42-زەرتتەۋ ماقالاسى
«ٴمىنسىز جولمەن جۇرەتىندەر باقىتتى»
«ٴمىنسىز جولمەن جۇرەتىندەر، ەحوبانىڭ زاڭىمەن جۇرەتىندەر باقىتتى» (ٴزاب. 119:1).
124-ٵن ٵردايىم ادالدىق تانىتايىق
اڭداتپا a
1، 2. ا) كەيبىر ۇكىمەتتەر ەحوبانىڭ حالقىنا قالاي قارسى شىعىپ جاتىر، بىراق بۇل حالىق قارسىلىقتارعا قالاي قارايدى؟ ٵ) نەگە ٴبىز قۋدالانساق تا باقىتتىمىز؟
بۇگىندە ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ ىسىنە شەكتەۋ قويىلعان نە تيىم سالىنعان 30 دان استام ەل بار. سول ەلدەردىڭ كەيبىرىندە بيلىك باسىنداعىلار باۋىرلاستاردى تۇتقىنداپ، تۇرمەگە جاپقان. قانداي قىلمىسى ٷشىن دەيسىز بە؟ ولار ەحوبا ايىپتايتىنداي جامان ەشتەڭە ىستەمەگەن، بار بولعانى — كيەلى كىتاپتى وقىپ-زەرتتەگەن، سەنىمدەرى جايلى باسقالارعا ايتقان جانە باۋىرلاستارمەن بىرگە قاۋىم كەزدەسۋلەرىندە باس قوسقان. سونداي-اق ولار ساياسي ماسەلەلەردە بەيتاراپتىق ساقتاعاندارى ٷشىن دە قۋدالانىپ ٴجۇر. ۇدەپ تۇرعان وسى قارسىلىقتارعا قاراماستان، بۇل ادال ماسىحشىلەر ەحوباعا دەگەن شىن بەرىلگەندىكتەرىنەن تايماي، مىنسىزدىكتەرىن b ساقتاپ كەلەدى. بۇلاي ەتۋگە ولار قۋانىشتى دا!
2 ٴسىز سونداي قايسار باۋىرلاستاردىڭ سۋرەتتەرىن كورگەندە، جۇزدەرى نۇر شاشىپ تۇرعانىن بايقاعان شىعارسىز. ولار باقىتتى جاندار، ويتكەنى مىنسىزدىكتەن تايماعاندارى ٷشىن ەحوبا ولارعا ريزا ەكەنىن بىلەدى (شەج. 1-ج. 29:17ا). يسا: «ادىلدىك ٷشىن قۋدالانىپ جۇرگەندەر باقىتتى... قۋانىپ، شاتتانىڭدار، ويتكەنى سەندەردى زور سي كۇتىپ تۇر»،— دەگەن (مات. 5:10—12).
مىنسىزدىگىمەن ۇلگى بولعاندار
3. ەلشىلەردىڭ ىستەرى 4:19، 20 دا ايتىلعانداي، I عاسىردا ەلشىلەر قۋدالانعاندا نە ىستەدى جانە نەگە؟
3 ٴبىرىنشى عاسىرداعى ەلشىلەر دە يسا جايلى ۋاعىزداعاندارى ٷشىن قۋعىندالعان. ياھۋديلەردىڭ جوعارعى سوتى ولاردى قايتا-قايتا شاقىرتىپ، «يسانىڭ اتىنان ەشتەڭە ايتپاۋدى» بۇيىرادى (ەل. ٸس. 4:18؛ 5:27، 28، 40). سول كەزدە ەلشىلەر نە ىستەدى؟ (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 4:19، 20 وقىڭىز). ولار بۇل سوتتان دا جوعارى تۇرعان بيلىك يەسى «جۇرتقا ۋاعىزداۋدى جانە ٴماسىح جايلى تۇبەگەيلى كۋالىك بەرۋدى» تاپسىرعانىن بىلەتىن (ەل. ٸس. 10:42). سوندىقتان پەتىر مەن جوحان بارلىق ەلشىلەردىڭ اتىنان باتىل سويلەپ، سوتتاعى بيلەرگە ەمەس، قۇدايعا باعىناتىندارىن جانە ٴماسىح جايلى ۋاعىزداۋدى توقتاتپايتىندارىن ايتادى. ولار، بىلايشا ايتقاندا، سول سوتقا: «ٶز بيلىكتەرىڭدى قۇدايدىكىنەن جوعارى قويۋعا قالاي عانا داتتەرىڭ بارادى؟»— دەگەندەي بولدى.
4. ەلشىلەردىڭ ىستەرى 5:27—29-تارماقتاردا ايتىلعانداي، ەلشىلەر نە ىستەدى جانە بارلىق شىنايى ماسىحشىلەر ولارعا قالاي ەلىكتەي الادى؟
4 «بيلەۋشى رەتىندە ٴبىرىنشى كەزەكتە ادامعا ەمەس، قۇدايعا مويىنسۇنعان» سول ەلشىلەر بارلىق شىنايى ماسىحشىلەرگە كەرەمەت ۇلگى قالدىردى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 5:27—29 وقىڭىز). ولار مىنسىزدىكتەرى ٷشىن سوققىعا جىعىلسا دا، جوعارعى كەڭەستەن شىققاننان كەيىن «[يسانىڭ] اتى ٷشىن قورلىق كورۋگە لايىق سانالعاندارىنا قۋاندى» ٵرى ىزگى حاباردى ۋاعىزداۋدى دوعارمادى (ەل. ٸس. 5:40—42).
5. بىزدە قانداي سۇراقتار تۋىنداۋى مۇمكىن؟
5 ەلشىلەردىڭ بۇل ارەكەتى كەيبىرەۋلەردىڭ كوكەيىندە سۇراق تۋدىرۋى مۇمكىن. مىسالى، ولار ٴبىرىنشى كەزەكتە ادامعا ەمەس، قۇدايعا مويىنسۇنسا، وندا جازبالارداعى «بيلىك باسىنداعىلارعا باعىنىڭدار» دەگەن بۇيرىقتى قالاي ورىندايدى؟ (ريم. 13:1). ال ٴبىز ەڭ جوعارعى بيلەۋشىمىز قۇدايعا مىنسىزدىك ساقتاي وتىرىپ، قالايشا «ۇكىمەت پەن بيلىك يەلەرىنە» دە باعىنا الامىز؟ (تيت. 3:1).
«بيلىك باسىنداعىلار»
6. ا) ريمدىكتەرگە 13:1 دەگى «بيلىك باسىنداعىلار» دەگەن كىمدەر جانە ولاردىڭ الدىندا ٴبىزدىڭ قانداي مىندەتىمىز بار؟ ٵ) يسانىڭ سوزدەرىنەن جەردەگى بارلىق بيلەۋشىلەرگە قاتىستى نەنى تۇسىنەمىز؟
6 ريمدىكتەرگە 13:1 وقىڭىز. بۇل تارماقتاعى «بيلىك باسىنداعىلار» دەگەن تىركەس حالىقتى باسقاراتىن، قولىندا بيلىگى بار ادامدارعا نۇسقايدى. ولار قوعامداعى ٴتارتىپتى، زاڭداردىڭ ورىندالۋىن قاداعالايدى جانە كەي جاعدايلاردا ەحوبانىڭ حالقىن قورعاپ جاتادى (ايان 12:16). ماسىحشىلەر ولارعا باعىنىپ، الىم-سالىق تولەيدى، ٴتيىستى قورقىنىش پەن قۇرمەت تانىتادى (ريم. 13:7). بىراق ٴبىر ەسكەرەتىن جايت — ەحوبا جول بەرىپ وتىرعاندىقتان عانا بۇل ۇكىمەتتەردىڭ قولىندا بيلىك بار. ريم بيلەۋشىسى پونتي پيلاتتىڭ الدىندا تەرگەلگەندە يسا وسى ويدى شەگەلەپ كەتكەن. پيلات ونى امان الىپ قالاتىن دا، ولىمگە كەسەتىن دە بيلىگى بار ەكەنىن ايتقاندا، يسا وعان: «كوكتەن بەرىلمەسە، ماعان بيلىگىڭىز جۇرمەس ەدى»،— دەگەن (جوح. 19:11). كەزىندەگى پيلاتتىڭ دا، بۇگىندەگى بارلىق بيلەۋشىلەر مەن ساياساتكەرلەردىڭ دە بيلىكتەرى شەكتەۋلى.
7. ٴبىز قانداي جاعدايدا بيلىك باسىنداعىلارعا باعىنبايمىز جانە ولار نەنى ۇمىتپاعاندارى ٴجون؟
7 ۇكىمەتتىڭ زاڭدارى قۇداي زاڭدارىنا قايشى كەلمەسە، ماسىحشىلەر ولارعا باعىنادى. بىراق ەگەر ولار قۇداي تيىم سالاتىن نارسەنى تالاپ ەتسە نەمەسە قۇداي تالاپ ەتەتىن نارسەگە تيىم سالسا، ٴبىز ولارعا باعىنبايمىز. مىسالى، ۇكىمەت جاس جىگىتتەردەن قولدارىنا قارۋ الىپ، ەلدەرى ٷشىن سوعىسۋدى تالاپ ەتۋى مۇمكىن c نەمەسە كيەلى كىتابىمىز بەن ادەبيەتتەرىمىزگە، ۋاعىزداۋعا جانە بىرگە عيبادات ەتۋىمىزگە تيىم سالاتىن شىعار. بيلىك باسىنداعىلار بيلىكتەرىن تەرىس قولدانىپ جاتقاندارى ٷشىن، مىسالى يسانىڭ شاكىرتتەرىن قۋدالاپ جاتقاندارى ٷشىن، قۇداي الدىندا جاۋاپ بەرەدى. ەحوبانىڭ كوزىنەن ەش نارسە تاسا ەمەس! (ۋاع. 5:8).
8. بيلىك باسىنداعىلار مەن ەحوبانىڭ بيلىگىنىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
8 بيلىك باسىنداعىلاردىڭ قولىندا بيلىك بار ەكەنى جانە حالىق ٷشىن ارەكەت ەتەتىندەرى راس. بىراق ولاردىكى ەڭ جاقسى، ەڭ جوعارعى بيلىك ەمەس. ويتكەنى بيلىگى ولاردىكىنەن دە جوعارى تۇرعان ٴبىر تۇلعا بار. ول — «اللا تاعالا» ەحوبا. ەحوبانىڭ كيەلى كىتاپتا كوپ رەت كەزدەسەتىن وسى لاۋازىمى ونىڭ ەڭ جوعارعى بيلىك يەسى ەكەنىن كورسەتەدى (دان. 7:18، 22، 25، 27).
«ەڭ جوعارعى بيلىك يەسى»
9. دانيال پايعامبار تۇسىندە قانداي اياندار الدى؟
9 دانيال پايعامبار تۇسىندە بىرنەشە ايان الىپ، ەحوبانىڭ بيلىگى بارلىق بيلىكتەن ۇستەم ەكەنىن كوردى. ول الدىمەن ۇلكەن-ۇلكەن ٴتورت اڭدى، ياعني ەجەلدە بيلىك ەتكەن جانە بۇگىندە بيلىك ەتىپ جاتقان دۇنيەجۇزىلىك ٸرى مەملەكەتتەردى كوردى. ولار: بابىل، ميدو-پەرسيا، گرەكيا جانە ريم مەن ودان شىققان وسكىن — انگلو-امەريكا (دان. 7:1—3، 17). كەيىن دانيال كوكتەگى سوتتا ٶز تاعىنا وتىرعان ەحوبا قۇدايدى كوردى (دان. 7:9، 10). دانيالدىڭ بۇدان كەيىن كورگەن كورىنىسى قازىرگى بيلەۋشىلەرگە مىقتى ەسكەرتۋ بولىپ تابىلادى.
10. دانيال 7:13، 14، 27-تارماقتارعا ساي، ەحوبا جەر بەتىنە بيلىك ەتۋگە كىمدەردى قويادى جانە بۇدان ەحوبا جايلى نە بىلەمىز؟
10 دانيال 7:13، 14، 27 وقىڭىز. قۇداي بارلىق ادامي ۇكىمەتتەردەن بيلىكتى الىپ قويىپ، ونى ولاردان دا قۋاتتى، لايىقتى تۇلعالارعا بەرەدى. كىمدەرگە؟ «ادام ۇلىنا ۇقساعان بىرەۋگە»، ياعني يسا ماسىحكە جانە «اللا تاعالانىڭ قاسيەتتى حالقىنا»، ياعني ماسىحپەن بىرگە «ماڭگىلىك بويى» بيلىك ەتەتىن 144000 عا (دانيال 7:18). ەڭ جوعارعى بيلىك يەسى اللا تاعالا عانا وسىلاي ارەكەت ەتۋگە قۇزىرلى.
11. دانيال ەحوبانىڭ ەڭ جوعارعى بيلىك يەسى ەكەنىنە قاتىستى تاعى نە جازدى؟
11 دانيال كورگەن وسى جاعداي ونىڭ بۇعان دەيىن ايتىپ كەتكەن سوزدەرىمەن ۇيلەسەدى. ول: «كوكتەگى قۇداي... پاتشالاردى تاقتان تۇسىرەدى، پاتشالاردى تاققا وتىرعىزادى»،— دەگەن. بۇعان قوسا، ول «اللا تاعالا ادامزات پاتشالىعىنىڭ بيلەۋشىسى ەكەنىن، سونداي-اق بۇل بيلىكتى قالاعان ادامىنا بەرەتىنىن» ايتقان (دان. 2:19—21؛ 4:17). تاريحتا ەحوبا بيلەۋشىلەردى تاقتان تۇسىرگەن نە تاققا وتىرعىزعان كەزدەر بولعان با؟ ارينە.
12. ەجەلدە ەحوبا پاتشالاردى تاقتان ٴتۇسىرىپ تاستاعان جاعدايلاردى ايتىپ بەرىڭىز. (سۋرەتتى قاراڭىز.)
12 ەحوبا بيلىك باسىنداعىلاردان الدەقايدا ۇستەم ەكەنىن كورسەتكەن ٷش جاعدايدى قاراستىرايىق. مىسىر پەرعاۋىنى ەحوبانىڭ حالقىن قۇلدىققا سالىپ، قاسارىسىپ، ولاردى بوساتپاي قويادى. بىراق ەحوبا قۇلدىقتىڭ قۇرساۋىن ٷزىپ، حالقىن بوساتىپ الادى. ال پەرعاۋىندى قىزىل تەڭىزگە باتىرىپ جىبەرەدى (مۇس. 2-ج. 14:26—28؛ ٴزاب. 136:15). بابىل پاتشاسى بەلشازار بولسا ۇلان-اسىر توي جاساپ، «كوكتىڭ يەسىنە قارسى باس كوتەرەدى» جانە ەحوبانى ەمەس، «كۇمىستەن، التىننان... جاسالعان قۇدايلاردى دارىپتەيدى» (دان. 5:22، 23). بىراق ەحوبا ونىڭ كوكىرەكتىگىن باسىپ، مەنمەن پاتشانى ساباسىنا ٴتۇسىردى. «ٴدال سول ٴتۇنى» بەلشازار ٶلتىرىلىپ، پاتشالىعى ميديالىقتار مەن پارسىلاردىڭ قولىنا ٶتتى (دان. 5:28، 30، 31). پالەستينانى بيلەگەن يرود اگريپپا ٴى بولسا شىمىرىكپەستەن ەلشى جاقىپتى ولىمگە كەسىپ، ەلشى پەتىردىڭ دە كوزىن قۇرتۋ ٷشىن ونى تۇرمەگە قامايدى. بىراق قۇداي ونىڭ بۇل زىميان جوسپارىن بۇزىپ تاستايدى. «ەحوبانىڭ پەرىشتەسى اۋرۋعا شالدىقتىرىپ»، يرود اقىرى ٶلىم قۇشتى (ەل. ٸس. 12:1—5، 21—23).
13. ەحوبا وداقتاسقان بيلەۋشىلەردى جەڭگەن جاعدايلار جايلى ايتىپ بەرىڭىز.
13 ەحوبانىڭ بيلىگى كۇش بىرىكتىرگەن بيلەۋشىلەردىڭ وداقتارىنان دا ۇستەم. مۇنى ونىڭ يسرايل حالقى ٷشىن كۇرەسكەن جاعدايلارىنان كورەمىز. يسرايلدىكتەر ەحوبانىڭ كۇشىمەن قاناحاندىق 31 پاتشانىڭ وداعىن كۇل-تالقان ەتىپ، ۋادە ەتىلگەن جەردىڭ باسىم بولىگىن جاۋلاپ الادى (ەشۋا 11:4—6، 20؛ 12:1، 7، 24). باسقا ٴبىر جاعدايدا سيريالىق بەن-حاداد پاتشا تاعى 32 پاتشانى باستاپ شىعىپ، يسرايلگە قارسى اتتانعاندا، ەحوبا ولاردىڭ كۇلىن كوككە ۇشىرادى (پات. 1-ج. 20:1، 26—29).
14، 15. ا) ەحوبانىڭ بۇكىلالەمدىك بيلىگى جايلى ناۆۋحودونوسور مەن داريي پاتشالار نە دەگەن؟ ٵ) ٴزابۇر جىرشىسى ەحوبا مەن ونىڭ حالقى جايلى نە ايتتى؟
14 ەحوبا ەڭ جوعارعى بيلىك يەسى ەكەنىن تاعى ٴبىر جاعدايدا دالەلدەدى. بابىل پاتشاسى ناۆۋحودونوسور كەۋدە كوتەرىپ، ماداققا ەحوبا لايىق ەكەنىن مويىنداماي، ٶز «ٴسان-سالتاناتىن... ٶز قۇدىرەت-كۇشىن» ايتىپ ماقتانعاندا، ەحوبا ونى ەسىنەن اداستىرىپ جىبەرەدى. بىراق ايىققان سوڭ ول «اللا تاعالانى ماداقتاپ»، «ونىڭ بيلىگى — ماڭگىلىك بيلىك» ەكەنىن مويىندايدى. سوسىن: «وعان توسقاۋىل جاساي الاتىن... ەشكىم جوق»،— دەيدى (دان. 4:30، 33—35). ال ٴمىنسىز بولىپ قالعان دانيالدى ەحوبا ارىستانداردىڭ ورىنان قۇتقارعاندا، داريي پاتشا بىلاي دەپ جار سالادى: «حالىقتار دانيالدىڭ قۇدايىنان قورقىپ، ٴدىرىل قاقسىن. ويتكەنى ول — ٴتىرى قۇداي، ول ماڭگى جاسايدى. ونىڭ پاتشالىعى ەشقاشان جويىلمايدى، بيلىگى ماڭگىگە جالعاسادى» (دان. 6:7—10، 19—22، 26، 27).
15 ٴزابۇر جىرشىسى بولسا «ەحوبا حالىقتاردىڭ ارام پيعىلىن جوققا شىعاراتىنىن، ولاردىڭ جوسپارلارىن بۇزاتىنىن» ايتقان. ول تاعى: «ەحوبا قاي حالىقتىڭ قۇدايى بولسا، كىمدى مەنشىكتى يەلىگى ەتىپ تاڭداسا، سول حالىق باقىتتى»،— دەگەن (ٴزاب. 33:10، 12). بۇل ٴبىز ٷشىن ەحوباعا سوڭىنا دەيىن مىنسىزدىك ساقتاپ قالۋعا كەلەلى سەبەپ ەمەس پە؟!
اقىرعى ايقاس
16. «زور الاپاتتا» ەحوبا قالاي ارەكەت ەتەتىنىنە سەنىمدىمىز جانە نەگە؟ (سۋرەتتى قاراڭىز.)
16 الدىڭعى ابزاستاردان ەحوبانىڭ ەجەلدە قالاي ارەكەت ەتكەنىن بىلدىك. ال بولاشاق جايلى نە دەۋگە بولادى؟ الدا بولاتىن «زور الاپاتتا» ەحوبا ٶزىنىڭ ادال قىزمەتشىلەرىن قورعاپ قالادى (مات. 24:21؛ دان. 12:1). بۇل ماگوگ جەرىندەگى گوگ، ياعني وداقتاسقان حالىقتار دۇنيەجۇزى بويىنشا ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرىنە قويعا شاپقان اش قاسقىرداي تاپ بەرگەندە ورىن الادى. وداقتاسقان حالىقتاردىڭ قۇرامىنا بۇۇ-نىڭ بارلىق 193 مەملەكەتى كىرسە دە، ولاردىڭ كۇشى اللا تاعالا مەن ونىڭ كوكتەگى قۋاتتى اسكەرىنىڭ كۇشىمەن سالىستىرعاندا تۇككە دە تۇرمايدى! ەحوبا: «كوپتەگەن ۇلتتاردىڭ كوزىنشە داڭقىمدى اسىرامىن، كيەلىلىگىمدى پاش ەتەمىن ٵرى ٶزىمنىڭ كىم ەكەنىمدى تانىتامىن. سوندا ولار مەنىڭ ەحوبا ەكەنىمدى بىلەتىن بولادى»،— دەپ ۋادە ەتەدى (ەزەك. 38:14—16، 23؛ ٴزاب. 46:10).
17. جەرجۇزىنىڭ پاتشالارىنىڭ جانە ەحوباعا مىنسىزدىك ساقتاعانداردىڭ بولاشاعى جايلى كيەلى كىتاپتا نە دەلىنگەن؟
17 گوگ ەحوبانىڭ حالقىنا شابۋىلداعاندا ەحوبانىڭ كوزىنىڭ قاراسىنا تيگەندەي بولادى. سوندا ەحوبا ارماگەددون سوعىسىن باستاپ، «جەرجۇزىنىڭ پاتشالارىن» جوق قىلىپ جىبەرەدى (ايان 16:14، 16؛ 19:19—21). بۇدان كەيىن «ادىلدەر جەردى مەكەن ەتەدى، كىناراتسىزدار [مىنسىزدىك ساقتاعاندار] وندا تۇراتىن بولادى» (ناق. س. 2:21).
مىنسىزدىكتەن تايمايىق
18. كوپتەگەن شىنايى ماسىحشىلەر نە نارسەگە بەكىنگەن جانە نەگە؟ (دانيال 3:28)
18 عاسىرلار بويى كوپتەگەن شىنايى ماسىحشىلەر ەحوبانى جاقسى كورگەندىكتەن جانە ونى الەمنىڭ ٵمىرشىسى دەپ مويىنداعاندىقتان باس بوستاندىقتارىن، ٴتىپتى ومىرلەرىن قۇربان ەتۋگە دايىن بولعان. كەزىندە اللا تاعالاعا ادالدىق ساقتاعاندارى ٷشىن وتتى پەشتەن دە امان قالعان ٷش ەۆرەي جىگىتى ەسىڭىزدە مە؟ شىنايى ماسىحشىلەر دە سول ٷش جىگىت سياقتى مىنسىزدىكتەرىنەن تايماۋعا نىق بەكىنگەن (دانيال 3:28 وقىڭىز).
19. ەحوبا ٶزىنىڭ حالقىن نە نارسەگە قاراپ سوتتايدى جانە ٴبىز قازىردەن باستاپ نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
19 ەحوباعا دەگەن مىنسىزدىگىمىزدى نەگە قىزعىشتاي قورعاۋىمىز كەرەكتىگى جايلى ٴداۋىت بىلاي دەپ ايتقان: «حالىقتارعا ۇكىمدى ەحوبا شىعارادى. ۋا، ەحوبا، مەنى ادىلدىگىم مەن مىنسىزدىگىمە قاراي سوتتاشى» (ٴزابۇر 7:8). سونداي-اق ول: «مىنسىزدىگىم مەن ادىلدىگىم مەنى امان ساقتايدى»،— دەگەن (ٴزابۇر 25:21). ەندەشە، باسىمىزعا نە كۇن تۋسا دا ەحوباعا ادالدىق ساقتاپ قالايىق، مىنسىزدىگىمىزدەن تاس كەنەدەي ايىرىلمايىق! سوندا «ٴمىنسىز جولمەن جۇرەتىندەر، ەحوبانىڭ زاڭىمەن جۇرەتىندەر باقىتتى» دەگەن ٴزابۇر جىرشىسى سياقتى ٴبىز دە ٶزىمىزدى ەڭ باقىتتى جان سەزىنەتىن بولامىز! (ٴزاب. 119:1).
122-ٵن بەرىك تە مىعىم بول!
a كيەلى كىتاپ ماسىحشىلەردى بيلىك باسىنداعىلارعا باعىنۋعا شاقىرادى. بىراق كەيبىر بيلىك يەلەرى شىمىرىكپەستەن ەحوبا مەن ونىڭ حالقىنا قارسى شىعادى. وسىندايدا قالايشا ٴبىز بيلىك يەلەرىنە باعىنا وتىرىپ، ەحوباعا مىنسىزدىك ساقتاي الامىز؟
b ٴسوز ٴمانى: ەحوباعا مىنسىزدىك ساقتاۋ دەگەن ٴتىپتى قيىن جاعدايدا دا ەحوباعا جانە ونىڭ بۇكىلالەمدىك بيلىگىنە ادال بولۋدى بىلدىرەدى.
c وسى جۋرنالداعى «ەجەلدە يسرايلدىكتەر سوعىسقان عوي، ٴبىز نەگە سوعىسپايمىز؟» دەگەن ماقالانى قاراڭىز.