ٶمىربايان
ۇيرەنۋدەن ەش جالىققان ەمەسپىن
ەحوباعا «ۇلى تالىمگەرىم» بولعانى ٷشىن العىستان باسقا ايتارىم جوق (يشايا 30:20). ول قىزمەتشىلەرىن ٶزىنىڭ ٴسوزى كيەلى كىتاپ ارقىلى، عاجاپ جاراتىلىسى مەن ۇيىمى ارقىلى ۇيرەتەدى. بۇعان باۋىرلاستاردى دا قوسىڭىز. جاسىم جۇزگە ىلىگىپ قالسا دا، مەن ەحوبانىڭ وسىنداي جولدارمەن بەرىپ جاتقان ٴتالىم-تاربيەسىنىڭ يگىلىگىن كورۋدى توقتاتقان ەمەسپىن. وسى جايلى بايانداپ بەرەيىن.
وتباسىممەن بىرگە، 1948 جىل
مەن 1927-جىلى شاعىن قالا چيكاگودا (اقش، يللينويس شتاتى) جارىق دۇنيەگە كەلدىم. اكە-شەشەمنىڭ بەس بالا-شاعاسى بولدى: دجەتا، دون، مەن، كارل جانە دجوي. ٴبارىمىزدىڭ دە ەحوباعا جان سالا قىزمەت ەتەمىز دەگەن قايتپاس شەشىمىمىز بولدى. اپكەم دجەتا 1943-جىلى عالاقات مەكتەبىنىڭ ەكىنشى سىنىبىندا وقىدى. ال دون بەتەلگە 1944-جىلى، كارل 1947-جىلى، دجوي بولسا 1951-جىلى شاقىرىلدى. ولاردىڭ دا، اتا-انامنىڭ دا تاماشا ۇلگىسى مەنىڭ جىگەرىمدى قايرادى.
وتباسىمىزدىڭ شىندىقپەن تانىسۋى
اكەم مەن انام كيەلى كىتاپ وقىعاندى ۇناتاتىن. ولار قۇدايدى وزدەرى عانا جاقسى كورىپ قويماي، ٴبىزدىڭ دە بويىمىزعا سونداي سۇيىسپەنشىلىك ۇيالاتتى. ٴبىراق اكەم ەۋروپاداعى ٴبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا بارىپ كەلگەن سوڭ، شىركەۋگە دەگەن قۇرمەتىن جوعالتتى. ونىڭ ۇيگە امان-ەسەن ورالعانىنا قۇدايعا رازى بولعان انام: «كارل، ٴجۇر، بۇرىنعىداي شىركەۋگە بارايىق»،— دەيدى. بۇعان ول: «مەن سەنى اپارايىن، ٴبىراق ىشىنە كىرمەيمىن»،— دەپ جاۋاپ بەرەدى. انام: «نەگە؟»— دەپ سۇراعاندا، ول: «ٴبىر دىنگە جاتاتىن ٴدىنباسىلار سوعىستاعى ەكى جاقتىڭ ساربازدارى مەن قارۋ-جاراعىنا باتاسىن بەرىپ جاتتى. سوندا قۇدايدىڭ ەكى جاقتى دا قۇپتاعانى ما؟»— دەپتى.
ارادا ٴبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، انام شىركەۋدە بولعان كەزدە، ۇيگە ەكى ەحوبا كۋاگەرى كەلەدى. ولار اكەمە كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋگە ارنالعان ەكى تومدىق «جارىق» دەگەن كىتاپتى ۇسىنادى. وندا ايان كىتابى تالقىلانادى. اكەم قىزىعىپ، ەكى كىتاپتى الىپ قالادى. انام ولاردى كورگەندە، اشىپ وقي باستايدى. سودان ٴبىر كۇنى ونىڭ جەرگىلىكتى گازەتتەگى شاقىرۋعا كوزى تۇسەدى. ول جەردە قىزىعۋشىلىعى بار ادامداردى «جارىق» باسىلىمىنىڭ كومەگىمەن كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋگە شاقىرعان ەكەن. انام سوندا بارۋدى ۇيعارادى. ول كەلگەندە، ەسىكتى ٴبىر ۇلكەن جاستاعى ايەل اشادى. قولىنا ەكى تومدىق كىتاپتىڭ بىرەۋىن ۇستاپ العان انام: «مىنانى وسى جەردە زەرتتەي مە؟»— دەپ سۇرايدى. «ٴيا، قۇلىنىم، كىرە عوي»،— دەيدى ول. كەلەسى اپتادا انام ٴبىزدى ەرتىپ اپاردى، سودان ٴبىز ۇزبەي بارىپ تۇردىق.
ٴبىر كەزدەسۋدە جۇرگىزۋشى باۋىرلاس ماعان ٴزابۇر 144:15 ٴتى وقىپ بەرشى دەپ سۇرادى. تارماقتا ەحوباعا عيبادات ەتەتىندەر باقىتتى ەكەنى ايتىلعان ەدى. بۇل وي مەنىڭ جۇرەگىمدى قوزعاپ جىبەردى. ەحوبا «باقىتتى قۇداي» دەپ ايتىلعان تىموتەگە 1-حات 1:11 مەن «قۇدايعا ەلىكتەۋگە» شاقىرعان ەفەستىكتەرگە 5:1 ٴدى وقىعاندا دا ٴدال سونداي اسەردە بولدىم. مەن جاراتۋشىما قىزمەت ەتكەندە باقىتتى بولۋىم كەرەك ەكەنىن جانە وعان قىزمەت ەتۋ مارتەبەسى ٷشىن العىس ٴبىلدىرۋىم كەرەكتىگىن ٴتۇسىندىم. وسى ەكى جايت مەنىڭ بۇكىل عۇمىرىمنىڭ قازىعى بولدى.
بىزگە ەڭ جاقىن قاۋىم چيكاگودان 32 شاقىرىم جەردە وتەتىن. الىس بولعانىنا قاراماي، ٴبىز قاۋىمعا بارىپ جۇردىك. مەنىڭ كيەلى كىتاپتان الىپ جاتقان ٴبىلىمىم وسە بەردى. ەسىمدە، ٴبىر كۇنى كەزدەسۋدى جۇرگىزىپ جاتقان باۋىرلاس دجەتادان تۇسىنىكتەمە بەرۋدى سۇرادى. ونىڭ جاۋابىن تىڭداپ وتىرىپ: «مۇنى مەن بىلەم عوي. مەن دە جاۋاپ بەرسەم بولادى ەكەن عوي»،— دەپ ويلادىم. سودان دايىندالىپ، تۇسىنىكتەمەلەرىمدى قۇراستىرا باستادىم. بۇدان دا ماڭىزدىسى، مەن دە باۋىرلارىم سەكىلدى رۋحاني ٶسىپ، 1941-جىلى شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتىم.
كونگرەستەردە ۇيرەنۋىم
1942-جىلى كليۆلەندتە (وگايو شتاتى) وتكەن كونگرەسس ەرەكشە ەسىمدە قالدى. بۇل كونگرەسكە قۇراما شتاتتارىنداعى 50 دەن استام قالا تەلەفونمەن قوسىلدى. ٴبىز باسقا وتباسىلارىمەن بىرگە كونگرەستىڭ قاسىنداعى شاتىرلى قوستا تۇردىق. ول كەزدە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس ٵلى دە ٶرشىپ تۇرعان ەدى، ەحوبا كۋاگەرلەرىن قۋدالاۋ كۇشەيە تۇسكەن كەز. كەشكىسىن ٴبىر توپ ەر باۋىرلاس قاۋىپسىزدىك ٷشىن كولىكتەرىنىڭ الدىڭعى جارىعى قوستىڭ سىرتىنا تۇسەتىندەي ەتىپ قويعاندارىن كوردىم. ولار ٵر كولىكتىڭ ىشىندە ٴبىر-بىرەۋدەن قالىپ، تۇنىمەن كۇزەتەمىز دەپ كەلىسىپتى. ەگەر ەر باۋىرلاستار قاۋىپ تونگەنىن سەزسە، كوزدەرى كورمەي قالۋ ٷشىن شابۋىلداۋشىلارعا كولىكتىڭ جارىعىن جارقىراتىپ، دىبىس سيگنالىن بەرۋلەرى كەرەك ەدى. سوندا باسقالارى كومەككە كەلە الاتىن. سوندا مەن: «قانداي جاقسى، ەحوبانىڭ حالقى بارىنە دايىن!»— دەپ ويلادىم. قاۋىپسىزدىگىمە سەنىمدى بولعان مەن الاڭسىز ۇيىقتادىم. ٴبارى تىنىش بولدى.
كەيىن سول كونگرەستى ەسىمە السام، انامنىڭ بويىندا يا ۋايىمنىڭ، يا ۇرەيدىڭ نىشانى دا بولماعان ەكەن عوي. ول ەحوبا مەن ونىڭ ۇيىمىنا تولىق سەنىم ارتاتىن. انامنىڭ سول ٴبىر تاماشا ۇلگىسى سانامدا وشپەس ٸز قالدىردى.
سول كونگرەستىڭ الدىندا انام تۇراقتى ٸزاشار بولدى. سوندىقتان ول تولىق ۋاقىتتى قىزمەت تۋرالى باياندامالارعا ەرەكشە ٴمان بەرەتىن. بىردە ول ۇيگە قايتىپ كەلە جاتقانىمىزدا: «مەن ىزاشارلىق قىزمەتتى جالعاستىرعىم كەلەدى، ٴبىراق ونى دا، ٷيدىڭ قامىن جاساۋدى دا قاتار الىپ جۇرە المايمىن»،— دەدى. سوسىن بىزدەن «قولعابىس ەتە الاسىڭدار ما؟» دەپ سۇرادى. ٴبىز «ٴيا» دەپ كەلىستىك. ول ٴارقايسىسىمىزعا ٴبىر-ەكى بولمەدەن ٴبولىپ بەردى. ٴبىز ولاردى تاڭعى اسقا دەيىن جيناپ تاستاۋ كەرەك ەدىك. ٴبىز مەكتەپكە كەتكەن سوڭ، انام ٷيدىڭ تازالىعىن ٴبىر تەكسەرىپ شىعاتىن دا، سوسىن قىزمەتىنە كەتەتىن. انام ٸسى باسىنان اساتىن، قاربالاس جان بولسا دا، بالالارىن ەشقاشان قاراۋسىز قالدىرعان ەمەس. ۇيگە تۇسكى اسقا كەلسەك تە، مەكتەپتەن قايتىپ كەلسەك تە، انام ۇنەمى جانىمىزدا بولاتىن. كەي كۇندەرى ساباقتان كەيىن ونىمەن بىرگە قىزمەتكە باراتىنبىز. بۇل بىزگە ٸزاشارلاردىڭ ەڭبەگىن تۇسىنۋگە كومەكتەستى.
تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتىڭ تابالدىرىعى
مەن 16 جاسىمدا ىزاشارلىق قىزمەتتى باستادىم. اكەم ٵلى ەحوبا كۋاگەرى بولماسا دا، مەنىڭ قىزمەتىمە قىزىعۋشىلىق ٴبىلدىرىپ ٴجۇردى. ٴبىر كەشتە مەن وعان قانشا كۇش سالسام دا، كيەلى كىتاپتى زەرتتەگىسى كەلەتىن ادامدى تاپپاعانىمدى ايتتىم. سوسىن ٴسال كىدىرىپ: «مەنىمەن زەرتتەيسىز بە؟»— دەپ سۇرادىم. ول كىشكەنە ويلانىپ تۇردى دا: «مەن زەرتتەمەۋگە سەبەپ كورىپ تۇرعان جوقپىن»،— دەدى. وسىلاي مەنىڭ ەڭ العاشقى زەرتتەۋىم اكەم بولدى. بۇدان اسقان قۇرمەت بار ما؟!
ٴبىز «شىندىق سەندەردى ازات ەتەدى» دەگەن كىتاپپەن زەرتتەدىك. زەرتتەۋ بارىسىندا اكەم ماعان كيەلى كىتاپتى جاقسى زەرتتەۋشى ٵرى جاقسى تالىمگەر بولۋعا كومەكتەسىپ جاتقانىن بايقادىم. سونىڭ ٴبىر مىسالى: ٴبىر كۇنى كەشكە اكەم ابزاستى وقىپ بولعان سوڭ، مەنەن: «ٴيا، مىنا كىتاپتا وسىلاي دەپتى. ٴبىراق بۇل كىتاپتىڭ دۇرىس ەكەنىن قايدان بىلەسىڭ؟»— دەپ سۇرادى. مۇنداي سۇراققا جاۋابىم جوق ەدى، سوندىقتان: «مۇنى سىزگە ٴدال قازىر دالەلدەپ بەرە المايمىن. ٴبىراق كەلەسى زەرتتەۋگە دەيىن جاۋابىن تابۋعا تىرىسامىن»،— دەپ ايتتىم. مەن سولاي ەتتىم دە. ىزدەنىپ، ساباقتا تالقىلاپ جاتقان ويدى راستايتىن تارماقتاردى تاپتىم. سودان باستاپ ىزدەنىس جاساۋدى ۇيرەنىپ، زەرتتەۋگە جاقسىراق دايىندالاتىن بولدىم. وسىنىڭ ارقاسىندا ٶزىم دە، اكەم دە رۋحاني ٶستى. ول بىلگەندەرىن ومىردە قولدانىپ، 1952-جىلى شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى.
بىلىمىمە ٴبىلىم قوسقان جاڭا ماقساتتار
مەن ۇيىمنەن 17 جاسىمدا كەتتىم. دجەتا a ميسسيونەر، ال دون بەتەلدىك بولدى. ەكەۋى دە قىزمەتتەرىن جانىنداي جاقسى كورەتىن، بۇل مەنىڭ شابىتىمدى شىڭدادى. سوندىقتان بەتەلگە دە، عالاقات مەكتەبىنە دە ٶتىنىش تولتىردىم دا، شەشىمىن ەحوباعا قالدىردىم. مەنى 1946-جىلى بەتەلگە شاقىردى.
بەتەلدە قىزمەت ەتكەنىمە 75 جىل بولدى. وسى جىلدار ىشىندە كوپتەگەن قىزمەت اتقاردىم، سوندىقتان دا كوپ نارسە ۇيرەنە الدىم. ماعان قالاي كىتاپ باسۋدى، ەسەپ-قيساپ ىستەۋدى ۇيرەتتى. سونداي-اق بەتەلگە قاجەتتى تاۋارلاردى ساتىپ الۋ مەن تاسىمالداۋدى ۇيرەندىم. بارىنەن دە بۇرىن مۇندا رۋحاني ٴبىلىم قورجىنىم تولا ٴتۇستى: ماعان بەتەلدەگى تاڭعى عيبادات پەن باياندامالار قاتتى ۇنايدى.
قاۋىم اقساقالدارىنا ساباق بەرگەن كەزىم
مەنىڭ ٴتىپتى 1947-جىلى بەتەلگە كەلگەن ٸنىم كارلدان دا ۇيرەنگەنىم بولدى. ول كيەلى كىتاپتى كۇشتى زەرتتەيتىن ٵرى كەرەمەت تالىمگەر ەدى. ٴبىر كۇنى ودان الدا ايتۋىم كەرەك بايانداماما قاتىستى كومەك سۇرادىم. وعان كوپ مالىمەت جيناعانىمدى، ٴبىراق ولاردى قالاي قولدانارىمدى بىلمەي جاتقانىمدى ايتتىم. ول: «دجوەل، بايانداماڭنىڭ تاقىرىبى قانداي؟»— دەپ ٴبىر-اق سۇراق قويدى. مەن بىردەن ٴتۇسىندىم: تاقىرىپتى اشاتىن ويلاردى عانا الۋ كەرەك، باسقاسىن قوسۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇل ساباقتى ەشقاشان ۇمىتقان ەمەسپىن.
بەتەلدە قۋانىشپەن قىزمەت ەتۋ ٷشىن ۋاعىزعا تولىققاندى قاتىسۋعا تىرىسۋىمىز كەرەك. سوندا قىزىقتى وقيعالار بولۋى مۇمكىن. ەرتەرەكتە ۋاعىزدا بولعان ٴبىر وقيعا ٵلى ەسىمدە. ٴبىر كۇنى كەشكە ەر باۋىرلاس ەكەۋمىز نيۋ-يوركتىڭ برونكس دەگەن اۋدانىندا تۇراتىن ٴبىر ايەلگە باردىق. ول الدىندا «كۇزەت مۇناراسى» مەن «ويانىڭدار!» جۋرنالىن الىپ قالعان بولاتىن. ٴبىز ٴسوزىمىزدى: «بۇگىن ٴبىز ادامدارعا كيەلى كىتاپتان جىگەر بەرەتىن نارسەلەر جايلى بىلۋگە كومەكتەسىپ ٴجۇرمىز»،— دەپ باستادىق. «ەگەر كيەلى كىتاپ تۋرالى بولسا، ىشكە كىرىڭدەر»،— دەدى ول. ٴبىز وعان قۇداي پاتشالىعى مەن جاڭا دۇنيە تۋرالى ٴبىراز تارماقتاردى وقىپ بەرىپ، تالقىلادىق. بۇنىڭ وعان قاتتى اسەر ەتكەنى سونشا — كەلەسى اپتادا اڭگىمەمىزدى تىڭداۋعا كەيبىر تۋىستارىن دا شاقىرىپتى. كەيىنىرەك ول وتباسىمەن بىرگە ەحوبانىڭ ادال قىزمەتشىسى بولدى.
جان جارىمنان ۇيرەنۋىم
مەن وتباسىن قۇرۋدى ويلاپ ٴجۇردىم. ارادا 10 جىلداي وتكەندە ٶز تەڭىمدى تاپتىم. جاقسى جار تابۋعا ماعان نە كومەكتەستى دەيسىز عوي؟ مەن «ۇيلەنگەن سوڭ ايەلىممەن بىرگە نە ىستەۋدى قالايمىن؟» دەپ ويلاناتىنمىن، سول جايلى دۇعا ەتەتىنمىن.
مەري ەكەۋمىز اۋداندىق قىزمەتتەمىز
1953-جىلى يانكي ستاديونىندا وتكەن كونگرەستەن سوڭ مەري انيول دەگەن باۋىرلاسپەن تانىستىم. دجەتامەن بىرگە عالاقاتتىڭ 2-سىنىبىندا وقىعان ول اپكەمنىڭ ميسسيونەرلىك سەرىگى ەدى. مەري ٶزىنىڭ كاريب ارالىنداعى قىزمەتى مەن كيەلى كىتاپ زەرتتەۋشىلەرى تۋرالى ەكى كوزى جايناپ، شابىتتانا ايتاتىن. جاقىن ارالاسا كەلە، ەكەۋمىزدىڭ دە رۋحاني ماقساتتارىمىز بىردەي ەكەنىن تۇسىندىك. ٴبىر-بىرىمىزگە دەگەن ماحابباتىمىز ٶسىپ، 1955-جىلى شاڭىراق كوتەردىك. قاي جاعىنان الساڭ دا، مەري مەن ٷشىن ەحوبانىڭ سيى ٵرى ەلىكتەر ۇلگىم بولدى. ول قانداي تاعايىندالۋ الماسىن، قۋانىشپەن اتقاراتىن. وتە ەڭبەكقور، باسقالاردىڭ قامىن ويلاۋدا الدىنا جان سالمايتىن. پاتشالىقتىڭ ٸسىن ٵردايىم ٶمىرىنىڭ تورىنە قوياتىن (مات. 6:33) ٴبىز 3 جىل اۋداندىق قىزمەتتە بولدىق، ال 1958-جىلى بەتەلگە شاقىرىلدىق.
مەريدەن ۇيرەنگەنىم كوپ. مىسالى، جاڭادان ۇيلەنگەندە، ٴبىز كيەلى كىتاپتى بىرگە كۇنىنە 15 تارماقتاي وقيمىز دەپ شەشتىك. بىرەۋىمىز ٴبىر بولىكتى وقىپ بولعان سوڭ، تارماقتارعا تۇسىنىكتەمە ايتىپ، ومىردە قالاي قولداناتىنىمىزدى تالقىلايتىنبىز. مەري ٴجيى عالاقاتتا جانە ميسسيونەرلىك قىزمەتىندە بىلگەندەرىمەن بولىسەتىن. ودان ەستىگەندەرىم مەنىڭ تۇسىنىگىمدى ارتتىرىپ، باياندامالارىمدى جاقسارتۋعا جانە ايەل باۋىرلاستاردى جىگەرلەندىرە الۋىما كومەكتەستى (ناق. س. 25:11).
مەنٸڭ مەريىم 2013-جىلى دۇنيە سالدى. ونى جاڭا دۇنيەدە كورۋدى اڭساپ ٴجۇرمىن. سول كەز كەلگەنشە، مەن ۇيرەنۋدى جانە ەحوباعا بار جۇرەگىممەن سەنىم ارتۋدى جالعاستىرا بەرەمىن (ناق. س. 3:5، 6) ەحوبانىڭ حالقى جاڭا دۇنيەدە نەمەن اينالىساتىنىن ويلاسام، جانىم جاي تاۋىپ، بويىمدى شاتتىق كەرنەيدى. اينالىساتىن ىستەرىمىزدىڭ ىشىندە ۇلى تالىمگەرىمىزدەن ۇيرەنەرىمىز دە، ول تۋرالى بىلەرىمىز دە كوپ بولاتىنى ٴشۇباسىز! ونىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن ماعان ۇيرەتكەندەرىنە جانە ٴتۇرلى جولمەن كورسەتكەن راقىمىنا العىس ايتپاي تۇرا المايمىن!
a دجەتا سۋنالدىڭ ٶمىربايانىن مىنا جەردەن وقي الاسىز: «كۇزەت مۇناراسى» (حانزۇشا)، 2003 جىل، 1-ناۋرىز، 23—29 بەتتەر.
