37-زەرتتەۋ ماقالاسى
ەحوباعا باعىنۋعا دايىن بولايىق
«اكەمىزگە ودان دا كوبىرەك باعىنۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟» (ەۆر. 12:9).
9-ٵن ەحوبا — ٴبىزدىڭ پاتشامىز!
اڭداتپا *
1. نەگە ٴبىز ەحوباعا باعىنۋىمىز كەرەك؟
ٴبىز ەحوبا قۇدايعا باعىنۋىمىز * كەرەك، ويتكەنى ول ٴبىزدى جاراتتى. ٶزى جاراتقاندىقتان بىزگە بەلگىلى ٴبىر نورمالار ورناتۋعا ول تولىقتاي قۇقىلى (ايان 4:11). ٴبىراق وعان مويىنسۇنۋدىڭ تاعى ٴبىر سالماقتى سەبەبى بار: ونىڭ بيلىگىنە تەڭ كەلەر ەشبىر بيلىك جوق. تاريحقا ۇڭىلسەك، كوپتەگەن بيلەۋشىلەر وزگەلەردىڭ ۇستىنەن بيلىك ەتكەن. ٴبىراق ولاردىڭ بيلىگىن ەحوبانىڭ بيلىگىمەن سالىستىرساق، قۇدايدىڭ ەڭ دانا، ەڭ مەيىرىمدى، ەڭ جاناشىر، سۇيىسپەنشىلىگى مول بيلەۋشى ەكەنىن تۇسىنەمىز (مۇس. 2-ج. 34:6؛ ريم. 16:27؛ جوح. 1-ح. 4:8).
2. ەۆرەيلەرگە 12:9—11 تارماقتاردا ەحوباعا باعىنۋدىڭ قانداي سەبەپتەرى جازىلعان؟
2 ەحوبا ودان تەك قورىققاندىقتان عانا ەمەس، ونى سۇيگەندىكتەن جانە وعان اكە دەپ قاراعاندىقتان مويىنسۇنعانىمىزدى قالايدى. پاۋىل ەۆرەيلەرگە ارنالعان حاتىندا اكەمىزگە باعىنۋىمىز كەرەكتىگىن ايتقان، ويتكەنى ول يگىلىگىمىزدى ويلاپ ٴبىزدى تاربيەلەيدى (ەۆرەيلەرگە 12:9—11 وقىڭىز).
3. ا) ەحوباعا باعىناتىنىمىزدى قالاي كورسەتەمىز؟ ٵ) قانداي سۇراقتاردى قاراستىرامىز؟
3 ٴبىز ەحوباعا باعىنۋ ٷشىن بارلىق جاعدايدا وعان مويىنسۇنىپ، ٶز اقىلىمىزعا سۇيەنبەۋگە تىرىسامىز (ناق. س. 3:5). ەحوبانىڭ كوركەم قاسيەتتەرىن جاقسىراق بىلسەك جانە ونىڭ ٵر ىسىنە قوزعاۋ بولاتىن سول قاسيەتتەر ەكەنىن ۇمىتپاساق، وعان باعىنۋ وڭاي بولادى (ٴزاب. 145:9). ەحوبانى جاقسىراق بىلگەن سايىن، وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمىز دە ارتا تۇسەدى. ال ەحوبانى جاقسى كورە باستاعاندا، نە ىستەپ، نە ىستەمەۋ كەرەكتىگىن ايتىپ وتىراتىن ۇزىن-سونار ەرەجەلەر كەرەك بولمايدى. ٴبىز ەحوبا قالاعانداي ويلانۋدى، سەزىنۋدى جانە جاماندىقتان جيرەنۋدى ۇيرەنۋگە تىرىسامىز (ٴزاب. 97:10). الايدا كەيدە ەحوباعا مويىنسۇنۋ قيىن بولىپ جاتادى. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ اقساقالدار ٵمىرشى نەحەميادان، اكەلەر ٴداۋىت پاتشادان، ال انالار ٴماريامنان نە ۇيرەنە الادى؟ قازىر وسى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن الامىز.
ەحوباعا باعىنۋ نەگە قيىن؟
4، 5. ريمدىكتەرگە 7:21—23 تارماقتاردا ەحوباعا باعىنۋدى قيىنداتاتىن قانداي سەبەپ جازىلعان؟
4 ەحوباعا باعىنۋدى قيىنداتاتىن ٴبىر سەبەپ — ٴبارىمىز كۇناكارمىز جانە كەمەلسىزبىز. قۇدايعا مويىنسۇنعىمىز كەلمەي جاتاتىنىمىز سوندىقتان. ادام مەن حاۋا جەمىستى جەپ، قۇدايعا قارسى شىققاندا، نەنىڭ جاقسى، نەنىڭ جامان ەكەنىن وزدەرى شەشۋدى تاڭدادى (مۇس. 1-ج. 3:22). بۇگىندە ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگى تۋرا ادام مەن حاۋا سياقتى قۇدايدى ەلەمەي، نەنىڭ جاقسى، نەنىڭ جامان ەكەنىن وزدەرى شەشىپ جاتىر.
5 ەحوبانى جاقسى كورەتىندەرگە دە وعان تولىقتاي باعىنۋ كەيدە قيىن. ەلشى پاۋىل مۇنى ٶز ومىرىنەن كورگەن (ريمدىكتەرگە 7:21—23 وقىڭىز). پاۋىل سياقتى ٴبىز دە ەحوبا دۇرىس دەپ تاپقاندى ىستەگىمىز كەلەدى. ٴبىراق بىزگە ٵردايىم جاماندىققا تارتىپ تۇراتىن بەيىمدىلىكپەن كۇرەسۋ كەرەك.
6، 7. ەحوباعا باعىنۋدى قيىنداتاتىن ەكىنشى سەبەپ قانداي؟ مىسال كەلتىرىڭىز.
6 ەحوباعا باعىنۋدى قيىنداتاتىن ەكىنشى سەبەپ — وسكەن جەرىمىزدەگى ۇيرەنشىكتى ادەتتەر مەن قالىپتاسقان كوزقاراس. كوپ ادامنىڭ ايتاتىنى ەحوبانىڭ قالاۋىنا قايشى كەلەدى. سوندىقتان قالىپتاسقان كوزقاراستار بىزگە اسەر ەتپەۋ ٷشىن كوپ كۇش سالۋ كەرەك. سونىڭ ٴبىر مىسالىن كورەيىك.
7 كەي ەلدەردە جاستاردى كوپ اقشا تابۋعا ىنتالاندىرۋ — قالىپتى جايت. ٴماريام * دەگەن قىز باۋىرلاس سونداي جاعدايعا كەزىككەن. شىندىقتى بىلمەس بۇرىن ول ەلىندەگى ەڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ٴبىرىن بىتىرگەن. ونىڭ وتباسى ٴماريامنىڭ جالاقىسى جوعارى، اتاق-داڭق الىپ كەلەتىن جۇمىسقا تۇرعانىن قاتتى قالايدى. ٴماريامنىڭ دا قالاۋى وسى ەدى. الايدا ەحوبا تۋرالى ٴبىلىپ، ونى جاقسى كورگەن سوڭ، ول ٶز ماقساتتارىن وزگەرتەدى. ٴبىراق بۇل وڭايعا تۇسكەن جوق. ٴماريام بىلاي دەيدى: «كەيدە كوپ اقشا تابۋدىڭ مۇمكىندىكتەرى اشىلىپ جاتادى، ٴبىراق ولار ماعان ەحوباعا قازىرگىدەي قىزمەت ەتۋىمە كەدەرگى جاسايتىنىن بىلەمىن. كىشكەنتايىمنان ساناما قۇيعان نارسە وسى بولعاندىقتان، ماعان باس تارتۋ قيىن. سوندىقتان مەن ەحوباعا جالبارىنىپ، وعان قىزمەت ەتۋگە كەدەرگى بولاتىن جۇمىستان باس تارتۋعا كومەكتەسۋىن سۇرايمىن» (مات. 6:24).
8. ٴبىز نەنى قاراستىرامىز؟
8 ايتىپ وتكەنىمىزدەي، ەحوباعا باعىنعانىمىز وزىمىزگە جاقسى. ٴبىراق ٴبىرشاما بيلىگى بارلار، مىسالى اقساقالدار مەن اتا-انالار، قۇدايعا باعىناتىن بولسا، ولار وزگەلەرگە دە كومەكتەسە الادى. ولاي بولسا، كيەلى كىتاپتا بيلىگىن تەرىس پايدالانباعان بىرنەشە ادامنىڭ مىسالىن قاراستىرىپ، ولاردان نە ۇيرەنە الاتىنىمىزدى كورەيىك.
اقساقالدار نەحەميادان نە ۇيرەنە الادى؟
يەرۋساليمنىڭ قابىرعاسىن حالىقپەن بىرگە جوندەگەن نەحەميا سياقتى، اقساقالدار دا پاتشالىق سارايىندا وزگەلەرمەن بىرگە جۇمىس ىستەيدى (9—11 ابزاستاردى قاراڭىز) *
9. نەحەميا قانداي قيىندىقتارعا كەزىكتى؟
9 ەحوبا اقساقالدارعا حالقىنا قامقورلىق ەتۋدى تاپسىرعان (پەت. 1-ح. 5:2). بۇل رەتتە اقساقالدار ەحوبانىڭ حالقىن قامقورلاعان نەحەميادان كوپكە ۇيرەنە الادى. نەحەميا ياھۋدانىڭ ٵمىرشىسى بولعاندىقتان، قولىندا ايتارلىقتاي بيلىگى بولعان (نەح. 1:11؛ 2:7، 8؛ 5:14). ونىڭ قانداي قيىندىقتارعا كەزىككەنىن ەسكە تۇسىرەيىكشى. ول ياھۋديلەردىڭ عيباداتحانانى ارامداپ جاتقانىن جانە مۇسا زاڭىن بۇزىپ، لەۋىلىكتەردى قولداماي جاتقانىن كورەدى. سونداي-اق دەمالىس كۇنىنە قاتىستى زاڭدى ۇستانباي جاتقانى، كەيبىر ەر ادامدار بوتەن حالىقتان ايەل العانى دا نەحەميانىڭ نازارىنان تىس قالمادى. ٵمىرشى نەحەميا بۇل قيىندىقتاردى قالاي شەشتى؟ (نەح. 13:4—30).
10. نەحەميا قيىندىقتاردى قالاي شەشتى؟
10 نەحەميا قۇداي حالقىنا ٶز دەگەنىن ىستەتۋ ٷشىن بيلىگىن اسىرا پايدالانعان جوق. كەرىسىنشە، ول ەحوباعا شىن جۇرەكتەن دۇعا ەتىپ، كومەك سۇرادى جانە حالىققا ەحوبانىڭ زاڭىن ۇيرەتتى (نەح. 1:4—10؛ 13:1—3). سونىمەن قاتار نەحەميا كىشىپەيىلدىلىك تانىتىپ، حالىقپەن بىرگە يەرۋساليم قابىرعالارىن قالپىنا كەلتىردى (نەح. 4:15).
11. سالونيكالىقتارعا 1-حات 2:7، 8 گە ساي، اقساقالدار قاۋىمداعى باۋىرلاستارعا قالاي قاراۋ كەرەك؟
11 بۇگىندە اقساقالدار نەحەميا كەزىككەن قيىندىقتارعا كەزىكپەيتىن شىعار، ٴبىراق ودان ۇيرەنەرى كوپ. مىسالى، ولار باۋىرلاستاردىڭ قامىن ويلاۋدا الدىنا جان سالمايدى. قولىمىزدا بيلىگىمىز بار ەكەن دەپ ولار كەۋدە كوتەرىپ كەتپەيدى. قاۋىمداعى باۋىرلاستاردى جىلۋلىقپەن ايالايدى (سالونيكالىقتارعا 1-حات 2:7، 8 وقىڭىز). وزگەلەردى سۇيگەندىكتەن ٵرى كىشىپەيىل بولعاندىقتان ولارعا مەيىرىممەن سويلەيدى. ايدار دەگەن تاجىريبەلى اقساقال بىلاي دەيدى: «مەنىڭ ٴبىر بايقاعانىم — اقساقالدىڭ مەيىرىمدى دە باۋىرمال بولعانى باۋىرلاستارعا قاتتى ۇنايدى. وسىنىڭ ارقاسىندا ولار اقساقالدارمەن ەركىن قىزمەتتەسۋگە دايىن تۇرادى». بۇرىننان اقساقال بولىپ جۇرگەن تالعات بىلاي دەپ ويىن ٴبىلدىردى: «مەن فىلىپىلىكتەرگە 2:3 تەگى كەڭەسكە ساي جۇرۋگە جانە ٵردايىم وزگەلەردى وزىمنەن جوعارى قويۋعا تىرىسامىن. بۇل مەنى ديكتاتور بولىپ كەتۋدەن ساقتايدى».
12. اقساقالدار نەگە كىشىپەيىل بولۋلارى كەرەك؟
12 اقساقالدار ەحوبا سياقتى كىشىپەيىل بولۋلارى كەرەك. ەحوبا بۇكىل عالامنىڭ ٵمىرشىسى بولسا دا، «ەڭكەيىپ بەيشارانى توپىراقتان تۇرعىزادى» (ٴزاب. 18:35؛ 113:6، 7). ال وركوكىرەك ادامدى جەك كورەدى (ناق. س. 16:5).
13. نەگە اقساقالدار تىلدەرىن جۇگەندەۋ كەرەك؟
13 ەحوباعا باعىناتىن اقساقالدار تىلدەرىن جۇگەندەۋ كەرەك (جاق. 1:26؛ عال. 5:14، 15). الدىندا ايتىلىپ وتكەن ايدار بىلاي دەيدى: «مەنى اقساقال رەتىندە قۇرمەتتەمەي جاتقانىن سەزسەم، ونداي باۋىرلاستارعا قاتتى-قاتتى سويلەپ تاستاعىم كەلەدى. ٴبىراق مەن كيەلى كىتاپتاعى ادال ەرلەردىڭ ۇلگىسى جايلى وي جۇگىرتەمىن. بۇل ماعان كىشىپەيىل دە مومىن بولۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ەسىمە سالادى». اقساقالدار باۋىرلاستارمەن نەمەسە قاۋىمداعى باسقا اقساقالدارمەن مەيىرىممەن، جۇمساقتىقپەن سويلەگەندە، ەحوباعا باعىناتىندارىن كورسەتەدى (قول. 4:6).
اكەلەر ٴداۋىت پاتشادان نە ۇيرەنە الادى؟
14. ەحوبا اكەلەرگە قانداي مىندەت جۇكتەگەن؟
14 ەحوبا وتباسىنىڭ تىزگىنىن اكەلەرگە بەرگەن، سوندىقتان بالالارىنا ٴتالىم-تاربيە بەرىپ، قاجەت كەزدە جونگە سالۋ اكەلەرگە جۇكتەلەدى (قور. 1-ح. 11:3؛ ەفەس. 6:4). قولىندا بيلىك بولعانمەن، ولار بيلىگىن قالاي جۇرگىزگەنى تۋرالى كۇللى وتباسىنا باستاۋ بەرگەن ەحوبانىڭ الدىندا ەسەپ بەرەدى (ەفەس. 3:14، 15). بيلىگىن ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىنداي جۇرگىزەتىن اكەلەر ەحوباعا باعىناتىندارىن كورسەتەدى. بۇل ورايدا ٴداۋىت پاتشانىڭ ٶمىرى كوپ جاعىنان ۇلگى بولا الادى.
ٴماسىحشى اكەلەردىڭ كىشىپەيىلدىلىگى بۇكىل وتباسىنا دۇعالارى ارقىلى ايقىن كورىنىپ تۇرۋ كەرەك (15، 16-ابزاستى قاراڭىز) *
15. نەگە اكەلەر ٴداۋىت پاتشانىڭ ۇلگىسىن قاراستىرعان ٴجون؟
15 ەحوبا داۋىتكە تەك وتباسىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ەلدىڭ تىزگىنىن قولىنا بەردى. پاتشا بولعاندىقتان ونىڭ ايتارلىقتاي بيلىگى بولدى. كەي كەزدەرى ول ٶز بيلىگىن تەرىس پايدالانىپ، اۋىر كۇنالار جاساعان (سام. 2-ج. 11:14، 15). ٴبىراق ول ەحوباعا باعىندى. قالاي؟ ەحوبا ونىڭ قاتەلەرىن تۇزەتكەندە، ول قىڭىرلىق تانىتپادى. دۇعاسىندا ەحوباعا ىشىندەگىسىن اقتاردى. ەحوبانىڭ كەڭەسىنە بارىنشا مويىنسۇنۋعا تىرىستى (ٴزاب. 51:1—4). سونداي-اق ول كىشىپەيىل بولىپ، كەڭەستى ەر ادامداردان عانا ەمەس، ايەلدەردەن دە قابىلداي بىلگەن (سام. 1-ج. 19:11، 12؛ 25:32، 33). ٴداۋىت ٶز قاتەلىكتەرىنەن ساباق الىپ، ەحوباعا دەگەن قىزمەتتى ومىرىنىڭ تورىنە شىعاردى.
16. اكەلەر داۋىتتەن نە ۇيرەنە الادى؟
16 اكەلەردىڭ ٴداۋىت پاتشادان ۇيرەنەر بىرنەشە تۇستارىن قاراستىرايىق. ەحوبا بەرگەن بيلىكتى تەرىس پايدالانباڭىز. قاتەلىكتەرىڭىزدى مويىنداپ، وزگەلەردىڭ كيەلى كىتاپقا نەگىزدەپ بەرەتىن كەڭەستەرىن قابىلداڭىز. سوندا وتباسىڭىز ٴسىزدى كىشىپەيىلدىلىگىڭىز ٷشىن قۇرمەتتەيتىن بولادى. وتباسىڭىزبەن بىرگە دۇعا ەتكەندە، ەحوباعا ىشىڭىزدەگىنى اقتارىپ دۇعا ايتىڭىز. سونى ەستىپ تۇرعان وتباسىڭىز ەحوباعا قانشالىقتى تاۋەلدى ەكەنىڭىزدى ٴتۇسىنسىن. ال ەڭ ماڭىزدىسى، ەحوباعا دەگەن قىزمەتىڭىزدى ومىرىڭىزدىڭ تورىنە شىعارىڭىز (مۇس. 5-ج. 6:6—9). ٴسىزدىڭ وسىنداي جاقسى ۇلگىڭىز وتباسىڭىزعا ٴسىزدىڭ تاراپىڭىزدان بەرىلگەن ەڭ قۇندى سي بولماق.
انالار ٴماريامنان نە ۇيرەنە الادى؟
17. ەحوبا انالارعا قانداي جاۋاپكەرشىلىك بەرگەن؟
17 ەحوبا انالارعا دا ماڭىزدى جاۋاپكەرشىلىك بەرگەن. ٵر انانىڭ ٶز بالالارىنىڭ ۇستىنەن ٴبىرشاما بيلىك جۇرگىزۋگە قۇقى بار (ناق. س. 6:20). نەگىزىندە، اناسىنىڭ ٴسوزى مەن ٸسى بالالارىنا وشپەس ٸز قالدىرادى (ناق. س. 22:6). قازىر يسانىڭ اناسى ٴماريامنان نە ۇيرەنۋگە بولاتىنىن كورەيىك.
18، 19. انالار ٴماريامنان نە ۇيرەنە الادى؟
18 ٴماريام جازبالاردى جاقسى بىلگەن. ول ەحوبانى تەرەڭ قۇرمەتتەگەن جانە ونىمەن جاقىن دوس بولعان. ول ەحوبانىڭ نۇسقاۋىنا باعىنۋعا دايىن بولعان. ٴتىپتى بۇدان بۇكىل ٶمىرى وزگەرسە دە، ول ەحوباعا مويىنسۇنعان (لۇقا 1:35—38، 46—55).
شارشاپ يا اشۋلانىپ تۇرعاندا، انالارعا وتباسىنا دەگەن ماحابباتىن كورسەتۋ ٷشىن كوپ كۇش سالۋ كەرەك (19-ابزاستى قاراڭىز) *
19 اياۋلى انالار، سىزدەر ٴماريامعا بىرنەشە جاعىنان ەلىكتەي الاسىزدار. كيەلى كىتاپتى ٶزىڭىز زەرتتەپ، ەحوباعا جەكە دۇعا ايتۋ ارقىلى ونىمەن دوستىعىڭىزدى بەرىك ساقتاڭىزدار. بۇل — ٴبىر. ەكىنشىدەن، ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ ٷشىن ومىرىڭىزدە وزگەرىس جاساۋعا دايىن بولىڭىز. مىسالى، كەيبىرەۋلەر تەز اشۋلاناتىن، اۋىر سوزدەر ايتاتىن وتباسىندا وسكەندىكتەن، بالانى سولاي تاربيەلەۋ دۇرىس دەپ ويلاپ كەلگەن شىعار. ەحوبانىڭ بالا تاربيەسىنە قاتىستى تالاپتارىن بىلگەننەن كەيىن دە، كەيبىرەۋلەرگە شىدامدى بولۋ، سابىرلىق ساقتاۋ قيىن بولىپ جاتادى. ال شارشاپ تۇرعاندا بالاسى ٴتىلىن الماسا، شىدامدى بولۋ ەكى ەسە قيىن (ەفەس. 4:31). مۇنداي كەزدە ەحوبادان كومەك سۇراپ دۇعا ەتۋ اسىرەسە ماڭىزدى. ٴلايلا ەسىمدى انا بىلاي دەيدى: «بالام مەنى تىڭداماعاندا، وعان اشۋلانىپ، ايقايلاپ تاستاماس ٷشىن، ماعان قايتا-قايتا دۇعا ايتۋ كەرەك. ٴتىپتى سويلەپ جاتىپ توقتاپ قالامىن دا، دۇعا ايتامىن. دۇعا ماعان سابىر ساقتاۋعا كومەكتەسەدى» (ٴزاب. 37:5).
20. كەيبىر انالاردىڭ قانداي قيىندىعى بار جانە ونى قالاي جەڭۋگە بولادى؟
20 كەيبىر انالاردىڭ تاعى ٴبىر قيىندىعى بار، ولار ٶز بالالارىنا ماحابباتتارىن كورسەتە المايدى (تيت. 2:3، 4). ونىڭ ٴبىر سەبەبى — ولار اتا-انا مەن بالا اراسىندا جىلۋلىق جوق وتباسىندا تاربيەلەنگەن. ٴسىز سونداي وتباسىندا تاربيەلەنسەڭىز، اتا-اناڭىزدىڭ قاتەلىگىن قايتالاماڭىز. ەحوبانىڭ ەركىنە باعىناتىن انالار بالالارىنا انالىق ماحابباتتارىن ٴبىلدىرۋدى ۇيرەنگەندەرى ٴجون. باسىندا ولارعا قانعا ٴسىڭىپ كەتكەن كوزقاراستان، ٸس-ارەكەتتەن، سەزىمدەردەن ارىلۋ قيىن بولاتىن شىعار. ٴبىراق مۇنداي وزگەرىس جاساۋ ابدەن مۇمكىن. سوندا ٶزى دە، وتباسى دا الدەقايدا باقىتتى بولادى.
ەحوباعا باعىنا بەرىڭىز
21، 22. يشايا 65:13، 14 كە ساي، ەحوباعا باعىنعانىمىزدىڭ قانداي يگىلىگى بار؟
21 ٴداۋىت پاتشا ەحوباعا باعىنۋ يگىلىكتى ەكەنىن بىلگەن. ول بىلاي دەدى: «ەحوبانىڭ نۇسقاۋلارى ٵدىل، جۇرەكتى قۋانتادى؛ ەحوبانىڭ بۇيرىقتارى تازا، كوزىڭدى جايناتادى. ولار قىزمەتشىڭدى ەسكەرتىپ تۇرادى، سولاردى ۇستانعان ادام زور سي الادى» (ٴزاب. 19:8، 11). بۇگىندە ەحوباعا باعىناتىندار مەن اقىل-كەڭەسىنەن باس تارتاتىنداردىڭ اراسىنداعى ايىرماشىلىعىن كورىپ ٴجۇرمىز. ەحوباعا باعىناتىنداردىڭ «جۇرەكتەرىن قۋانىش كەرنەگەندىكتەن»، ولار «ٵن سالادى» (يشايا 65:13، 14 وقىڭىز).
22 اقساقالدار، اكەلەر جانە انالار ەحوباعا قۋانا مويىنسۇنعاندا، ومىرلەرى جاقسارىپ، وتباسىلارى باقىتقا كەنەلىپ، ال قاۋىمنىڭ بىرلىگى جاراسا تۇسەدى. ال ەڭ باستىسى — ەحوبانىڭ جۇرەگى قۋانادى (ناق. س. 27:11). ال بۇدان ارتىق قۋانىش بار ما؟!
123-ٵن قۇداي ورناتقان تارتىپكە باعىنايىق
^ 5-ابزاس بۇل ماقالادا نەگە ەحوباعا باعىنۋىمىز كەرەكتىگىن قاراستىرامىز. سونداي-اق اقساقالدار، اكەلەر مەن انالار ەحوبا بەرگەن بيلىكتى قالاي پايدالانۋ كەرەكتىگى دە تالقىلانادى. ولار ٵمىرشى نەحەميانىڭ، ٴداۋىت پاتشانىڭ جانە يسانىڭ اناسى ٴماريامنىڭ ۇلگىسىنەن كوپكە ۇيرەنە الادى.
^ 1-ابزاس ٴسوز ٴمانى: بىرەۋگە مويىنسۇنۋعا ٴماجبۇر بولاتىندار ٷشىن باعىنۋ مەن باعىنىشتى بولۋ دەگەن سوزدەر جاعىمسىز سەزىم تۋعىزاتىن شىعار. الايدا قۇدايدىڭ حالقى وعان ٶز ەرىكتەرىمەن مويىنسۇنادى. سوندىقتان باعىنۋ دەگەن ۇعىم ولار ٷشىن جاعىمسىز ەمەس.
^ 7-ابزاس ماقالاداعى كەيبىر ەسىمدەر وزگەرتىلگەن.
^ 62-ابزاس سۋرەتتەر سيپاتتاماسى: يەرۋساليمنىڭ قابىرعاسىن حالىقپەن بىرگە جوندەگەن نەحەميا سياقتى، اقساقال بالاسىمەن بىرگە پاتشالىق سارايىندا جۇمىس ىستەپ جاتىر.
^ 64-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: ٴبىر اكە وتباسىمەن بىرگە ەحوباعا شىن جۇرەكتەن دۇعا ەتىپ جاتىر.
^ 66-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: بالا بىرنەشە ساعات بەينەويىن ويناپ، ۇيدەگى مىندەتىن يا ٷي جۇمىسىن جاساماعان. جۇمىستان شارشاپ كەلگەن اناسى اشۋلانباي، اۋىر ٴسوز ايتپاي ونى جونگە سالىپ جاتىر.
