28-زەرتتەۋ ماقالاسى
قۇداي پاتشالىعى بيلىك ەتۋدە!
«دۇنيەنىڭ ۇستىنەن پاتشالىق ەتۋ بيلىگى ەندى يەمىزگە جانە ماسىحكە تيەسىلى» (ايان 11:15).
22-ٵن قۇداي پاتشالىعى كەلسىن!
اڭداتپا *
1. ٴبىز نە نارسەگە سەنىمدىمىز جانە نەلىكتەن سەنىمدىمىز؟
بۇگىندە قايدا قارامايىق، الەمدەگى احۋال ٶرشىپ تۇر. كوپ وتباسىلاردا بەرەكە-بىرلىك جوق. ادامدار بارعان سايىن ٶزىمشىل، اشۋشاڭ، قاتىگەز بولىپ بارادى. كوبىسىنىڭ بيلىك باسىندا وتىرعاندارعا دەگەن سەنىمدەرى جوعالعان. وسىنىڭ ٴبارىن ويلاعاندا، ەڭسەڭىز ٴتۇسىپ، ٴتۇڭىلىپ كەتەتىن شىعارسىز. ٴبىراق بىلەسىز بە، ٴدال وسى جاعدايلار جارقىن بولاشاققا دەگەن سەنىمىڭىزدى بەكەمدەي الادى. قالايشا؟ قازىرگى ادامداردىڭ ٸس-ارەكەتتەرى مەن مىنەز-قۇلىقتارى «سوڭعى كۇندەرگە» قاتىستى پايعامبارلىقتىڭ ورىندالىپ جاتقانىن كورسەتەدى (ٴتىم. 2-ح. 3:1—5). ال بۇل جايت، ٶز كەزەگىندە، يسا ٴماسىحتىڭ كوكتە قۇداي پاتشالىعىنىڭ پاتشاسى بولىپ بيلىك ەتىپ وتىرعانىن دالەلدەيدى. الايدا بۇل — قۇداي پاتشالىعىنا قاتىستى كوپتەگەن پايعامبارلىقتىڭ بىرەۋى عانا. ٴقازىر سوڭعى جىلدارى ورىندالىپ جاتقان باسقا دا پايعامبارلىقتارعا توقتالىپ، سەنىمىمىزدى نىعايتاتىن بولامىز.
دانيال مەن ايان كىتاپتارىنداعى پايعامبارلىقتار ٴبىر-بىرىمەن پازلدىڭ بولشەكتەرى سياقتى ۇيلەسەدى. وسى پازلدى تۇتاس الىپ قاراعاندا، ەحوبانىڭ كۇنتىزبەسىنىڭ قاي جەرىندە جۇرگەنىمىزدى تۇسىنەمىز (2-ابزاستى قاراڭىز).
2. بۇل ماقالادا نە قاراستىرامىز جانە ونىڭ قانداي ماڭىزى بار؟ (مۇقاباداعى سۋرەتتى ايتا كەتىڭىز.)
2 بۇل ماقالادا ٴبىز 1) قۇداي پاتشالىعى قاشان بيلىك ەتە باستاعانىن، 2) يسا ٴماسىح قۇداي پاتشالىعىنىڭ پاتشاسى بولعانىن جانە 3) قۇداي پاتشالىعىنىڭ جاۋلارى قالاي جويىلاتىنىن كورسەتەتىن پايعامبارلىقتاردى قاراستىرامىز. بۇل پايعامبارلىقتار تۇتاس ٴبىر پازلدىڭ بولشەكتەرى سياقتى. ولاردى بىرگە قاراستىرعاندا، كوز الدىمىزدا تولىق ٴبىر سۋرەت پايدا بولادى. سوندا ٴبىز ەحوبانىڭ كۇنتىزبەسىنىڭ قاي جەرىندە جۇرگەنىمىزدى تۇسىنەمىز.
قۇداي پاتشالىعى قاشان بيلىك ەتە باستادى؟
3. قۇداي پاتشالىعىنىڭ پاتشاسىنا قاتىستى دانيال 7:13، 14 قانداي سەنىمدىلىك بەرەدى؟
3 دانيال 7:13، 14 تەگى پايعامبارلىقتان يسا ٴماسىحتىڭ ەڭ جاقسى بيلەۋشى بولاتىنىن كورەمىز. بارلىق حالىقتاردىڭ ادامدارى وعان قۋانا «قىزمەت ەتەتىن» بولادى. ول قۇداي پاتشالىعىنىڭ ەشقاشان الماسپايتىن ماڭگىلىك بيلەۋشىسى بولادى. دانيال كىتابىنداعى باسقا پايعامبارلىقتان يسا ٴماسىح قۇداي پاتشالىعىنداعى بيلىگىن جەتى ۋاقىتتان كەيىن باستايتىنىن كورەمىز. ال بۇل قاي كەز ەكەنىن انىقتاۋ مۇمكىن بە؟
4. دانيال 4:10—17-تارماقتارعا ساي، ٴماسىح قاشان قۇداي پاتشالىعىنىڭ پاتشاسى بولدى؟
4 دانيال 4:10—17 وقىڭىز. «جەتى ۋاقىت» 2520-جىلدان تۇراتىن كەزەڭدى بىلدىرەدى. بۇل كەزەڭ ب.ز.ب. 607-جىلى بابىلدىقتار ەحوبانىڭ يەرۋساليمدەگى تاعىنان سوڭعى پاتشانى ٴتۇسىرىپ تاستاعاندا باستالدى. ال ب.ز. 1914-جىلى ەحوبا قۇداي پاتشالىعىنىڭ تاعىنا «زاڭدى يەسى» — يسانى وتىرعىزعاندا، بۇل كەزەڭ اياقتالدى * (ەزەك. 21:25—27).
5. «جەتى ۋاقىت» تۋرالى پايعامبارلىقتى ٴبىلۋدىڭ ٴبىر پايداسى قانداي؟
5 پايعامبارلىقتىڭ پايداسى. «جەتى ۋاقىت» تۋرالى پايعامبارلىقتى تۇسىنگەننىڭ ارقاسىندا ەحوبا ۋادەلەرىن ٶز ۋاقىتىندا ورىندايتىنىنا سەنىمىمىز نىعايادى. قۇداي پاتشالىعى ٴدال ول بەلگىلەگەن ۋاقىتتا ورناعانداي، باسقا پايعامبارلىقتار دا ونىڭ كۇنتىزبەسىنە ساي جۇزەگە اسادى. ەحوبانىڭ كۇنى «ەش كەشىكپەيدى!» (ابق. 2:3).
يسانىڭ قۇداي پاتشالىعىنىڭ پاتشاسى بولعانىن انىقتاۋ
6. ا) ٴماسىحتىڭ كوكتە بيلىك ەتە باستاعانىنىڭ جەردە قانداي دالەلدەرى بار؟ ٵ) وسى جايتتى ايان 6:2—8-تارماقتارداعى پايعامبارلىق قالاي شەگەلەي تۇسەدى؟
6 جەردەگى قىزمەتى اياقتالاردىڭ الدىندا يسا ٸزباسارلارىنا ماڭىزدى ٴبىر جايتتى ٴتۇسىندىردى. ول ٶزىنىڭ كوكتە بيلىك ەتە باستاعانىن جەر بەتىندە بولاتىن قانداي وقيعالاردان بىلۋگە بولاتىنىن ايتىپ بەردى. سول وقيعالاردىڭ ىشىندە سوعىستار، اشتىق، جەر سىلكىنىستەرى جانە سوڭعى كەزدە «ٴتۇرلى جەرلەردە» بولعان 19-COVID پاندەمياسى دا بار. وسى وقيعالاردىڭ ٴبارى ٴماسىحتىڭ وسىندا بولۋىنىڭ «بەلگىسىنە» جاتادى (مات. 24:3، 7؛ لۇقا 21:7، 10، 11). يسا ٶلىپ، كوككە قايتا تىرىلگەننەن كەيىن 60 تان اسا جىل وتكەن سوڭ، ەلشى جوحانعا ايان بەرىپ، وسى وقيعالاردىڭ بولاتىنىن تاعى دا شەگەلەي ٴتۇستى (ايان 6:2—8 وقىڭىز). سول وقيعالاردىڭ ٴبارى 1914-جىلى يسا كوكتە تاققا وتىرعالى بەرى ورىندالىپ كەلەدى.
7. يسا پاتشا بولعالى نەگە جەر بەتى قاسىرەتكە تولدى؟
7 نەگە يسا پاتشا بولعالى جەر بەتىندە جاعداي ۋشىعىپ بارادى؟ بۇنىڭ سەبەبىن ايان 6:2 دەن كورەمىز. تاققا وتىرىپ، قولىنا بيلىك العان يسا شايقاسقا اتتاندى. كىمگە قارسى؟ ٸبىلىس پەن جىن-پەرىلەرگە قارسى. ايان 12 تاراۋعا ساي، شايتان بۇل سوعىستا جەڭىلىپ، جىن-پەرىلەرىمەن بىرگە جەر بەتىنە لاقتىرىلدى. اشۋعا بۋلىققان ول بار ٶشىن ادامزاتتان الا باستادى. وسىلاي جەر بەتى قاسىرەتكە تولدى (ايان 12:7—12).
جامان جاڭالىقتار ٴبىزدى قۋانتپايدى، ارينە، ٴبىراق پايعامبارلىقتاردىڭ ورىندالۋى كوكتە قۇداي پاتشالىعىنىڭ بيلىك ەتىپ جاتقانىنا دەگەن سەنىمىمىزدى نىعايتادى (8-ابزاستى قاراڭىز)
8. قۇداي پاتشالىعىنا قاتىستى پايعامبارلىقتاردىڭ ورىندالۋىن كورگەنىمىز نەسىمەن پايدالى؟
8 پايعامبارلىقتىڭ پايداسى. دۇنيەدە بولىپ جاتقان وقيعالار مەن ادامداردىڭ مىنەز-قۇلقىنداعى ايتارلىقتاي وزگەرىستەر يسانىڭ كوكتە پاتشا بولعانىن كورسەتەدى. سوندىقتان ادامداردىڭ اسقان وزىمشىلدىكپەن، جاۋىزدىقپەن ارەكەت ەتىپ جاتقانىن كورگەندە، كۇيىنىپ، تۇڭىلۋدىڭ ورنىنا كيەلى كىتاپتاعى پايعامبارلىقتىڭ ورىندالىپ جاتقانىن ەستە ۇستاڭىز. قۇداي پاتشالىعى بيلىك ەتىپ جاتقانىن ۇمىتپاڭىز! (ٴزاب. 37:1). ارماگەددون جاقىنداعان سايىن، الەمنىڭ احۋالى اسقىنا بەرەدى (مار. 13:8؛ ٴتىم. 2-ح. 3:13). سوعان دايىن بولىڭىز. كوكتەگى قامقور اكەمىز زاماننىڭ نەگە الاي-دۇلەي بولىپ كەتكەنىن ٴتۇسىندىرىپ وتىراتىنىنا قانشالىقتى ريزامىز دەسەڭىزشى!
قۇداي پاتشالىعىنىڭ جاۋلارى قالاي جويىلادى؟
9. دانيال 2:28، 31—35-دەيىنگى پايعامبارلىقتا سوڭعى دۇنيەجۇزىلىك دەرجاۆا قالاي سيپاتتالعان جانە ول قاشان پايدا بولدى؟
9 دانيال 2:28، 31—35 وقىڭىز. بۇگىندە ٴبىز وسى پايعامبارلىقتىڭ ورىندالۋىنا كۋا بولىپ ٴجۇرمىز. ناۆۋحودونوسوردىڭ ٴتۇسى يسا پاتشا بولعاننان كەيىن «سوڭعى كۇندەرى نە بولاتىنىن» كورسەتەدى. كيەلى كىتاپتا يسانىڭ جەردەگى جاۋلارىنا جاتاتىن سوڭعى دۇنيەجۇزىلىك دەرجاۆا تۋرالى ايتىلادى. ول «جارتىلاي تەمىردەن، جارتىلاي سازدان» دەپ سيپاتتالعان. بۇل دەرجاۆا الەم ساحناسىنا شىعىپ قويعان. ول ٴبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە بريتانيا مەن قۇراما شتاتتاردىڭ قويان-قولتىق قىزمەتتەسىپ، وداقتاسۋىنان پايدا بولدى. وسىلايشا انگلو-امەريكا دەرجاۆاسى قۇرىلدى. ناۆۋحودونوسوردىڭ تۇسىندە وسى دەرجاۆانىڭ كەم دەگەندە ەكى ەرەكشەلىگى تۋرالى ايتىلادى. سولارعا قاراپ، ٴبىز ونى الدىڭعى پاتشالىقتاردان اجىراتا الامىز.
10. ا) انگلو-امەريكا وداعىن دانيالدىڭ پايعامبارلىعى قالاي ٴدال سيپاتتاپ كەتكەن؟ ٵ) ٴبىز نەدەن ساق بولۋىمىز كەرەك؟ (« سازدان ساق بولىڭىز!» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.)
10 ٴبىرىنشى ەرەكشەلىگى — انگلو-امەريكا وداعى الدىڭعى دەرجاۆالار سياقتى التىن نە كۇمىس ىسپەتتى قاتتى مەتالدان ەمەس، تەمىر مەن سازدان تۇرادى. بۇل پايعامبارلىقتاعى ساز «ادامزاتتى»، ياعني قاراپايىم حالىقتىبىلدىرەدى (دان. 2:43 ٴسىلت.). راسىندا دا، حالىقتىڭ سايلاۋعا ارالاسۋى، ازاماتتىق قۇقىقتارى ٷشىن كۇرەسۋى، جاپپاي شەرۋلەر مەن جۇمىسشىلاردىڭ ەرەۋىلدەرى انگلو-امەريكا دەرجاۆاسىنا ساياساتىن ەركىن جۇرگىزۋگە كەدەرگى بولىپ وتىر.
11. نەلىكتەن انگلو-امەريكا دەرجاۆاسىنىڭ بيلىك ەتۋى سوڭعى كۇندەرى ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقانىمىزعا سەندىرەدى؟
11 انگلو-امەريكا دەرجاۆاسىنىڭ ەكىنشى ەرەكشەلىگى — پايعامبارلىقتاعى الىپ ٴمۇسىننىڭ تابانى، ياعني دۇنيەجۇزىلىك دەرجاۆالاردىڭ ەڭ سوڭعىسى ەكەندىگى. ودان كەيىن بيلىككە كەلەتىن باسقا دەرجاۆا بولمايدى. ارماگەددوندا قۇداي پاتشالىعى ونى قالعان ادامي ۇكىمەتتەردىڭ بارلىعىمەن قوسا لەزدە-اق تاس-تالقان ەتەدى * (ايان 16:13، 14، 16؛ 19:19، 20).
12. دانيالدىڭ الىپ ٴمۇسىن جايلى پايعامبارلىعىنىڭ ٴبىز ٷشىن قانداي پايداسى بار؟
12 پايعامبارلىقتىڭ پايداسى. دانيالدىڭ پايعامبارلىعى — سوڭعى كۇندەرى ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقانىمىزعا دالەل. 2500-جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن دانيال بابىل يمپەرياسىنان كەيىن قۇداي حالقىنا ايتارلىقتاي ىقپال ەتەتىن تاعى 4 دۇنيەجۇزىلىك يمپەريانىڭ بولاتىنىن ايتتى. بۇعان قوسا، سول يمپەريالاردىڭ ەڭ سوڭعىسى انگلو-امەريكا بولاتىنىن اشىپ بەردى. دەمەك، قۇداي پاتشالىعى ادامي بيلىكتىڭ ٴبارىن قيراتىپ، جەردىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ٶزى عانا بيلىك ەتەتىن كەزگە جاقىن قالدى! (دان. 2:44). وسىنى بىلگەنىمىز بىزگە زور جۇبانىش پەن ٷمىت بەرەدى.
13. ايان 17:9—12-تارماقتارداعى «سەگىزىنشى پاتشا» دەگەن جانە «ون پاتشا» دەگەن نەنى بەينەلەيدى جانە بۇل پايعامبارلىق قالاي ورىندالدى؟
13 ايان 17:9—12 وقىڭىز. ٴبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جەر بەتىنە ۇلكەن قاسىرەت الىپ كەلگەندىكتەن، دۇنيەجۇزى بويىنشا ۇكىمەت باسىلارى تىنىشتىق پەن بەيبىتشىلىككە قول جەتكىزۋدى اڭسادى. سوندا سوڭعى كۇندەرگە قاتىستى كيەلى كىتاپتاعى تاعى ٴبىر پايعامبارلىق جۇزەگە استى. ۇكىمەت باسىلارى 1920-جىلدىڭ قاڭتارىندا ۇلتتار ليگاسىن قۇردى. 1945-جىلدىڭ قازان ايىندا ول بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا الماستى. بۇل ۇيىم «سەگىزىنشى پاتشا» دەپ تە اتالادى. ٴبىراق ول — دۇنيەجۇزىلىك دەرجاۆا ەمەس. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى كۇش پەن بيلىكتى ونى قولداپ-دەمەپ وتىرعان ۇكىمەتتەردەن الادى. كيەلى كىتاپتا سول ۇكىمەتتەردىڭ ٴبارى بەينەلى تىلدە «ون پاتشا» دەپ اتالعان.
14، 15. ا) ايان 17:3—5-تارماقتاردان ۇلى بابىلعا قاتىستى نە بىلەمىز؟ ٵ) بۇگىندە جالعان دىندەردىڭ قولداۋشىلارى نە ىستەپ جاتىر؟
14 ايان 17:3—5 وقىڭىز. قۇداي بەرگەن اياندا ەلشى جوحان «ۇلى بابىل» دەپ اتالاتىن جەزوكشەنى كورەدى. ول دۇنيەجۇزىلىك جالعان دىندەر يمپەرياسىن بىلدىرەدى. جوحاننىڭ بۇل ايانى قالاي ورىندالدى؟ جالعان دىندەر سوناۋ زاماننان بەرى ۇكىمەتتەرمەن تىعىز ارالاسىپ، ولارعا باتاسىن بەرىپ كەلەدى. الايدا ەحوبا جاقىندا سول ۇكىمەتتەردىڭ «جۇرەكتەرىنە ٶز ويىن سالىپ، جۇزەگە اسىرتقاندا» نە بولاتىنىن بىلەسىز بە؟ ۇكىمەتتەر، ياعني «ون پاتشا» جالعان دىندەرگە تاپ بەرىپ، ولاردىڭ كوزىن قۇرتادى (ايان 17:1، 2، 16، 17).
15 ۇلى بابىلدىڭ اقىرى تاياپ قالعانىن قايدان بىلەمىز؟ بۇل ٷشىن ەجەلگى بابىل قالاسىن ەسكە الايىقشى. قالانىڭ ٴبىرشاما جەرىن ٸرى ەۆفرات وزەنى قورشاپ، جاۋدان قورعاپ تۇراتىن. ايان كىتابىندا ۇلى بابىلدىڭ دا ميلليونداعان قولداۋشىلارى «سۋلارعا» تەڭەلەدى (ايان 17:15). ٴبىراق ايان 16:12 دە ونىڭ سۋى «كەۋىپ قالاتىنىن» بىلەمىز. دەمەك، جالعان دىندەر يمپەرياسى ٶزىنىڭ كوپتەگەن قولداۋشىلارىنان ايىرىلماق ەدى. ٴبىز وسى پايعامبارلىقتىڭ ورىندالۋىن بۇگىندە كورىپ ٴجۇرمىز. سەبەبى كوپتەگەن ادام جالعان دىندەردەن بەزىپ، كوكەيلەرىندەگى سۇراققا جاۋاپتى باسقا جەردەن ىزدەپ كەتكەن.
16. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى مەن ۇلى بابىلدىڭ جويىلۋىنا قاتىستى پايعامبارلىقتاردى تۇسىنگەنىمىزدىڭ قانداي پايداسى بار؟
16 پايعامبارلىقتىڭ پايداسى. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ پايدا بولۋى جانە جالعان دىندەردەن ادامداردىڭ كوپتەپ كەتىپ جاتقانى سوڭعى كۇندەردە ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقانىمىزدى ايقىنداي تۇسەدى. دەگەنمەن ۇلى بابىلدىڭ جويىلۋى بەينەلى سۋلارىنىڭ كەۋىپ جاتقانىنان ەمەس، باسقا سەبەپتەن بولادى. جوعارىدا ايتىلىپ كەتكەندەي، ەحوبا «ون پاتشانىڭ»، ياعني بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن قولداۋشى ۇكىمەتتەردىڭ «جۇرەكتەرىنە ٶز ويىن سالىپ، جۇزەگە اسىرتادى». جالعان دىندەر كۇتپەگەن جەردەن جويىلاتىنى سونشا — بۇكىل ادامزاتتىڭ توبەسىنە جاي تۇسكەندەي بولادى * (ايان 18:8—10). بۇل جاعداي دۇنيەنى ٴدۇر سىلكىندىرىپ، ٴبىراز قيىندىقتار تۋدىراتىن شىعار. ٴبىراق قۇداي حالقى ٷشىن قۋانۋعا كەم دەگەندە 2 سەبەپ بار. بىرىنشىدەن، ەحوبا قۇدايدىڭ باياعىدان كەلە جاتقان جاۋى ماڭگىلىككە جويىلادى. ەكىنشىدەن، وسى زۇلىم دۇنيەدەن قۇتىلاتىن كەزىمىز قول سوزىم جەردە تۇرادى! (لۇقا 21:28).
الداعى كۇندەردى سەنىممەن قارسى الىڭىز
17، 18. ا) سەنىمىمىزدى قالاي نىعايتا بەرسەك بولادى؟ ٵ) كەلەسى ماقالادا نە تۋرالى قاراستىرامىز؟
17 دانيال پايعامبار «شىنايى ٴبىلىم مولايا تۇسەدى» دەپ الدىن الا ايتىپ كەتكەن. وسى سوزدەردىڭ ورىندالىپ جاتقانىنا بۇگىندە ٴبارىمىز كۋامىز. ويتكەنى ٴبىزدىڭ كەزىمىزگە قاتىستى پايعامبارلىقتاردىڭ ٴمانىن ٴتۇسىنىپ جاتىرمىز (دان. 12:4، 9، 10). سول پايعامبارلىقتاردىڭ تۋرالىعى ٴبىزدى قايران قالدىرىپ، ەحوباعا جانە ونىڭ سوزىنە دەگەن قۇرمەتىمىزدى اسىرادى (يشايا 46:10؛ 55:11). ەندەشە، جازبالاردى تىڭعىلىقتى زەرتتەپ، سەنىمىڭىزدى نىعايتا بەرىڭىز جانە باسقالارعا دا ەحوبامەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولۋعا كومەكتەسە بەرىڭىز. ەحوبا وعان «تولىق ارقا سۇيەيتىندەردى امان ساقتايدى» جانە «ۇزاعىنان تىنىشتىق سيلايدى» (يشايا 26:3).
18 كەلەسى ماقالادا وسى زاماننىڭ سوڭىنداعى ماسىحشىلەر قاۋىمىنا قاتىستى پايعامبارلىقتارعا نازار اۋدارامىز. سوندا قالعان پايعامبارلىقتار سياقتى ولار دا سوڭعى كۇندەرى ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقانىمىزدى دالەلدەيتىنىن كورەسىز. سونداي-اق تاقتا وتىرعان پاتشامىز يسا ادال ٸزباسارلارىن جەتەلەپ كەلە جاتقانىنىڭ كوپتەگەن دالەلدەرىن بايقايسىز.
61-ٵن العا، كۋاگەرلەر!
^ ٴبىز ٴقازىر ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ەلەۋلى كەزەڭدە ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز. كيەلى كىتاپتىڭ كوپ پايعامبارلىقتارىندا ايتىلىپ كەتكەندەي، قۇداي پاتشالىعى ورناپ قويدى. سول پايعامبارلىقتاردىڭ كەيبىرىن وسى ماقالادا قاراستىرامىز. سوندا ەحوباعا دەگەن سەنىمىمىز كۇشەيەدى جانە ٴقازىر دە، الداعى كۇندەردە دە وعان سەنىم ارتىپ، ۋايىمدامايتىن بولامىز.
^ «ماڭگى باقي ٶمىردىڭ راقاتىن كورىڭىز!» كىتابىنان 32-ساباق، 4 تاقىرىپشانى جانە jw.org تور بەكەتىنەن «قۇداي پاتشالىعى 1914-جىلى بيلىك ەتە باستادى» دەگەن ۆيدەونى قاراڭىز.
^ دانيالدىڭ پايعامبارلىعى جايلى تولىعىراق ٴبىلۋ ٷشىن، 2012-جىل، 15-ماۋسىمداعى «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» (حانزۇشا) 14—19-بەتتەرىن قاراڭىز.
^ الدىمىزدا بولاتىن جاعدايلار تۋرالى «قۇداي پاتشالىعى بيلىك ەتۋدە!» كىتابىنىڭ (حانزۇشا) 21-تاراۋىنان تولىعىراق بىلە الاسىز.
