وقىرمان ساۋالدارى
ياھۋديلەردىڭ عيباداتحاناسىندا كىمدەر ساقشى بولعان؟ ولاردىڭ مىندەتىنە نە كىرگەن؟
ٴدىني قىزمەتكەر بولماعان كەيبىر لەۋىلىكتەر ساقشى سياقتى مىندەتتەر اتقارعان. ولاردىڭ ۇستىنەن عيباداتحانانىڭ باس ساقشىسى قارايتىن. ياھۋدي جازۋشىسى فيلون ساقشىلاردىڭ قىزمەتىن بىلاي سۋرەتتەگەن: «سول لەۋىلىكتەردىڭ كەيبىرى عيباداتحاناعا كىرەتىن قاقپالاردى كۇزەتكەن. ال وزگەلەرى قاسيەتتى ورىننىڭ الدىندا تۇرعان. ولار قاسيەتتى ورىنعا كىرۋگە بولمايتىن ادامداردىڭ سول جەرگە ادەيى نە بايقاۋسىزدا كىرىپ كەتپەۋىن قاداعالاعان. كەيبىر ساقشىلار عيباداتحانانى اينالىپ كۇزەتىپ جۇرگەن. ولار ٴبىر-ٴبىرىن الماستىرىپ، كۇنى-ٴتۇنى عيباداتحانانى قاراۋىلدايتىن بولعان».
بۇل ساقشىلار جوعارعى كەڭەستىڭ قاراماعىندا بولاتىن. ريمدىكتەر تەك وسى ساقشىلارعا عانا قارۋ ۇستاۋعا رۇقسات بەرگەن.
يواحيم يەرەمياس دەگەن عالىم بىلاي دەپ تۇسىندىرەدى: «ساقشىلار يسانى تۇتقىنداعان كەزدە، يسا ولاردان عيباداتحانادا ٴتالىم بەرىپ جۇرگەندە نەگە ۇستاماعاندارىن سۇرايدى (مات. 26:55). ەگەر سول ساقشىلار عيباداتحانانىڭ ساقشىلارى بولماعاندا، يسا ولاردان بۇلاي سۇراماس ەدى». يواحيم يەرەمياس يسانى بۇعان دەيىن دە تۇتقىنداعىسى كەلگەن ساقشىلار سول عيباداتحانا ساقشىلارى بولعان دەپ پايىمدايدى (جوح. 7:32، 45، 46). كەيىنىرەك جوعارعى كەڭەس عيباداتحانانىڭ باس ساقشىسى مەن وزگە ساقشىلاردى ەلشىلەردى الىپ كەلۋگە جىبەرەدى. ەلشى پاۋىلدى عيباداتحانادان سۇيرەپ شىعارعان دا سول عيباداتحانا ساقشىلارى بولسا كەرەك (ەل. ٸس. 4:1—3؛ 5:17—27؛ 21:27—30).