۋىرلاس «كۇزەت مۇناراسىنا» دايىندالۋ ٷشىن سەنبى كۇنىن ارنايدى ەكەن. سوندا عانا ويلار ەسىندە جاقسى قالادى ەكەن. ال قولى بوساي بەرمەيتىن اقساقال ٵرى ٸزاشار بىلاي دەيدى: «ٴبىر وتىرعاندا ەمەس، اپتا ىشىندە ٴبولىپ-ٴبولىپ دايىندالعاندى ٴجون كورەمىن».
15. قاۋىمعا جاقسىلاپ دايىندالۋ دەگەن نە؟
15 قاۋىمعا جاقسىلاپ دايىندالۋ كەرەك دەدىك، ٴبىراق بۇنى قالاي ىستەۋگە بولادى؟ ٵر ماقالاعا دايىندالار الدىندا ەحوبانىڭ كيەلى رۋحىن سۇراڭىز (لۇقا 11:13؛ جوح. 1-ح. 5:14). سوسىن بىرنەشە مينۋت ارناپ، ماقالانىڭ اتاۋىن، تاقىرىپشالارىن، سۋرەتتەرى مەن قورشاۋلارىن شولىپ شىعىڭىز. ابزاستاردى وقۋعا كىرىسكەندە، مۇمكىندىگىنشە كوپ تارماقتى اشىپ وقىڭىز. مالىمەت جايىندا وي جۇگىرتىڭىز، تۇسىنىكتەمە بەرگىڭىز كەلگەن ويلارعا ايرىقشا نازار اۋدارىڭىز. نەعۇرلىم جاقسى دايىندالساڭىز، سوعۇرلىم ونىڭ پايداسىن كورەسىز ٵرى جاۋاپ بەرۋ دە وڭاي بولادى (قور. 2-ح. 9:6).
16. ٴسىز ٷشىن قانداي قۇرالدار قولجەتىمدى، ولاردى قالاي قولدانىپ ٴجۇرسىز؟
16 تۇسىنەتىن تىلىڭىزدەگى ەلەكتروندى قۇرالداردى پايدالانىڭىز. ەحوبا ۇيىمى ارقىلى دايىندالۋعا كومەك بولاتىن ەلەكتروندى قۇرالداردى بەرىپ وتىر. مىسالى، «®JW Library» قوسىمشاسىنان زەرتتەۋگە ارنالعان باسىلىمداردى جۇكتەي الاسىز. سونىڭ ارقاسىندا كەز كەلگەن ۋاقىتتا، كەز كەلگەن جەردە ادەبيەتتى اشىپ، زەرتتەي الاسىز، ەڭ بولماعاندا وقىپ نە تىڭداي الاسىز. كەيبىرەۋلەر جۇمىستاعى يا مەكتەپتەگى تۇسكى ٷزىلىس كەزىندە، يا بولماسا جول ٴجۇرىپ بارا جاتقاندا وسى قوسىمشانىڭ كومەگىمەن ىزدەنىس جۇرگىزەدى. ال «كۇزەت مۇناراسىنىڭ كىتاپحاناسى» مەن «كۇزەت مۇناراسىنىڭ ونلاين كىتاپحاناسى» تەرەڭىرەك ۇڭىلگىمىز كەلگەن تۇستاردى زەرتتەۋدى جەڭىلدەتىپ وتىر.
كەزدەسۋلەرگە دايىندالۋعا قاي ۋاقىتتى ارنادىڭىز؟ (14—16 ابزاستاردى قاراڭىز) *
17. ا) بىرنەشە تۇسىنىكتەمە دايىنداپ كەلۋدىڭ قانداي ارتىقشىلىعى بار؟ ٵ) «ەحوبانىڭ دوسى بول: جاۋاپ بەرۋگە دايىندال» مۋلتفيلمىنەن نە ۇيرەندىڭىز؟
17 ماقالاعا بىرنەشە تۇسىنىكتەمە دايىنداپ كورىڭىز. سىزبەن بىرگە باسقالار دا قولدارىن كوتەرىپ، جۇرگىزۋشى سىزدەن ەمەس، سولاردان سۇراۋى مۇمكىن. كەزدەسۋدى ۋاقتىلى ٴبىتىرۋ ٷشىن ول تۇسىنىكتەمەنى شەكتەۋلى ادامداردان عانا سۇراپ جاتادى. سوندىقتان رەنجىپ، كوڭىلىڭىزدى ٴتۇسىرىپ جۇرمەڭىز. ٴبىراق ٴسىز بىرنەشە جاۋاپ دايىنداپ كەلسەڭىز، تالقىلاۋعا قاتىسۋعا مۇمكىندىگىڭىز ارتادى. ٴبىر جاۋابىڭىزدا تارماق وقىپ بەرۋگە دايىندالىڭىز. ال تۇسىنىكتەمە دايىنداساڭىز، ونى ٶز سوزىڭىزبەن ايتىڭىز *.
18. نەگە قىسقا جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك؟
18 قىسقا تۇسىنىكتەمە بەرىڭىز. ادەتتە قىسقا دا قاراپايىم جاۋاپتار ەرەكشە رۋحتى كوتەرەدى. سوندىقتان ايتار سوزىڭىزدىڭ قىسقا بولۋىن ماقسات ەتىڭىز. ونى 30 سەكۋندتان اسىرماڭىز (ناق. س. 10:19؛ 15:23). كەزدەسۋلەرگە كوپ جىلدان بەرى قاتىسىپ كەلە جاتساڭىز، ٴسىزدىڭ قاۋىمدا ەرەكشە ٴبىر ٴرولىڭىز بار. بۇل — قىسقاشا جاۋاپ بەرۋدەن ۇلگى كورسەتۋ. ال بىرنەشە مينۋتقا سوزىپ، قيىننان قيىستىرىپ ايتساڭىز، باسقالار ٴسىز سياقتى جاۋاپ بەرە المايمىز دەپ، سەسكەنىپ قالۋى مۇمكىن. تۇسىنىكتەمەنى قىسقاشا ايتۋدىڭ تاعى ٴبىر پايداسى — كوپ ادامعا جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندىك تۋادى. سىزدەن ٴبىرىنشى بولىپ سۇراسا، سۇراقتىڭ ناقتى جاۋابىن بەرىڭىز. ابزاستاعى بارلىق ويدى قامتۋدىڭ قاجەتى جوق. نەگىزگى وي ايتىلعان سوڭ، قوسىمشا ويلارعا نازار اۋدارساڭىز بولادى (« تۇسىنىكتەمەمدە نە ايتايىن؟» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز).
19. جۇرگىزۋشى سىزگە قالاي كومەكتەسە الادى؟ ال ٴسىز ٶز تاراپىڭىزدان نە ىستەۋىڭىز قاجەت؟
19 قاي ابزاسقا جاۋاپ بەرەتىنىڭىزدى جۇرگىزۋشىگە ايتىپ قويىڭىز. بۇل ٷشىن كەزدەسۋدىڭ الدىندا جۇرگىزۋشىگە جولىعىڭىز. جاۋاپ بەرەتىن ابزاسىڭىز وقىلعان سوڭ، بىردەن قولىڭىزدى جۇرگىزۋشى كورە الاتىنداي ەتىپ كوتەرىڭىز.
20. قاۋىم كەزدەسۋى نەسىمەن دوستاردىڭ بىرگە تاماقتانعانىنا ۇقسايدى؟
20 قاۋىم كەزدەسۋى دوستاردىڭ داستارقان باسىندا وتىرىپ تاماقتانعانىنا ۇقسايدى. قاۋىمداعى دوستارىڭىز ٴسىزدى وتىرىسقا شاقىرىپ، شايعا بىردەڭە دايىنداپ اكەلۋدى وتىنسە، نە ىستەر ەدىڭىز؟ ىشتەي ۋايىمىڭىز بولسا دا، بارىنە ۇنايتىندى ازىرلەۋگە بار كۇشىڭىزدى سالار ەدىڭىز، سولاي ەمەس پە؟ ٷي يەسى ەحوبا ٵر جينالىستا بىزگە مول داستارقان جايادى (ٴزاب. 23:5؛ مات. 24:45). ول ٴبىزدىڭ كىشكەنە بولسا دا، داستارقانعا دەپ بارىمىزدى سالىپ دايىنداعان سي-سياپاتىمىزعا ٴدان ريزا. ولاي بولسا، جاقسىلاپ دايىندالىپ، كوبىرەك تۇسىنىكتەمە بەرۋگە ۇمتىلىڭىز. سوندا ەحوبانىڭ داستارقانىنان تاماقتانىپ قانا قويماي، اكەلگەن سيىڭىزدى دا قاۋىممەن بولىسەسىز.
2-ٵن سەنىڭ ەسىمىڭ — ەحوبا
^ 5-ابزاس ٴزابۇر جىرشىسى ٴداۋىت سياقتى ٴبىز دە ەحوبانى جاقسى كورەمىز ٵرى ونى ماداقتاعىمىز كەلەدى. قاۋىم كەزدەسۋىندە وسى سۇيىسپەنشىلىگىمىزدى كورسەتۋدىڭ ەرەكشە مۇمكىندىگى تۋادى. ٴبىراق كەيبىرەۋلەر ٷشىن كەزدەسۋلەردە جاۋاپ بەرۋ اسپانداعى ايدى الۋمەن بىردەي. سىزدە دە وسىنداي قيىندىق بار بولسا، قورقىنىشىڭىزدىڭ تامىرى نەدە جاتقانىن، ونى قالاي جەڭۋگە بولاتىنىن ٴبىلىڭىز.
^ 17-ابزاس «ەحوبانىڭ دوسى بول: جاۋاپ بەرۋگە دايىندال» ۆيدەوسىن jw.org تور بەكەتىنەن كيەلى كىتاپ تالىمدەرى > بالالار دەگەن جەردەن كورىڭىز.
^ 63-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: باۋىرلاستار «كۇزەت مۇناراسى» تالقىلاۋىنا قۋانا اتسالىسۋدا.
^ 65-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: الدىڭعى سۋرەتتەگى «كۇزەت مۇناراسى» تالقىلاۋىنا قاتىسقان كەيبىر باۋىرلاستار. ٵرقايسىسىنىڭ جاعدايى ٵرتۇرلى بولسا دا، ولار كەزدەسۋگە دايىندالۋعا ۋاقىت ٴبولىپ جاتىر.
