46-زەرتتەۋ ماقالاسى
ەحوبانىڭ ٶز ۋادەسىنە بەرگەن كەپىلدىگى
«جەر بەتىندە انت بەرگەن اركىم شىنايى قۇدايدىڭ اتىمەن انت بەرەتىن بولادى» (يشايا 65:16).
3-ٵن سەن بىزگە كۇش بەردىڭ، ٷمىت بەردىڭ
اڭداتپا a
1. يشايا يسرايلدىكتەرگە نە ايتپاق بولعان؟
يشايا پايعامبار ەحوبانى «شىنايى قۇداي» دەپ اتاعان. «شىنايى» دەپ اۋدارىلعان ٴسوز تىكەلەي ماعىنادا «اۋمين» دەگەندى بىلدىرەدى (يشايا 65:16). ال «اۋمين» ٴسوزىنىڭ ماعىناسى — «سولاي بولسىن»، «راس». كيەلى كىتاپتا «اۋمين» ٴسوزى ەحوبا مەن يساعا قاتىستى قولدانىلسا، بۇل ولاردىڭ ايتقان سوزدەرى مىندەتتى تۇردە ورىندالاتىنىنا كەپىلدىك بولىپ تابىلادى. دەمەك، يشايانىڭ يسرايلدىكتەرگە ايتپاق بولعانى — ەحوبا نە ايتسا دا، وعان تولىق سەنۋگە بولادى. بۇنى ەحوبا دالەلدەپ تە قويعان ەدى، ويتكەنى بەرگەن ۋادەسىنىڭ ٴبارى جۇزەگە اسقان.
2. ەحوبانىڭ بولاشاققا قاتىستى ۋادەلەرىنە نەگە سەنۋگە بولادى جانە بۇل ماقالادا قانداي سۇراقتاردى قاراستىرامىز؟
2 ٴبىز دە ەحوبانىڭ بولاشاعىمىزعا قاتىستى ۋادەلەرىنە تولىق سەنە الامىز با؟ يشايانىڭ زامانىنان شامامەن 800-جىلدان كەيىن، ەلشى پاۋىل ەحوبانىڭ سوزىنە ارقاشان دا سەنە الاتىنىمىزعا نەگىز كەلتىردى. ول: «قۇدايدىڭ وتىرىك ايتۋى مۇمكىن ەمەس»،— دەگەن (ەۆر. 6:18). ٴبىر بۇلاقتان تۇشى دا، اشتى دا سۋ شىقپايتىنىنداي، شىندىقتىڭ قاينار كوزى ەحوبا دا وتىرىك ايتا المايدى. سوندىقتان ەحوبانىڭ ٵربىر سوزىنە، بولاشاققا قاتىستى ٵربىر ۋادەسىنە تولىقتاي سەنسەك بولادى. وسى ماقالادا ٴبىز مىنا ەكى سۇراقتى قاراستىرامىز: ەحوبا بولاشاعىمىزعا قاتىستى قانداي ۋادە بەرىپ وتىر؟ ونىڭ ۋادەسىنىڭ ورىندالاتىنىنا قانداي كەپىلدىك بار؟
ەحوبانىڭ ۋادەسى
3. ا) دۇنيەجۇزىندەگى باۋىرلاستاردىڭ سۇيىكتى ۋادەسى قانداي؟ (ايان 21:3، 4) ٵ) وسى ۋادەنى ەستىگەندە كەيبىرەۋلەر نە دەيدى؟
3 قازىر ٴبىز دۇنيەجۇزىندەگى باۋىرلاستاردىڭ سۇيىكتى تارماقتارىن قاراستىرامىز (ايان 21:3، 4 وقىڭىز). ەحوبا بىزگە: «ەندى قايتىپ ٶلىم، جوقتاۋ، زار ەڭىرەۋ مەن اۋرۋ بولمايدى»،— دەپ ۋادە بەرگەن. ٴجيى ٴبىز ادامدارعا جۇماقتىڭ قانداي كەرەمەت بولاتىنىن ايتقاندا وسى تارماقتى وقىپ بەرەمىز. ٴبىراق كەيبىرەۋلەر بۇل سوزدەردى قالاي قابىلدايدى؟ ولار: «وسىلاي بولسا كەرەمەت قوي، ٴبىراق مۇمكىن ەمەس سياقتى»،— دەپ جاتادى.
4. ا) ەحوبا نەنى الدىن الا ٴبىلدى؟ ٵ) ەحوبا ۋادە بەرىپ قانا قويماي، تاعى نە ىستەدى؟
4 ەحوبا وسى ۋادەنى سوناۋ ەلشى جوحاننىڭ كەزىندە جازدىرىپ جاتقاندا، ٴبىزدىڭ وسى ٷمىت جايلى وزگەلەرگە ۋاعىزدايتىنىمىزدى بىلگەن. سونداي-اق ەحوبا وسى ۋادەدەگى «جاڭا جايتتارعا» كوپ ادامنىڭ وڭايلىقپەن سەنبەيتىنىن دە ٴبىلدى (يشايا 42:9؛ 60:2؛ قور. 2-ح. 4:3، 4). سوندىقتان ۋادە بەرۋمەن قاتار، ونىڭ مىندەتتى تۇردە ورىندالاتىنىنا بۇلتارتپاس دالەلدەر دە كەلتىردى. سول دالەلدەردى قاراستىرساق، ايان 21:3، 4 تەگى ۋادەنىڭ ورىندالاتىنىنا ٶزىمىزدىڭ دە كوزىمىزدى جەتكىزىپ، وزگەلەرگە دە كومەكتەسە الامىز. قازىر سولاردى قاراستىرايىق.
ۋادەسىنە بەرگەن كەپىلدىگى
5. قۇدايدىڭ جۇماق جايلى ۋادەسىنە سەنۋگە قانداي سەبەپتەر بار جانە ولار قايدا جازىلعان؟
5 ەحوبانىڭ جۇماق تۋرالى ۋادەسىنە سەنۋدىڭ سەبەپتەرى 5، 6-تارماقتاردا جازىلعان. وندا بىلاي دەلىنگەن: «تاقتا وتىرعان: «مىنە، ٴبارىن دە جاڭادان جاراتىپ جاتىرمىن»،— دەدى. ارتىنان: «جازىپ قوي، ويتكەنى بۇل سوزدەر سەنۋگە تۇرارلىق ٵرى شىنايى»،— دەپ قوستى. سوسىن ماعان بىلاي دەدى: «بۇلار ورىندالدى! مەن الفا جانە ومەگامىن، باسى جانە اياعى مەنمىن» (ايان 21:5، 6ا).
6. ايان 21:5، 6 داعى سوزدەر نەگە قۇدايدىڭ ۋادەسىنە دەگەن سەنىمىمىزدى كۇشەيتەدى؟
6 نەگە بۇل سوزدەر ەحوبا ۋادەسىن ورىندايتىنىنا دەگەن سەنىمىمىزدى نىعايتادى؟ وسى 5، 6-تارماقتارعا قاتىستى «ايان. ونىڭ سالتاناتتى شارىقتاۋ شەگى جاقىن!» (حانزۇشا) كىتابىندا مىناداي وي بار: «وسىلاي ەحوبا بولاشاققا قاتىستى ۋادەسىن ورىندايتىنىنا كەپىلدىك بەرەتىن قۇجاتقا قول قويعانداي بولعان» b. ياعني ايان 21:3، 4 — قۇدايدىڭ ۋادەسى، ال 5، 6-تارماقتار ونىڭ ۋادەسىندە تۇراتىنىنا كەپىلدىك بەرەتىن قولى دەۋگە بولادى. ەندەشە وسى سوزدەردى تەرەڭىرەك قاراستىرايىق.
7. 5-تارماق كىمنىڭ سوزدەرىمەن باستالادى جانە نەلىكتەن بۇل كوڭىل بۇراتىن جايت؟
7 5-تارماقتىڭ باسىندا بۇنىڭ ٴبارى «تاقتا وتىرعاننىڭ» سوزدەرى ەكەنى ايتىلادى (ايان 21:5ا). ال ەحوبانىڭ تىكەلەي ٶزى سويلەگەنى ايان كىتابىندا بار-جوعى ٷش-اق رەت كەزدەسەدى. ويلاپ كورىڭىزشى، بۇل كەپىلدىكتى قۇدىرەتتى پەرىشتە ەمەس، قايتا تىرىلگەن يسا دا ەمەس، ەحوبانىڭ ٶزى ايتقان! بۇل ونىڭ ايتقالى جاتقان 5، 6-تارماقتاعى سوزدەرىنىڭ راستىعىنا سالماق قوسا تۇسەدى. ويتكەنى ەحوبا — «وتىرىك ايتا المايتىن قۇداي» (تيت. 1:2). سوندىقتان ٴبىز ونىڭ سوزدەرىنە كامىل سەنىمدىمىز.
«مىنە، ٴبارىن دە جاڭادان جاراتىپ جاتىرمىن»
8. ەحوبا ٶز ۋادەسىن ورىندايتىنىنا قالاي ەكپىن تۇسىرگەن؟ (يشايا 46:10)
8 ەندى ەحوبانىڭ «مىنە» دەگەن ٴسوزىن قاراستىرايىق (ايان 21:5). «مىنە» دەپ اۋدارىلعان گرەك ٴسوزى ايان كىتابىندا ٴجيى كەزدەسەدى. ٴبىر ەڭبەككە ساي، «بۇل — ايتقالى جاتقان سوزگە ادامنىڭ نازارىن اۋدارۋ ٷشىن قولدانىلعان قاراتپا ٴسوز». ەحوبا نە نارسەگە نازارىمىزدى بۇرعىسى كەلەدى؟ ول: «ٴبارىن دە جاڭادان جاراتىپ جاتىرمىن»،— دەيدى. ەحوبا بولاشاقتا ىستەيتىن جايتتاردى ايتىپ تۇرسا دا، ول ونى وسى شاقتا ايتقان. ويتكەنى ونى ىستەيتىنىنە تولىقتاي سەنىمدى (يشايا 46:10 وقىڭىز).
9. ا) «ٴبارىن دە جاڭادان جاراتىپ جاتىرمىن» دەگەن ٴسوز قانداي ەكى ارەكەتتى بىلدىرەدى؟ ٵ) قازىرگى «اسپان» مەن «جەرمەن» نە بولادى؟
9 ەحوبانىڭ «ٴبارىن دە جاڭادان جاراتىپ جاتىرمىن» دەگەن كەلەسى سوزدەرىن الايىق (ايان 21:5). 21-تاراۋدان كورىنەتىندەي، بۇل سوزدەر ەحوبانىڭ ەكى ارەكەتىن — ٴبىر نارسەنى اۋىستىراتىنىن، ال باسقاسىن قالپىنا كەلتىرەتىنىن — بىلدىرەدى. ەحوبا نەنى اۋىستىرادى؟ ايان 21:1 دە: «بۇرىنعى اسپان مەن بۇرىنعى جەر قۇرىپ كەتتى»،— دەلىنگەن. «بۇرىنعى اسپان» شايتان مەن جىن-پەرىلەردىڭ ىقپالىنداعى ۇكىمەتتەردى بىلدىرەدى (مات. 4:8، 9؛ جوح. 1-ح. 5:19). ال «جەر» ٴسوزى كەيدە جەر بەتىندەگى ادامدارعا نۇسقايدى (مۇس. 1-ج. 11:1؛ ٴزاب. 96:1). دەمەك، «بۇرىنعى جەر» دەگەنىمىز — قازىرگى زۇلىم ادامزات قوعامى. ەحوبا قازىرگى «اسپان» مەن «جەردى» تۇزەتىپ، جاقسارتىپ جاتپايدى، ونى تولىعىمەن باسقاسىنا اۋىستىرادى. ولاردىڭ ورنىنا «جاڭا اسپان مەن جاڭا جەر»، ياعني جاڭا ۇكىمەت پەن جاڭا قوعام ورناتادى.
10. ەحوبا نەنى جاڭارتادى؟
10 ەحوبا تاعى قالاي ٴبارىن جاڭادان جاراتادى؟ ول جەر مەن ادامزاتتى قالپىنا كەلتىرىپ، كەمەلدى كۇيگە جەتكىزەدى. بۇكىل جەر بەتىن ەدەم باعىنداي ەتىپ كوركەيتەدى. سونداي-اق ول ٴارقايسىسىمىزدى جاڭارتىپ، تولىقتاي ساۋىقتىرادى. اقساق، زاعيپ، ساڭىراۋدىڭ ٴبارى ايىعادى، ٴتىپتى ولگەندەر ومىرگە قايتا ورالادى (يشايا 25:8؛ 35:1—7).
«بۇل سوزدەر سەنۋگە تۇرارلىق ٵرى شىنايى... بۇلار ورىندالدى!»
11. ەحوبا جوحانعا قانداي بۇيرىق بەردى جانە قانداي سەبەپ كەلتىردى؟
11 ەحوبا كەپىلدىك رەتىندە تاعى نە ايتتى؟ ول جوحانعا: «جازىپ قوي، ويتكەنى بۇل سوزدەر سەنۋگە تۇرارلىق ٵرى شىنايى»،— دەگەن (ايان 21:5). قۇداي جازىپ قويۋدى جاي بۇيىرا سالعان جوق، ونىڭ سەبەبىن دە كەلتىرىپ: «ويتكەنى بۇل سوزدەر سەنۋگە تۇرارلىق ٵرى شىنايى»،— دەدى. جوحاننىڭ وسى بۇيرىققا قۇلاق اسىپ، «جازىپ قويعانى» قانداي جاقسى بولعان! وسىنىڭ اراسىندا ٴبىز ەحوبا ۋادە ەتكەن الداعى جۇماق جايلى، ونداعى باتالار جايلى وقىپ، وي جۇگىرتە الامىز.
12. ەحوبا نەگە «بۇلار ورىندالدى!» دەپ سەنىممەن ايتا الادى؟
12 ٵرى قاراي قۇداي: «بۇلار ورىندالدى!»— دەگەن (ايان 21:6). نەگە ەحوبا جۇماق جايلى ۋادەسى ورىندالىپ قويعانداي وتكەن شاقتا ايتقان؟ وسى نيەتىن ورىنداۋعا وعان ەشتەڭە كەدەرگى بولا المايتىندىقتان، ول وسىلاي سەنىممەن ايتا الادى. سوسىن ەحوبا ۋادەسىنە كەپىل بولاتىن تاعى ٴبىر كۇشتى دالەل كەلتىردى. ول نە دەپ ايتتى؟
«مەن الفا جانە ومەگامىن»
13. ەحوبا نەگە ٶزىن «الفا جانە ومەگامىن» دەگەن؟
13 جوعارىدا ايتقانىمىزداي، جوحان كورگەن ايانداردا ەحوبا ٷش رەت ٶزى سويلەگەن (ايان 1:8؛ 21:5، 6؛ 22:13). سول ٷش جاعدايدا دا «مەن الفا جانە ومەگامىن» دەگەن. الفا — گرەك ٵلىپبيىنىڭ العاشقى ٵرپى، ال ومەگا — سوڭعىسى. دەمەك، ەحوبا ٴبىر ٸستى باستاسا، ونى مىندەتتى تۇردە سوڭىنا جەتكىزەتىنىن ايتقىسى كەلگەن.
ەحوبا نە باستاسا دا، ونى اقىرىنا دەيىن جەتكىزبەي قويمايدى (14، 17-ابزاستاردى قاراڭىز)
14. ا) ەحوبا قاشان «الفا» دەگەندەي بولدى جانە قاشان «ومەگا» دەپ ايتادى؟ ٵ) مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:1—3 تارماقتاردا قانداي كەپىلدىك جازىلعان؟
14 ەحوبا ادام مەن حاۋانى جاراتقاننان كەيىن ادامزات پەن جەرگە قاتىستى نيەتىن ايتقان. «قۇداي ولارعا باتاسىن بەرىپ بىلاي دەدى: «ٶسىپ-ٶنىپ كوبەيىڭدەر، ۇرپاقتارىڭ جايىلىپ، جەر بەتىن تولتىرىڭدار، ٵرى ونى وڭدەڭدەر» (مۇس. 1-ج. 1:28). وسى نيەتىن ايتقان كەزدە ەحوبا «الفا» دەگەندەي بولدى. ال بولاشاقتا ادام مەن حاۋانىڭ مويىنسۇنعىش كەمەلدى ۇرپاقتارى جەر بەتىن تولتىرىپ، جۇماققا اينالدىرعان كەزدە ەحوبانىڭ نيەتى تولىقتاي ورىندالىپ، ول «ومەگا» دەگەندەي بولادى. «اسپان مەن جەر جانە ونداعىنىڭ ٴبارىن جاراتقان» سوڭ، ەحوبا نيەتىنىڭ ٴسوزسىز جۇزەگە اساتىنىنا كەپىلدىك بەرگەن. مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:1—3 تارماقتاردا (وقىڭىز) ايتىلعانداي، ول جەتىنشى كۇندى قاسيەتتى دەپ جاريالادى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ ەحوبا سول كۇندى ادامزات پەن جەرگە قاتىستى نيەتى تولىقتاي ورىندالىپ بىتەتىن كۇن دەپ بەلگىلەپ قويعان. بۇل جەتىنشى كۇننىڭ سوڭىندا ەحوبانىڭ نيەتى مىندەتتى تۇردە جۇزەگە اسادى دەگەن ٴسوز.
15. نەگە شايتان ەحوبا نيەتىن ورىنداي المايدى دەپ ويلاعان بولۋى مۇمكىن؟
15 ادام مەن حاۋا بۇلىك شىعارىپ، كۇنا جاساعان سوڭ، كۇنا مەن ٶلىم ۇرپاقتارىنا دا ٶتتى (ريم. 5:12). سوندا قۇدايدىڭ جەر بەتىن كەمەلدى مويىنسۇنعىش ادامدارمەن تولتىرامىن دەگەن نيەتى ەندى ورىندالماستاي كورىنگەن شىعار. شايتان سوندا ەحوباعا توسقاۋىل بولىپ، «ومەگا» دەي المايتىنداي ەتتى مە؟ ول ەحوبانىڭ امالى قالمادى دەپ ويلاعان شىعار. ەگەر قۇداي ادام مەن حاۋانى جويىپ، باسقا ٴبىر كەمەلدى جۇپ ارقىلى نيەتىمدى ورىندايمىن دەسە، ٸبىلىس ەحوبانى وتىرىكشى دەپ ايىپتار ەدى. ويتكەنى مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:28 گە ساي، ەحوبا جەر بەتىن ادام مەن حاۋانىڭ ۇرپاقتارى تولتىراتىنىن ايتقان ەدى.
16. نەگە شايتان ەحوبانى ايىپتاي الامىن دەپ ويلاعان بولۋى مۇمكىن؟
16 شايتان بىلاي دەپ تە ويلاعان شىعار: «ال ەگەر ەحوبا ادام مەن حاۋادان ۇرپاق تارالۋىنا جول بەرسە، ولار ەشقاشان كەمەلدىلىككە جەتە المايدى» (ۋاع. 7:20؛ ريم. 3:23). وندا شايتان ەحوبانىڭ قولىنان تۇك شىقپاعانىن ايتىپ، كىنالار ەدى. ويتكەنى جاعداي بۇلاي وربىگەندە، قۇدايدىڭ نيەتى اياقسىز قالىپ، جەر بەتى ەشقاشان كەمەلدى ادامدارعا تولماس ەدى.
17. ەحوبا ەدەم باعىنداعى تۋىنداعان تۇيتكىلدى قالاي شەشتى جانە بۇنىڭ ناتيجەسى قانداي بولماق؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
17 شايتان مەن العاشقى جۇپ بۇلىك شىعارعاندا، ەحوبا بۇل ماسەلەنىڭ كەرەمەت شەشىمىن تاۋىپ، شايتاندى اڭ-تاڭ قالدىردى (ٴزاب. 92:5). ول ادام مەن حاۋانىڭ بالالى بولۋىنا جول بەرىپ، سوزىندە تۇردى. ال نيەتىمەن نە بولدى؟ ول ادام مەن حاۋادان تاراعان مويىنسۇنعىش ادامداردى قۇتقاراتىن «ۇرپاقتىڭ» كەلۋىن قامدادى. بۇل «ۇرپاق» ادامزات ٷشىن جانىن تولەم رەتىندە بەرمەك ەدى (مۇس. 1-ج. 3:15؛ 22:18). جاعدايدىڭ بۇلاي شەشىلگەنىنە شايتان تاڭعالىپ، ٴبىراز ەسەڭگىرەپ قالسا كەرەك! نەگە؟ ويتكەنى تولەمگە نەگىز بولعان — رياسىز سۇيىسپەنشىلىك (مات. 20:28؛ جوح. 3:16). ال ٶزىن عانا ويلايتىن شايتانعا بۇل جات قاسيەت. وسى تولەمنىڭ ارقاسىندا ٴماسىحتىڭ مىڭجىلدىق بيلىگىنىڭ سوڭىندا ادام مەن حاۋانىڭ كەمەلدى، ٴتىلالعىش ۇرپاعى جەر بەتىن تولتىرىپ، جۇماققا اينالدىرادى. وسىلايشا ەحوبانىڭ و باستاعى نيەتى ورىندالىپ، ەحوبا «ومەگا» دەيتىن بولادى.
ەحوبانىڭ جۇماق جايلى ۋادەسىنە دەگەن سەنىمىڭىزدى قاتايتا بەرىڭىز
18. ەحوبا ۋادەسىن ورىندايتىنىنا قانداي ٷش سەبەپ كەلتىردى؟ (« ەحوبانىڭ ۋادەسىنە سەنۋدىڭ ٷش سەبەبى» دەگەن قورشاۋدى دا قاراڭىز.)
18 بۇل ماقالادا جەر بەتىندە جۇماق ورنايتىنىنىڭ كەلەلى سەبەپتەرىن كوردىك. وسىعان باسقالاردىڭ كوزىن جەتكىزۋ ٷشىن نە ايتساق بولادى؟ بىرىنشىدەن، بۇل ۋادەنى ەحوبانىڭ ٶزى بەرگەن. ايان كىتابىندا ايتىلعانداي، تاقتا وتىرعان: «مىنە، ٴبارىن دە جاڭادان جاراتىپ جاتىرمىن»،— دەگەن. ەحوبانىڭ ٶز ۋادەسىن ورىنداۋعا دانالىعى دا، كۇشى دە جەتەدى، ىقىلاسى دا بار. ەكىنشىدەن، ەحوبا بۇل ۋادەنىڭ ورىندالاتىنىنا سەنىمدى بولعانى سونشا — ونى ورىندالىپ قويعانداي ايتقان. سوندىقتان دا: «بۇل سوزدەر سەنۋگە تۇرارلىق ٵرى شىنايى... بۇلار ورىندالدى!»— دەگەن. ۇشىنشىدەن، ەحوبا ٴبىر نارسەنى باستاسا، ونى سوڭىنا دەيىن جەتكىزبەي قويمايدى. ويتكەنى: «مەن الفا جانە ومەگامىن»،— دەگەن. ەحوبا نيەتىن تولىق ىسكە اسىرادى دا، وتىرىكشى ٵرى قولىنان تۇك كەلمەيتىن شايتاننىڭ ٶزى ەكەنىن دالەلدەيدى.
19. ادامدار جۇماقتىڭ بولاتىنىنا كۇماندانىپ جاتسا، نە ىستەسەك بولادى؟
19 قىزمەتتە ادامدارعا ەحوبانىڭ كەپىلدىك بەرەتىن سوزدەرىن ايتقاندا، ٶزىڭىزدىڭ دە سەنىمىڭىز قايرالادى. كەلەسىدە بىرەۋگە ايان 21:4 تەگى جۇماق جايلى اسەم سوزدەردى وقىعاندا، ول سىزگە «بۇل مۇمكىن ەمەس سياقتى» دەسە، نە دەۋگە بولادى؟ سول تاراۋدىڭ 5، 6-تارماقتارىن وقىپ، ەحوبا وسى ۋادەسىنە «قول قويىپ»، قالاي كەپىلدىك بەرگەنىن كورسەتىڭىز (يشايا 65:16).
145-ٵن قۇداي ۋادە ەتكەن جۇماق
a وسى ماقالادا جۇماق تۋرالى ۋادەسى ورىندالاتىنىنا ەحوبا قانداي كەپىلدىك بەرگەنىن بىلەمىز. سول كەپىلدىك جايلى باسقالارعا ايتقان سايىن، ەحوبانىڭ ۋادەسى ورىندالاتىنىنا كوزىمىز جەتە تۇسەدى.
b «ايان. ونىڭ سالتاناتتى شارىقتاۋ شەگى جاقىن!» (حانزۇشا) كىتابىنىڭ 303-بەتىندەگى 8، 9-ابزاستاردى قاراڭىز.
