ٶمىربايان
«مەن ەحوباعا قىزمەت ەتكىم كەلدى»
ٴبىز سۋرينامداعى تروپيكالىق ورماننىڭ ەڭ تۇپكىرىندە ورنالاسقان گرانبوري دەگەن اۋىلعا جاقىن جەردە ٴبىر توپ اداممەن قوشتاسىپ، اعاش قايىققا وتىرىپ، تاپاناحوني وزەنىمەن ٴجۇزىپ كەتتىك. وزەننىڭ شوڭعال جەرلەرىمەن ٶتىپ بارا جاتىپ، كەمەمىزدىڭ پروپەللەرى تاسقا بارىپ سوعىلدى. ٴدال سول بويدا كەمەمىزدىڭ تۇمسىعى سۋعا باتا باستادى. بارلىعىمىزدىڭ سۋعا باتىپ بارا جاتقانىمىزدى كورگەندە جۇرەگىم توقتاپ قالا جازدادى. اۋداندىق باقىلاۋشى بولىپ جىلدار بويى تالاي وزەندەردەن وتسەم دە، ٴجۇزۋدى ٵلى بىلمەيتىنمىن!
بۇل جاعداي نەمەن اياقتالعانىن ايتپاس بۇرىن، تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتى قالاي باستاعانىمدى ايتىپ بەرەيىن.
مەن 1942-جىلى كاريب ارالدارىنداعى كيۋراساو دەگەن وتە ادەمى ارالدا دۇنيەگە كەلدىم. اكەم — نەگىزىنەن، سۋرينامنىڭ تۋماسى، ٴبىراق جۇمىس بابىمەن وسى ارالعا كوشىپ كەلگەن بولاتىن. مەن دۇنيەگە كەلمەي تۇرىپ ٴبىر-ەكى جىل بۇرىن اكەم شىندىقتى ٴبىلىپ، كيۋراساوداعى العاشقى ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ ٴبىرى بولدى a. بالا كەزىمىزدە كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋگە اسا ٴبىر قۇلشىنىپ تۇرماساق تا، اكەمىز كۇش سالىپ، بىزبەن ٵر اپتا سايىن زەرتتەۋ ساباعىن وتەتىن. مەن 14 كە تولعاندا، وتباسىمىزبەن سۋرينامعا قايتا كوشىپ باردىق، ويتكەنى اكەمنىڭ قارت اناسى كۇتىمگە مۇقتاج ەدى.
جاقسى ورتانىڭ كومەگى
سۋرينامدا قاۋىمداعى جاستارمەن ارالاسا باستادىم. ولار مەنەن بىرنەشە جاس ۇلكەن بولاتىن ٵرى تۇراقتى ٸزاشار رەتىندە قىزمەت ەتىپ، رۋحاني جانىپ تۇراتىن. ولار قىزمەتتە بولعان جاعدايلارمەن بولىسكەندە جۇزدەرى بال-بۇل جايناپ كەتەتىن. قاۋىمنان كەيىن ٴبىز دوستارىمىزبەن قالىپ، كيەلى كىتاپ جايلى سويلەسەتىنبىز. كەيدە ٴتىپتى بۇنداي اڭگىمەلەرىمىز تۇنگى جۇلدىزدى اسپاننىڭ استىندا دا جالعاساتىن. وسى دوستارىمنىڭ ارقاسىندا مەن ومىردە نە قالايتىنىمدى، ياعني ەحوباعا قىزمەت ەتكىم كەلەتىنىن ٴتۇسىندىم. سودان 16 جاسىمدا شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتىپ، 18 جاسىمدا تۇراقتى ىزاشارلىق قىزمەتتى باستاپ كەتتىم.
ومىردەن تۇيگەندەرىم
پاراماريبودا ٸزاشار بولىپ جۇرگەن كەزىم
مەن ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتكەندە كوپ نارسەگە ۇيرەندىم جانە سول ۇيرەنگەندەرىم تولىق ۋاقىتتى قىزمەتىمدە تاپتىرماس كومەك بولدى. مىسالى، مەن وزگەلەردى ۇيرەتۋ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ٴتۇسىندىم. ىزاشارلىق قىزمەتتى ەندى باستاعانىمدا، ۆيللەم ۆان سەيەل دەگەن ٴبىر ميسسيونەر مەنى ٶز قاناتىنىڭ استىنا الىپ، كوپ نارسەگە ۇيرەتتى b. ول ماعان تەوكراتيالىق مىندەتتەرىمدى قالاي دۇرىس اتقارۋعا بولاتىنىن كورسەتتى. سول كەزدە ٵلى تالاي نارسەنى ۇيرەنۋىم كەرەكتىگىن تۇسىنبەپپىن. كەلەسى جىلى مەن ارنايى ٸزاشار بولىپ تاعايىندالىپ، سۋرينامداعى تروپيكالىق ورماننىڭ تۇپكىرىندە قىزمەت ەتەتىن توپتارداعى باۋىرلاستارعا كومەكتەسە باستادىم. سوندا كەزىندە باۋىرلاستار ماعان كوپ نارسە ۇيرەتكەندەرىنە ريزا بولدىم! سودان بەرى مەن دە ولار سياقتى ۋاقىت ٴبولىپ، باسقالاردى ۇيرەتۋدى ماقسات ەتتىم.
مەن قاراپايىم ٶمىر ٴسۇرىپ، دەسە دە جاقسى جوسپار قۇرا ٴبىلۋدىڭ دا ماڭىزدىلىعىن ٴتۇسىندىم. ٵر ايدىڭ باسىندا ارنايى ٸزاشار سەرىگىم ەكەۋىمىز الداعى اپتالاردا قانداي تاماق جەيمىز، قانداي زاتتاردى الامىز — سونى جوسپارلاپ الاتىنبىز. كەيىن ەكەۋىمىزدىڭ بىرەۋىمىز قالاعا بارۋ ٷشىن ۇزاق جول ٴجۇرىپ، قاجەت-جاراعىمىزدى الىپ كەلەتىنبىز. بىزگە ايلىق قاراجاتىمىزدى، العان زاتتارىمىزدى ٴبىر ايعا جەتكىزۋ ٷشىن جاقسىلاپ ەسەپتەپ، ولاردى اقىلمەن جاراتۋ كەرەك ەدى. ەگەر ورماندا جۇرگەندە ٴبىر زاتىمىز تاۋسىلىپ قالسا، كومەككە كەلەر ادامدى تابۋ قيىن بولاتىن. جاستايىمنان وسىلاي قاراپايىم ٶمىر ٴسۇرىپ، جاقسى جوسپارلاۋدى ۇيرەنگەنىم بولاشاقتاعى ومىرىمدە بار نازارىمدى ەحوباعا دەگەن قىزمەتىمە اۋدارۋعا كوپ كومەكتەستى.
سونىمەن قاتار مەن ادامدارعا ٶز تىلدەرىندە ٴتالىم بەرۋ كوپ جاقسى ناتيجە الىپ كەلەتىنىن كوردىم. نەگىزى، مەن سۋرينامدا ٴجيى قولدانىلاتىن نيدەرلاند، اعىلشىن، پاپيامەنتو، سرانانتونگو (سرانان دەپ تە اتالادى) تىلدەرىندە سويلەيتىنمىن. ٴبىراق تروپيكالىق ورماندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەندە مەن ادامداردىڭ ٶز انا تىلدەرىندە ۋاعىزداساڭ، شىندىقتى جاقسى قابىلدايتىندارىن بايقادىم. الايدا ماعان سول جەردەگى جەرگىلىكتى ادامدار سويلەيتىن تىلدەردى ۇيرەنۋ وڭايعا سوقپادى. مىسالى، سولاردىڭ ٴبىرى ساراماككان ٴتىلى ەدى. سەبەبى ول تىلدە جوعارعى جانە تومەنگى دىبىستار قولدانىلادى. دەسە دە كۇش سالعانىم بەكەر بولمادى. سول جەردەگى ادامداردىڭ انا تىلدەرىندە سويلەگەندىكتەن، كوپتەگەن ادامعا شىندىقتى بىلۋگە كومەكتەسىپ كەلەمىن.
ايتپاسقا بولمايدى، كۇلكىلى جاعدايلار دا بولىپ تۇردى. بىردە ساراماككان تىلىندە سويلەيتىن كيەلى كىتاپتى زەرتتەپ جۇرگەن ٴبىر ايەلدى ىڭعايسىز جاعدايعا قالدىرىپ قويعانىم بار. ونىڭ ٸشى اۋىرىپ جۇرگەندىكتەن، حال-جاعدايىن سۇراعىم كەلگەن. ٴبىراق ونىڭ ورنىنا مەن «سەن جۇكتى بولىپ قالدىڭ با؟» دەپ سۇراپپىن! وسىنداي-وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەر بولىپ تۇرسا دا، مەن تانابىمداعى ادامداردىڭ انا تىلىندە سويلەۋگە كوپ كۇش سالاتىنمىن.
قوسىمشا جاۋاپكەرشىلىكتەرگە يە بولۋىم
1970-جىلى اۋداندىق باقىلاۋشى بولىپ تاعايىندالدىم. ٴدال سول جىلى تروپيكالىق ورمانداعى شالعاي ورنالاسقان توپتارعا «ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ باس باسقارماسىنا ساپار» دەگەن سلايدتى باعدارلامانى كورسەتە باستادىم. سول جەرگە وزەنمەن جەتۋ ٷشىن ٴبىز ۇزىن اعاشتان جاسالعان قايىقتى قولداناتىنبىز. قايىققا وزىمىزبەن بىرگە گەنەراتور، بەنزين قۇياتىن كانيسترا، مايشام، سلايد كورسەتەتىن پروەكتوردى الىپ الاتىنبىز. سول جەرگە جەتكەندە زاتتاردىڭ بارلىعىن سلايد كورسەتەتىن جەرگە تاسيتىنبىز. سول ساپارلاردا ەسىمدە قالعانى — شالعاي جاتقان جەرلەردەگى ادامدارعا سول باعدارلامالاردىڭ قانشالىقتى ۇنايتىنى. ادامدارعا ەحوبا جايلى، ونىڭ جەردەگى ۇيىمى جايلى ۇيرەتۋ ماعان كوپ باقىت سيلايتىن. ەحوبانىڭ ىسىندە ٴبىراز تەر توگىپ، قۇرباندىقتارعا بارسام دا، العان رۋحاني سيلارىم ولاردان الدەقايدا اسىپ ٴتۇستى.
ەندى ٴبىز ٷش ورىلگەن ٴجىپپىز
ەتەل ەكەۋىمىزدىڭ نەكە قۇرعان كۇنىمىز، 1971-جىل، قىركۇيەك
قىزمەتتە بويداق بولۋدىڭ كوپتەگەن ارتىقشىلىقتارى بار ەكەنىن بىلسەم دە، قاسىمدا ومىرلىك سەرىگىمنىڭ بولعانىن قاتتى قالادىم. سودان مەن «تروپيكالىق ورمانداعى قىزمەتتىڭ ىستىعىنا دا، سۋىعىنا دا قۋانىشپەن توزە بىلەتىن ٴبىر قىز باۋىرلاستى كەزدەستىرۋگە كومەكتەسشى» دەپ ەحوباعا ناقتى دۇعا ەتە باستادىم. ٴبىر جىل وتكەننەن كەيىن مەن وتە جانقيار ٵرى ارنايى ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتەتىن ەتەل دەگەن باۋىرلاسپەن كەزدەسە باستادىم. ەتەلگە جاستايىنان ەلشى پاۋىلدىڭ ۇلگىسى قاتتى ۇنايتىن. ول دا قىزمەتتە وزىندەگى بار جاقسىسىن بەرگىسى كەلەتىن. سودان 1971-جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ٴبىز ۇيلەنىپ، اۋداندىق قىزمەتتى ەرلى-زايىپتىلار رەتىندە اتقارا باستادىق.
ەتەل وتە قاراپايىم وتباسىنان شىققان بولاتىن، سوندىقتان ول تروپيكالىق ورمانداعى قىزمەتكە تەز بەيىمدەلىپ كەتتى. مىسالى، ورماننىڭ تۇپكىرىندە جاتقان جەرلەرگە ساپارمەن بارعاندا، وزىمىزبەن از عانا زاتتاردى الاتىنبىز. ٴبىز كيىمدەرىمىزدى وزەندە جۋاتىنبىز، ٶزىمىز دە سول جەردە جۋىناتىنبىز. سونداي-اق توقتاعان ٷيىمىزدىڭ يەلەرى قانداي تاماق بەرسە، ٴبارىن جەي بەرەتىنبىز. مىسالى، ولار يگۋانا، پيرانيا قويسا دا نەمەسە ورماننان، وزەننەن بىردەڭە ۇستاپ كەلسە دە، تاڭداماي جەي بەرەتىنبىز. ال تاماق سالاتىن ىدىس-اياق بولماي قالعان جاعدايدا ونى باناننىڭ جاپىراعىنا سالىپ، قولمەن جەيتىنبىز. ەتەل ەكەۋىمىز ەحوباعا قىزمەت ەتىپ، وسىنداي قۇرباندىقتارعا بارعانىمىزدىڭ ارقاسىندا قارىم-قاتىناسىمىز ٷش ورىلگەن جىپتەي بەرىك بولدى (ۋاع. 4:12). ٴبىز بۇنى ەش نارسەگە ايىرباستاۋعا كەلىسپەس ەدىك!
باسىندا ايتىپ كەتكەن وقيعاعا ورالاتىن بولسام، سول كەزدە ٴبىز ورماننىڭ ىشىندەگى شالعاي جاتقان جەرلەردە تۇراتىن باۋىرلاستارمەن قوشتاسىپ، قايتىپ بارا جاتقانبىز. قايىعىمىز تاسقا سوعىلىپ، سۋعا باتتى دا، ٴبىراق تەز-اق كوتەرىلىپ، سۋدىڭ بەتىنە شىعىپ كەتتى. قۋانىشقا وراي، ۇستىمىزدە قاۋىپسىزدىك كەۋدەشەلەرى بولدى ٵرى ٴبىز قايىقتان قۇلاپ تۇسپەدىك. ٴبىراق قايىعىمىزدىڭ ٸشى سۋعا تولىپ كەتتى. ٴبىز تاماق سالىنعان ىدىستاردى الدىق تا، ىشىندەگىسىن سۋعا لاقتىرىپ، ال ىدىسىمەن قايىقتىڭ ىشىندەگى سۋدى شىعارا باستادىق.
تاماعىمىزدى وزەنگە لاقتىرىپ، بىزدە ەندى جەيتىن ەشتەڭە بولماعاندىقتان، وزەننىڭ بويىمەن ٴجۇزىپ كەلە جاتىپ، بالىق اۋلاي باستادىق. ٴبىراق بىردە-ٴبىر بالىق ۇستاي المادىق. سودان ەحوباعا دۇعا ەتىپ، سول كۇنگە جەيتىن تاماق سۇرادىق. دۇعا ايتقانىمىز سول-اق ەدى، ٴبىر ەر باۋىرلاس قارماعىن سۋعا تاستادى دا، بەسەۋىمىز جەپ توياتىنداي ٴبىر ۇلكەن بالىقتى ۇستاپ الدى.
كۇيەۋ، اكە جانە ارالاۋشى باقىلاۋشىمىن
اۋداندىق قىزمەتتى 5 جىل بىرگە اتقارعاننان كەيىن، ەتەل ەكەۋىمىز كۇتپەگەن جەردەن ٴبىر باتاعا كەنەلدىك. ٴبىز اتا-انا بولعالى جاتتىق. بۇل جاڭالىق مەنى قۋانتسا دا، الداعى ٶمىرىمىز قالاي بولار ەكەن دەپ تە ويلادىم. ٴبىراق ەتەل ەكەۋىمىز نە بولسا دا تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتى تاستامايمىز دەپ شەشتىك. 1976-جىلى تۇڭعىش ۇلىمىز ەتنيەل دۇنيەگە كەلدى. ال ەكى جارىم جىلدان كەيىن ەكىنشى ۇلىمىز دجوۆانني تۋىلدى.
تاپاناحوني وزەنىندە بولعان شومىلدىرۋ راسىمىنە قاتىسۋىم، شىعىس سۋرينام، 1983-جىل
سول كەزدە سۋرينامدا ٵلى دە قاجەتتىلىك بار ەدى. سوندىقتان فيليال اكەلىك مىندەتتەرىمەن قاتار اۋداندىق باقىلاۋشىنىڭ قىزمەتىن جالعاستىرا بەرۋگە رۇقسات بەردى. بالالارىمىز كىشكەنتاي كەزدە مەن شاعىن قاۋىمدارعا عانا ساپارمەن باراتىنمىن. ادەتتە مەن 2 اپتاداي اۋداندىق باقىلاۋشى رەتىندە باسقا قاۋىمداردى ارالايتىنمىن، ال ايدىڭ باسقا اپتالارىندا ٸزاشار رەتىندە ٶزىمنىڭ تاعايىندالعان قاۋىمىمدا قىزمەت ەتەتىنمىن. ۇيگە جاقىن جەردەگى قاۋىمدارعا ساپارمەن بارعانىمدا، وتباسىمدى الىپ الاتىنمىن. ٴبىراق تروپيكالىق ورمانداعى قاۋىمدارعا، كونگرەستەرگە بارعاندا، جالعىز ٶزىم باراتىنمىن.
اۋداندىق قىزمەتتە جۇرگەنىمدە شالعاي قاۋىمدارعا قايىقپەن جەتەتىنمىن
بارلىق جاۋاپكەرشىلىكتەرىمدى اتقارا الۋىم ٷشىن ماعان جاقسى جوسپار كەرەك ەدى. مەن اپتا سايىن وتباسىلىق عيباداتتى وتكىزۋدى قامدايتىنمىن. ال ورمانداعى قاۋىمدارعا ساپارمەن كەتكەنىمدە، ەتەل بۇل جاۋاپكەرشىلىكتى ٶز موينىنا الاتىن. ٴبىراق قولىمىزدان كەلگەنشە كوپ ىستەردى وتباسى بولىپ اتقارۋعا تىرىساتىنبىز. ەتەل ەكەۋىمىز بالالاردى الىپ، دەمالۋعا ٴجيى شىعىپ تۇراتىنبىز، بىرگە ويىندار وينايتىنبىز، ٷيدىڭ قاسىنداعى ادەمى جەرلەرگە بارىپ كەلەتىنبىز. مەن تاپسىرمالارىمدى دايىنداۋ ٷشىن ٴتۇننىڭ ٴبىر ۋاعىنا دەيىن وتىراتىنمىن. ال ەتەل بولسا ناقىل سوزدەر 31:15 تە سيپاتتالعان ايەل سياقتى ەرتە تۇرىپ، بالالار مەكتەپكە كەتپەس بۇرىن بارلىعىمىز بىرگە كۇندەلىكتى تارماقتى وقۋىمىزدى جانە تاڭعى استى بىرگە ٸشۋىمىزدى قامدايتىن. ەحوبا تاپسىرعان جاۋاپكەرشىلىكتەرىمدى اتقارا الۋىم ٷشىن قولداۋ كورسەتەتىن وسىنداي جانقيار ايەلىمنىڭ بولعانىنا وتە ريزامىن!
بالالارىمىز ەحوبانى دا، ماسىحشىلىك قىزمەتتى دە جاقسى كورۋ ٷشىن اتا-انا رەتىندە كوپ تەر توكتىك. ٴبىز بالالارىمىزدىڭ تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتى ٶز ومىرلىك جولدارى ەتكەنىن قالادىق. ٴبىراق مۇنى ٴبىز قالاعاندىقتان ەمەس، وزدەرى قالاعاندىقتان تاڭداسا ەكەن دەدىك. ول ٷشىن ٴبىز ولارعا تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتەن كەلەتىن قۋانىش جايلى ۇنەمى ايتىپ جۇرەتىنبىز. قيىندىقتارعا قاراماستان ەحوبا وتباسىمىزدى قالاي قامقورلاعانىن، قالاي باتاسىن بەرگەنىن دە ايتىپ وتىراتىنبىز. سونداي-اق بالالارىمىزعا ەحوبانى جاقسى كورەتىن باۋىرلاستارمەن ارالاسىپ، ولارمەن دوس بولۋعا كومەكتەسەتىنبىز.
ەحوبا وتباسىمىزدى اسىراۋعا قاجەتتى نارسەنىڭ بارلىعىن بەرىپ تۇردى. مەن دە وتاعاسى رەتىندە قولىمنان كەلگەننىڭ بارلىعىن ىستەۋگە تىرىستىم. بويداق كەزىمدە تروپيكالىق ورماندا ارنايى ٸزاشار رەتىندە قىزمەت ەتكەندە، ەرتەڭگى قاجەتتىلىكتەرىمە جاراتامىن دەپ اقشا ۇنەمدەپ جۇرەتىنمىن. ال ەندى وتباسىلى بولعان سوڭ وسىلاي ەتۋگە قانشا تىرىسساق تا، كەيدە قاجەت نارسەنىڭ بارلىعى بولا بەرمەيتىن. سونداي جاعدايلاردا ەحوبانىڭ قولىن انىق كورەتىنبىز. مىسالى، 1986 مەن 1992-جىلدار ارالىعىندا سۋرينامدا كوتەرىلىس بولدى. سول جىلدارى ٴتىپتى ەڭ كەرەك دەگەن نارسەلەردىڭ ٶزىن تابۋ قيىن ەدى. ٴبىراق سول كەزدە ەحوبا ٴبىزدى قالدىرمادى (مات. 6:32).
وتكەن ٶمىرىمدى ويلاسام
سولدان وڭعا قاراي: ايەلىم ەتەل ەكەۋىمىز
ۇلكەن ۇلىم ەتنيەل ايەلى ناتاليمەن بىرگە
كىشى ۇلىم دجوۆانني ايەلى كريستالمەن بىرگە
ەحوبا ۇنەمى ٴبىزدى قامقورلاپ كەلەدى. ول ٶمىرىمىزدى شىنايى باقىت پەن قاناعاتقا تولتىردى. بالالارىمىز ٴبىز ٷشىن ۇلكەن باتا. ولاردى ەحوبانىڭ جولىندا تاربيەلەۋ زور مارتەبە! ٴبىز اتا-انا رەتىندە ولاردىڭ تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتى ٶز ٶمىر جولدارى ەتكەندەرىن كورگەندە، جۇرەگىمىزدى قۋانىش كەرنەيدى. ەتنيەل دە، دجوۆانني دە تەوكراتيالىق مەكتەپتەردى ٴبىتىرىپ، قازىر ايەلدەرىمەن بىرگە سۋرينامداعى فيليالدا قىزمەت ەتىپ ٴجۇر.
ٴبىز قازىر ەتەل ەكەۋىمىز ٴبىراز جاسقا كەلىپ قالدىق، ٴبىراق ٵلى دە ارنايى ٸزاشارلار رەتىندە ەحوبانىڭ ىسىندە تەر توگىپ ٴجۇرمىز. تەر توگىپ جۇرگەنىم سونشالىق — ٴجۇزۋدى ۇيرەنۋگە ٵلى دە ۋاقىت تاپپاي ٴجۇرمىن! ٴبىراق بۇعان كوڭىلىم تۇسپەيدى. وتكەن ومىرىمە كوز تاستاسام، تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتى جاس كەزىمنەن ومىرلىك جولىم ەتكەنىم ەڭ دۇرىس شەشىم بولدى دەپ سەنىممەن ايتا الامىن.
b ۆيللەم ۆان سەيەل باۋىرلاستىڭ ٶمىربايانى 1999-جىلدىڭ 8-قازانىنداعى «ويانىڭدار!» جۋرنالىندا (حانزۇشا) باسىلىپ شىققان. اتاۋى: «پرەۆزويدەننىە وجيدانيا».
