51-زەرتتەۋ ماقالاسى
ەحوبانى جاقسى تانيسىز با؟
«ەسىمىڭدى بىلەتىندەر ٶزىڭدى مەدەت تۇتادى، ٶزىڭدى ىزدەگەندەردى سەن ەشقاشان تاستامايسىڭ، ۋا، ەحوبا» (ٴزاب. 9:10).
56-ٵن شىندىق جولىن تاڭدا
اڭداتپا *
1، 2. انگەليتونىڭ مىسالىنان كورگەنىمىزدەي، ٵرقايسىسىمىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
ٴسىز ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ وتباسىندا ٶسىپ-ەرجەتتىڭىز بە؟ ٴبىراق اتا-اناڭىز ەحوبامەن دوس بولعاندىقتان عانا، ٴسىز دە ونىمەن دوس بولىپ كەتپەيتىنىڭىزدى ۇمىتپاڭىز. اتا-انامىز قۇدايعا قىزمەت ەتسىن-ەتپەسىن، ٵرقايسىسىمىز ەحوبامەن ٶزىمىز دوس بولۋىمىز كەرەك.
2 انگەليتو ەسىمدى ٴبىر ەر باۋىرلاستىڭ مىسالىنا دەن قويايىق. ول كۋاگەرلەر وتباسىندا ەرجەتەدى. ٴبىراق ٴجاسوسپىرىم كەزىندە ول ٶزىن ەحوباعا جاقىن سەزىنبەيدى. ول بىلاي دەيدى: «مەن وتباسىم نە ىستەسە، سونى ىستەگىم كەلگەندىكتەن عانا ەحوباعا قىزمەت ەتەتىنمىن». ٴبىراق ول كەيىن قۇداي ٴسوزىن وقۋعا، وقىعانى جايلى ويلانۋعا كوبىرەك ۋاقىت جۇمساپ، ەحوباعا ٴجيى دۇعا ەتە باستايدى. بۇنىڭ ناتيجەسى قانداي بولدى؟ «اياۋلى اكەم ەحوباعا جاقىن بولۋدىڭ جالعىز جولى — ونى جاقىننان تانىپ-ٴبىلۋ ەكەنىن ٴتۇسىندىم»،— دەيدى انگەليتو. بۇل مىسالدان كەيىن مىناداي ماڭىزدى سۇراقتار تۋىندايدى: ەحوبانى جاي عانا تانۋ مەن ونى جاقسى ٴبىلۋدىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟ ەحوبانى قالاي جاقىننان تانىپ-بىلە الامىز؟
3. ەحوبانى جاي عانا ٴبىلۋ مەن ونى جاقسى تانۋدىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟
3 ەگەر ادام قۇدايدىڭ ەسىمىن بىلسە، ونىڭ ىستەگەن كەيبىر ىستەرى مەن ايتقان سوزدەرىمەن تانىس بولسا، ول ادامدى ەحوبا جايلى بىلەدى دەي الامىز. ٴبىراق ەحوبانى جاقسى بىلۋگە بۇدان دا كوپ نارسە كىرەدى. ٴبىز ەحوبا مەن ونىڭ تاماشا قاسيەتتەرى تۋرالى بىلۋگە ۋاقىتىمىزدى اياماۋىمىز كەرەك. سول كەزدە عانا قانداي دا ٴبىر نارسەنى ىستەۋگە يا ايتۋعا وعان نە تۇرتكى بولعانىن تۇسىنە باستايمىز. ال بۇل ويىمىز بەن شەشىمدەرىمىز، ٸس-ارەكەتىمىز وعان ۇنامدى ما، جوق پا، — سونى انىقتاۋعا كومەكتەسەدى. ەحوبانىڭ بىزگە قاتىستى ەركىن تۇسىنگەننەن كەيىن، بىلگەندەرىمىزگە قاراي ارەكەت ەتۋىمىز كەرەك.
4. كيەلى كىتاپتاعى مىسالداردى قاراستىرعانىمىزدىڭ پايداسى قانداي؟
4 ەحوباعا قىزمەت ەتكىمىز كەلگەندە، كەيبىرەۋلەر ٴبىزدى مازاق ەتۋى مۇمكىن. ال ونىڭ حالقىمەن ارالاسا باستاعانىمىزدا، ودان دا قاتتى قارسىلىققا كەزىگۋىمىز مۇمكىن. الايدا ەحوباعا سەنىم ارتساق، ول ٴبىزدى ەشقاشان تاستامايدى. وسىلاي ٴبىز قۇدايمەن دوستىعىمىزدىڭ ىرگەسىن قالايمىز ٵرى بۇل دوستىق ماڭگىگە جالعاسادى. ەحوبانى سونشالىقتى جاقسى ٴبىلۋ مۇمكىن بە؟ ٴيا، مۇمكىن! بۇعان — مۇسا مەن ٴداۋىت پاتشانىڭ ٶمىرى دالەل. وسى جۇمىر باستى پەندەلەردىڭ ٸس-ارەكەتتەرىن قاراستىرا وتىرىپ، مىنا سۇراقتاردىڭ جاۋابىن بىلەمىز: ولار ەحوبانى قالاي تانىپ-بىلگەن؟ ولاردىڭ مىسالىنان نە ۇيرەنەمىز؟
مۇسا «كوزگە كورىنبەيتىن تۇلعانى» كوردى
5. مۇسا نەنى تاڭدادى؟
5 مۇسا قۇدايعا قىزمەت ەتۋدى تاڭدادى. شامامەن 40 جاسىندا مۇسا «پەرعاۋىن قىزىنىڭ ۇلى» دەپ تانىلۋدان گورى، قۇدايدىڭ حالقىمەن بىرگە بولۋدى ٴجون كوردى (ەۆر. 11:24). ول جوعارى دارەجەسىنەن دە باس تارتتى. سونداي-اق پەرعاۋىننىڭ قاھارىنا ۇشىرايتىنىن بىلسە دە، مىسىردا قۇل بولىپ جۇرگەن يسرايلدىكتەردىڭ جاعىنا شىقتى. ال پەرعاۋىن قۇدىرەتتى بيلەۋشى ەدى، ٵرى مىسىرلىقتار ونى قۇدايداي كورەتىن. بۇدان مۇسانىڭ سەنىمى وتە مىقتى بولعانىن كورەمىز. ول ەحوباعا سەنىم ارتقان. وسىنداي سەنىمىنىڭ ارقاسىندا ول ەحوبامەن ٶمىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن جاقىن دوس بولدى (ناق. س. 3:5).
6. مۇسانىڭ مىسالىنان نە تۇيەمىز؟
6 بۇدان قانداي ساباق الامىز؟ مۇسا سياقتى، ٴبىز دە ەحوباعا قىزمەت ەتىپ، ونىڭ حالقىنىڭ اراسىندا بولامىز با، جوق پا — سونى شەشىپ الۋىمىز كەرەك. بالكىم، بىزگە دە قانداي دا ٴبىر قۇرباندىقتارعا بارۋعا تۋرا كەلەر نە ەحوبانى بىلمەيتىندەردىڭ قارسىلىعىنا ۇشىرارمىز. الايدا كوكتەگى اكەمىزگە سەنىم ارتساق، ونىڭ قولداۋىنان كەندە قالمايمىز!
7، 8. مۇسا نە ىستەۋدى دوعارمادى؟
7 مۇسا ەحوبانىڭ قاسيەتتەرى جايلى ٴبىلۋدى دوعارماي، ونىڭ ەركىن ورىنداي بەردى. مىسالى، ەحوبا مۇساعا يسرايلدىكتەردى قۇلدىقتان الىپ شىعۋدى تاپسىرعاندا، ول وزىنە سەنىمسىز بولدى، ٵرى ەحوباعا بۇل ٸس قولىنان كەلمەيتىنىن قايتا-قايتا ايتتى. سول كەزدە قۇداي كومەك بەرۋ ارقىلى وعان شىن جانى اشيتىنىن كورسەتتى (مۇس. 2-ج. 4:10—16). سونىڭ ارقاسىندا مۇسا پەرعاۋىنعا قاھارلى ۇكىمدى جەتكىزە الدى. كەيىن قۇداي ٶز حالقىن قۇتقارىپ، پەرعاۋىن مەن ونىڭ اسكەرىن قىزىل تەڭىزدە جويعاندا، مۇسا ەحوبانىڭ قۇدىرەتتى قولىن كوردى (مۇس. 2-ج. 14:26—31؛ ٴزاب. 136:15).
8 مۇسا يسرايلدىكتەردى مىسىردان الىپ شىققاننان كەيىن، حالىق قايتا-قايتا كۇڭكىلدەي بەردى. سوندا مۇسا ەحوبانىڭ ٶز حالقىنا اسقان شىدامدىلىق تانىتقانىنا كۋا بولدى (ٴزاب. 78:40—43). سونىمەن قاتار ەحوبا مۇسانىڭ وتىنىشىنە قۇلاق اسىپ، ويىن وزگەرتكەندە، مۇسا ەحوبانىڭ كىشىپەيىلدىلىگىن كوردى (مۇس. 2-ج. 32:9—14).
9. ەۆرەيلەرگە 11:27 گە ساي، مۇسا مەن ەحوبانىڭ قارىم-قاتىناستارى قانداي بولعان؟
9 مىسىردان شىققاننان كەيىن مۇسانىڭ ەحوبامەن قارىم-قاتىناسى ودان دا جاقىن بولىپ كەتتى. جاقىن بولعانى سونشا، ول كوكتەگى اكەسىن كورىپ تۇرعانداي بولعان (ەۆرەيلەرگە 11:27 وقىڭىز). كيەلى كىتاپتا: «ەحوبا مۇسامەن ادامدار ٴبىر-بىرىمەن سويلەسەتىندەي بەتپە-بەت سويلەسەتىن»،— دەلىنگەن (مۇس. 2-ج. 33:11).
10. ەحوبانى جاقسى تانۋ ٷشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
10 بۇدان قانداي ساباق الامىز؟ ەحوبانى جاقسى تانىپ-ٴبىلۋ ٷشىن، ونىڭ قاسيەتتەرىن بىلۋدەن بولەك، ەركىن دە ورىنداۋىمىز كەرەك. ەحوبانىڭ بۇگىندەگى ەركى — «ٵرتۇرلى ادامداردىڭ قۇتقارىلعانى جانە شىندىق جايلى تۋرا ٴبىلىم العانى» (ٴتىم. 1-ح. 2:3، 4). قۇدايدىڭ ەركىن ورىنداۋدىڭ ٴبىر جولى — وزگەلەرگە ەحوبا جايلى ٴتالىم بەرۋ.
11. وزگەلەرگە ەحوبا جايلى ۇيرەتكەندە، قالاي ونى جاقىننان تاني تۇسەمىز؟
11 وزگەلەرگە ەحوبا جايلى ۇيرەتكەن سايىن، ٶزىمىز دە ونى جاقسىراق تاني تۇسەمىز. مىسالى، ەحوبا بىزگە اقجۇرەكتى ادامداردى تابۋعا كومەكتەسكەندە، ونىڭ جاناشىرلىعىن كورەمىز (جوح. 6:44؛ ەل. ٸس. 13:48). كيەلى كىتاپتى زەرتتەپ جۇرگەندەر جامان ادەتتەرىنەن ارىلىپ، جاڭا بولمىسقا يە بولعاندا، قۇداي سوزىنىڭ قۇدىرەتىنە كۋا بولامىز (قول. 3:9، 10). سونداي-اق ۋاعىزدايتىن اۋماعىمىزداعى ادامدارعا ٶزى جايلى ٴبىلىم الۋعا جانە قۇتقارىلۋعا قايتا-قايتا مۇمكىندىك بەرىپ جاتقانىنان ەحوبانىڭ شىدامدىلىعىن كورەمىز (ريم. 10:13—15).
12. مۇسانىڭ 2-جازباسى 33:13 تە جازىلعانداي، مۇسا ەحوبادان نە سۇرادى جانە نەگە؟
12 مۇسا ەحوبامەن دوستىعىن قاتتى باعالاعان. ول قۇدايدىڭ اتىنان كەرەمەتتەر جاساسا دا، ەحوبادان ونى جاقسىراق تانىپ-بىلۋگە كومەكتەسۋىن ٶتىندى (مۇسانىڭ 2-جازباسى 33:13 وقىڭىز). بۇل كەزدە مۇسانىڭ جاسى 80 نەن اسىپ كەتكەن ەدى. سوندا دا ول سۇيىسپەنشىلىگى مول كوكتەگى اكەسى جايلى ٵلى دە كوپ ٴبىلۋى كەرەكتىگىن تۇسىنگەن.
13. قۇدايمەن دوستىعىمىزدى باعالايتىنىمىزدى قالاي كورسەتەمىز؟
13 بۇدان قانداي ساباق الامىز؟ ەحوباعا قانشا ۋاقىت قىزمەت ەتپەيىك، ونىمەن قارىم-قاتىناسىمىزدى ٵردايىم باعالاۋىمىز كەرەك. قۇدايمەن دوستىعىمىزدى باعالايتىنىمىزدى كورسەتۋدىڭ ٴبىر جولى — ونىمەن دۇعادا سويلەسۋ.
14. قۇدايدى جاقىننان تانۋ ٷشىن نەگە دۇعا ەتكەن ماڭىزدى؟
14 بىرەۋمەن جاقىن دوس بولعىمىز كەلسە، ونىمەن ٴجيى سويلەسۋىمىز كەرەك. سول سياقتى، قۇدايعا جاقىن بولۋ ٷشىن دە وعان ٴجيى دۇعا ەتۋىمىز قاجەت، ٵرى ىشكى ويلارىمىز بەن سەزىمدەرىمىزدى اشىق ايتۋدان قىسىلماۋىمىز كەرەك (ەفەس. 6:18). تۇركيادا تۇراتىن كريستا ەسىمدى ايەل باۋىرلاس بىلاي دەيدى: «ەحوباعا جان دۇنيەمدى اقتارىپ دۇعا ەتكەن سايىن جانە ونىڭ كومەگىن سەزىنگەن سايىن، وعان دەگەن ماحابباتىم مەن سەنىمىم ارتا تۇسەدى. ەحوبانىڭ دۇعالارىما جاۋاپ بەرىپ جاتقانىن كورگەنىم، وعان اكەم ٵرى دوسىم رەتىندە قاراۋعا كومەكتەستى».
ەحوبانىڭ كوڭىلىنەن شىققان ادام
15. ەحوبا ٴداۋىت جايلى نە دەگەن؟
15 ٴداۋىت پاتشا ەحوبا قۇدايعا باعىشتالعان حالىقتىڭ اراسىندا دۇنيەگە كەلدى. الايدا ول ەحوباعا وتباسى عيبادات ەتكەندىكتەن عانا عيبادات ەتپەدى. ونىڭ قۇدايمەن جەكە قارىم-قاتىناسى بولدى جانە ەحوبا ونى ەرەكشە جاقسى كوردى. ەحوبانىڭ ٶزى ٴداۋىت جايلى «كوڭىلىمنەن شىعاتىن ادام» دەگەن (ەل. ٸس. 13:22). ٴداۋىت قالاي ەحوباعا وسىنشالىقتى جاقىن بولىپ كەتتى؟
16. جاراتىلىستارعا قاراپ، ٴداۋىت ەحوبا جايلى نە بىلگەن؟
16 ٴداۋىت ەحوبا جايلى جاراتىلىستاردان ٴبىلدى. بوزبالا كەزىندە ٴداۋىت اكەسىنىڭ قويلارىن باققاندىقتان، كوپ ۋاقىتىن دالادا وتكىزەتىن. سوندىقتان دا ول ەحوبانىڭ قولىنان شىققان تۋىندىلار جايلى ويلانا باستاسا كەرەك. مىسالى، ٴداۋىت تۇنگى اسپانعا كوز تىككەندە، تەك جۇلدىزداردى عانا ەمەس، ولاردى جاراتقان جاراتۋشىنىڭ قاسيەتتەرىن دە كورە بىلگەن. ول: «زاڭعار كوك قۇدايدىڭ سالتاناتىن جاريالايدى، اسپان الەمى ونىڭ ىستەرىن ايتىپ جار سالادى»،— دەپ جازدى (ٴزاب. 19:1، 2). ٴداۋىت ادامداردىڭ قالاي جاراتىلعانى تۋرالى ويلانعاندا، ەحوبانىڭ وتە دانا ەكەنىنە كوزى جەتكەن (ٴزاب. 139:14). ال ەحوبانىڭ عالامات ىستەرى جايلى وي جۇگىرتكەندە، ول ەحوبانىڭ الدىندا ٶزىنىڭ قانشالىقتى كىشكەنتاي ەكەنىن تۇسىنگەن (ٴزاب. 139:6).
17. جاراتىلىستار تۋرالى ويلانعاننىڭ قانداي پايداسى بار؟
17 بۇدان قانداي ساباق الامىز؟ جاراتىلىستارعا قاراپ تامسانىڭىز. ەحوبانىڭ جاراتقان اسەم الەمىنە قاراپ، ونى قىزىقتاۋعا ۋاقىت ٴبولىڭىز. كۇندەلىكتى ومىردە اينالاداعى وسىمدىكتەرگە، جانۋارلار مەن ادامدارعا قاراپ، ولاردان ەحوبا جايلى نە بىلەمىن دەپ ويلانىڭىز. سوندا ٵر كۇنىڭىز سۇيىكتى اكەڭىز ەحوبا جايلى بىلىمگە تولى بولادى (ريم. 1:20). سونداي-اق كۇن سايىن وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىڭىز ارتقان ۇستىنە ارتا تۇسەدى.
18. ٴزابۇردىڭ 18-تاراۋىنان كورگەنىمىزدەي، ٴداۋىت نەنى تۇسىنگەن؟
18 ٴداۋىت وزىنە ەحوبانىڭ كومەكتەسىپ جاتقانىن تۇسىنگەن. مىسالى، ٴداۋىت اكەسىنىڭ وتارىن ارىستان مەن ايۋدان قورعاعاندا، سول جىرتقىش اڭداردى ولتىرۋگە كۇش بەرگەن ەحوبا ەكەنىن بىلگەن. الىپ عولياتتى سۇلاتىپ سالعاندا دا ەحوبانىڭ كومەگىن انىق كورگەن (سام. 1-ج. 17:37). سونداي-اق ٸشتار پاتشا ساۋلدان قاشىپ جۇرگەندە دە جانىن ساقتاپ قالعان ەحوبا ەكەنىن تۇسىنگەن (ٴزاب. 18، كىرىسپە). ەگەر ٴداۋىت وركوكىرەك بولعاندا «ٴبارىن ٶزىم ىستەدىم» دەپ ويلاۋى مۇمكىن ەدى. ٴبىراق ول كىشىپەيىل بولعان، سوندىقتان ومىرىندە ەحوبانىڭ قولىن كورە بىلگەن (ٴزاب. 138:6).
19. ٴداۋىتتىڭ مىسالىنان قانداي ساباق الامىز؟
19 بۇدان قانداي ساباق الامىز؟ ٴبىز ەحوبادان كومەك سۇراپ قانا قويماي، ونىڭ قاشان جانە قالاي كومەك بەرگەنىن دە اڭعارا ٴبىلۋىمىز كەرەك. كىشىپەيىل بولساق، بارلىق نارسەنى ٶز كۇشىمىزبەن جاساي المايتىنىمىزدى جانە قولىمىزدان كەلمەيتىن ىستەردى ەحوبانىڭ كومەگىمەن عانا ىستەي الاتىنىمىزدى تۇسىنەمىز. ەحوبانىڭ كومەگىن كورگەن سايىن، ونىمەن اراقاتىناسىمىز دا بەرىك بولا تۇسەدى. فيدجيدا تۇراتىن ايزەك باۋىرلاس وسى سوزدەردىڭ راستىعىنا كوز جەتكىزگەن. ەحوباعا جىلدار بويى قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان ول بىلاي دەيدى: «ويلاپ قاراسام، ەحوبا ماعان ٵردايىم كومەكتەسىپ كەلگەن ەكەن. سوناۋ كيەلى كىتاپتى زەرتتەي باستاعاننان كۇنى بۇگىنگە دەيىن. سوندىقتان دا مەن ٷشىن ەحوبا — ٴتىرى تۇلعا».
20. نەلىكتەن ٴداۋىت ەحوبامەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولعان جانە بۇدان نە ۇيرەنەمىز؟
20 ٴداۋىت ەحوبانىڭ قاسيەتتەرىنە ەلىكتەگەن. ەحوبا ٴبىزدى ٶزىنىڭ قاسيەتتەرىنە ەلىكتەي الاتىنداي ەتىپ جاراتقان (مۇس. 1-ج. 1:26). ەحوبانىڭ قاسيەتتەرى جايلى بىلە تۇسكەن سايىن، وعان كوبىرەك ەلىكتەي الامىز. ٴداۋىت تە كوكتەگى اكەسى ەحوبانى جاقسى بىلگەن. سوندىقتان وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناسىندا وعان ەلىكتەي العان. ٴبىر مىسال كەلتىرەيىك. ٴداۋىت بارسابيامەن نەكە ادالدىعىن بۇزىپ، ونىڭ كۇيەۋىن ولتىرتكەندە، ەحوباعا قارسى كۇنا جاسادى (سام. 2-ج. 11:1—4، 15). ٴبىراق ەحوبا وعان مەيىرىمدىلىك تانىتۋدى ۇيعاردى، ويتكەنى ٴداۋىتتىڭ ٶزى تالاي رەت باسقالارعا مەيىرىمدىلىك تانىتقان ەدى. ەحوبامەن وسىنداي جاقسى قارىم-قاتىناستا بولعاندىقتان، ول يسرايل حالقىنىڭ ەڭ سۇيىكتى پاتشالارىنىڭ ٴبىرى بولدى جانە ەحوبا ونى باسقا پاتشالار ٷشىن ۇلگى ەتتى (پات. 1-ج. 15:11؛ پات. 2-ج. 14:1—3).
21. ەفەستىكتەرگە 4:24 پەن 5:1 گە ساي، قۇدايعا ەلىكتەۋدىڭ قانداي پايداسى بار؟
21 بۇدان قانداي ساباق الامىز؟ ٴبىز «قۇدايعا ەلىكتەۋىمىز» كەرەك. بۇلاي ەتكەنىمىز وزىمىزگە پايدالى، بۇعان قوسا قۇدايدى ودان سايىن تاني تۇسەمىز. قۇدايعا قاراپ بوي تۇزەسەك، ونىڭ بالالارى ەكەنىمىزدى پاش ەتەمىز (ەفەستىكتەرگە 4:24؛ 5:1 وقىڭىز).
ەحوبانى تانىپ-بىلە بەرىڭىز
22، 23. ەحوبا جايلى بىلگەندەرىمىزدى ومىرىمىزدە قولدانساق، ناتيجەسى قانداي بولادى؟
22 بايقاعانىمىزداي، ەحوبا ٶزى جايلى شىندىقتى جاراتىلىستارى مەن كيەلى كىتاپ ارقىلى اشادى. بۇل بىرەگەي كىتاپ مۇسا مەن ٴداۋىت سياقتى قۇدايدىڭ ادال قىزمەتشىلەرىنىڭ مىسالدارىنا تولى. ٴبىز ولاردان ۇلگى-ونەگە الا الامىز. ەحوبا ٶز تاراپىنان ارەكەت ەتتى. ٴبىز دە ٶز تاراپىمىزدان ارەكەت ەتىپ، ونى تانۋ ٷشىن قولىمىزدان كەلگەننىڭ ٴبارىن ىستەي بەرەيىك.
23 ٴبىز ەحوبانى تانىپ-ٴبىلۋدى ەشقاشان توقتاتپايمىز (ۋاع. 3:11). ونى قانشالىقتى بىلەتىنىمىزدەن گورى، بىلگەنىمىزدى ومىرىمىزدە قولدانعانىمىز ماڭىزدى. وسىلاي ەتسەك ٵرى سۇيىسپەنشىلىگى مول اكەمىزگە ەلىكتەسەك، ول بىزگە جاقىنداي تۇسەدى (جاق. 4:8). قۇداي ٶز ٴسوزى ارقىلى ونى تانىپ-بىلگىسى كەلەتىندەردى ەش تاستامايتىنىن ۋادە ەتەدى.
80-ٵن «ٴدامىن تاتىڭدار دا، ەحوبانىڭ ىزگىلىگىنە كوز جەتكىزىڭدەر»
^ 5-ابزاس كوپ ادام قۇدايدىڭ بار ەكەنىنە سەنگەنىمەن، ونى جاقسى تانىمايدى. ەحوبانى تانىپ-ٴبىلۋ دەگەنىمىز نە جانە مۇسا مەن ٴداۋىت پاتشادان ەحوبامەن دوس بولۋ جايلى نەنى ۇيرەنەمىز؟ بۇل ماقالا وسى جايلى بولماق.
