51-زەرتتەۋ ماقالاسى
اقتالاتىن ۇمىتىڭىزگە قۋانىڭىز
«بۇل ٷمىت اقتالماي قالمايدى» (ريم. 5:5).
142-ٵن ٷمىتىمىز جالىنداي بەرسىن
اڭداتپا a
1. نەگە ىبىرايىمنىڭ ٷمىتى بەرىك بولعان دەي الامىز؟
ەحوبا دوسى ىبىرايىمعا ونىڭ ۇرپاعى ارقىلى جەر بەتىندەگى بارلىق حالىقتارعا باتاسى قوناتىنىن ۋادە ەتكەن بولاتىن (مۇس. 1-ج. 15:5؛ 22:18). قۇدايعا دەگەن سەنىمى بەرىك بولعاندىقتان، بۇل ۋادەنىڭ جۇزەگە اساتىنىنا ىبىرايىم ەش كۇماندانبادى. ٴبىراق ارادا جىلدار ٶتىپ، ىبىرايىم 100 گە، ال ايەلى 90 عا كەلدى جانە سول ۋاقىتقا دەيىن ەكەۋى بىردە-ٴبىر بالا سۇيمەدى (مۇس. 1-ج. 21:1—7). دەسە دە كيەلى كىتاپتا: «[ىبىرايىم] كوپتەگەن حالىقتاردىڭ ٴتۇپ اتاسى بولاتىنىنا ٷمىتىن ۇزبەي سەنە بەردى»،— دەلىنگەن (ريم. 4:18). بىلەتىنىمىزدەي، تۇبىندە ىبىرايىمنىڭ ٷمىتى اقتالدى. ويتكەنى كوپتەن كۇتكەن ۇلى ىسقاق دۇنيەگە كەلىپ، ول اكە اتاندى. ەحوبانىڭ ۋادەسى ٴبارىبىر ورىندالاتىنىنا ىبىرايىم نە ٷشىن سەنىمدى بولدى؟
2. ەحوبا ٶز ۋادەسىن ورىندايتىنىنا ىبىرايىم نەگە سەنىمدى بولدى؟
2 ىبىرايىم ەحوبانى وتە جاقسى بىلگەندىكتەن، ول «ٶز ۋادەسىن ورىنداي الاتىنىنا كامىل سەنگەن» (ريم. 4:21). ىبىرايىمنىڭ سەنىمىن كورىپ، ەحوبا ونى ىقىلاسىنا بولەدى جانە ٵدىل ادام دەپ تاپتى (جاق. 2:23). ريمدىكتەرگە 4:18 دەن كورەتىنىمىزدەي، ىبىرايىمنىڭ سەنىمى مەن ٷمىتى قاتار جۇرگەن. قازىر ريمدىكتەرگە 5-تاراۋدى تالداپ، ەلشى پاۋىل ٷمىت جايلى نە دەگەنىن كورەيىك.
3. پاۋىل ٷمىت جايلى نە ايتقان؟
3 پاۋىل ٷمىتىمىز مىندەتتى تۇردە اقتالاتىنىنا نەگە سەنىمدى بولا الاتىنىمىزدى تۇسىندىرگەن (ريم. 5:5). سونداي-اق ول ٷمىت ٶسىپ، مولاياتىنىن كورسەتكەن. ريمدىكتەرگە 5:1—5 تارماقتاردان بۇل پروسەسس قالاي جۇرەتىنىن وقىعاندا، ٶزىڭىز جايلى ويلانىڭىز. سوندا ۋاقىت وتكەن سايىن ٷمىتىڭىزدىڭ مولايىپ جاتقانىن كورىپ تاڭعالارسىز. سونداي-اق بۇل تالقىلاۋدا ٴبىز ٷمىتىمىز قازىرگىدەن دە بەرىك بولا ٴتۇسۋ ٷشىن نە ىستەۋىمىز كەرەكتىگىن كورەمىز. ٴبىراق، الدىمەن، پاۋىل «اقتالماي قالمايتىن ٷمىت» دەپ نەنى ايتقانىن قاراستىرايىق.
كەرەمەت ٷمىتىمىز
4. ريمدىكتەرگە 5:1، 2 دە نە جايلى ايتىلعان؟
4 ريمدىكتەرگە 5:1، 2 وقىڭىز. پاۋىل بۇل سوزدەرىن ريمدەگى قاۋىمعا جازعان. ونداعى باۋىرلاستار ەحوبا مەن يسا تۋرالى ٴبىلىم الىپ، سەنىم دامىتىپ، ٴماسىحشى بولعان. سوندىقتان قۇداي ولاردى «سەنىمدەرى ارقىلى ٵدىل دەپ جاريالادى» جانە كيەلى رۋحپەن مايلادى. وسىلاي بۇل ماسىحشىلەر كەرەمەت ۇمىتكە يە بولدى.
5. مايلانعانداردىڭ ٷمىتى قانداي؟
5 ەلشى پاۋىل كەيىن ەفەستەگى ماسىحشىلەرگە حات جازعاندا، قۇداي مايلانعاندارعا قانداي ٷمىت بەرگەنىن ايتتى. ولار «قاسيەتتىلەرگە ارنالعان مۇراعا» يە بولماق ەدى (ەفەس. 1:18). ال قولوستىقتارعا ارنالعان حاتىندا پاۋىل «وزدەرىڭ ٷشىن كوكتە ساقتاۋلى تۇرعان ٷمىت» دەپ، مايلانعانداردىڭ ٷمىتى قاي جەردە ورىندالاتىنىن كورسەتتى (قول. 1:4، 5). ەندەشە، مايلانعان ماسىحشىلەردىڭ ٷمىتى — كوكتەگى ماڭگىلىك ومىرگە قايتا ٴتىرىلىپ، سول جەردە ماسىحپەن بىرگە بيلىك ەتۋ (سال. 1-ح. 4:13—17؛ ايان 20:6).
ف. فرەنس باۋىرلاس مايلانعاندار ٶز ۇمىتتەرىنە تولىقتاي سەنىمدى ەكەنىن ٴبىلدىردى (6-ابزاستى قاراڭىز)
6. ٴبىر مايلانعان ەر باۋىرلاس ٷمىتى جايلى نە دەگەن؟
6 مايلانعان ماسىحشىلەر وزدەرىنىڭ ۇمىتتەرىن جوعارى باعالايدى. سولاردىڭ ٴبىرى فرەدەريك فرەنس باۋىرلاس بىلاي دەگەن ەدى: «ٴبىزدىڭ ٷمىتىمىز شىنايى. كىشكەنە وتارعا جاتاتىن 144000 نىڭ ٴارقايسىسىنىڭ ٷمىتى تولىعىمەن اقتالادى، ٴتىپتى ولار ەشقاشان ويلاماعان دەڭگەيدە اقتالادى». ەحوباعا تالاي جىل ادال قىزمەت ەتكەن فرەنس باۋىرلاس 1991-جىلى بىلاي دەدى: «ۇمىتىمىزگە دەگەن ريزاشىلىعىمىز تيتتەي دە ازايعان ەمەس. قايتا، جىل وتكەن سايىن ونىڭ قۇنى ارتا ٴتۇستى. بۇل سي — ٴتىپتى ميلليون جىل كۇتۋ كەرەك بولسا دا، سوعان تۇراتىن سي. قازىر مەن وسى ٷمىتىمدى بۇرىنعىدان دا قاتتى باعالايمىن».
7، 8. ماسىحشىلەردىڭ باسىم بولىگىنىڭ ٷمىتى قانداي؟ (ريمدىكتەرگە 8:20، 21)
7 بۇگىندە ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرىنىڭ كوبىسىنىڭ ٷمىتى ٴمايلانعانداردىكىنەن وزگەشە. ولار ىبىرايىم پايعامبار سياقتى جەر بەتىندە قۇداي پاتشالىعىنىڭ قول استىندا ماڭگى ٶمىر سۇرۋگە ۇمىتتەنەدى (ەۆر. 11:8—10، 13). ەلشى پاۋىل وسى ٷمىت كەرەمەت بولاشاققا جەتەلەيتىنىن جازعان (ريمدىكتەرگە 8:20، 21 وقىڭىز). وسى بولاشاق جايلى العاش ەستىگەنىڭىزدە، سىزگە اسىرەسە قۇدايدىڭ قاي ۋادەسى ۇناعان ەدى: كۇنا ەندى اياقتان شالماي، كەمەلدى بولاتىنىڭىز با، الدە ومىردەن وتكەن سۇيىكتى ادامدارىڭىزبەن جۇماقتا قايتا قاۋىشاتىنىڭىز با؟ راسىندا دا، قۇداي بەرگەن وسى ٷمىتتىڭ ارقاسىندا الدا ٴبىزدى نەبىر كەرەمەت باتالار كۇتىپ تۇر!
8 جەردە نە كوكتە ماڭگى ٶمىر سۇرۋگە ۇمىتتەنبەيىك، ٴبارىمىز ۇمىتىمىزدەن قۋانىش الامىز جانە بۇل ٷمىتىمىز مولايعان ۇستىنە مولايا الادى. پاۋىلدىڭ بۇل جايلى نە ايتقانىن قاراستىرعانىمىز ٷمىتىمىز مىندەتتى تۇردە اقتالاتىنىنا سەنىمىمىزدى ارتتىرادى.
ٷمىت قالاي مولايادى؟
بارلىق ماسىحشىلەر قيىندىققا كەزىگەتىندەرىن تۇسىنۋلەرى كەرەك (9، 10-ابزاستاردى قاراڭىز)
9، 10. پاۋىلدىڭ جاعدايىنان كورەتىنىمىزدەي، ماسىحشىلەر نەنى ٴتۇسىنۋ كەرەك؟ (ريمدىكتەرگە 5:3) (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
9 ريمدىكتەرگە 5:3 وقىڭىز. پاۋىل قيىندىقتار ٷمىتىمىزدىڭ مولايۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىنىن ايتقان. بۇل ٴبىر قاراعاندا قيسىنسىز كورىنەر. بىلەتىنىمىزدەي، ٴماسىحتىڭ ٸزباسارلارىنىڭ ٴبارى قيىندىققا كەزىگەدى. مىسالى، ەلشى پاۋىلدىڭ جاعدايىن الايىق. ول سالونيكاداعى باۋىرلاستارعا بىلاي دەپ جازعان: «قيىندىققا كەزىگۋىمىز كەرەكتىگىن وزدەرىڭمەن بىرگە بولعاندا ايتىپ ٴجۇرۋشى ەدىك. مىنە، سول ايتقانىمىز بولدى» (سال. 1-ح. 3:4). ال قورىنتتاعى قاۋىمعا: «باۋىرلاستار، سەندەردى ازيا ايماعىندا باسىمىزعا تۇسكەن قيىندىقتان بەيحابار قالدىرعىمىز كەلمەيدى. باسىمىزعا تۇسكەن قيىندىقتىڭ ەرەكشە اۋىر... بولعانى سونشا — ٴتىرى قالامىز دەپ ۇمىتتەنبەدىك تە»،— دەپ جازدى (قور. 2-ح. 1:8؛ 11:23—27).
10 بۇگىندەگى ماسىحشىلەر دە قيىندىقتارعا ۇشىرايتىندارىن تۇسىنۋلەرى كەرەك (ٴتىم. 2-ح. 3:12). ٴسىز دە يساعا سەنىپ، ونىڭ سوڭىنان ەرگەنىڭىز ٷشىن قيىندىق كورىپ ٴجۇرسىز بە؟ بالكىم، دوستارىڭىز نە تۋىستارىڭىز سىزگە كۇلەتىن شىعار، ٴتىپتى ايعايلاپ، ۇرساتىن دا بولار. جۇمىستا وتىرىك ايتپايتىنىڭىز ٷشىن قيىندىق كورگەن كەزىڭىز بولعان با؟ (ەۆر. 13:18). يا بولماسا ٷمىتىڭىز جايلى وزگەلەرگە ايتقانىڭىز ٷشىن ۇكىمەت تاراپىنان قۋعىن كورگەن بولارسىز. باسىمىزعا قانداي قيىندىق تۇسپەسىن، پاۋىل ايتقانداي، ٴبىز قۋانۋىمىز كەرەك. نەگە؟
11. نەگە ٴبىز كەز كەلگەن قيىندىقتا تاباندى بولۋعا بەكىنۋىمىز كەرەك؟
11 قيىندىققا قۋانۋىمىزدىڭ ٴبىر سەبەبى — سونىڭ ارقاسىندا ماڭىزدى ٴبىر قاسيەتتى دامىتامىز. ريمدىكتەرگە 5:3 تە «قيىندىقتاردا تاباندىلىق تۋاتىنى» ايتىلعان. قيىندىقتار بارلىق ماسىحشىلەردىڭ باسىنا تۇسەتىندىكتەن، بارلىق ماسىحشىلەر قيىندىقتا تاباندىلىق تانىتۋعا بەكىنۋ كەرەك. سوندا عانا كۇتكەن سيىمىزعا يە بولىپ، ٷمىتىمىز اقتالادى. ٴبىز يسانىڭ مىسالىنداعى تاستاق جەرگە تۇسكەن «تۇقىمعا» ۇقساعىمىز كەلمەس ەدى. ونداي ادامدار باسىندا «ٴسوزدى ەستىپ، قۋانا قابىلداعان»، ٴبىراق «قيىندىق پەن قۋعىنعا كەزىككەندە، بىردەن وعان سەنۋدەن قالعان» (مات. 13:5، 6، 20، 21). ارينە، قيىندىق پەن قۋعىنعا ۇشىراۋ ەشكىمگە دە ۇنامايدى ٵرى ەشكىمگە وڭايعا سوقپايدى. ٴبىراق قيىندىقتا تاباندى بولعان ادام مۇنىڭ كوپ پايداسىن كورەدى. قانداي؟
12. قيىندىقتا تاباندى بولساق ونىڭ قانداي پايداسىن كورەمىز؟
12 قيىندىقتا تاباندىلىق تانىتۋدىڭ پايداسى جايلى شاكىرت جاقىپ بىلاي دەپ جازعان: «تاباندىلىقتارىڭ تولىعىمەن كورسەتىلسىن، سوندا بارلىق جاعىنان كەمەلدى دە تولىسقان، ەش كەمشىلىكسىز بولاسىڭدار» (جاق. 1:2—4). نەگە جاقىپ تاباندىلىقتارىڭ تولىعىمەن كورسەتىلسىن دەپ ايتقان؟ سەبەبى سول كەزدە بويىمىزدا شىدامدىلىق، سەنىم جانە قۇدايعا ارقا سۇيەۋ سياقتى قاسيەتتەر جوعارى دەڭگەيدە داميدى. ٴبىراق تاباندىلىقتىڭ بەرەر جەمىسى بۇل عانا ەمەس.
13، 14. تاباندىلىق تانىتساق نە بولادى جانە ونىڭ ۇمىتكە قانداي اسەرى بار؟ (ريمدىكتەرگە 5:4)
13 ريمدىكتەرگە 5:4 وقىڭىز. پاۋىل «تاباندىلىق قۇدايدىڭ ىقىلاسىنا بولەيتىنىن» ايتقان. ويلاپ كورىڭىزشى، ەگەر ٴسىز تاباندىلىق تانىتساڭىز، ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا بولەنەسىز. ارينە، قيىندىقتان قينالىپ جاتقانىڭىزعا ەحوبا قۋانبايدى. ٴبىراق ول سىزگە ريزا بولادى. تاباندىلىعىمىزبەن ەحوبانى قۋانتىپ، ونىڭ ىقىلاسىنا بولەنۋ نەتكەن باتا! (ٴزاب. 5:12).
14 ايتقانىمىزداي، ىبىرايىم قيىندىقتاردا تاباندىلىق تانىتقان جانە قۇدايدىڭ ىقىلاسىنا يە بولعان. ال ەحوبا ونى دوسى ٵرى ٵدىل ادام دەپ سانادى (مۇس. 1-ج. 15:6؛ ريم. 4:13، 22). ەحوبا بىزگە دە سولاي قاراسىن دەسەك، نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ قۇدايدىڭ ىقىلاسىنا بولەنۋىمىز قىزمەتتە قانشا جانە قانداي جۇمىس اتقارىپ جاتقانىمىزعا ەمەس، ادالدىق پەن تاباندىلىق تانىتاتىنىمىزعا بايلانىستى. جاسىمىز، جاعدايىمىز، قابىلەتىمىز قانداي بولماسىن، تاباندىلىقتى ٴبارىمىز دە تانىتا الامىز. ٴسىز ٴدال قازىر ەحوباعا ادالدىق ساقتاپ، قيىندىققا تاباندىلىقپەن ٴتوزىپ جۇرسەڭىز، ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە ەكەنىڭىزدى ٴبىلىڭىز جانە سودان جۇبانىش تابىڭىز. ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە ەكەنىمىزدى ٴبىلۋدىڭ اسەرى زور. بۇل ٴبىزدىڭ ٷمىتىمىزدى مولايتادى.
مولايعان ٷمىت
15. ريمدىكتەرگە 5:4، 5 تە پاۋىل تاعى نە دەدى جانە ونىڭ سوزدەرى نەگە كەيبىرەۋلەردى شاتاستىرادى؟
15 سونىمەن، قيىندىقتا ادالدىق ساقتاپ، تاباندىلىق تانىتساق، ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا بولەنەمىز. سودان كەيىن نە بولاتىنى جايلى پاۋىل بىلاي دەپ جازعان: «قۇدايدىڭ ىقىلاسى بولسا ٷمىت بەرەدى، ال بۇل ٷمىت اقتالماي قالمايدى» (ريم. 5:4، 5). بۇل سوزدەر كەيبىرەۋلەردى شاتاستىرۋى مۇمكىن. نەگە؟ ويتكەنى ٴبىر-ەكى تارماق بۇرىن، ياعني ريمدىكتەرگە 5:2 دە پاۋىل ماسىحشىلەردىڭ «قۇدايدىڭ ۇلىلىعىنا ورتاقتاسامىز» دەگەن ٷمىتى بار ەكەنىن ايتىپ كەتكەن ەدى. وندا نەگە ول قازىر قايتادان ٷمىت جايلى ٴسوز قوزعاپ جاتىر؟
ۋاقىت وتە ٷمىتىڭىز العاشقى كەزدەگىگە قاراعاندا مولايىپ، شىنايى بولا تۇسەدى (16، 17-ابزاستاردى قاراڭىز)
16. ادامنىڭ بويىنداعى ٷمىت قالاي وسە باستايدى؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
16 پاۋىل ٷمىت جايلى تاعى ٴبىر رەت نە ٷشىن ايتقانىن ٴتۇسىنۋ ٷشىن ٷمىت ٴبىر ورىندا تۇرمايتىنىن، ٶسىپ، مولاياتىنىن ەستە ۇستاۋىمىز كەرەك. مىسالى، ٴسىزدىڭ ٷمىتىڭىزدى الايىق. قۇداي سوزىندەگى كەرەمەت ٷمىت جايلى العاش رەت ەستىگەن كەزىڭىز ەسىڭىزدە مە؟ جەر بەتىندەگى جۇماقتا ماڭگى ٶمىر سۇرەتىنىمىز ٴسىز ٷشىن ارمان-قيال بولىپ كورىنگەن شىعار. ٴبىراق ەحوبانى جاقىننان تانىپ، ونىڭ كيەلى كىتاپتاعى ۋادەلەرى جايلى جاقسىراق بىلگەندە، ٷمىتىڭىز بارعان سايىن مولايىپ، شىنايى بولا ٴتۇستى.
17. شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەننەن كەيىن دە قالاي ٷمىتىمىز ٶسىپ، مولايا بەرەدى؟
17 شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتىپ قويساڭىز دا، ەحوبانى ودان سايىن جاقىننان تانىپ، رۋحاني تولىسا بەرەسىز (ەۆر. 5:13—6:1). سونىڭ ارقاسىندا ٷمىتىڭىز دە مولايىپ، وسە بەرەدى. ريمدىكتەرگە 5:2—4 تارماقتاردا ايتىلعان سوزدەردىڭ راستىعىنا تالاي كوز جەتكىزگەن بولارسىز. ٴسىز ٵرتۇرلى قيىندىقتاردى باستان كەشتىڭىز. ٴبىراق بەرىلمەي، تاباندىلىق تانىتتىڭىز، سونىڭ ارقاسىندا قۇدايدىڭ ىقىلاسىن سەزىندىڭىز. سول كەزدە ونىڭ ۋادە ەتكەن باتالارىنا يە بولاتىنىڭىزعا دا سەنىمدى بولا ٴتۇستىڭىز. وسىلاي ٷمىتىڭىز باستاپقىعا قاراعاندا مولايىپ، شىنايى بولا ٴتۇستى. بۇنداي ٷمىت ٶمىرىڭىزدىڭ ٵربىر سالاسىنا ىقپال ەتەدى. اتاپ ايتقاندا، وتباسىڭىزعا قالاي قارايتىنىڭىزعا، قانداي شەشىم قابىلدايتىنىڭىزعا، ٴتىپتى ۋاقىتىڭىزدى قالاي پايدالاناتىنىڭىزعا اسەر ەتەدى.
18. ەحوبا قانداي كەپىلدىك بەردى؟
18 قۇدايدىڭ ىقىلاسى ٷمىت بەرەتىنىن ايتقاننان كەيىن، پاۋىل ماڭىزدى ٴبىر جايتقا نازار اۋداردى. ول ٴبىزدىڭ ٷمىتىمىز مىندەتتى تۇردە اقتالاتىنىن ايتتى. نەگە بۇعان سەنىمدى بولا الامىز؟ پاۋىل كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن: «بۇل ٷمىت اقتالماي قالمايدى. سەبەبى وزىمىزگە بەرىلگەن كيەلى رۋح ارقىلى جۇرەگىمىز قۇدايدىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە كەنەلدى»،— دەپ جازعان (ريم. 5:5). كەپىلدىك بولىپ تابىلاتىن وسى سوزدەردەن كەيىن، ٷمىتىمىز اقتالاتىنىنا سەنىمدى بولۋعا بىزدە بارلىق نەگىز بار.
19. ۇمىتىڭىزگە قاتىستى نە نارسەگە سەنىمدى بولساڭىز بولادى؟
19 مىنانى ۇمىتپاڭىز: ەحوبا ىبىرايىمعا ۋادە بەردى، ونى ىقىلاسىنا بولەدى جانە وعان دوسىم دەپ قارادى. ىبىرايىم ەحوبانىڭ ۋادەسىنە ۇمىتتەنىپ، ونىڭ ورىندالعانىن ٶز كوزىمەن كوردى. كيەلى كىتاپتا: «ىبىرايىم شىدامدىلىقپەن كۇتكەننەن كەيىن، وسى ۋادەنى الدى»،— دەلىنگەن (ەۆر. 6:15؛ 11:9، 18؛ ريم. 4:20—22). راسىندا دا، ونىڭ ٷمىتى اقتالماي قالمادى. ٴسىز دە سەنىمدى بولىڭىز: ادالدىق ساقتاساڭىز، ٴسىزدىڭ دە ٷمىتىڭىز اقتالادى. ويتكەنى ٴسىزدىڭ ٷمىتىڭىز شىنايى، ول سىزگە قۋانىش سيلايدى ٵرى ەش كوڭىلىڭىزدى قالدىرمايدى (ريم. 12:12). پاۋىل بىلاي دەپ جازعان: «كيەلى رۋحتىڭ قۇدىرەتىمەن ۇمىتتەرىڭ مولايا ٴتۇسۋ ٷشىن، ٷمىتىمىزدىڭ باستاۋى — قۇداي سەنىمدەرىڭ ارقىلى سەندەرگە زور قۋانىش پەن تىنىشتىق سيلاسىن!» (ريم. 15:13).
139-ٵن جۇماقتا جۇرگەنىڭدى ەلەستەت
a وسى ماقالادا ٴبىزدىڭ قانداي ٷمىتىمىز بار ەكەنىن جانە سول ٷمىتىمىز اقتالاتىنىنا نە ٷشىن سەنىمدى بولا الاتىنىمىز قاراستىرىلادى. سونداي-اق ريمدىكتەرگە 5-تاراۋدى تالقىلاپ، شىندىقتى العاش ەستىگەن كەزدەگى ٷمىتىمىز بەن قازىرگى ٷمىتىمىز نەگە بىردەي ەمەس ەكەنىن كورەمىز.
