كونە شيىرشىقتىڭ «اشىلۋى»
1970-جىلى ەن-گەديدەن تابىلعان شيىرشىقتا نە جازىلعانى وسى ۋاقىتقا دەيىن جۇمباق بولىپ كەلدى. ٴبىراق D-3 سكانەرلەۋ تەحنولوگياسىنىڭ ارقاسىندا وندا مۇسانىڭ 3-جازباسىنىڭ ٴبىر بولىگى جازىلعانى، ٴتىپتى قۇدايدىڭ دارا ەسىمى كەزدەسەتىنى انىقتالدى
1970-جىلى ارحەولوگتار يزرايلدىڭ ەن-گەدي دەگەن جەرىنەن، ٶلى تەڭىزدىڭ باتىس جاعالاۋىنان ٴبىر شيىرشىق تاپتى. شامامەن بەسىنشى عاسىردا بۇل جەرگە جاۋ شاپقاندا، ونداعى ٴماجىلىسحانا ورتەنىپ كەتكەن ەدى. شيىرشىق سول ٴماجىلىسحانانىڭ قازبا جۇمىستارى بارىسىندا تابىلدى. شيىرشىق كۇيىپ كەتكەندىكتەن، ونى وقىماق تۇگىلى اشۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. D-3 سكانەرلەۋ تەحنولوگياسىنىڭ ارقاسىندا وراتىلعان شيىرشىقتى «اشۋ» مۇمكىن بولدى. زاماناۋي كومپيۋتەرلىك باعدارلامانىڭ كومەگىمەن شيىرشىقتىڭ ٴماتىنى دە كورىندى.
سكانەر نەنى كورسەتتى؟ الگى شيىرشىق كيەلى كىتاپتىڭ ٴبىر بولىگى ەكەن. وندا مۇسانىڭ 3-جازباسىنىڭ العاشقى تارماقتارى جازىلىپتى. تارماقتاردا ەۆرەيشە تەتراگرامماتونمەن جازىلعان قۇداي ەسىمى كەزدەسەدى. شيىرشىق ب.ز. 50-جىلى مەن ب.ز. 400-جىلى ارالىعىندا جازىلسا كەرەك. ولاي بولسا، بۇل شيىرشىق كۋمران قولجازبالارىنان كەيىنگى ەڭ كونە قولجازبا بولىپ تابىلادى. كوپكە تانىمال ٴبىر گازەتكە ساي، شامامەن ب.ز.ب. 100-جىلعى ٶلى تەڭىز شيىرشىقتارىنىڭ (كۋمران) جانە شامامەن ب.ز. 930-جىلعى الەپپو كودەكسىنىڭ اراسىندا مىڭ جىلدىق ٷزىلىس بولعان. ال ەن-گەديدەن تابىلعان مۇسانىڭ 3-جازباسىن قامتيتىن شيىرشىقتى وقي العان سوڭ، بۇل ٷزىلىس قىسقاردى («The Jerusalem Post»). مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ەن-گەدي شيىرشىعىنىڭ «اشىلۋى» ٴبىر جايتتى ايقىن ەتتى: تاۋراتتىڭ ٴماتىنى «مىڭ جىلدان اسا ۋاقىت بويى وزگەرىسسىز ساقتالعان، وعان كوشىرمەشىلەردىڭ قاتەلەرى ەنبەگەن».