35-زەرتتەۋ ماقالاسى
كىشىپەيىلدىلىك — قۇداي قادىرلەيتىن كوركەم مىنەز
«ەحوبا... كىشىپەيىل جاندى بايقايدى» (ٴزاب. 138:6).
48-ٵن كۇندە ەحوبامەن بىرگە جۇرەيىك
اڭداتپا *
1. ەحوبا كىشىپەيىلدىلەر جايلى نە ويلايدى؟ ٴتۇسىندىرىڭىز.
ەحوبا كىشىپەيىل جانداردى جاقسى كورەدى. ناعىز كىشىپەيىلدىلەردى عانا ەحوبا سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەپ، ولارمەن جاقىن دوس بولادى. «ال تاكاپپار ادامدى ماڭىنا جۋىتپايدى» (ٴزاب. 138:6). ارينە، بارلىعىمىز ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىعۋدى قالايمىز. سونداي-اق ونىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن سەزىنگىمىز كەلەدى. وسىنداي سەبەپتەر ٶزىمىزدى كىشىپەيىلدىلىككە تاربيەلەۋگە ۇمتىلىس بەرەدى ەمەس پە؟!
2. بۇل ماقالادا نە قاراستىرامىز؟
2 بۇل ماقالادا ٷش سۇراققا توقتالامىز: 1) كىشىپەيىلدىلىك دەگەن نە؟ 2) نەگە كىشىپەيىل بولۋدى ۇيرەنۋىمىز كەرەك؟ 3) قانداي جاعدايدا كىشىپەيىلدىلىك تانىتۋ قيىن؟ ٴبىز كىشىپەيىل بولا تۇسسەك، ەحوبا دا قۋانادى، ٶزىمىز دە پايداسىن كورەمىز (ناق. س. 27:11؛ يشايا 48:17).
كىشىپەيىلدىلىك دەگەن نە؟
3. كىشىپەيىلدىلىك دەگەن نە؟
3 كىشىپەيىلدىلىك وركوكىرەكتىكتەن، وزىمشىلدىكتەن الىس دەگەندى بىلدىرەدى. كيەلى كىتاپقا ساي، كىشىپەيىل ادام ەحوبا ودان الدەقايدا اسقاق، الدەقايدا جوعارى ەكەنىن مويىندايدى. سونداي-اق ول ٵربىر ادامنىڭ بويىندا قانداي دا ٴبىر ٵلدى جاقتارى بار ەكەنىن تۇسىنەدى (ٴفىلىپ. 2:3، 4).
4، 5. نەگە كىشىپەيىل بولىپ كورىنگەن ادامدار شىن مانىندە ونداي بولماۋى مۇمكىن؟
4 كەيبىر ادامدار كىشىپەيىلدى بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. ولار ۇيالشاق مىنەزدى شىعار. يا بولماسا ولاردى كىشكەنتايىنان وزگەلەردى قۇرمەتتەۋگە نە ىزەتتى بولۋعا تاربيەلەگەن شىعار. ٴبىراق شىنداپ كەلگەندە ولار وتە وركوكىرەك بولۋى مۇمكىن. ٴبىر كۇنى بولماسا، ٴبىر كۇنى ولاردىڭ ىشتە جاتقان وركوكىرەكتىگى سىرتقا شىعادى (لۇقا 6:45).
5 ال كەيبىرەۋلەر وزىنە سەنىمدى نەمەسە تىك مىنەزدى بولىپ كورىنۋى مۇمكىن، ٴبىراق ولاردى بىردەن وركوكىرەك ادامعا جاتقىزۋ قاتە بولار ەدى (جوح. 1:46، 47). الايدا سوزگە دە، ىسكە دە شەبەر ادامدار ٶز قابىلەتتەرىنە تىم سەنىپ، وركوكىرەك بولىپ كەتۋدەن اباي بولۋلارى كەرەك. ەرەكشە قابىلەتىمىز بولسا دا، بولماسا دا، بارىمىزگە دە كىشىك بولۋدى ۇيرەنۋ قاجەت.
ەلشى پاۋىل كىشىپەيىل بولعاندىقتان، ٶزىن باسقالاردان ارتىق ساناماعان (6-ابزاستى قاراڭىز) *
6. قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:10 داعى پاۋىلدىڭ سوزدەرىنەن قانداي ۇلگى الساق بولادى؟
6 ەلشى پاۋىلدى ەسكە تۇسىرەيىكشى. ەحوبا ول ارقىلى ٵرتۇرلى قالالاردا جاڭا قاۋىمدار اشتى. پاۋىل، ٴسىرا، يسا ٴماسىحتىڭ شاكىرتتەرىنە قاراعاندا الدەقايدا كوپ قالادا ۋاعىزداسا كەرەك. دەسە دە ٶزىن باۋىرلارىنان ارتىقپىن دەپ ساناعان ەمەس. ٶزىن كىشى تۇتقان ول: «مەن ەلشىلەردىڭ ەڭ كىشىسىمىن، ەلشى دەپ اتالۋعا دا تۇرمايمىن، سەبەبى قۇداي قاۋىمىن قۋدالادىم»،— دەدى (قور. 1-ح. 15:9). سوسىن ول ەحوبامەن دوستىعى قانداي دا ٴبىر جەتىستىككە جەتكەندىكتەن يا ەرەكشە بولعاندىقتان ەمەس، قۇداي وعان راقىمىن تۇسىرگەندىكتەن مۇمكىن بولعانىن ايتتى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:10 وقىڭىز). پاۋىل كىشىك بولۋدىڭ كەرەمەت ۇلگىسىن كورسەتتى. قورىنتتاعى كەيبىر ماسىحشىلەر ونى سىناپ-مىنەگەنىن بىلسە دە، ولارعا حات جازعاندا، ٶزى جايىندا ماقتانعان جوق (قور. 2-ح. 10:10).
كىشىپەيىلدىلىكتى جانىنا سەرىك ەتكەن باسقارۋشى كەڭەستىڭ مۇشەسى — كارل كلەين (7-ابزاستى قاراڭىز)
7. جاۋاپكەرشىلىگى بار ٴبىر باۋىرلاس كىشىپەيىل ەكەنىن قالاي كورسەتكەن؟
7 كوپتەگەن ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى باسقارۋشى كەڭەستىڭ مۇشەسى بولعان كارل كلەيننىڭ ٶمىربايانىن وقىپ جىگەر العان. ٶمىربايانىندا ول ٶزىنىڭ كوپ قاتەلىكتەرىن جانە قيىندىقتارىن اشىق ايتىپ بەرەدى. مىسالى، 1922-جىلى كارل باۋىرلاس ٴبىرىنشى رەت ۇيدەن ۇيگە ۋاعىزداۋعا شىعىپ، ونى قيىن كورەدى. ٴسۇيتىپ، 2 جىلداي ۇيدەن ۇيگە ۋاعىزداماي قويادى. ال بەتەلدە قىزمەت ەتكەن كەزدە ول ٴبىر باۋىرلاستان كەڭەس ەستىپ، وعان وكپەلى بولىپ جۇرەدى. سونداي-اق ول كوپ سترەسس پەن ۋايىمنان جۇيكە اۋرۋىنا شالدىعىپ، كەيىن ودان ايىعادى. سوعان قاراماستان ول ۇيىمدا كوپتەگەن ماڭىزدى قىزمەتتەر اتقاردى. جاۋاپكەرشىلىگى بار مۇنداي باۋىرلاستىڭ ٶز قاتەلىكتەرىن اشىق مويىنداعانى ونىڭ وتە كىشىپەيىل ەكەنىن كورسەتپەي مە؟! كارل باۋىرلاس پەن ونىڭ شىنشىلدىقپەن ايتقان قىزىقتى ٶمىربايانى كوپتەگەن باۋىرلاستىڭ ەسىنەن كەتپەيدى *.
نەگە كىشىپەيىل بولۋدى ۇيرەنۋىمىز قاجەت؟
8. پەتىردىڭ 1-حاتى 5:6 دان كىشىپەيىلدىلىكتىڭ ەحوباعا ۇنايتىنى قالاي كورىنەدى؟
8 كىشىپەيىل بولۋىمىزدىڭ باستى سەبەبى بار: بۇل ەحوباعا ۇنايدى. ەلشى پەتىر مۇنى انىق كورسەتتى (پەتىردىڭ 1-حاتى 5:6 وقىڭىز). پەتىردىڭ وسى سوزدەرىنە قاتىستى «شاكىرتىم بولىپ سوڭىمنان ەر!» (حانزۇشا) كىتابىندا بىلاي دەلىنگەن: «وركوكىرەكتىك ۋ سەكىلدى. ونىڭ سالدارى وتە زالالدى. بۇل قاسيەت ەڭ دارىندى دەگەن ادامدى قۇداي الدىندا جارامسىز ەتەدى. ال كىشىپەيىلدىلىك بولسا ەش نارسەسىمەن ەرەكشەلەنبەيتىن ادامدى ەحوبا ٷشىن پايدالى ەتەدى... ەحوبا ٴسىزدىڭ كىشىپەيىلدىلىگىڭىزدى قۋانا جارىلقايدى» *. راسىندا دا، قولىمىزدان كەلەتىن ەڭ جاقسى ٸس ەحوبانىڭ جۇرەگىن قۋانتۋ ەمەس پە؟! (ناق. س. 23:15).
9. كىشىپەيىل بولساق، نەگە ادامدار بىزگە تارتىلاتىن بولادى؟
9 كىشىپەيىلدىلىككە ۇيرەنسەك، ەحوبانى دا قۋانتامىز، ٶزىمىز دە ونىڭ كوپ پايداسىن كورەمىز. كىشىپەيىل بولساق، وزگە ادامدار بىزگە تارتىلىپ تۇرادى. نەگە ەكەنىن ٴتۇسىنۋ ٷشىن ٶزىڭىزدى باسقالاردىڭ ورنىنا قويىپ كورىڭىزشى (مات. 7:12). ٶز دەگەنىن عانا ىستەتەتىن، بىرەۋدىڭ ايتقانىنا قۇلاق اسپايتىن ادامدارمەن ارالاسقىسى كەلەتىندەر كەمدە-كەم. ال «باۋىرلاستاردى سۇيەتىن، مەيلىنشە جاناشىر، كىشىپەيىل» جاندارمەن ارالاسۋ جانىمىزدى جادىراتادى (پەت. 1-ح. 3:8). ٴبىز وسىنداي ادامدارعا تارتىلساق، باسقالار دا كىشىپەيىلدىلىگىمىزدى كورىپ، بىزگە تارتىلاتىن بولادى.
10. كىشىپەيىلدىلىك ٶمىرىمىزدى قالاي جەڭىلدەتەدى؟
10 كىشىپەيىلدىلىكتىڭ ٶمىردى جەڭىلدەتەتىن كۇشى بار. كەيدە ادىلەتسىزدىكتىڭ كۋاسى بولىپ جاتساق، كەيدە سونىڭ قۇربانى بولىپ جاتامىز. دانا سۇلەيمەن: «قاراپايىم قىزمەتشىلەردىڭ اتقا ٴمىنىپ، ال امىرشىلەردىڭ قىزمەتشى سياقتى جاياۋ جۇرگەنىن كوردىم»،— دەگەن (ۋاع. 10:7). راس، تالانتتىلار ٵردايىم قۇرمەتكە بولەنە بەرمەيدى. ال دارىنى جوقتار، كەرىسىنشە، قوشەمەت پەن ماداققا مالىنىپ جاتادى. ٴبىراق سۇلەيمەن پاتشا ٶمىردىڭ شىندىعىنا نالۋدىڭ ورنىنا، ونى قالاي بار سولاي قابىلداعان ٴجون دەپ بىلگەن (ۋاع. 6:9). كىشىپەيىل بولساق، ٶمىردىڭ جاعىمسىز جاقتارىن قابىلداۋ الدەقايدا وڭايعا تۇسەدى.
كىشىپەيىلدىلىكتى كىدىرتەتىن جاعدايلار
مىنا جاعدايدا كىشىپەيىل بولۋ نەلىكتەن قيىن؟ (11، 12-ابزاستى قاراڭىز) *
11. الدەكىم بىزگە كەڭەس بەرگەندە، ونى قالاي قابىلداعان ٴجون؟
11 كىشىپەيىل ەكەنىمىزدى ٴبىز كۇن سايىن كورسەتە الامىز. قازىر بىرنەشە جاعدايدى قاراستىرايىق. بىرەۋدەن كەڭەس ەستىگەندە. بىرەۋ بىزگە كەڭەس ايتۋعا وقتالسا، دەمەك، ٴبىز ٶزىمىز ويلاعاننان دا ۇلكەن قاتەلىك جاسادىق دەگەن ٴسوز. وندايدا كەڭەستى تىڭداعىمىز كەلمەيتىن شىعار. ونى بەرىپ تۇرعان ادامدى سىناپ-مىنەپ، ٴتىپتى ايتقان مانەرىن ۇناتپايتىن شىعارمىز. ٴبىراق ٴبىز كىشىپەيىل بولساق، كەڭەسكە دۇرىس كوزقاراسپەن قاراي بىلەمىز.
12. ناقىل سوزدەر 27:5، 6 عا ساي، بىزگە كەڭەس بەرگەندە نەگە ريزا بولۋىمىز كەرەك؟ مىسالمەن ٴتۇسىندىرىڭىز.
12 كىشىپەيىل ادامداردىڭ بەرىلگەن كەڭەس ٷشىن العىسى شەكسىز. مۇنى مىناداي مىسالمەن سالىستىرۋعا بولادى: ايتالىق، قاۋىمدا بىرنەشە اداممەن سويلەسىپ بولعان سوڭ، ولاردىڭ بىرەۋى ٴسىزدى بىلايىراق الىپ شىعىپ، تىسىڭىزدە تاماق تۇرىپ قالعانىن ايتادى. ارينە، ٴسىز ٶزىڭىزدى ىڭعايسىز سەزىنەتىن شىعارسىز. ٴبىراق ريزا دا بولاسىز عوي؟! ٴتىپتى ەرتەرەك ايتقاندا عوي دەپ ويلار ەدىڭىز. سول سياقتى باۋىرلاستار بار باتىلدىعىن جيناپ سىزگە قاجەتتى كەڭەس بەرگەندە، كىشىپەيىل جانە ريزا بولۋىمىز كەرەك. ٴبىز سول ادامدى جاۋ ەمەس، دوس دەپ بىلەمىز (ناقىل سوزدەر 27:5، 6 وقىڭىز؛ عال. 4:16).
وزگەلەرگە جاۋاپكەرشىلىكتەر جۇكتەلگەندە نەلىكتەن كىشىپەيىلدىلىك قاجەت؟ (13، 14-ابزاستى قاراڭىز) *
13. وزگەلەر قاۋىمدا جاۋاپكەرشىلىك العاندا، قالاي كىشىپەيىلدىلىك تانىتا الامىز؟
13 وزگەلەرگە جاۋاپكەرشىلىكتەر بەرىلگەندە. «وزگەلەرگە جاۋاپكەرشىلىكتەر بەرىلىپ جاتقاندا، نەگە عانا بۇل جاۋاپكەرشىلىك ماعان بەرىلمەدى ەكەن دەپ ويلايمىن»،— دەيدى دجەيسون ەسىمدى اقساقال. ٴسىز دە وسىلاي ويلاعانسىز با؟ ارينە، جاۋاپكەرشىلىكتەرگە «ۇمتىلۋدىڭ» ەش ابەستىگى جوق (ٴتىم. 1-ح. 3:1). دەسە دە نە ويلايتىنىمىزعا اباي بولعان ٴجون. ويتكەنى بويىمىزدا مەنمەندىك پايدا بولۋى مۇمكىن. مىسالى، ەر باۋىرلاس قاۋىمداعى قانداي دا ٴبىر مىندەتتى «مەن عانا كۇشتى اتقارامىن» دەپ ويلاي باستاۋى مۇمكىن. نەمەسە ٴماسىحشى ايەل كۇيەۋى جايىندا بىلاي ويلاۋى مۇمكىن: «مەنىڭ كۇيەۋىم انا باۋىرلاسقا قاراعاندا بۇل تاپسىرمانى جاقسىراق ورىندار ەدى!» كىشىپەيىل بولساق، ٴبىز وسى سىقىلدى ويلاردان اۋلاق بولامىز.
14. باسقالار جاۋاپكەرشىلىك العاندا مۇساعا قالاي ەلىكتەي الامىز؟
14 باسقالار جاۋاپكەرشىلىك العاندا مۇساعا قالاي ەلىكتەي الاتىنىمىزدى كورەيىك. ول يسرايل حالقىنا جەتەكشى بولعانىن جوعارى باعالادى. ەحوبا مۇسانىڭ اتقارىپ جۇرگەن كەيبىر ٸسىن باسقالارعا بەرگەندە، ول بۇعان قالاي قارادى؟ مۇسا ەش قىزعانعان جوق (مۇس. 4-ج. 11:24—29). ول كىشىپەيىل بولعاندىقتان، وزگە ەر ادامداردىڭ دا حالىققا تورەلىك ايتۋىنا مۇمكىندىك بەردى (مۇس. 2-ج. 18:13—24). سونىڭ ارقاسىندا يسرايلدىكتەرگە قىزمەت ەتەتىن ەرلەر كوبەيىپ، حالىققا ۇزاق ۋاقىت كەزەكتە تۇرۋدىڭ قاجەتى بولمادى. بۇل جاعداي مۇسا ٶزىنىڭ دارەجەسىنەن گورى حالىقتىڭ قامىن كوبىرەك ويلاعانىن كورسەتەدى. نە دەگەن تاماشا ۇلگى! جوعارىدا ايتىلعانداي، ەحوباعا قىزمەت ەتۋگە جارامدى بولۋ ٷشىن ٴبىزدىڭ كىشىپەيىلدىلىگىمىز قابىلەتتەرىمىزدەن ۇستەم بولۋ كەرەك. ويتكەنى «ەحوبا جوعارى بولسا دا، كىشىپەيىل جاندى بايقايدى» (ٴزاب. 138:6).
15. كوپتەگەن باۋىرلاستىڭ جاعدايى قالاي وزگەردى؟
15 جاعدايىمىز وزگەرگەندە. سوڭعى بىرنەشە جىلدا ەحوباعا جىلدار بويى قىزمەت ەتكەن كوپتەگەن باۋىرلاس باسقا قىزمەتكە تاعايىندالدى. مىسالى، 2014-جىلى ۇيىم وبلىستىق باقىلاۋشى دەگەن قىزمەتتى توقتاتتى، سوندىقتان سول قىزمەتتە جۇرگەندەردى باسقا قىزمەتكە اۋىسۋدى سۇرادى. سول جىلدان باستاپ جاڭا تارتىپكە ساي، اۋداندىق باقىلاۋشىلار 70 جاسقا تولعان سوڭ قىزمەتىن توقتاتۋ كەرەك. ال 80 جاسقا تولعان ەر باۋىرلاستار اقساقالدار كەڭەسىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى بولا المايدى. سونىمەن قاتار سوڭعى جىلدارى كوپتەگەن بەتەلدىك تاناپقا ٸزاشار رەتىندە تاعايىندالدى. تاعى بىرەۋلەرى اۋىرىپ قالعاندىقتان، وتباسىنا كومەك كەرەك بولعاندىقتان يا باسقا دا سەبەپتەرمەن ارنايى تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتەرىن توقتاتۋعا ٴماجبۇر بولدى.
16. كوپ باۋىرلاس قالاي جاڭا جاعدايعا بەيىمدەلىپ، كىشىپەيىلدىلىك تانىتتى؟
16 مۇنداي وزگەرىستەر باۋىرلاستارعا وڭاي تيگەن جوق. ولار بۇرىنعى قىزمەتتەرىنە قاتتى باۋىر باسىپ قالعانى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. كوبىسى سول سۇيىكتى قىزمەتتەرىن تالاي جىل اتقارىپ جۇرگەن. كەيبىرى جاڭا قىزمەتتەرىنە ۇيرەنگەنشە ٴبىراز قايعىرىپ ٴجۇردى. الايدا ۋاقىت وتە ولار ۇيرەنىسىپ كەتتى. نەگە؟ ويتكەنى ولار بارىنەن بۇرىن ەحوبانى جاقسى كورەدى. ولار تاعايىندالۋعا نەمەسە ٴبىر دارەجەگە ەمەس، قۇدايعا باعىشتالعاندارىن ەستەرىنەن شىعارمايدى (قول. 3:23). سوندىقتان ولار كىشىپەيىلدىلىكپەن كەز كەلگەن قىزمەتتى اتقارۋعا دايىن. ەحوبا قامدارىن ويلاعاندىقتان، «بار ۋايىمدارىن وعان ارتادى» (پەت. 1-ح. 5:6، 7).
17. قۇداي ٴسوزى نەلىكتەن كىشىپەيىل بولۋعا شاقىرادى جانە ٴسىز نەگە بۇعان ريزاسىز؟
17 كىشىپەيىل بولۋعا شاقىراتىن قۇداي سوزىنە ٴبىزدىڭ العىسىمىز شەكسىز! وسى ٴبىر كوركەم قاسيەتتى جەتىلدىرسەك، بۇل ٶزىمىز ٷشىن دە، وزگەلەر ٷشىن دە يگى. قيىندىقتارمەن كۇرەسۋ دە وڭايعا تۇسەدى. ال ەڭ باستىسى، كوكتەگى اكەمىزگە جاقىنداي تۇسەمىز. ول «اسقاق ٵرى بارىنەن جوعارى» بولعانىنا قاراماستان، وزىنىڭ كىشىپەيىل قىزمەتشىلەرىن جاقسى كورىپ، باعالايتىنى قانداي باقىت! (يشايا 57:15).
45-ٵن جۇرەك تولعانىسى
^ 5-ابزاس كىشىپەيىلدىلىك — بىزگە قاجەت ەڭ ماڭىزدى قاسيەتتەردىڭ ٴبىرى. كىشىپەيىلدىلىك دەگەن نە؟ نەگە كىشىپەيىل بولۋدى ۇيرەنۋىمىز قاجەت؟ جاعدايىمىز وزگەرگەندە نەگە كىشىپەيىلدىلىك تانىتۋ قيىن؟ بۇل ماقالادا وسى ماڭىزدى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن الامىز.
^ 7-ابزاس 1984-جىلى 1-قازاندا جارىق كورگەن «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» (اع.) 21—28 بەتتەرىن قاراڭىز. سونداي-اق 2001-جىلى 1-شىلدەدە شىققان «ەحوبا ماعان سونشالىقتى قايىرىمدىلىق جاساۋدا!» دەگەن ماقالانى دا كورسەڭىز بولادى.
^ 8-ابزاس 3-تاراۋ، 23-ابزاستى قاراڭىز.
^ 53-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: باۋىرلاستىڭ ۇيىندە وتىرعان ەلشى پاۋىل ٶزىن كىشى تۇتىپ، باسقالارمەن ارالاسىپ جاتىر، اراسىندا بالالار دا بار.
^ 57-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: ەر باۋىرلاس جاس باۋىرلاستان كەڭەس ەستىپ جاتىر.
^ 59-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: ەگدە باۋىرلاس قاۋىمدا جاۋاپكەرشىلىگى بار جاس باۋىرلاسقا قىزعانىشپەن قاراپ جاتقان جوق.
